Kinh tế học vi mô - Lý thuyết lựa chọn của người tiêu dùng

10.10.2012 1 Đặng Văn Thanh Bài giảng 7 Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Kinh tế Vi mô Lý thuyết lựa chọn của người tiêu dùng 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 2 NỘI DUNG  Tổng hữu dụng và hữu dụng biên  Sở thích của người tiêu dùng (đường đẳng ích)  Khả năng của người tiêu dùng (đường ngân sách)  Sự lựa chọn của người tiêu dùng  Giải pháp góc 10.10.2012 2 Đặng Văn Thanh Bài giảng 7 Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Kinh tế Vi mô 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 3  Tổng hữu dụng (U) là tổng lợi ích mà người tiêu dùng cảm nhận được khi tiêu dùng các hàng hóa, dịch vụ.  Thông thường, tiêu dùng với số lượng càng nhiều thì tổng hữu dụng càng cao.  Đối với hàng thiết yếu thì có điểm bảo hòa (số lượng hàng tiêu dùng có tổng hữu dụng cực đại) Tổng hữu dụng và hữu dụng biên 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 4 Tổng hữu dụng và hữu dụng biên Hàng cao cấp UX x UY y UY max Điểm bảo hòa Hàng thiết yếu 10.10.2012 3 Đặng Văn Thanh Bài giảng 7 Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Kinh tế Vi mô 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 5  Hữu dụng biên (MU) là chênh lệch trong tổng hữu dụng khi tiêu dùng thêm một đơn vị sản phẩm trong mỗi đơn vị thời gian.  MU X = DU X /Dx  MU X = U/x Tổng hữu dụng và hữu dụng biên 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 6 Tổng hữu dụng và hữu dụng biên  Ví dụ:  Nhận xét: Hữu dụng biên có quy luật giảm dần x U X MU X 1 9 9 2 16 7 3 21 5 4 24 3 5 25 1 10.10.2012 4 Đặng Văn Thanh Bài giảng 7 Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Kinh tế Vi mô 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 7 Sở thích của người tiêu dùng  Ba giả thiết cơ bản về sở thích của người tiêu dùng. 1) Sở thích người tiêu dùng là hoàn chỉnh. 2) Sở thích có tính bắc cầu. 3) Người tiêu dùng luôn thích nhiều hơn ít 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 8 Người tiêu dùng ưa thích rổ hàng A hơn các rổ hàng ở ô màu xanh. Các rổ hàng ở ô màu vàng lại được ưa thích hơn rổ hàng A. Sở thích của người tiêu dùng y 10 20 30 40 10 20 30 40 x 50 G A E H B D 10.10.2012 5 Đặng Văn Thanh Bài giảng 7 Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Kinh tế Vi mô 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 9 U 1 Các rổ hàng B,A &D có mức thỏa mãn như nhau nên nằm trên cùng đường đẳng ích U 1 •E được ưa thích hơn U 1 •U 1 được ưa thích hơn H & G Sở thích của người tiêu dùng y 10 20 30 40 10 20 30 40 x 50 G D A E H B 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 10 Sở thích của người tiêu dùng  Đường đẳng ích là tập hợp tất cả các kết hợp khác nhau của các hàng hoá, dịch vụ (các rổ hàng) cùng tạo nên mức thỏa mãn như nhau cho người tiêu dùng. Đường đẳng ích 10.10.2012 6 Đặng Văn Thanh Bài giảng 7 Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Kinh tế Vi mô 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 11 U 2 U 3 Sở thích của người tiêu dùng x y U 1 K B L Rổ hàng K được ưa thích hơn B. Rổ hàng B được ưa thích hơn L. Tổng quát: U 3 >U 2 >U 1 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 12 Sở thích của người tiêu dùng  Các tính chất của đường đẳng ích  Đường đẳng ích dốc xuống từ trái sang phải.  Các đường đẳng ích không thể cắt nhau.  Các đường đẳng ích có mặt lồi hướng về gốc đồ thị 10.10.2012 7 Đặng Văn Thanh Bài giảng 7 Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Kinh tế Vi mô 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 13 Sở thích của người tiêu dùng x y 2 3 4 1 1 2 3 4 0 Hàng thay thế hoàn hảo MRS xy = hằng số U2 U3 U4 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 14 Sở thích của người tiêu dùng x y 2 3 4 1 1 2 3 4 0 Hàng bổ sung hoàn hảo MRS xy = 0 U1 U2 U3 10.10.2012 8 Đặng Văn Thanh Bài giảng 7 Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Kinh tế Vi mô 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 15 Khả năng của người tiêu dùng  Đường ngân sách Đường ngân sách là tập hợp tất cả các kết hợp khác nhau của các hàng hoá, dịch vụ (các rổ hàng) mà người tiêu dùng có thể mua được với cùng một mức chi tiêu là toàn bộ thu nhập. 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 16 Khả năng của người tiêu dùng  Đường ngân sách có thể được viết là: xP x + yP y = I Hoặc có thể viết: y = I/P y – (P x / P y ) x 10.10.2012 9 Đặng Văn Thanh Bài giảng 7 Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Kinh tế Vi mô 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 17 Đường ngân sách x + 2y = 80 (I/P y ) = 40 Khả năng của người tiêu dùng x 40 60 80 = (I/P x ) 20 10 20 30 0 A B D E G y P x = $1 P y = $2 I = $80 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 18 Khả năng của người tiêu dùng  Độ dốc đường ngân sách  là số âm của tỷ giá hai loại hàng hóa. phản ánh giá tương đối của hai loại hàng hoá. 10.10.2012 10 Đặng Văn Thanh Bài giảng 7 Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Kinh tế Vi mô 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 19 Đường ngân sách x y 80 120 160 40 20 40 60 80 0 Thu nhập tăng làm đường ngân sách dịch chuyển song song và ra ngoài (I = $160) B 2 (I = $80) B 1 B 3 Thu nhập giảm làm đường ngân sách dịch chuyển song song và vào bên trong 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 20 Đường ngân sách x y 80 120 160 40 40 Nếu giá sp X tăng lên $2.00 sẽ làm đường ngân sách thay đổi độ dốc và xoay vào bên trong. B 3 (Px = 0,5) B 2 Nếu giá sp X giảm còn $.50 sẽ làm đường ngân sách thay đổi độ dốc và xoay ra bên ngoài. 10.10.2012 11 Đặng Văn Thanh Bài giảng 7 Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Kinh tế Vi mô 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 21 U 2 Sự lựa chọn của người tiêu dùng Đường ngân sách A Tại rổ hàng A đường ngân sách tiếp xúc vớiø đường đẳng ích và không thể đạt được mức thỏa mãn nào cao hơn Tại A: MRS xy = P x /P y = 0,5 x y 40 80 20 20 30 40 0 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 22 Sự lựa chọn của người tiêu dùng  Phối hợp tối ưu:  Là phối hợp mà đường ngân sách tiếp xúc với đường đẳng ích.  Là phối hợp mà độ dốc của đường đẳng ích bằng độ dốc của đường ngân sách 10.10.2012 12 Đặng Văn Thanh Bài giảng 7 Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Kinh tế Vi mô 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 23 Sự lựa chọn của người tiêu dùng  Phối hợp tối ưu:  Độ dốc của đường đẳng ích = Độ dốc của đường ngân sách Dy/Dx = - P x / P y Mà MRS xy = - Dy/Dx  Người tiêu dùng đạt thỏa dụng tối đa với rổ hàng có: MRS xy = P x /P y 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 24  Với 2 điểm trên cùng một đường đẳng ích thì: MU x .Dx + MU y .Dy = 0 Sự lựa chọn của người tiêu dùng  Sắp xếp lại: MU x /MU y = - Dy/Dx Do: MRS xy = -Dy/Dx  Nên có thể viết: MRS xy = MU x /MU y 10.10.2012 13 Đặng Văn Thanh Bài giảng 7 Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Kinh tế Vi mô 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 25  Khi người tiêu dùng đạt thỏa dụng tối đa : Sự lựa chọn của người tiêu dùng  Nên điều kiện tối ưu có thể viết:  hay: MRS xy = Px/Py MUx/MUy = P x /P y MUx/Px = MU y /P y 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 26  Để đạt được thoả dụng tối đa người tiêu dùng phải phân bổ ngân sách có hạn của mình để mua các loại hàng hoá và dịch vụ với số lượng mỗi thứ sao cho hữu dụng biên mỗi đồng chi tiêu cho các hàng hóa, dịch vụ khác nhau phải bằng nhau.  Điều này được gọi là nguyên tắc cân bằng biên. Sự lựa chọn của người tiêu dùng 10.10.2012 14 Đặng Văn Thanh Bài giảng 7 Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Kinh tế Vi mô 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 27 Giải pháp góc x y B A U 2 U 3 U 1 Giải pháp góc xuất hiện tại B. 10.10.2012 Đặng Văn Thanh 28 Sự lựa chọn của người tiêu dùng Giải pháp góc là trường hợp người tiêu dùng chọn rổ hàng thiếu một loại hàng hóa nào đó.  Giải pháp góc phát sinh khi đường đẳng ích cắt trục tung hoặc trục hoành.  MRS xy ≠ P X /P Y  Người tiêu dùng có tối đa hóa độ thỏa dụng? Giải pháp góc