Thành tựu và hạn chế của nông nghiệp Việt Nam trong đổi mới

THÀNH T U VÀ H N CH C A NÔNG NGHI P VI TỰ Ạ Ế Ủ Ệ Ệ NAM TRONG Đ I M IỔ Ớ Ph n 1: M đ uầ ở ầ 1.1. Tính c p thi t c a đ tàiấ ế ủ ề Nông nghi p là m t trong nh ng ngành đóng vai trò h t s c quan tr ngệ ộ ữ ế ứ ọ trong n n kinh t c a m i qu c gia. Nó cung c p l ng th c th c ph m cho toànề ế ủ ọ ố ấ ươ ự ự ẩ xã h i, cung c p y u t đ u vào cho ngành công nghi p vàộ ấ ế ố ầ ệ đ c coi là ngànhượ đem l i ngu n thu nh p ngo i t l n ph c v cho s nghi p công nghi p hóa –ạ ồ ậ ạ ệ ớ ụ ụ ự ệ ệ hi n đ i hóa. ệ ạ Vi t Nam là m t n c mà nông nghi p chi m t tr ng cao nh ng tr cệ ộ ướ ệ ế ỉ ọ ư ướ đây v i nh ng chính sách b t h p lý đã kìm hãm s phát tri n c a nông nghi p vìớ ữ ấ ợ ự ể ủ ệ v y t Đ i h i Đ ng l n th VI (1986) nhà n c ta đã kh i x ng công cu cậ ừ ạ ộ ả ầ ứ ướ ở ướ ộ đ i m i kinh t trong đó nông nghi p đ c chú tr ng đ u tiên. Xu t phát t m tổ ớ ế ệ ượ ọ ầ ấ ừ ộ n n nông nghi p l c h u, Vi t Nam ti n lên xây d ng n n nông nghi p s n xu tề ệ ạ ậ ệ ế ự ề ệ ả ấ hàng hóa theo đ nh h ng xã h i ch nghĩa có s qu n lý c a nhà n c, b quaị ướ ộ ủ ự ả ủ ướ ỏ giai đo n phát tri n t b n ch nghĩa. Và v i đi m xu t phát còn r t th p nhạ ể ư ả ủ ớ ể ấ ấ ấ ư v y, c s v t ch t l i nghèo nàn, k t c u h t ng nông thôn y u kém, lao đ ngậ ơ ở ậ ấ ạ ế ấ ạ ầ ế ộ thu n nông chi m t tr ng l n trong t ng lao đ ng xã h i, năng su t ru ng đ tầ ế ỷ ọ ớ ổ ộ ộ ấ ộ ấ và năng su t lao đ ng còn th p… là đi u h t s c khó khăn đ i v i n c ta trongấ ộ ấ ề ế ứ ố ớ ướ s nghi p đ i m i. Tuy nhiên sau h n 20 năm th c hi n đ i m i, hi n nay bự ệ ổ ớ ơ ự ệ ổ ớ ệ ộ m t nông nghi p n c ta đã có s thay đ i. Đ th y rõ h n v s chuy n bi nặ ệ ướ ự ổ ể ấ ơ ề ự ể ế đó chúng tôi quy t đinh nghiên c u đ tài “nh ng thành t u và h n ch c a nôngế ứ ề ữ ự ạ ế ủ nghi p Vi t Nam trong đ i m i” đ th y rõ h n s c g ng n l c c a Đ ng vàệ ệ ổ ớ ể ấ ơ ự ố ắ ỗ ự ủ ả nhân ta trong vi c kh c ph c nh ng khó khăn nh m phát tri n nông nghi p.ệ ắ ụ ữ ằ ể ệ 1.2. M c đích nghiên c uụ ứ Đánh giá nh ng thành t u đ t đ c cũng nh nh ng h n ch còn t n taiữ ự ạ ượ ư ữ ạ ế ồ c a nông nghi p Vi t Nam trong th i kì đ i m iủ ệ ệ ờ ổ ớ 1 Ph n 2: N i dung chínhầ ộ 2.1. Khái ni m v nông nghi pệ ề ệ Nông nghi p n u hi u theo nghĩa h p ch có ngành tr ng tr t, ngành chănệ ế ể ẹ ỉ ồ ọ nuôi và ngành d ch v trong nông nghi p. Còn nông nghi p hi u theo nghĩa r ngị ụ ệ ệ ể ộ nó còn bao g m c ngành lâm nghi p và ngành th y s n ồ ả ệ ủ ả 2.2. Thành t uự Trong quá trình th c hi n s nghi p đ i m i, v t qua bao gian khó, đ nự ệ ự ệ ổ ớ ượ ế nay n n nông nghi p n c ta đã t ng b c tr ng thành và đóng góp nhi uề ệ ướ ừ ướ ưở ề thành t u vào s nghi p phát tri n kinh t , trong đó n i b t là nh ng v n đ sauự ự ệ ể ế ổ ậ ữ ấ ề đây: - Thành t u n i b t nh t là nông nghi p Vi t Nam tăng tr ng cao, liên t c, đ cự ổ ậ ấ ệ ệ ưở ụ ặ bi t là căn b n gi i quy t đ c v n đ l ng th c cho đ t n c. Tăng tr ngệ ả ả ế ượ ấ ề ươ ự ấ ướ ưở bình quân hàng năm v nông lâm và ng nghi p th i kỳ 1991-2000 đ t 4,3% trongề ư ệ ờ ạ đó nông nghi p đ t 5,4% (riêng l ng th c đ t 4,2%, cây công nghi p đ t 10%,ệ ạ ươ ự ạ ệ ạ chăn nuôi 5,4%) thu s n tăng 9,1%, lâm nghi p tăng 2,1%. S n xu t l ng th cỷ ả ệ ả ấ ươ ự n c ta đã đ t đ c k t qu to l n t 13,478 tri u t n l ng th c năm 1976 đãướ ạ ượ ế ả ớ ừ ệ ấ ươ ự tăng lên 14,309 tri u t n năm 1980, lên 18,20 tri u t n 1985, lên 21,488 tri u t nệ ấ ệ ấ ệ ấ năm 1990, lên 27,570 tri u t n năm 1995 và lên 34,254 tri u t n năm 1999, đángệ ấ ệ ấ chú ý là năm 1999 so v i năm 1994 s n l ng l ng th c tăng 8,055 tri u t n,ớ ả ượ ươ ự ệ ấ hàng năm tăng bình quân, 1,611 tri u t n. N u so v i năm 1976 s n l ng l ngệ ấ ế ớ ả ượ ươ th c năm 1999 tăng 154,41% trong đó lúa g o tăng 133,75%. Tính bình quânự ạ l ng th c đ u ng i t 274,4 kg năm 1976 gi m xu ng 268,2 kg năm 1980,ươ ự ầ ườ ừ ả ố tăng lên 304 kg năm 1985 324,4 kg năm 1990, lên 372,5 kg năm 1995, lên 407,9 kg năm 1998 và lên 443,9 kg năm 2000. Giá tr s n xu t nông, lâm nghi p và thu s nị ả ấ ệ ỷ ả năm 2010 theo giá so sánh 1994 c tính đ t 232,7 nghìn t đ ng, tăng 4,7% so v iướ ạ ỷ ồ ớ 2 năm 2009, bao g m nông nghi p đ t 168,4 nghìn t đ ng, tăng 4,2%; lâm nghi pồ ệ ạ ỷ ồ ệ đ t 7,4 nghìn t đ ng, tăng 4,6%; thu s n đ t 56,9 nghìn t đ ng, tăng 6,1%.ạ ỷ ồ ỷ ả ạ ỷ ồ Trong h n b n th p k , l ng th c đ i v i n c ta luôn là v n đ nóngơ ố ậ ỷ ươ ự ố ớ ướ ấ ề b ng, tình tr ng thi u l ng th c di n ra tri n miên. Tính riêng 13 năm (1976-ỏ ạ ế ươ ự ễ ề 1988) Vi t Nam đã nh p 8,5 tri u t n qui g o, hàng năm nh p 0,654 tri u t n quiệ ậ ệ ấ ạ ậ ệ ấ g o, trong đó th i kỳ 1976-1980 bình quân nh p hàng năm 1,12 tri u t n, th i kỳạ ờ ậ ệ ấ ờ 1981-1988 bình quân hàng năm nh p 0,3625 tri u t n. Song t năm 1989 l i đây,ậ ệ ấ ừ ạ s n xu t l ng th c, s n xu t l ng th c n c ta ch ng nh ng đã trang tr i nhuả ấ ươ ự ả ấ ươ ự ướ ẳ ữ ả c u l ng th c cho tiêu dùng, có d tr l ng th c c n thi t mà còn d th a đầ ươ ự ự ữ ươ ự ầ ế ư ừ ể xu t kh u, hàng năm xu t kh u t 1,5 - 2,0 tri u t n g o th i kỳ 1989-1995 vàấ ẩ ấ ẩ ừ ệ ấ ạ ờ tăng lên 3- 4,6 tri u t n g o th i kỳ 1996-2000.ệ ấ ạ ờ S n l ng lúa c năm 2010 cả ượ ả ướ tính đ t g n 40 tri u t n, tăng 1,04 tri u t n so v i năm 2009 do c di n tích vàạ ầ ệ ấ ệ ấ ớ ả ệ năng su t đ u tăng, trong đó di n tích gieo tr ng c tính đ t 7513,7 nghìn ha, tăngấ ề ệ ồ ướ ạ 76,5 nghìn ha so v i năm tr c; năng su t đ t 53,2 t /ha, tăng 0,8 t /ha.ớ ướ ấ ạ ạ ạ Gi i quy t t t v n đ l ng th c là đi u ki n quy t đ nh đ đa d ng hoáả ế ố ấ ề ươ ự ề ệ ế ị ể ạ cây tr ng, v t nuôi. Trong m t th i kỳ dài, nông nghi p n c ta là nông nghi pồ ậ ộ ờ ệ ướ ệ đ c canh lúa n c, t khi gi i quy t đ c v n đ l ng th c, m i có đi u ki nộ ướ ừ ả ế ượ ấ ề ươ ự ớ ề ệ đ đa d ng hoá theo h ng gi m t tr ng cây l ng th c, tăng t tr ng cây côngể ạ ướ ả ỷ ọ ươ ự ỷ ọ nghi p, cây ăn qu v.v... Di n tích cây l ng th c năm 1976 chi m 88%, trong đóệ ả ệ ươ ự ế lúa chi m 75,2% t ng di n tích gieo tr ng, các lo i cây tr ng khác chi m tế ổ ệ ồ ạ ồ ế ỷ tr ng th p, t tr ng cây công nghi p chi m 6%, cây ăn qu chi m 25%. Đ nọ ấ ỷ ọ ệ ế ả ế ế năm 2000 t tr ng di n tích cây l ng th c gi m xu ng 67,11% trong đó lúaỷ ọ ệ ươ ự ả ố chi m 61,38%, t tr ng cây công nghi p tăng lên 6,33% riêng cây công nghi p lâuế ỷ ọ ệ ệ năm chi m 11,21% t tr ng cây ăn qu tăng lên 4,34%. L ng th c d i dào,ế ỷ ọ ả ươ ự ồ ngu n th c ăn phong phú đã t o đi u ki n đ phát tri n chăn nuôi. Đàn trâu tăngồ ứ ạ ề ệ ể ể t 2,2565 tri u con năm 1976 tăng lên 2,5902 tri u con năm 1985 và lên 2,9773ừ ệ ệ tri u con năm 1994, t năm 1995 tr đi đàn trâu gi m xu ng, năm 2000 cònệ ừ ở ả ố 2,8972 tri u con. Đàn bò năm 1976 s l ng đàn bò ch b ng 71,6% so v i nămệ ố ượ ỉ ằ ớ 1960. Song t năm 1981 l i đây con bò đ c xác đ nh không ch cày kéo mà làừ ạ ượ ị ỉ 3 ngu n cung c p th t, s a cho nhân dân, 11 đàn bò n c ta đã tăng lên nhanhồ ấ ị ữ ướ chóng, năm 2000 đàn bò c n c đã tăng lên 4,1279 tri u con tăng 152,21% so v iả ướ ệ ớ năm 1976, trong đó đàn bò mi n B c g p 3,12 l n. Hi n nay l n là gia súc cungề ắ ấ ầ ệ ợ c p ngu n th t ch y u cho nhân dân, s l ng đàn l n t 8,9581 tri u con nămấ ồ ị ủ ế ố ượ ợ ừ ệ 1976 tăng lên 12,2605, tăng 36,86%, đó là th i kỳ l ng th c đang g p khó khănờ ươ ự ặ đàn l n tăng ch m. T năm 1991 tr đi l ng th c đ c gi i quy t v ng ch c,ợ ậ ừ ở ươ ự ượ ả ế ữ ắ đàn l n đã tăng nhanh t 12,1404 tri u con tăng lên 17,6359 tri u con, ch trongợ ừ ệ ệ ỉ vòng 7 năm s l ng đàn l n tăng thêm nhi u h n 2,29 l n c a 15 năm tr c đó.ố ượ ợ ề ơ ầ ủ ướ Đi u đáng chú ý là s l ng đàn l n năm 2000 tăng 125,42% so v i năm 1976,ề ố ượ ợ ớ trong khi đó s n l ng th t l n h i tăng 326,85%. Đ t đ c k t qu đó là do ch tả ượ ị ợ ơ ạ ượ ế ả ấ l ng đàn l n tăng lên; bi u hi n t l đàn l n lai kinh t chi m t tr ng caoượ ợ ể ệ ở ỷ ệ ợ ế ế ỷ ọ 70-80% t ng đàn l n, tr ng l ng xu t chu ng bình quân c n c đ tổ ợ ọ ượ ấ ồ ả ướ ạ 69,0kg/con. Ngoài l n, trâu bò chăn nuôi gia c m đang phát tri n m nh v sợ ầ ể ạ ề ố l ng và ch ng lo i, cùng v i ph ng th c chăn nuôi truy n th ng, nông dân đãượ ủ ạ ớ ươ ứ ề ố ti p thu phát tri n chăn nuôi ki u công nghi p. S n l ng th t h i gia c m tế ể ể ệ ả ượ ị ơ ầ ừ 167,9 ngàn t n năm 1990 tăng lên 226,1 ngàn t n năm 1997.ấ ấ Năm 2010 đàn l n cợ ả n c có 27,37 tri u con, gi m 0,9% so v i cùng th i đi m năm 2009. Đàn gia c mướ ệ ả ớ ờ ể ầ có 300,5 tri u con, tăng 7,3%. Đàn trâu có 2913,4 nghìn con, tăng 0,9%. Đàn bò cóệ 5916,3 nghìn con, gi m 3,1%. S n l ng th t trâu h i xu t chu ng năm 2010 cả ả ượ ị ơ ấ ồ ướ tính 84,2 nghìn t n, tăng 6,5% so v i năm 2009. S n l ng th t bò 278,9 nghìn t n,ấ ớ ả ượ ị ấ tăng 5,9%. S n l ng th t l n 3036,4 nghìn t n, tăng 0,2%. S n l ng th t gia c mả ượ ị ợ ấ ả ượ ị ầ 621,2 nghìn t n, tăng 17,5%. Tr ng gia c m 6371,8 tri u qu , tăng 16,5%.ấ ứ ầ ệ ả Nh ng năm g n đây thu s n đã có b c phát tri n đáng k , công tác nuôiữ ầ ỷ ả ướ ể ể tr ng th y s n đ c coi tr ng, nh t là vùng ven bi n. Nh ng c s s n xu tồ ủ ả ượ ọ ấ ể ữ ơ ở ả ấ gi ng và nuôi tôm xu t kh u đ c tri n khai ven bi n mi n Trung. Vi c đánhố ấ ẩ ượ ể ở ể ề ệ b t h i s n đang đ c khôi ph c và phát tri n nhi u đ a ph ng, tàu thuy n vàắ ả ả ượ ụ ể ở ề ị ươ ề các ph ng ti n đánh b t đ c tăng c ng, nh t là hi n nay các t nh đang tri nươ ệ ắ ượ ườ ấ ệ ỉ ể khai d án đánh b t cá xa b , ti m l c c a thu s n đ c tăng nhanh, nh v yự ắ ờ ề ự ủ ỷ ả ượ ờ ậ mà s n l ng thu s n tăng nhanh, s n ph m xu t kh u ngày càng l n.ả ượ ỷ ả ả ẩ ấ ẩ ớ S nả 4 l ng thu s n năm 2010 c tính đ t 5127,6 nghìn t n, tăng 5,3% so v i năm 2009,ượ ỷ ả ướ ạ ấ ớ trong đó cá đ t 3847,7 nghìn t n, tăng 4,8%; tôm 588,8 nghìn t n, tăng 7,1%.ạ ấ ấ S n l ngả ượ thu s n nuôi tr ng năm nay c tính đ t 2706,8 nghìn t n, tăng 4,5% so v i nămỷ ả ồ ướ ạ ấ ớ tr cướ - T ng b c hình thành nh ng vùng s n xu t chuyên môn hoá v i qui mô l n. Từ ướ ữ ả ấ ớ ớ ừ n n nông nghi p t cung t c p chuy n sang s n xu t nông s n hàng hoá, nôngề ệ ự ự ấ ể ả ấ ả nghi p n c ta đã và đang t ng b c hình thành các vùng s n xu t chuyên mônệ ướ ừ ướ ả ấ hoá v i qui mô l n. Hai vùng tr ng đi m lúa c a n c ta là đ ng b ng sông C uớ ớ ọ ể ủ ướ ồ ằ ử Long và đ ng b ng Sông H ng đó là hai vùng s n xu t lúa ồ ằ ồ ả ấ l n nh t c a đ tớ ấ ủ ấ n c. đ ng b ng sông C u Long, năm 2000 di n tích gieo tr ng lúa đ t 3,936ướ Ở ồ ằ ử ệ ồ ạ tri u ha, hàng năm di n tích tr ng lúa c n đ c m r ng, trong đó có nh ng t nhệ ệ ồ ầ ượ ở ộ ữ ỉ có qui mô di n tích t ng đ i l n, nh t nh Kiên Giang có g n 540 ngàn ha, Anệ ươ ố ớ ư ỉ ầ Giang có 464 ngàn ha, C n Th có 413 ngàn ha v.v... S n l ng lúa đ t g n 16,69ầ ơ ả ượ ạ ầ tri u t n, chi m h n 51,28% s n l ng lúa c n c và đ t trên 80% s n l ngệ ấ ế ơ ả ượ ả ướ ạ ả ượ lúa hàng hoá và hàng hoá xu t kh u. Năng su t bình quân toàn vùng đ t trên 42ấ ẩ ấ ạ t /ha, trong đó An Giang đ t 46,9 t /ha, Ti n Giang - 46,1 t /ha v.v... Đ ng b ngạ ạ ạ ề ạ ồ ằ sông H ng di n tích gieo tr ng lúa năm 2000 đ t h n 1,212 tri u ha, di n tích lúaồ ệ ồ ạ ơ ệ ệ đ c n đ nh trong nhi u năm l i đây, năng su t lúa c a đ ng b ng sông H ngượ ổ ị ề ạ ấ ủ ồ ằ ồ đ t cao h n so v i đ ng b ng sông C u Long, năm 2000 đ t 53,3 t /ha và có xuạ ơ ớ ồ ằ ử ạ ạ h ng tăng. S n l ng lúa đ t 6,5948 tri u t n, chi m 20,26% t ng s n l ngướ ả ượ ạ ệ ấ ế ổ ả ượ lúa c n c. Trong nhi u năm l ng th c vùng đ ng b ng sông H ng không đả ướ ề ươ ự ồ ằ ồ ủ trang tr i nhu c u trong vùng. Nh ng năm g n đây đã có d th a, nh ng năm g nả ầ ữ ầ ư ừ ữ ầ đây thóc hàng hoá hàng năm đã đ t trên 1 tri u t n.ạ ệ ấ Cà phê là s n ph m hàng hoá xu t kh u quan tr ng sau lúa g o, năm 2000ả ẩ ấ ẩ ọ ạ di n tích cà phê c n c đ t 516,7 ngàn ha v i s n l ng h n 698,2 ngàn t n càệ ả ướ ạ ớ ả ượ ơ ấ phê nhân. S n l ng cà phê xu t kh u tăng nhanh t 9000 t n năm 1985 tăng lênả ượ ấ ẩ ừ ấ 89.6000 t n năm 1990, lên 212,0 ngàn t n năm 1995 và trên 694,0 ngàn t n nămấ ấ ấ 2000. Năm 2010 di n tích ệ cà phê c n c 548,2 nghìn ha, tăng 9,7 nghìn ha, ả ướ s nả l ng cà phê c tính 1105,7 nghìn t n, tăng 4,6% so v i năm 2009ượ ướ ấ ớ . Cà phê đ cượ 5 phân b t p trung nh t vùng Tây Nguyên chi m 80,25% di n tích và 85,88 s nố ậ ấ ở ế ệ ả l ng, riêng t nh ĐăkLăk chi m 48,93% di n tích và 64,73% s n l ng cà phêượ ỉ ế ệ ả ượ nhân c n c... Ngoài vùng cà phê Tây Nguyên, cà phê cũng phát tri n m nh ả ướ ể ạ ở vùng Đông Nam B , chi m 13,27% di n tích và 11,85% s n l ng cà phê c a cộ ế ệ ả ượ ủ ả n c, trong đó t p trung nh t là t nh Bình Ph c.ướ ậ ấ ỉ ướ Cao su là cây công nghi p lâu năm đ c phát tri n m nh n c ta, đ nệ ượ ể ạ ở ướ ế năm 2000 Vi t Nam đã có 406,9 ngàn ha, v i s n l ng m khô 291,9 ngàn t nệ ớ ả ượ ủ ấ và l ng cao su m khô đã xu t kh u năm 2000 là 280,0 ngàn t n. S n xu t caoượ ủ ấ ẩ ấ ả ấ su đ c phân b ch y u vùng Đông Nam B , chi m 71,14% di n tích vàượ ổ ủ ế ộ ế ệ 78,64% s n l ng cao su m khô c n c, trong đó t p trung hai t nh Bìnhả ượ ủ ả ướ ậ ở ỉ Ph c chi m 44,39% di n tích và 42,44% s n l ng cao su c n c. Cao su cònướ ế ệ ả ượ ả ướ đ c phát tri n m nh Tây Nguyên, chi m 21,44% di n tích và 17,20 s n l ngượ ể ạ ở ế ệ ả ượ m cao su. Năm 2010 ủ cao su c tính đ t 754,5 nghìn t n, tăng 6,1%ướ ạ ấ H t đi u là s n ph m có giá tr kinh t cao, là m t trong nh ng cây xu tạ ề ả ẩ ị ế ộ ữ ấ kh u quan tr ng. Cây đi u đ c tr ng n c ta t lâu, phân b t Qu ng Namẩ ọ ề ượ ồ ở ướ ừ ổ ừ ả tr vào, đ n năm 2000, c n c có 195,3 ngàn ha di n tích v i 70,1 ngàn t n s nở ế ả ướ ệ ớ ấ ả l ng, trong đó vùng Đông Nam B chi m 69,4% v di n tích và 78,89% v s nượ ộ ế ề ệ ề ả l ng h t đi u c n c, t p trung nhi u nh t là t n Bình Ph c và Đ ng Nai.ượ ạ ề ả ướ ậ ề ấ ỉ ướ ồ Cây đi u g n đây đ c phát tri n m nh các t nh Tây Nguyên.ề ầ ượ ể ạ ở ỉ Năm 2010 s n l ng m t s cây ăn qu cũng tăng khá, trong đó s n l ngả ượ ộ ố ả ả ượ cam, quýt c năm c tính đ t 729,4 nghìn t n, tăng 5,2% so v i năm tr c; d aả ướ ạ ấ ớ ướ ứ 502,7 nghìn t n, tăng 3,8%; chu i 1,7 tri u t n, tăng 3%; xoài 574 nghìn t n, tăngấ ố ệ ấ ấ 3,6%, b i 394,1 nghìn t n, tăng 3,4%.ưở ấ V chăn nuôi đ c phân b đ ng đ u các vùng trong c n c, tính t pề ượ ố ồ ề ở ả ướ ậ trung ch a cao, song b c đ u đã th hi n s hình thành vùng s n xu t hàng hoáư ướ ầ ể ệ ự ả ấ t ng đ i rõ. L n là v t nuôi quan tr ng, cung c p ngu n th c ph m ch y uươ ố ợ ậ ọ ấ ồ ự ẩ ủ ế cho nhân dân n c ta, s n l ng th t h i chi m 76,8% t ng s n l ng th t h i.ướ ả ượ ị ơ ế ổ ả ượ ị ơ Tính bình quân c n c trên 1 ha đ t canh tác hàng năm có 3,18 con l n và s nả ướ ấ ợ ả xu t đ c 207,8 kg th t h i, trong lúc đó vùng đ ng b ng sông H ng là n i chănấ ượ ị ơ ồ ằ ồ ơ 6 nuôi l n khá t p trung, chi m 22,19% t ng đàn l n và 26,41% t ng s n l ngợ ậ ế ổ ợ ổ ả ượ th t h i s n xu t ra c a c n c tính trên ha đ t canh tác hàng năm có 6,2 conị ơ ả ấ ủ ả ướ ấ l n, cao g p hai l n bình quân chung c n c và 503,9 kg th t h i, cao g p 2,5ợ ấ ầ ả ướ ị ơ ấ l n so v i bình quân chung c n c. Đàn bò c n c có g n 4,0 tri u con nămầ ớ ả ướ ả ướ ầ ệ 1997, tính bình quân trên 1 ha đ t nông nghi p có 0,51 con và s n xu t đ c 9,4ấ ệ ả ấ ượ kg th t h i, trong đó vùng Duyên h i mi n Trung đ t m c cao nh t - 1,83 con/haị ơ ả ề ạ ứ ấ và 33,63 kg th t h i/ha cao g p ba l n bình quân chung c n c. Ti p đó là vùngị ơ ấ ầ ả ướ ế khu 4 đ t m c 1,29 con/ha và 13,48 kg th t h i/ha.ạ ứ ị ơ Nh quá trình chuy n nông nghi p sang s n xu t hàng hoá theo h ng đaờ ể ệ ả ấ ướ d ng đã t o đi u ki n đ t ng b c hình thành nh ng vùng s n xu t chuyênạ ạ ề ệ ể ừ ướ ữ ả ấ môn hoá, có qui mô s n ph m hàng hoá l n.ả ẩ ớ Nông nghi p đã góp ph n quan tr ng trong vi c tăng ngu n hàng xu t kh u,ệ ầ ọ ệ ồ ấ ẩ tăng ngu n ngo i t cho đ t n c. V i quan đi m xu t kh u đ tăng tr ngồ ạ ệ ấ ướ ớ ể ấ ẩ ể ưở kinh t , nông nghi p n c ta đã có nh ng ti n b và chuy n bi n tích c c. Nămế ệ ướ ữ ế ộ ể ế ự 1986, giá tr xu t kh u nông, lâm thu s n đ t 513 tri u đô la tăng lên 3168,3ị ấ ẩ ỷ ả ạ ệ tri u đô la năm 1996. Sau 10 năm kim ng ch xu t kh u đã cao g p h n 6 l n.ệ ạ ấ ẩ ấ ơ ầ Đáng chú ý là th i kỳ 1991-1995 trong 10 năm hàng xu t kh u có kim ng ch l nờ ấ ẩ ạ ớ c a c n c thì nông lâm thu s n có 6 m t hàng, đó là g o, cà phê, cao su, h tủ ả ướ ỷ ả ặ ạ ạ đi u, l c nhân và thu s n. ề ạ ỷ ả Năm 2010, t ng kim ng ch xu t kh u nông, lâm, th y s n đã đ t trên 18 tổ ạ ấ ẩ ủ ả ạ ỷ USD, đ a n c ta thành m t trong nh ng qu c gia xu t kh u nông, lâm, th yư ướ ộ ữ ố ấ ẩ ủ s n l n trên th gi i. Năng su t lúa năm 2010 đ t 53 t /ha, g p 4,4 l n năng su tả ớ ế ớ ấ ạ ạ ấ ầ ấ năm 1945 và g n g p hai l n năm 1985. S n l ng lúa năm 2010 đ t g n 40ầ ấ ầ ả ượ ạ ầ tri u t n; s n l ng th t tăng g p năm l n so v i năm 1985; đ che ph c a r ngệ ấ ả ượ ị ấ ầ ớ ộ ủ ủ ừ tăng lên 39,5% vào năm 2010. Th y s n năm 2010 đ t t ng s n l ng 4,8 tri uủ ả ạ ổ ả ượ ệ t n. S n l ng mu i đ t 1,1 tri u t n. N c ta đã tham gia xu t kh u g o, cà-ấ ả ượ ố ạ ệ ấ ướ ấ ẩ ạ phê, cao-su, chè, đi u, h tiêu, th y s n, các lo i lâm s n v i s l ng và ch tề ồ ủ ả ạ ả ớ ố ượ ấ l ng ngày càng tăngượ . H t đi u, h t tiêu có giá tr xu t kh u cao nh t th gi i vàạ ề ạ ị ấ ẩ ấ ế ớ đ c đánh giá cao v ch t l ng; g o, cà-phê đ ng th hai, cao-su đ ng th t ,ượ ề ấ ượ ạ ứ ứ ứ ứ ư 7 th y s n đ ng th năm, chè đ ng th b y... Ðã có năm m t hàng kim ng ch xu tủ ả ứ ứ ứ ứ ả ặ ạ ấ kh u t 1 t USD tr lên là g o, th y s n, đ g , cà-phê và cao-su.ẩ ừ ỷ ở ạ ủ ả ồ ỗ Hàng nghìn công trình th y l i đ c xây d ng trong 65 năm qua, trong đó có nhi u công trìnhủ ợ ượ ự ề quy mô l n. H th ng th y l i v i hàng nghìn h đ p, tr m b m, hàng ch cớ ệ ố ủ ợ ớ ồ ậ ạ ơ ụ nghìn km kênh m ng, đê kè đã đ c hình thành. ươ ượ Trong s phát tri n nhanh chóng c a ngành nông lâm nghi p trong nh ng nămự ể ủ ệ ữ qua có s đóng góp đáng k c a đ i ngũ cán b khoa h c - k thu t thu c cácự ể ủ ộ ộ ọ ỹ ậ ộ vi n, các trung tâm nghiên c u các tr ng đ i h c và cán b khuy n nông,ệ ứ ườ ạ ọ ộ ế khuy n lâm kh p m i mi n đ t n c. Thành t u n i b t nh t c a ngành nôngế ở ắ ọ ề ấ ướ ự ổ ậ ấ ủ nghi p Vi t Nam hi n nay là GDP h ng năm tăng tr ng t ng đ i n đ nh,ệ ệ ệ ằ ưở ươ ố ổ ị bình quân t 4,2% đ n 4,5%/năm. T ng giá tr nông, lâm và th y s n năm sauừ ế ổ ị ủ ả th ng cao h n năm tr c, năm 2009 đã đ t kho ng 12,5 t USD. Hi n nay,ườ ơ ướ ạ ả ỷ ệ nhi u ti n b khoa h c và công ngh áp d ng vào s n xu t nông nghi p đã t oề ế ộ ọ ệ ụ ả ấ ệ ạ ra giá tr gia tăng trong tăng tr ng nông nghi p kho ng 30%. Nh ng năm qua,ị ưở ệ ả ữ các c quan nghiên c u, các nhà khoa h c Vi t Nam nghiên c u thành công cácơ ứ ọ ệ ứ quy trình công ngh và ch n t o đ c nhi u gi ng cây tr ng, gia súc... Nh ngệ ọ ạ ượ ề ố ồ ữ ti n b k thu t đó đ c đ c áp d ng vào s n xu t nông nghi p trên nhi uế ộ ỹ ậ ượ ượ ụ ả ấ ệ ề lĩnh v c nh : tr ng tr t, chăn nuôi, nuôi tr ng th y s n và ch bi n sau thuự ư ồ ọ ồ ủ ả ế ế ho ch. Năm 2011 cũng là năm th 21, n c ta th c hi n kim ng ch xu t kh uạ ứ ướ ự ệ ạ ấ ẩ g o cao. Kh năng c năm 2010, xu t kh u đ t 6,5 tri u t n, trong đó đ n ngàyạ ả ả ấ ẩ ạ ệ ấ ế 9-11-2010 đã giao cho b n hàng n c ngoài 5,9 tri u t n g o, v i giá tr kimạ ướ ệ ấ ạ ớ ị ng ch 2,5 t USD (giá FOB) tăng 9% v s l ng và 14% giá tr kim ng ch. Giáạ ỷ ề ố ượ ị ạ g o xu t kh u đang ngày càng tăng d n, bình quân đ t 424 USD/t n, tăng 18,58ạ ấ ẩ ầ ạ ấ USD/t n so cùng kỳ năm 2009.. V i s n l ng lúa chi m h n 90% s s n l ngấ ớ ả ượ ế ơ ố ả ượ các cây l ng th c có h t, Vi t Nam đang tr thành n c xu t kh u g o hàngươ ự ạ ệ ở ướ ấ ẩ ạ đ u th gi i.ầ ế ớ - Nông nghi p đã t o nhi u vi c làm, góp ph n xoá đói gi m nghèo (t l h đóiệ ạ ề ệ ầ ả ỷ ệ ộ nghèo gi m 2%/năm)ả . Tr c đ i m i, s ng i s ng d i m c đói nghèo làướ ổ ớ ố ườ ố ướ ứ 60%, năm 2003 gi m xu ng còn 29% và năm 2006 còn 19%. M c gi m đói nghèoả ố ứ ả 8 n t ng này ch có Vi t Nam và Trung Qu c đ t đ c trong th i gian qua, chấ ượ ỉ ệ ố ạ ượ ờ ủ y u là nh thành t u to l n trong lĩnh v c nông nghi p, phát tri n nông thôn.ế ờ ự ớ ự ệ ể Trong khi công nghi p và d ch v còn đang l y đà thì nông nghi p và kinh tệ ị ụ ấ ệ ế nông thôn v n là n i t o vi c làm chính cho dân c nông thônẫ ơ ạ ệ ư - Môi tr ng đ c c i thi n m t cách rõ r t.ườ ượ ả ệ ộ ệ Th p k 90 c a th k 20 ch ngậ ỷ ủ ế ỷ ứ ki n nh ng b c ngo t quan tr ng v nh n th c và hành đ ng c a lâm nghi p,ế ữ ướ ặ ọ ề ậ ứ ộ ủ ệ chuy n t khai thác r ng t nhiên sang b o v r ng, tăng đ u t tr ng m i,ể ừ ừ ự ả ệ ừ ầ ư ồ ớ khoanh nuôi; xã h i hoá ho t đ ng tr ng và b o v r ng. Ch ng trình Ph xanhộ ạ ộ ồ ả ệ ừ ươ ủ đ t tr ng đ i núi tr c (327), Ch ng trình tr ng m i 5 tri u hecta r ng cùng cácấ ố ồ ọ ươ ồ ớ ệ ừ chính sách giao đ t, giao r ng và h n ch khai thác g đã góp ph n tăng t l cheấ ừ ạ ế ỗ ầ ỷ ệ ph r ng t 33,2% (năm 1999) lên 38% (năm 2006), tăng lên 39,5% vào nămủ ừ ừ 2010. - Công tác thu l i và phòng ch ng thiên tai có chuy n bi n tích c c.ỷ ợ ố ể ế ự Đ n nay, cế ả n c có 75 h th ng thu l i l n; 800 h ch a l n; 3.500 h ch a dung tích trênướ ệ ố ỷ ợ ớ ồ ứ ớ ồ ứ 1 tri u m3; trên 1.000 tr m b m; hàng v n công trình khác có kh năng t i tr cệ ạ ơ ạ ả ướ ự ti p cho 3, 45 tri u hecta, tiêu cho 1, 7 tri u hecta, ngăn m n 0, 87 tri u hecta, c iế ệ ệ ặ ệ ả t o chua phèn 1, 6 tri u hecta và c p h n 5 t m3/năm cho sinh ho t và côngạ ệ ấ ơ ỷ ạ nghi p. Bên c nh đó, h th ng đê đi u đ s v i 5.700km đê sông, 2.000km đêệ ạ ệ ố ề ồ ộ ớ bi n, 23.000km b bao làm n n cho công tác phòng ch ng thiên taiể ờ ề ố . Đ c bi t năm 2007, Vi t Nam gia nh p WTO đã đánh d u m t b c chuy nặ ệ ệ ậ ấ ộ ướ ể bi n l n c a kinh t c n c nói chung và ngành nông nghi p nói riêngế ớ ủ ế ả ướ ệ Sau 3 năm gia nh p WTO, nông nghi p Vi t Nam đã đ t đ c nh ng k t quậ ệ ệ ạ ượ ữ ế ả rõ r t. Giá tr xu t kh u ti p t c duy trì đà tăng. N u nh năm 2007, giá tr xu tệ ị ấ ẩ ế ụ ế ư ị ấ kh u đ t x p x 12,5 t USD thì năm 2008, con s này là 16 t USD và năm 2009ẩ ạ ấ ỉ ỷ ố ỷ xu t kh u đ t 15,4 t USD. Cán cân th ng m i nông lâm th y s n năm 2007ấ ẩ ạ ỷ ươ ạ ủ ả xu t siêu 5,450 t USD, năm 2008 ti p t c tăng xu t siêu v i m c 5,874 t USDấ ỷ ế ụ ấ ớ ứ ỷ và năm 2009 là 7,3 t USD. ỷ Nh v y, sau 3 năm h i nh p WTO v i 3 cú s c v giá l ng th c, giá xăngư ậ ộ ậ ớ ố ề ươ ự d u, và kh ng ho ng kinh t toàn c u ph “bóng đen” lên Vi t Nam, nôngầ ủ ả ế ầ ủ ệ 9 nghi p đã th hi n đ c vai trò “tr đ ” trong vi c ch ng ch i đ c v i nh ngệ ể ệ ượ ụ ỡ ệ ố ọ ượ ớ ữ tác đ ng c a kh ng ho ng kinh t . ộ ủ ủ ả ế 2.3. H n chạ ế Bên c nh nh ng thành t u đ t đ c nêu trên, nông nghi p n c ta cũngạ ữ ự ạ ượ ệ ướ còn nhi u t n t i và h n ch đ c bi t khi gia nh p WTO cũng t o ra cho nôngề ồ ạ ạ ế ặ ệ ậ ạ nghi p nhi u thách th cệ ề ứ - Bình quân đ t nông nghi p trên s dân làm nông Vi t Nam là r t th p, ch cóấ ệ ố ở ệ ấ ấ ỉ 0.16ha/đ u ng i. V n đ đ i v i quy mô đ t nh c a các nông h càng tr mầ ườ ấ ề ố ớ ấ ỏ ủ ộ ầ tr ng h n do tính tính xé l , m t k t qu c a áp l c gia tăng dân s , và c th ọ ơ ẻ ộ ế ả ủ ự ố ụ ể ở mi n b c là do quá trình giao đ t cho các nông h sau khi xóa b h th ng h pề ắ ấ ộ ỏ ệ ố ợ tác xã ki u cũ. H n n a, do nh ng ki m soát ch t ch c a chính ph , th tr ngể ơ ữ ữ ể ặ ẽ ủ ủ ị ườ quy n s d ng đ t v n ch a rõ ràng và do đó v n hành ch a có hi u qu .ề ử ụ ấ ẫ ư ậ ư ệ ả - V n đ u t cho nông nghi p, nông thôn qua th p, ch b ng 10ố ầ ư ệ ấ ỉ ằ % so v i t ngớ ổ đ u t ngân sách xã h i. ầ ư ộ Chính vì đ u t th p nên s n xu t nông nghi p v n cònầ ư ấ ả ấ ệ ẫ manh mún, nh l , trình đ canh tác c a nông dân l c h u, h th ng h t ngỏ ẻ ộ ủ ạ ậ ệ ố ạ ầ ph c v nông nghi p ch a đáp ng đ c nhu c u, t c đ c gi i hóa ch m,ụ ụ ệ ư ứ ượ ầ ố ộ ơ ớ ậ ch t l ng nông s n th p, giá thành cao, kh năng c nh tranh kém, luôn b đ ngấ ượ ả ấ ả ạ ị ộ tr c nh ng di n bi n th tr ng. Bên c nh đó con s đ u t 10% ngân sách choướ ữ ễ ế ị ườ ạ ố ầ ư nông nghi p cũng ch a th c s hi u qu b i chúng ta ch a làm t t công tác quyệ ư ự ự ệ ả ở ư ố ho ch, xây d ng chi n l c và có chính sách c th , h p lý.ạ ự ế ượ ụ ể ợ - C c u nông nghi p và kinh t nông thôn chuy n d ch ch m, thi u b n v ng.ơ ấ ệ ế ể ị ậ ế ề ữ Ngành tr ng tr t chi m t tr ng l n, trên 57%, các ngành chăn nuôi, lâm nghi pồ ọ ế ỉ ọ ớ ệ ch a phát huy h t ti m năng, l i th và xu h ng phát tri n không n đ nh. Vi cư ế ề ợ ế ướ ể ổ ị ệ xây d ng các vùng nguyên li u l n, t p trung cho các ngành công nghi p chự ệ ớ ậ ệ ế bi n ti n hành ch mế ế ậ - Vi c ng d ng thành t u khoa h c – công ngh vào quá trình s n xu t nông,ệ ứ ụ ự ọ ệ ả ấ lâm, ng nghi p còn ch m. H u h t các lo i cây tr ng v t nuôi có năng su t,ư ệ ậ ầ ế ạ ồ ậ ấ ch t l ng và kh năng c nh tranh th p. Năng su t cây tr ng th ng m i đ t tấ ượ ả ạ ấ ấ ồ ườ ớ ạ ừ 10 50% đ n 70% m a bình quân chung c a th gi i. Công tác nghiên c u, chuy nế ứ ủ ế ớ ứ ể giao khoa h c – kĩ thu t, công ngh m i còn nhi u b t c p. H th ng qu n lýọ ậ ệ ớ ề ấ ậ ệ ố ả th y nông, thú y, b o v th c v y, cung ng gi ng, v t t ch a đáp ng đ củ ả ệ ự ậ ứ ố ậ ư ư ứ ượ yêu c u công nghi p hóa nông nghi pầ ệ ệ - Công tác b o v r ng và tuyên truy n phòng ch ng cháy r ng luôn đ c các đ aả ệ ừ ề ố ừ ượ ị ph ng quan tâm và t ch c tri n khai đ n các thôn, b n. Tuy nhiên, do th i ti tươ ổ ứ ể ế ả ờ ế đ u năm khô h n kéo dài nên hi n t ng cháy r ng v n x y ra t i m t s đ aầ ạ ệ ượ ừ ẫ ả ạ ộ ố ị ph ng.ươ T ng di n tích r ng b cháy và b ch t phá năm 2010 là 7781 ha, trong đóổ ệ ừ ị ị ặ di n tích r ng b cháy 6723 ha; di n tích r ng b ch t phá 1058 ha. Các đ aệ ừ ị ệ ừ ị ặ ị ph ng có di n tích r ng b cháy nhi u là:ươ ệ ừ ị ề Hà Giang 842 ha; Lào Cai 795,5 ha; Yên Bái 740,5 ha; S n La 663 ha; Cao B ng 232,3 ha; Qu ng Tr 180 ha; Komơ ằ ả ị Tum 171 ha; Đ ng Tháp 130,4 ha;ồ Ngh An 115,3 ha.ệ 11 Ph n 4: K t Lu n ầ ế ậ Qua đó ta th y n n nông nghi p Vi t Nam trong th i gian qua đã đ t đ cấ ề ệ ệ ờ ạ ượ nhi u thành t u tuy nhiên, nông nghi p hi n v n r t khó khăn đ t o ra các thayề ự ệ ệ ẫ ấ ể ạ đ i v ch t trong ho t đ ng. Dù đã t o ra s n l ng l ng th c đ tiêu dùngổ ề ấ ạ ộ ạ ả ượ ươ ự ủ trong n c và xu t kh u t nhi u năm (riêng năm 2009 là g n 39 tri u t n, xu tướ ấ ẩ ừ ề ầ ệ ấ ấ kh u trên 6 tri u t n, kim ng ch 2,7 t USD), nh ng nh ng mâu thu n c b nẩ ệ ấ ạ ỷ ư ữ ẫ ơ ả c a nông nghi p Vi t Nam r t ch m đ c x lý. S tác đ ng c a c ch , c aủ ệ ệ ấ ậ ượ ử ự ộ ủ ơ ế ủ khoa h c, k thu t đã làm tăng năng su t tr ng c y, thúc đ y t ng s n l ngọ ỹ ậ ấ ồ ấ ẩ ổ ả ượ tăng theo, nh ng ph ng th c canh tác, tr ng c y c a ng i nông dân v n th cư ươ ứ ồ ấ ủ ườ ẫ ự hi n theo truy n th ng, kinh nghi m nh hàng nghìn năm qua. S thâm nh p c aệ ề ố ệ ư ự ậ ủ ph ng th c s n xu t m i, máy móc hi n đ i vào nông nghi p có, nh ng k tươ ứ ả ấ ớ ệ ạ ệ ư ế qu thì v n h n ch . Lý do là vì ru ng đ t đ c chia nh cho các h gia đình ả ẫ ạ ế ộ ấ ượ ỏ ộ ở nông thôn, bình quân di n tích nh , manh mún và do đó l i h n ch , tri t tiêu nhuệ ỏ ạ ạ ế ệ c u ng d ng công ngh cao đ gia tăng giá tr khai thác đ t. K t qu là t iầ ứ ụ ệ ể ị ấ ế ả ạ nhi u vùng, ru ng đ t ch t o ra s n l ng l ng th c đ ăn cho m i gia đìnhề ộ ấ ỉ ạ ả ượ ươ ự ủ ỗ s h u ru ng, nhi u vùng khác th m chí là không t o ra s n l ng đ ăn. Đ giaở ữ ộ ề ậ ạ ả ượ ủ ể tăng giá tr khai thác t nông nghi p, m t gi i pháp đ a ra là khuy n khích tích tị ừ ệ ộ ả ư ế ụ ru ng đ t, hình thành mô hình canh tác ki u công nghi p v i s tham gia c a máyộ ấ ể ệ ớ ự ủ móc, khoa h c, công ngh , hay mô hình trang tr i có di n tích l n, ho t đ ngọ ệ ạ ệ ớ ạ ộ khép kín. Tuy nhiên, tích t ru ng đ t l i làm n y sinh v n đ th a lao đ ng,ụ ộ ấ ạ ả ấ ề ừ ộ 12 thi u ru ng t i nông thôn và t đó gây b t n xã h i... H ng x lý n a là chế ộ ạ ừ ấ ổ ộ ướ ử ữ ủ tr ng hình thành các vùng s n xu t chuyên canh l n, t p trung nh cà phê, chè,ươ ả ấ ớ ậ ư mía... Nh ng cũng l i là th c t t i các vùng s n xu t l n này, c tăng đ c s nư ạ ự ế ạ ả ấ ớ ứ ượ ả l ng thì l i gi m v giá bán, th m chí nông dân b ép giá t i không còn lãi, ho cượ ạ ả ề ậ ị ớ ặ l n ng. Nh ng câu chuy n v cá ba sa nguyên li u, hay hi n t i là giá lúa t iỗ ặ ữ ệ ề ệ ệ ạ ạ đ ng b ng sông C u Long, cà phê t i Tây Nguyên là ví d tiêu bi u cho nh ngồ ằ ử ạ ụ ể ữ khi m khuy t trong hình thành các vùng s n xu t l n. Nông dân không có thuế ế ả ấ ớ nh p n đ nh t đ t đã h n ch t c đ ng d ng khoa h c, công ngh , k thu tậ ổ ị ừ ấ ạ ế ố ộ ứ ụ ọ ệ ỹ ậ cao vào s n xu t. Vòng lu n qu n là ch , thi u đ t phá t ng d ng khoa h c,ả ấ ẩ ẩ ở ỗ ế ộ ừ ứ ụ ọ công ngh l i không nâng cao đ c thu nh p c a nông dân. K t qu là nhà nôngệ ạ ượ ậ ủ ế ả chính là đ i t ng có thu nh p bình quân tăng ch m nh t.ố ượ ậ ậ ấ Tuy nhiên nông nghi p đóng có vai trò h t s c to l n trong n n kinh t , vìệ ế ứ ớ ề ế v y nhà n c c n có các bi n pháp thích h p đ kh c ph c nh ng h n ch vàậ ướ ầ ệ ợ ể ắ ụ ữ ạ ế phát huy h n n a nh ng thành t u đ t đ c đ nông nghi p Vi t Nam ngày càngơ ữ ữ ự ạ ượ ể ệ ệ phát huy h n n a vai trò c a mình.ơ ữ ủ 13 M C L CỤ Ụ Ph n 1: M đ uầ ở ầ 1.1. Tính c p thi t c a đ tàiấ ế ủ ề ......................................................................2 1.2. M c đích nghiên c uụ ứ ............................................................................2 Ph n 2: N i dung chínhầ ộ 2.1. Khái ni m nông nghi pệ ệ ........................................................................3 2.2. Thành t uự ...............................................................................................3 2.3. H n chạ ế...............................................................................................10 Ph n 3: K t lu nầ ế ậ ........................................................................................13 14 TÀI LI U THAM KH OỆ Ả 1. H’Wen NiêKdăm, Nh p môn kinh t nông nghi p – Tr ng đ i h c Tâyậ ế ệ ườ ạ ọ Nguyên 2. 3. han-che-cu.htm 4. option=com_content&task=view&id=1611&Itemid=217 15 16