Vai trò cung cấp nguồn lao động ở nông thôn

VAI TRÒ CUNG C P NGU N LAO Đ NG NÔNGẤ Ồ Ộ Ở THÔN L i m đ u ờ ở ầ Lí do ch n đ tàiọ ề : Vi t nam là qu c gia có truy n th ng nông nghi p lâu đ i, nông thônệ ố ề ố ệ ờ hi n đang chi m h n 70% lao đ ng xã h i và đây là m t ngu n l c lao đ ngệ ế ơ ộ ộ ộ ồ ự ộ d i dào, đ y ti m năng cho s phát tri n kinh t xã h i, góp ph n th c hi nồ ầ ề ự ể ế ộ ầ ự ệ thành công quá trình CNH – HĐH (công nghi p hoá hi n đ i hoá) đ t n c.Làệ ệ ạ ấ ướ n c đang đi lên t m t n n nông nghi p l c h u cho đ n năm 2009 có đ nướ ừ ộ ề ệ ạ ậ ế ế 70.4% dân s s ng vùng nông thôn, trong khi t l này vào năm 1999 là 76.5%ố ố ở ỷ ệ chính vì th cu c s ng và t ch c nông thôn đ c bi t là vai trò cung c p ngu nế ộ ố ổ ứ ặ ệ ấ ồ nhân l c nh h ng r t l n đ n lao đ ng toàn xã h i và có vai trò h t s cự ả ưở ấ ớ ế ộ ộ ế ứ quan tr ng trong vi c t o ngu n nhân l c cho đ t n c ọ ệ ạ ồ ự ấ ướ n c ta nông thôn là n i cung c p ngu n nhân l c d i dào cho xãỞ ướ ơ ấ ồ ự ồ h i,Trong quá trình công nghi p hóa hi n đ i hóa lao đ ng nông nghi p d n cóộ ệ ệ ạ ộ ệ ầ trình đ cao và có h ng chuy n sang làm công nghi p, d ch v , chuy n d n laoộ ướ ể ệ ị ụ ể ầ đ ng nông thôn vào các đô th và các khu công nghi p. T o đi u ki n thu n l iộ ị ệ ạ ề ệ ậ ợ trong vi c cung c p ngu n nhân l c cho xã h i. Tuy v y lao đ ng nông thônệ ấ ồ ự ộ ậ ộ ngày càng b thu h p b i vi c đô th hóa và các khu công nghi p ngày càng đ cị ẹ ở ệ ị ệ ượ m r ng, tr c tình hình đó nông thôn còn đóng vai trò quan tr ng trong vi cở ộ ướ ọ ệ cung c p ngu n nhân l c cho n n kinh t c a đ t n c hi n nay n a hay khôngấ ồ ự ề ế ủ ấ ướ ệ ữ ? Đ tìm hi u sâu h n v v n đ này chúng em quy t đ nh chon đ tàiể ể ơ ề ấ ề ế ị ề “vai trò cung c p ngu n lao đ ng nông thônấ ồ ọ ở ” đ nghiên c u.ể ứ M c tiêuụ : Th y đ c vai trò c a nông thôn trong vi c cung c p ngu nấ ượ ủ ệ ấ ồ lao đ ng cho n n kt, qua đó Đ a ra th c tr ng và gi i pháp v v n đ ngu nộ ề ư ự ạ ả ề ấ ề ồ lao đ ng nông thôn Vi t Nam.ộ ở ệ II. N i dungộ 1. Khái ni m chungệ : Nông thôn là gì: Nông thôn là vùng sinh s ng c a t p h p dân c s nố ủ ậ ợ ư ả xu t ch y u là nông nghi p. T p h p này tham gia vào các ho t đ ng kinh t ,ấ ủ ế ệ ậ ợ ạ ộ ế văn hóa, xã h i và môi tr ng trong m t th ch chính tr nh t đ nh và ch u nhộ ườ ộ ể ế ị ấ ị ị ả h ng c a các t ch c khác.ưở ủ ổ ứ Ngu n lao đ ng gì?: Là b ph n dân s trong đ tu i lao đ ng theo quyồ ộ ộ ậ ố ộ ổ ộ đ nh c a pháp lu t có nguy n v ng tham gia lao đ ng và nh ng ng i ngoài đị ủ ậ ệ ọ ộ ữ ườ ộ tu i lao đ ng đang làm vi c trong các ngành kinh t qu c dânổ ộ ệ ế ố 2. Vai trò cung c p NLĐNT Vi t nam:ấ ệ Nông thôn Vi t nam có ngu n lao đ ng d i dào và ti m năng, là n i cungệ ồ ộ ồ ề ơ c p và h u thu n đ c l c v ngu n nhân l c cho các khu đô th các khu côngấ ậ ẫ ắ ự ề ồ ự ị nghi p và ngay t i đ a bàn nông thôn.ệ ạ ị Theo s li u th ng kê t năm 1996-2006 Nông thôn Vi t nam cung c pố ệ ố ừ ệ ấ h n 80% lao đ ng cho các ngành kinh t trong c n c, góp ph n quan tr ngơ ộ ế ả ướ ầ ọ trong vi c phát tri n kinh t - xã h i c a n c ta ệ ể ế ộ ủ ướ Năm 1996 dân s nông thôn có 53.1 tri u ng i, chi m 80.5% dân s cố ệ ườ ế ố ả n c, năm 2006 dân s nông thôn Vi t nam có 61,3 tri u ng i chi m 72,9%1.ướ ố ệ ệ ườ ế Nh v y, sau 10 năm t l dân s nông thôn m i gi m đ c 7.6 đi m ph nư ậ ỷ ệ ố ớ ả ượ ể ầ trăm, tính bình quân, m i năm gi m ch a đ c 0.5 đi m ph n trăm, ch ng tỗ ả ư ượ ể ầ ứ ỏ t c đ đô th hóa c a Vi t nam còn ch m so v i m t s n c láng gi ng nhố ộ ị ủ ệ ậ ớ ộ ố ướ ề ư Thái lan, Singapore, Malaysia. Năm 2006 lao đ ng nông thôn chi m 75.4% t ngộ ế ổ s lao đ ng c n c (t ng đ ng 33.6 tri u ng i) và đ t t c đ tăng tr ngố ộ ả ướ ươ ươ ệ ườ ạ ố ộ ưở bình quân năm là 1.6%, th p h n t c đ tăng tr ng vi c làm c a c n cấ ơ ố ộ ưở ệ ủ ả ướ (2.3%) trong giai đo n 1996-20062. S khác bi tnày chính là do tác đ ng c aạ ự ệ ộ ủ lu ng di c l n lao đ ng nông thôn ra thành th tìm vi c, t o s c ép vi c làmồ ư ớ ộ ị ệ ạ ứ ệ cho khu v c đô th . Th nh ng, v n đ là ch lao đ ng nông thôn chi m t i ¾ự ị ế ư ấ ề ở ỗ ộ ế ớ lao đ ng c n c nh ng l i t p trung ch y u trong ngành nông nghi p, n iộ ả ướ ư ạ ậ ủ ế ệ ơ 2 t o ra năng su t lao đ ng th p nh t và cũng là n i qu đ t canh tác đang ngàyạ ấ ộ ấ ấ ơ ỹ ấ càng b thu h p và gi m d n do quá trình đô th hóa và công nghi p hóa. K tị ẹ ả ầ ị ệ ế qu , nhi u lao đ ng m t đ t, ho c thi u đ t d n đ n d th a lao đ ng vàả ề ộ ấ ấ ặ ế ấ ẫ ế ư ừ ộ thi u vi c làm. Thu nh p c a lao đ ng nông nghi p vì th mà th p và th tế ệ ậ ủ ộ ệ ế ấ ấ th ng b i tính th i v và r i ro cao. Đây chính là lí do khi n t l nghèo t pườ ở ờ ụ ủ ế ỷ ệ ậ trung ch y u khu v c nông thôn Năm 2006, lao đ ng nông nghi p c n củ ế ở ự ộ ệ ả ướ chi m 54.7% t ng lao đ ng nh ng giá tr GDP đ c t o ra t ngành này l iế ổ ộ ư ị ượ ạ ừ ạ th p nh t, chi m 18.7%. Ng c l i, t l lao đ ng trong ngành công nghi p làấ ấ ế ượ ạ ỷ ệ ộ ệ 18% và trong ngành d ch v là 27.1% nh ng t o đ c giá tr GDP m i ngànhị ụ ư ạ ượ ị ở ỗ trên 40%3. Các con s trên đây cho th y năng su t lao đ ng trong ngành nôngố ấ ấ ộ nghi p là r t th p Có th nói, h u nh toàn b lao đ ng nông nghi p t p trungệ ấ ấ ể ầ ư ộ ộ ệ ậ khu v c nông thôn. Năm 2006 c n c có 24,37 tri u lao đ ng làm vi c trongở ự ả ướ ệ ộ ệ ngành nông nghi p, nh ng riêng khu v c nông thôn đã có 23,17 tri u ng i,ệ ư ự ệ ườ chi m 95,1%. N u so v i t ng lao đ ng có vi c làm c a c n c thì lao đ ngế ế ớ ổ ộ ệ ủ ả ướ ộ nông nghi p nông thôn v n chi m quá bán, kho ng 52%. Nhìn t góc đ chuy nệ ẫ ế ả ừ ộ ể d ch c c u lao đ ng ta th y, giai đo n 1996-2006 t l lao đ ng nông nghi pị ơ ấ ộ ấ ạ ỷ ệ ộ ệ nông thôn đã có chuy n bi n, gi m t 82,3% trong t ng lao đ ng nông thôn nămế ế ả ừ ổ ộ 96 xu ng còn 69% năm 2006, bình quân m i năm gi m đ c trên 1 đi m ph nố ỗ ả ượ ể ầ trăm, m c gi m tuy nh so v i m t s n c trong khu v c nh ng đó là s nứ ả ỏ ớ ộ ố ướ ự ư ự ỗ l c c a c n n kinh t .ự ủ ả ề ế V s l ngề ố ượ , lao đ ng nông nghi p nông thôn không có bi n đ ng l nộ ệ ế ộ ớ mà ch dao đ ng m c trên 23 tri u ng i trong su t 10 năm qua. Qu th c,ỉ ộ ở ứ ệ ườ ố ả ự đây là thách th c l n cho lao đ ng nông nghi p, b i vì đó là ngành kinh tứ ớ ộ ệ ở ế truy n th ng và ch đ o Vi t nam trong su t th i gian dài (hàng ch c nămề ố ủ ạ ở ệ ố ờ ụ tr c đây) nên xu t phát đi m lao đ ng nông nghi p đã là m t s quá l n, trongướ ấ ể ộ ệ ộ ố ớ khi các ngành phi nông nghi p m i phát tri n và th c s phát tri n trong vàiệ ớ ể ự ự ể th p niên tr l i đây, do vây mà l ng lao đ ng lao đ ng thu hút vào các ngànhậ ở ạ ượ ộ ộ này ch m c nh t đ nh. nông thôn, các ngành phi nông nghi p phát tri nỉ ở ứ ấ ị Ở ệ ể ch m h n nhi u so v i khu v c thành th nên l ng lao đ ng thu hút vào cácậ ơ ề ớ ự ị ượ ộ ngành này còn th p ho c t ng đ ng, v a đ v i l ng lao đ ng nông thônấ ặ ươ ươ ừ ủ ớ ượ ộ m i gia nh p vào th tr ng lao đ ng hàng năm (kho ng 1 tri u ng i/năm) ớ ậ ị ườ ộ ả ệ ườ 3 Theo s li u th ng kê t năm 1996- 2006 Nông thôn Vi t nam cung c pố ệ ố ừ ệ ấ h n 80% lao đ ng cho các ngành kinh t trong c n c, góp ph n quan tr ngơ ộ ế ả ướ ầ ọ trong vi c phát tri n kinh t - xã h i c a n c ta.ệ ể ế ộ ủ ướ Năm 1996 dân s c n c có kho ng 65.96 tri u ng i trong đó dân số ả ướ ả ệ ườ ố nông thôn có 53.1 tri u ng i, chi m 80.5% dân s c n c và ngu n lao đ ngệ ườ ế ố ả ướ ồ ộ nông thôn 28,5534 tri u lao đ ng chi m 80,6% lao đ ng c n c. Và lao đ ngệ ộ ế ộ ả ướ ộ nông thông đ c phân b cho các ngành khác nhau thì khác nhau. Trong đó t pượ ổ ậ trung ch y u trong nông- lâm- ng nghi p chi m 82,3% lao đ ng nông thôn củ ế ư ệ ế ộ ả n c t ng đ ng v i 23.499 tri u lao đ ng, trong khi đó công nghiêp- xâyướ ươ ươ ớ ệ ộ d ng ch chi m 6,8% , d ch vu chi m 10,9% lao d ng nông thôn c n c.ự ỉ ế ị ế ộ ả ướ Và sau 10 năm:- Năm 2006 dân s c n c có kho ng 84,1 tri u ng iố ả ướ ả ệ ườ trong đó dân s nông thôn là 61,3 tri u ng i chi m 72,9% và 27,1% là dân số ệ ườ ế ố thành th . ị Nh ng ch có kho ng 44,55 tri lao đ ng , trong đó lao đ ng nông thônư ỉ ả ệụ ộ ộ chi m 75.4% t ng s lao đ ng c n c ( t ng đ ng 33.6 tri u ng I.ế ổ ố ộ ả ướ ươ ươ ệ ườ Và tính đ n năm 2009 có đ n 70,4% dân s s ng vùng nông thôn. Trongế ế ố ố ở đó có s ng i trong đ tu i lao đ ng là 23.379.785 ng i. T l tăng dân số ườ ộ ổ ộ ườ ỷ ệ ố thành th - nông thôn ngày m t chênh l ch. dân s thành th đã tăng lên v i t lị ộ ệ ố ị ớ ỷ ệ bình quân là 3,4%. Trong khi đó, khu v c nông thôn, t l tăng dân s ch cóở ự ỷ ệ ố ỉ 0,4%. Đây là k t qu c a quá trình di dân t nông thôn ra thành th và quá trìnhế ả ủ ừ ị đô th hóa nhanh chóng các thành ph l n. Có s chuy n bi n này là do t c đị ở ố ớ ự ể ế ố ộ tăng đ th n c ta mà c th là Khu v c Đông Nam B là n i có m c đ đôộ ị ở ướ ụ ể ự ộ ơ ứ ộ th hóa cao nh t và t c đ đô th hóa nhanh nh t. Do đó, dân s thành th đâyị ấ ố ộ ị ấ ố ị ở chi m đ n 57,1%. T i đ ng b ng Sông H ng, m c đ cũng nh t c đ đô thế ế ạ ồ ằ ồ ứ ộ ư ố ộ ị hóa th p h n, dân s thành th chi n 29,2% (Vietnamnet).Th nh ng t c đ tăngấ ơ ố ị ế ế ư ố ộ tr ng vi c làm c a c n c l i ch là 2.6% nên tác đ ng m t lu ng di c l nưở ệ ủ ả ướ ạ ỉ ộ ộ ồ ư ớ lao đ ng nông thôn ra thành th tìm ki m vi c làm, t o s c ép vi c làm cho khuộ ị ế ệ ạ ứ ệ đô th . V n đ ch lao đ ng nông thôn chi m t i h n 70% lao đ ng c n cị ấ ề ở ỗ ộ ế ớ ơ ộ ả ướ l i t p trung ch y u trong ngành nông nghi p, n i qu đ t canh tác ngày càngạ ậ ủ ế ệ ơ ỹ ấ b thu h p và gi m d n. K t qu là nhi u lao đ ng m t đ t ho c thiêu đât d nị ẹ ả ầ ế ả ề ộ ấ ấ ặ ẫ 4 đ n d th a lao đ ng và thi u vi c làm. Vì th thu nh p th ng th p và th tế ư ừ ộ ế ệ ế ậ ườ ấ ấ th ng b i tính th i v và r i ro cao. Đây chính là lí do khi n t l nghèo t pườ ở ờ ụ ủ ế ỉ ệ ậ trung ch y u khu v c nông thônủ ể ở ự V ch t l ng ngu n lao đ ngề ấ ượ ồ ộ : Ch t l ng th p c a ngu n nhânấ ượ ấ ủ ồ l c khu v c nông thôn th hi n qua t l không bi t ch là 4,79%, t t nghi pự ở ự ể ệ ỷ ệ ế ữ ố ệ trung h c ph thông c s là 34,59% và t t nghi p trung h c ph thông làọ ổ ơ ở ố ệ ọ ổ 11,18%. N u đánh giá trình đ văn hoá bình quân theo gi i tính có th th y sế ộ ớ ể ấ ố năm đi h c văn hoá trung bình c a khu v c nông thôn th p h n thành th , c aọ ủ ự ấ ơ ị ủ ph n th p h n nam gi i. Theo các nhà nghiên c u, năng su t lao đ ng s tăngụ ữ ấ ơ ớ ứ ấ ộ ẽ n u ng i nông dân có trình đ h c v n m c đ nào đó, và n u t t nghi pế ườ ộ ọ ấ ở ứ ộ ế ố ệ ph thông, m c tăng này là 11%. Ngoài ra trình đ h c v n còn cho ng i laoổ ứ ộ ọ ấ ườ đ ng kh năng lĩnh h i nh ng ki n th c, kinh nghi m s n xu t kinh doanh. V iộ ả ộ ữ ế ứ ệ ả ấ ớ ch t l ng c a NNL nông thôn Vi t Nam nh v y s h n ch h trong s nấ ượ ủ ệ ư ậ ẽ ạ ế ọ ả xu t và kinh doanh, đ c bi t là t t o vi c làm.ấ ặ ệ ự ạ ệ Đ c đi m d nh n th y ng i lao đ ng c a m t n n s n xu t nôngặ ể ễ ậ ấ ở ườ ộ ủ ộ ề ả ấ nghi p có trình đ th p Vi t Nam nh hi n nay là v n mang n ng tính ch tệ ộ ấ ở ệ ư ệ ẫ ặ ấ c a ng i s n xu t nh l , phân tán, năng l c ng d ng khoa h c - công nghủ ườ ả ấ ỏ ẻ ự ứ ụ ọ ệ và các ti n b k thu t vào th c ti n r t h n ch , nên đa s h là nh ng ng iế ộ ỹ ậ ự ễ ấ ạ ế ố ọ ữ ườ th đ ng, t duy c nh tranh kém, tính t do và manh mún cao. T đó thu nh pụ ộ ư ạ ự ừ ậ c a h th p, kh năng chuy n đ i ngh khi b m t đ t ho c c h i tham giaủ ọ ấ ả ể ổ ề ị ấ ấ ặ ơ ộ vào môi tr ng lao đ ng công nghi p đòi h i các k năng và tính k lu t laoườ ộ ệ ỏ ỹ ỷ ậ đ ng cao là không d dàng.ộ ễ Hi n nay n c ta có 10 tri u h nông dân v i h n 30 tri u lao đ ng trongệ ướ ệ ộ ớ ơ ệ ộ đ tu i, nh ng m i có 17% trong s đó đ c đào t o ch y u thông qua các l pộ ổ ư ớ ố ượ ạ ủ ế ớ t p hu n khuy n nông s sài. Trong s 16,5 tri u thanh niên nông thôn đang c nậ ấ ế ơ ố ệ ầ có vi c làm n đ nh thì ch có 12% t t nghi p ph thông trung h c; 3,11% cóệ ổ ị ỉ ố ệ ổ ọ trình đ chuyên môn k thu t t trung c p tr lên (th p h n 4 l n so v i thanhộ ỹ ậ ừ ấ ở ấ ơ ầ ớ niên đô th ). V i trình đ nh v y h khó có th áp d ng ti n b k thu t trongị ớ ộ ư ậ ọ ể ụ ế ộ ỹ ậ s n xu t nông nghi p có ng d ng công ngh cao, đ s c c nh tranh v i s nả ấ ệ ứ ụ ệ ủ ứ ạ ớ ả ph m hàng hóa nông s n trong khu v c và cũng khó có th tìm đ c vi c làm ẩ ả ự ể ượ ệ ở các doanh nghi p đòi h i lao đ ng ph i qua đào t o và đ t trình đ tay nghệ ỏ ộ ả ạ ạ ộ ề 5 cao. Do đó, nhi u n i sau khi chuy n ru ng đ t cho s n xu t công nghi p, n uề ơ ể ộ ấ ả ấ ệ ế doanh nghi p có u tiên tuy n lao đ ng tr cho các h m t đ t thì h cũng khóệ ư ể ộ ẻ ộ ấ ấ ọ có th đ m nh n công vi c k thu t đ đ t đ c m c thu nh p cao, nên dù cóể ả ậ ệ ỹ ậ ể ạ ượ ứ ậ nh ng c h i chuy n đ i ngh , ng i lao đ ng nông thônữ ơ ộ ể ổ ề ườ ộ ( bao g m c thanhồ ả niên đ n tu i lao đ ng và ng i ch gia đình b m t đ t) đ u khó ti p nh nế ổ ộ ườ ủ ị ấ ấ ề ế ậ nh ng ngh m i. Tình tr ng ngu n lao đ ng trình đ th p, ch a đ c đào t oữ ề ớ ạ ồ ộ ộ ấ ư ượ ạ ngh (c ngh nông và phi nông) cùng v i s thi u ki n th c, tác phong s ngề ả ề ớ ự ế ế ứ ố và tính k lu t, k năng lao đ ng trong lao đ ng công nghi p kém nên r t khóỷ ậ ỹ ộ ộ ệ ấ đáp ng đ c yêu c u ngày càng tăng cao tr c t c đ c a công nghi p hóa vàứ ượ ầ ướ ố ộ ủ ệ h i nh p. T đó có th th y r ng, thu nh p c a ng i lao đ ng khu v c nôngộ ậ ừ ể ấ ằ ậ ủ ườ ộ ở ự thôn th p và ngày càng cách xa khu v c đô th . Nh ng đi m v a nêu trên đâyấ ở ự ị ữ ể ừ là m t rào c n và thách th c l n nh t trong giai đo n hi n nay đ i v i ng iộ ả ứ ớ ấ ạ ệ ố ớ ườ lao đ ng khu v c nông thôn.ộ ự Cũng c n ph i nói đ n m t th c tr ng có nh h ng quan tr ng đ nầ ả ế ộ ự ạ ả ưở ọ ế ch t l ng ngu n nhân l c nông thôn là đ i ngũ cán b c s . Theo s li uấ ượ ồ ự ộ ộ ơ ở ố ệ đi u tra th ng kê năm 2006, c n c có 81.300 công ch c xã. V trình đ h cề ố ả ướ ứ ề ộ ọ v n: có 0,1% ch a bi t ch ; 2,4% có trình đ ti u h c; 21,5% trung h c c sấ ư ế ữ ộ ể ọ ọ ơ ở và 75% trung h c ph thông. V trình đ chuyên môn: 9% cao đ ng, đ i h c;ọ ổ ề ộ ẳ ạ ọ 39,4% trung c p; 9,8% s c p; 48,7% ch a đào t o. V trình đ qu n lý nhàấ ơ ấ ư ạ ề ộ ả n c: có t i 55% ch a qua b t kỳ l p h c qu n lý nhà n c nào; 85% khôngướ ớ ư ấ ớ ọ ả ướ hi u bi t gì v vi tính. vùng nào cũng có cán b ch a qua đào t o. T i các t nhể ế ề ở ộ ư ạ ạ ỉ vùng núi Tây B c, Tây Nguyên, Tây Nam B t l còn cao h n. Đó là lý do chắ ộ ỷ ệ ơ ủ y u d n đ n tình tr ng trì tr , y u kém, thi u kh năng v n đ ng t ch c, chế ẫ ế ạ ệ ế ế ả ậ ộ ổ ứ ỉ đ o qu n chúng th c hi n các nhi m v chính tr đ a ph ng, c s . Tìnhạ ầ ự ệ ệ ụ ị ở ị ươ ơ ở tr ng lúng túng trong gi i quy t các công vi c phát sinh t th c t , th m chí cònạ ả ế ệ ừ ự ế ậ làm sai l ch chính sách, pháp lu t không ph i là hi n t ng cá bi t. L c l ngệ ậ ả ệ ượ ệ ự ượ khoa h c k thu t nông nghi p nông thôn hi n ch chi m 0,5% - 0,6% laoọ ỹ ậ ệ ở ệ ỉ ế đ ng tr c ti p khu v c này... B t c p n a là v chính sách s d ng và thu hútộ ự ế ở ự ấ ậ ữ ề ử ụ cán b , ng i lao đ ng có trình đ cao cũng đang b c l s b o th , l c h u,ộ ườ ộ ộ ộ ộ ự ả ủ ạ ậ ch m đ i m i, không th a mãn đ c các yêu c u c b n, t i thi u hi n nay, ítậ ổ ớ ỏ ượ ầ ơ ả ố ể ệ nh t là v l i ích, vì v y không thu hút đ c l c l ng lao đ ng có trình đ caoấ ề ợ ậ ượ ự ượ ộ ộ 6 v làm vi c đ a ph ng, th m chí còn khó “gi chân” đ c nh ng cán bề ệ ở ị ươ ậ ữ ượ ữ ộ khoa h c - k thu t đang công tác t i các c s nông thôn. Tình tr ng này càngọ ỹ ậ ạ ơ ở ở ạ làm cho ch t l ng ngu n nhân l c nông thôn tr nên th p kém h n.ấ ượ ồ ự ở ấ ơ Nguyên nhân ch y u d n đ n ch t l ng ngu n nhân l c nông thônủ ế ẫ ế ấ ượ ồ ự ở th p, nh h ng l n đ n ti n trình phát tri n chính là do môi tr ng kinh t ,ấ ả ưở ớ ế ế ể ườ ế văn hóa - xã h i nông thôn ch a th c s thay đ i l n theo h ng phát tri n b nộ ư ự ự ổ ớ ướ ể ề v ng trên l trình công nghi p hóa, hi n đ i hóa. Quá trình đô th hóa nông thônữ ộ ệ ệ ạ ị di n ra v i t c đ cao nh ng mang n ng tính t phát nên công nghi p - d ch vễ ớ ố ộ ư ặ ự ệ ị ụ nông thôn khó phát tri n; môi tr ng t nhiên b phá v , sinh thái b m t cânể ườ ự ị ỡ ị ấ b ng; thu nh p c a nông dân tuy đ c c i thi n nh ng còn th p; s chênh l chằ ậ ủ ượ ả ệ ư ấ ự ệ gi a các vùng, gi a nông thôn và đô th ngày càng cách xa. Tác đ ng c a quáữ ữ ị ộ ủ trình m t đ t và s thi u chu n b vi c chuy n đ i ngh cho nông dân đã thúcấ ấ ự ế ẩ ị ệ ể ổ ề đ y tình tr ng di dân t do tìm vi c làm đô th ho c các khu công nghi p cácẩ ạ ự ệ ở ị ặ ệ t nh phía Nam. Nhi u n i, l c l ng lao đ ng trên đ ng ru ng đa s là ph n ,ỉ ề ơ ự ượ ộ ồ ộ ố ụ ữ ng i già và tr em. T đó, d n đ n tình tr ng s n xu t nông nghi p b p bênh;ườ ẻ ừ ẫ ế ạ ả ấ ệ ấ thu nh p t lao đ ng nông nghi p không có lãi nên ng i lao đ ng d dàng coiậ ừ ộ ệ ườ ộ ễ nh s n xu t trên đ ng ru ng. Nh v y có th th y khá rõ các y u t : môiẹ ả ấ ồ ộ ư ậ ể ấ ế ố tr ng xã h i và t nhiên nông thôn suy gi m; trình đ ki n th c, k năng laoườ ộ ự ả ộ ế ứ ỹ đ ng c a ng i lao đ ngộ ủ ườ ộ Vi t Nam, đ i b ph n dân c t p trung sinh s ng khu v c nôngỞ ệ ạ ộ ậ ư ậ ố ở ự thôn, tính đ n ngày 1/7/2002, dân s c n c là 79,93 tri u ng i, thì dân sế ố ả ướ ệ ườ ố nông thôn là 60,05 tri u ng i (75,13%). S ng i trong đ tu i lao đ ng làệ ườ ố ườ ộ ổ ộ 35,44 tri u, kho ng 59% dân s , trong đó 30,9 tri u ng i tham gia vào l cệ ả ố ệ ườ ự l ng lao đ ng (LLLĐ). T c đ tăng dân s bình quân h n 10 năm qua là 1,7%,ượ ộ ố ộ ố ơ m c tăng trung bình c a s ng i trong đ tu i lao đ ng là 2,6% năm.ứ ủ ố ườ ộ ổ ộ khu v c nông thôn, do t l sinh cao trong th p niên 80 nên hi n nayỞ ự ỷ ệ ậ ệ s ng i b c vào tu i lao đ ng là khá l n, kho ng 1,2-1,3 tri u ng i, và làố ườ ướ ổ ộ ớ ả ệ ườ n i đang t p trung m t s l ng l n l c l ng lao đ ng c a c n c và v iơ ậ ộ ố ượ ớ ự ượ ộ ủ ả ướ ớ t c đ tăng kho ng h n 2,5% năm. Nh ng th i gian trung bình ch a s d ngố ộ ả ơ ư ờ ư ử ụ c a c n c v n còn chi m t l khá cao, năm 1998 là 29,12%, năm 2002 cònủ ả ướ ẫ ế ỷ ệ 24,46. V i LLLĐ nông thôn năm 2002 là 30,98 tri u ng i và th i gian ch aớ ở ệ ườ ờ ư 7 s d ng trung bình c n c là 24,46 %, n u quy đ i thì s t ng đ ng đ ngử ụ ả ướ ế ổ ẽ ươ ươ ươ kho ng 7,5 tri u ng i không có vi c làm, 1/3 Ngu n nhân l c nông thôn cònả ệ ườ ệ ồ ự thi u vi c làm và thu nh p th p.ế ệ ậ ấ Bên c nh đó, còn s lao đ ng đang th t nghi p d n l i hàng năm, c ngạ ố ộ ấ ệ ồ ạ ộ v i s lao đ ng m t vi c làm do s p x p l i biên ch , t ch c c a các c quan,ớ ố ộ ấ ệ ắ ế ạ ế ổ ứ ủ ơ doanh nghi p, b đ i ph c viên... đã làm tăng thêm s lao đ ng không có vi cệ ộ ộ ụ ố ộ ệ làm, vi c s d ng công ngh hi n đ i nên nhu c u s d ng lao đ ng cũng gi mệ ử ụ ệ ệ ạ ầ ử ụ ộ ả đi nhi u. ph ng đang đô th hoá và công nghi p hoá nhanh, s l ng ng iề ươ ị ệ ố ượ ườ không có vi c làm tăng do đ t s n xu t b chuy n đ i m c đích s d ng. Trongệ ấ ả ấ ị ể ổ ụ ử ụ khi đó, vi c t ch c th c hi n h tr d y ngh , chuy n đ i ngành ngh choệ ổ ứ ự ệ ỗ ợ ạ ề ể ổ ề ng i dân nông thôn l i ch a có hi u qu ho c do đã quá tu i h c ngh . Đi uườ ạ ư ệ ả ặ ổ ọ ề ề này đ c th y rõ trên th c t , t i nhi u đ a ph ng, ng i lao đ ng th tượ ấ ự ế ạ ề ị ươ ườ ộ ấ nghi p nh ng không có c h i làm vi c t i các doanh nghi p đ a bàn, Và đâyệ ư ơ ộ ệ ạ ệ ở ị là m t trong nh ng nguyên nhân d n đ n m c thu nh p th p c a các h giaộ ữ ẫ ế ứ ậ ấ ủ ộ đình nông thôn. Thu nh p bình quân c a các vùng nông thôn ch b ng 1/3 thuậ ủ ỉ ằ nh p khu v c thành th . Vô hình chung, đó chính là l c “ đ y” hàng tri u laoậ ở ự ị ự ẩ ệ đ ng nông thôn di chuy n t phát đ n các vùng đ t giàu ti m năng hay d n vộ ể ự ế ấ ề ồ ề các đô th tìm vi c làm. S di chuy n t phát này đã t o ra áp l c l n v c sị ệ ự ể ự ạ ự ớ ề ơ ở h t ng, tr t t xã h i n i h đ n.ạ ầ ậ ự ộ ơ ọ ế Ngoài ra, v n đ chuy n đ i c c u nông thôn m c dù đã đ c Nhàấ ề ể ổ ơ ấ ặ ượ n c quan tâm đ u t nh ng trên th c t di n ra quá ch m cũng nh h ngướ ầ ư ư ự ế ễ ậ ả ưở đ n v n đ vi c làm cho ng i lao đ ng . Th ng kê cho th y, t l lao đ ngế ấ ề ệ ườ ộ ố ấ ỷ ệ ộ ngành công nghi p, xây d ng và d ch v đã tăng nh ng v n còn m c th pệ ự ị ụ ư ẫ ở ứ ấ (chi m 40,2% trong t ng s lao đ ng). Trong khi đó, n c ta có ti m năng l nế ổ ố ộ ướ ề ớ v nghành, ngh ti u th công nghi p truy n th ng có th thu hút nhi u laoề ề ể ủ ệ ề ố ể ề đ ng nh ng l i ch a đ c quan tâm đ u t đ phát huy hi u quộ ư ạ ư ượ ầ ư ể ệ ả nông thôn th p; l c hút cán b khoa h c - k thu t khu v c nông nghi p m ngấ ự ộ ọ ỹ ậ ự ệ ỏ manh và trình đ qu n lý, t ch c c a đ i ngũ cán b c s (thôn, xã) y u kémộ ả ổ ứ ủ ộ ộ ơ ở ế làm cho ch t l ng ngu n nhân l c khu v c nông thôn - chìa khóa m ra sấ ượ ồ ự ự ở ự thành công c a công nghi p hóa, hi n đ i hóa nông nghi p, nông thôn g pủ ệ ệ ạ ệ ặ nhi u thách th c và tr ng i.ề ứ ở ạ 8 Qua đó ta th y nông thôn đóng vai trò r t quan tr ng trong vi c cung c p ngu nấ ấ ọ ệ ấ ồ lao đông cho n n kinh t .ề ế Th nh ng, v n đ là ch tuy lao đ ng nông thôn chi m t i ¾ laoế ư ấ ề ở ỗ ộ ế ớ đ ng c n c, nh ng l i phân b không đ ng đ u gi a các ngành kinh t trongộ ả ướ ư ạ ổ ố ề ữ ế c n c; ph n l n lao đ ng nông thôn t p trung ch y u trong ngành nôngả ướ ầ ớ ộ ậ ủ ế nghi p chi m t l t 65%- 70%,trong khi công nghi p, d ch v ch chi m tệ ế ỷ ệ ừ ệ ị ụ ỉ ế ỷ l khá nh t 30- 35% trong t ng lao đông nông thôn c n c, m t khác ch tệ ỏ ừ ổ ả ướ ặ ấ l ng lao đ ng nông thôn n c ta nói riêng và ch t l ng lao đ ng c n c nóiượ ộ ướ ấ ượ ộ ả ướ chung v n còn y u kém v m i m t: trình đ h c v , trình đ chuyên môn, tayẫ ế ề ọ ặ ộ ọ ấ ộ ngh …và đây là m t trong nh ng lí do làm h n ch kh năng phát huy hi u quề ộ ữ ạ ế ả ệ ả c a vai trò cung c p ngu n lao đông nông thôn Vi t nam hi n nay.ủ ấ ồ ở ệ ệ III.K t lu n ế ậ Nông thôn n c ta có nhi u vai trò khác nhau nh là n i cung c p l ngướ ề ư ơ ấ ươ th c, th c ph m, cung c p nguyên li u cho công nghi p va xu t kh u, là thự ự ẩ ấ ệ ệ ấ ẩ ị tr ng r ng l n đ tiêu th s n ph m c a công nghi p và d ch v …và đ cườ ộ ớ ể ụ ả ẩ ủ ệ ị ụ ặ bi t là vai trò cung c p lao đ ng cho công nghi p và thành th .Nhìn chung l cệ ấ ộ ệ ị ự l ng lao đ ng nông thôn r t l n nh ng l i thi u vi c làm, th t nghi p vàượ ộ ở ấ ớ ư ạ ế ệ ấ ệ bán th t nghi p v n th ng xuyên x y ra. Vì v y, phát tri n và s d ng hi uấ ệ ẫ ườ ả ậ ể ử ụ ệ qu ngu n lao đ ng nông thôn, t o c h i đ ng i lao đ ng ti p c n đ c thả ồ ộ ạ ơ ộ ể ườ ộ ế ậ ượ ị tr ng và có vi c làm b n v ng, tăng thu nh p cũng là m t trong các cách gópườ ệ ề ữ ậ ộ ph n làm cho nông thôn ngày càng đ i m i và phát tri n. Hy v ng các t ch cầ ổ ớ ể ọ ổ ứ qu c t , các ngành, các c p đ a ph ng cùng n l c góp tâm s c xây d ng côngố ế ấ ị ươ ỗ ự ứ ự nghi p nông thôn phát tri n. ệ ể 9 Tài li u tham kh oệ ả : Giáo trình kinh t phát tri n- tr ng đ i h c kinh t qu c dân ế ể ườ ạ ọ ế ố Giáo trình kinh t phát tri n nông thôn ế ể Ngu n: S li u TK Vi c làm - Th t nghi p VN giai đo n 1996- 2005ồ ố ệ ệ ấ ệ ở ạ c a B LĐTBXH và s li u LĐVL-TN năm ủ ộ ố ệ 10