Bài giảng môn Tư tưởng Hồ Chí Minh - Chương 2 Tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề dân tộc và cách mạng giải phóng dân tộc

Chương IITƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VẤN ĐỀ DÂN TỘC VÀ CÁCH MẠNG GIẢI PHÓNG DÂN TỘCCẤU TRÚC CHƯƠNG IIH I. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ VẤN ĐỀ DÂN TỘCII. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CÁCH MẠNG GIẢI PHÓNG DÂN TỘC1. Vấn đề dân tộc thuộc địa2. Mối quan hệ giữa vấn đề dân tộc và vấn đề giai cấp Vấn đề dân tộc trong TT HCM là vấn đề DT thuộc địa chứ không phải là vấn đề DT nói chung. Thực chất là vấn đề đấu tranh GPDT khỏi ách ngoại xâm, giành độc lập thật sự cho DT.I.1. Vấn đề dân tộc thuộc địa:a. Thực chất của vấn đề dân tộc thuộc địa: Löïa choïn con ñöôøng phaùt trieån cuûa DT: Töø thöïc tieãn ph traøo cöùu nöôùc cuoái TK 19- ñaàu TK 20 ôû VN thaát baïi vaø l söû ñaáu tranh cuûa nhaân daân theá giôùi  HCM: con ñöôøng phaùt trieån cuûa DT VN trong thôøi ñaïi ngaøy nay laø ÑOÄC LAÄP DAÂN TOÄC GAÉN LIEÀN VÔÙI CNXH.Tuyên ngôn độc lập của Mỹ 1776ngôn nhân quyền và dân quyền của Pháp 1791“Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được, trong những quyền ấy có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc"“Người ta sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi và phải luôn luôn được tự do bình đẳng về quyền lợi”"Tất cả các dân tộc trên thế giới đều sinh ra bình đẳng, dân tộc nào cũng có quyền sống, quyền sung sướng và quyền tự do"- Tuyên ngôn độc lập, Hồ Chí Minh toàn tập, tập 3, tr.555 - I.1.b. ĐLDT, nội dung cốt lõi của vđề DT thuộc địa:X phát từ quyền con người, HCM  quyền của các DTTuyªnNội dung của ĐLDT: HCM: - Độc lập thật sự, độc lập hồn tồn Phải bảo đảm nguyên tắc: - Cĩ chủ quyền q gia thật sự: c trị, kinh tế, an ninh và tồn vẹn lãnh thổ, cĩ quân đội riêng, ngoại giao riêng, đất nước khơng bị chia cắt - Nước VN là của người VN, mọi vấn đề phải do người VN quyết định, khơng chấp nhận một sự can thiệp thơ bạo nào - Độc lập tự do phải gắn liền với tự do hạnh phúc của nhân dânHội nghị Véc – xay (Pháp) của các nước đồng minh thắng trận 1919Bản yêu sách 8 điểm của Nguyễn ái Quốc gửi tới Hội nghị Véc – xay Những hoạt động của NAQnhằm đấu tranh giành Đ LDTBản yêu sách chưa đề cập đến vấn đề độc lập hay tự trịĐòi quyền bình đẳng về chế độ pháp lýCho người bản xứ Đông Dương như đối với người Châu ÂuĐòi các quyền tự do dân chủ tối thiểu cho nhân dânBản yêu sách 8 điểm của Nguyễn Ái Quốcgửi tới hội nghị Véc-xâyPhải dựa vào sức mạnh của chính dân tộc mình Những hoạt động của NAQnhằm đấu tranh giành Đ LDT Độc lập, tự do là quyền thiêng liêng, bất khả xâm phạm của tất cả các dân tộc.Lán Khuổi Nậm, nơi họp hội nghị trung ương 8 (5/1941) do Nguyễn ái Quốc trực tiếp chủ trìĐỀ CAO NHIỆM VỤ GiẢI PHÓNG DÂN TỘCTuyên ngôn độc lập, Hồ Chí Minh toàn tập, tập 3, tr.555 - Những hoạt động của NAQnhằm đấu tranh giành Đ LDT- Hồ Chí Minh toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, t.4, tr. 480 - ... Không! Chúng ta thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ.”“Nhân dân chúng tôi thành thật mong muốn hoà bình. Nhưng nhân dân chúng tôi cũng kiên quyết chiến đấu đến cùng để bảo vệ những quyền thiêng liêng nhất: toàn vẹn lãnh thổ cho Tổ quốc và độc lập cho đất nước”C. Chủ nghĩa yêu nước chân chính – Một động lực lớn của đất nướcĐầu thế kỷ 20 NAQ nhận thấy:CN ĐQ càng b lột nặng nề thì các DT bị áp bức càng phản ứng quyết liệt (không chỉ NDLĐ mà cả các tầng lớp trên)HCM: Đối với các DT thuộc địa ( phượng đông): ”CN dân tộc là động lực lớn của đất nước”.Đó là CN yêu nước chân chính của các DT thuộc địa có khả năng chiến thắng bất cứ thế lực ngoại xâm nếu biết tập hợp họ lại và nó là 1 bộ phận của tinh thần quốc tế”I.2.a. V đề DT và v đề GC có q hệ chặt chẽ nhau: Q điểm CN M-L:DT & GC: Vấn đề GC được ưu tiên hàng đầu.- Châu Âu: Vấn đề dân tộc đã giải quyết xong - Khi XH có GC, vấn đề DT được g. quyết theo lập trường quan điểm của GC cầm quyền.- M-En: có triệt để xóa bỏ tình trạng bóc lột và áp bức GC mới có điều kiện xóa bỏ ách áp bức DT, mới đem lại độc lập thật sự cho DT mình và cho các DT khác.-I.2. Mối quan hệ giữa vấn đề DT và vấn đề GC Trong CNĐQ:- Lênin: cuộc đấu tranh của GCVS chính quốc sẽ không giành được thắng lợi nếu không liên minh với các DT thuộc địa. Tuy nhiên Lênin cũng cho rằng: - Trước hết phải giải phóng giai cấp công nhân. - Sự nghiệp giải phóng DT các nước thuộc địa phụ thuộc vào sự giúp đỡ của GCCN ở các nước XHCN. HCM: V đề DT và V đề GC có q. hệ chặt chẽ với nhau: HCM ø đứng trên q điểm GC để g q v đề DT: (CN M-L)- Khẳng định vai trò l sử của GCCN: ĐCS lãnh đạo. - ĐĐK DT trên c sở l minh công- nông do ĐCS lãnh đạo - Người gắn m tiêu ĐLDT với CNXH Tiếp thu CNM-L, tuy nhin HCM vận dụng sáng tạo vào CMVN:Trước hết là giành ĐLDT  CNXH - GPDT là điều kiện tiên quyết để GPGC  lợi ích GC phải phục tùng lợi ích DT 5- 1941, Người kh định: “trong lúc này, quyền lợi của bộ phận, của GC, phải đặt dưới sự tồn vong của quốc gia DT nếu không giải quyết được vấn đề DT giải phóng thì chẳng những toàn thể quốc gia DT còn chịu mãi kiếp trâu ngựa, mà quyền lợi của giai cấp đến vạn năm cũng không đòi lại được” Giữ vững độc lập của DT mình, đồng thời tôn trọng độc lập của các DT khác: HCM kết hợp nhuần nhuyễn: DT- GC, CN yêu nước với CN q tế trong sáng. Người đấu tranh cho ĐLDT của VN mà đấu tranh cho độc lập của tất cả các DT trên thế giới Khẩu hiệu: Giúp bạn là tự giúp mình. Thắng lợi của mỗi nước sẽ góp phần vào thắng lợi chung của CM thế giới. II. TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ CÁCH MẠNG GiẢI PHÓNG DÂN TỘC1. Tính chất nhiệm vụ,mục tiêu của cách mạng giải phóng dân tộc2. CM GP DT muốn thắng lợi phải đi theo con đường cách mạng vô sản3. CM GP DT trong thời đại mới phải do Đảng cộng sản lãnh đạo4. Lực lượng của CM GP DT bao gồm toàn dân tộc5.CMGPDT cần được tiến hành chủ động, sáng tạo và có khả năng giành thắng lợi trước CM VS chính quốc6. CM GP DT phải được tiến hành bằng con đường CM bạo lực sự phân hóa của XH thuộc địa:HCM: sự phân hóa GC không giống như ph Tây.Các GC tuy có khác nhau, nhưng đều là người nô lệ mất nước. Tính chất, nhiệm vụ và mục tiêu của CMGPDTMâu thuẫn chủ yếu trong XH thuộc địaDân tộc bị áp bức > 90% nông dân thuộc địa là nạn nhân của thực dân Phápkẻ thù số 1 là ĐQ thực dân họ có 2 yêu cầu: Ruộng đất và ĐLDT (cao hơn, ưu tiên hàng đầu)Việc cứu nước là việc chung của cả DT bị áp bứcNhiệm vụ hàng của CM ở thuộc địa: Là GPDT Mà chủ yếu là giải phóng nông dânYêu cầu bức thiết của nhân dân các nước TĐHồ Chủ tịch tuyên bố “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”17/7/1966 Mục tiêu của CM giải phóng dân tộc: HN 8 TW (5-1941)- HCM: “Cuộc CM Đông Dương hiện tại không phải là cuộc CM TS dân quyền, cuộc CM g. quyết 2 vấn đề: phản đế và điền địa nữa, mà là cuộc CM phải giải quyết 1 vấn đề cần kíp “Dân tộc giải phóng”, vậy thì cuộc CM ĐD trong giai đoạn hiện tại là một cuộc CM giải phóng”II.2.Cách mạng giải phóng dân tộc muốn thắng lợi phải đi theo con đường cách mạng vô sản: a. Bài học từ sự thất bại của các con đường cứu nước trước đó: VUA HAØM NGHI, NGÖÔØI KHÔÛI XÖÔÙNGPHONG TRAØO CAÀN VÖÔNGBa Đình Bãi SậyHương KhêCác cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào Cần Vương (1885 – 1896)Lãnh tụ của phong trào nông dân Yên Thế, Hoàng Hoa Thám- Đề Thám Caên cöù Ñeà Thaùm Haøo coâng söï cuûa nghóa quaân Yeân Theá Khôûi nghóa Yeân Theá bò ñaøn aùp"mang nặng cốt cách phong kiến"Xu hướng bạo độngChân dung nhà yêu nước Phan Bội Châu (1867 – 1940)"Chẳng khác nào đuổi hổ cửa trước, rước beo cửa sau"xu hướng cải cáchBài học từ sự thất bại của các con đường cứu nước trước đóNhà yêu nước Phan Chu Trinh(1872 – 1926)"Chẳng khác nào xin giặc rủ lòng thương"Tuyên ngôn độc lập của Mỹ 1776ngôn nhân quyền và dân quyền của Pháp 1791TuyªnII.2.b. CM TS là không triệt để:B¶n S¬ th¶o LÇn thø nhÊtNh÷ng luËn c­¬ng vÒ vÊn ®Ò d©n téc vµ thuéc ®Þa V.I. Lªnin Lênin và tác phẩm thông qua tại Đại hội II quốc tế cộng sản (1920)đã tác động mạnh mẽ đến tư tưởng của Nguyễn Ái QuốcII.2.c. Con đường giải phóng DT:cách mạng vô sảnII.2.c. Con đường giải phóng dân tộcHCM:CM Tháng Mười không chỉ là CM VS mà còn làCM GP DTcách mạng vô sảnMục tiêuTiến hành cách mạng giải phóng dân tộc và dần dần từng bước “đi tới xã hội cộng sản”Lãnh đạoGiai cấp công nhân mà đội tiên phong là Đảng Cộng sảnLực lượngKhối đoàn kết toàn dân, nòng cốt là liên minh công nông và lao động trí ócQuan hệ quốc tếCách mạng việt Nam là bộ phận khăng khít của cách mạng thế giớiII.2.c. Con đường GPDT:Muốn GPDT thành công: “trước hết phải có đảng cách mệnh”“cách mệnh phải làm cho dân giác ngộ”, “phải giảng giải lý luận và chủ nghĩa cho dân hiểu”, “sức cách mệnh phải tập trung, muốn tập trung phải có đảng cách mệnh”.Ñaûng CM: toå chöùc theo nguyeân taéc ñaûng kieåu môùi, ñöôïc vuõ trang lyù luaän CNM-L.II.3. CM GP DT trong thời đại mới phải do ĐCS lãnh đạo:a. Cách mạng trước hết phải có Đảng: 3.2.1930 Nguyễn Ái Quốc sáng lập Đảng CS VN HCM: ĐCS VN là đảng của GCCN, NDLĐ và của DT VN. (Luận điểm mới bổ sung CN M-L) Định hướng Đảng gắn bó với DT VN Đem lại lợi ích thật sự cho cả DT VN Đảng quy tụ được sức mạnh của cả DT Trở thành nhân tố đ bảo cho CM VN th. Lợi.II.3. CM GP DT trong thời đại mới phải do ĐCS lãnh đạo:b. Đảng cộng sản Việt nam là người lãnh đạo duy nhất:Toàn dân tộcII.4. Lực lượng của cách mạng giải phóng dân tộc baogồmCM là sự nghiệp của quần chúng bị áp bức:Để CM th lợi không thể:Là một cuộc nổi loạnLà bạo động nonLà ám sát cá nhânLà xúi bẩy dân chúngMà là1 cuộc kh nghĩa vũ trang của quần chúngHCM: “DT cách mệnh thì chưa phân GC, nghĩa là sĩ, nông, công, thương đều nhất trí chống lạicường quyền”.HCM: Công nông là gốc của cách mệnh.(mới)Số lượng đôngBị áp bức nặng nề nhấtHCM cũng không coi nhẹ khả năng cách mạng của các giai tầng khác trong XHII.5. CM GP DT cần được tiến hành chủ động, sáng tạo và có khả năng giành thắng lợi trước CM VS ở chính quốc:ĐH6 q tế CS (1928) viết:“ Chỉ có thể thực hiện hoàn toàn công cuộc giải phóng các nước thuộc địa khi GCVS giành thắng lợi ở các nước TB tiên tiến”. CMVS thắng lợi trước, CMGPDT thắng lợi sau CMVS thắng lợi sẽ g đỡ CMGPDTPhát biểu tại Đại hội V Quốc tế cộng sản (6/1924), Nguyễn Aí Quốc khẳng định: Nguyễn Aí Quốc tham dự ĐH V của QTCS và cùng các đại biểu khác"...Nọc độc và sức sống của con rắn độc chủ nghĩa tư bảnđang tập trung ở các thuộc địahơn là ở chính quốc...”- Hồ Chí Minh toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, t.1, tr. 273-274 - II.5.a. CMGPDT cần được tiến hành chủ động sáng tạo: Trong chống CNĐQ, CM thuộc địa có tầm quan trọng đ biệt. Do bị áp bức nặng nề, DT thuộc địa có khả năng CM to lớn.HCM: - Yêu cầu Q tế CS q tâm đến CM thuộc địa - Không bị động trông chờ CMVS thắng lợi- Chưa có 1 hình mẫu để theo  phải tự sáng tạo- Khẳng định: cuộc CMGPDT thuộc địa chỉ có thể thực hiện được bằng sự nổ lực tự giải phóng.nhân dân lao động chính quốcnhân dân lao động thuộc địaHình ảnh con đỉa hai vòi được Nguyễn Aí Quốc sử dụng để chỉ mối quan hệ giữa cách mạng giải phóng dân tộc ở thuộc địa với cách mạng vô sản ở chính quốc.CHỦ NGHĨAĐẾ QUỐCII.5.b.Q. hệ của CM thuộc địa với CMVS ở chính quốc:Hồ Chí Minh toàn tập, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, t.2, tr.266 - "An Nam dân tộc cách mệnh thành côngthì tư bản Pháp yếu, tư bản Pháp yếu thìthì công nông Pháp làm giai cấp cách mạng cũng dễ. Và nếu công nông Pháp làm cách mệnh thành côngthì dân tộc An Nam sẽ được tự do” HCM: CMGPDT TĐ và CMVS chính quốc : Quan hệ bình đẳng, chứ không lệ thuộc CM TĐ có thể thắng lợi trước CMVS chính quốc - Còn có thể giúp đỡ GCCN chính quốc trong việc giải phóng hoàn toàn Là luận điểm sáng tạo Có giá trị lý luận, thực tiễn to lớn  CNM-LII.6. CMGPDT phải được tiến hành bằng con đường CM bạo lực:a. Quan điểm bạo lực cách mạng:CNM-L: Dự báo 2 khả năng giành CQ: - Khả năng hòa bình và bạo lực CM - Bạo lực là quy luật phổ biếnHCM:”CN TD tự bản thân nó đã là một hành động bạo lực của kẻ mạnh đối với kẻ yếu”.- Để giành ĐLDT  CM bạo lực- H thức bạo lực CM: đ tranh c trị + vũ trangII.6.b. TT bạo lực CM gắn bó hữu cơ với TT nhân đạo hòa bìnhHCM: + Luôn chủ trương giải quyết xung đột bằng biện pháp hòa bình. - Chủ động đàm phán, thương lượng - Chấp nhận nhượng bộ có nguyên tắc- Chỉ sử dụng bạo lực CM khi không còn có khả năng hòa hoãn.II.6.c. Hình thái bạo lực CM:II.6.c. Hình thái bạo lực CM:HCM: Xuất phát từ tương quan lực lượng:Không dùng kiểu ch tranh thông thường Phát động ch tranh nhân dân, dựa vào lực lượng toàn dân, đấu tranh toàn diện với kẻ thù “Không dùng toàn lực của nhân dân về đủ mọi mặt để ứng phó thì không thể nào thắng lợi được”.ĐẤU TRANH TOÀN DIỆNKẾT LUẬN: DT và CMGPDT là vấn đề cơ bản của CMVN Yêu cầu khách quan của CM TĐ là đặt DT lên hàng đầu và mục tiêu là giành ĐLDT Chỉ có ĐLDT mới có thể đưa nhân dân đi đến ấm no tự do hạnh phúc thật sự Đó là ước nguyện của chủ tịch Hồ Chí Minh