Quy luật và nguyên tắc quản lý nhà nước về nền kinh tế

1CHƯƠNG II QUY LUẬT VÀ NGUYÊN TẮC  QLNN VỀ KINH TẾ I. QUY LU TẬ 1. Khái ni m: ệ Quy lu t là m i liên h b n ch t, t t ậ ố ệ ả ấ ấ nhiên, ph bi n c a các s v t và hi n t ng ổ ế ủ ự ậ ệ ượ trong nh ng đi u ki n nh t đ nhữ ề ệ ấ ị 2. Đ c đi m: ặ ể  Con ng i không th t o ra quy lu t n u đi u ườ ể ạ ậ ế ề ki n c a nó ch a có và ng c l iệ ủ ư ượ ạ  Các quy lu t ho t đ ng không l thu c vào vi c ậ ạ ộ ệ ộ ệ con ng i có th nh n bi t đ c nó hay khôngườ ể ậ ế ượ  Các quy lu t t n t i thành m t h th ng, đan ậ ồ ạ ộ ệ ố xen vào nhau  Đ i v i con ng i, ch có quy lu t ch a bi t ố ớ ườ ỉ ậ ư ế ch không có quy lu t không bi tứ ậ ế 2CHƯƠNG II QUY LU T VÀ NGUYÊN T C Ậ Ắ QLNN V KINH TỀ Ế 3. Các quy lu t kinh t : ậ ế a) Khái ni m: Quy lu t kinh t là m i liên h b n ệ ậ ế ố ệ ả ch t, t t nhiên, ph bi n c a các hi n t ng ấ ấ ổ ế ủ ệ ượ kinh t trong nh ng đi u ki n nh t đ nhế ữ ề ệ ấ ị b) Đ c đi m c a các quy lu t kinh tặ ể ủ ậ ế  Các quy lu t kinh t t n t i và ho t đ ng thông ậ ế ồ ạ ạ ộ qua ho t đ ng c a con ng iạ ộ ủ ườ  Đ b n v ng c a các quy lu t kinh t kém các ộ ề ữ ủ ậ ế quy lu t khácậ 4. C ch v n d ng quy lu t: ơ ế ậ ụ ậ  Khái ni mệ  Đ c đi mặ ể  N i dungộ 3CHƯƠNG II QUY LU T VÀ NGUYÊN T C Ậ Ắ QLNN V KINH TỀ Ế 1. Các lo i quy lu t kinh tạ ậ ế 2. C ch qu n lý kinh t : ơ ế ả ế  Khái niệm: là phương thức điều hành có kế hoạch nền kinh tế, bao  gồm tông rthể các phương pháp, hình thức, thủ thuật phù hợp với  đòi hỏi của các quy luật khách quan, đặc biệt là các quy luật kinh tế  có liên quan đến các hoạt động kinh tế  Nội dung: ­ Xây dựng thể chế kinh tế (chế độ chính trị, kinh tế, quan điểm  hình thành bộ máy quản lý, nguyên tắc vận hành bộ máy) ­ Xây dựng bộ máy QLKT ­ Xác định đường lối, chủ trương, chiến lược và kế hoạch phát  triển kinh tế ­ Xác định phương thức trao đổi giữa sản xuất và tiêu thụ ­ tổ chức bộ máy sản xuất ­ sử dụng các đòn bẩy và lợi ích kinh tế ­ Hạch toán, kiểm toán, kiểm tra, kiểm soát kinh tế 4II. CÁC NGUYÊN TẮC QLNN VỀ KINH TẾ 1. Khái niệm: Quy tắc chỉ đạo, tiêu chuẩn hành vi mà các cơ quan quản  lý phải tuân thủ trong quá trình quản lý kinh tế 2. Yêu cầu đối với nguyên tắc quản lý:   ­ không trái quy luật khách quan   ­ phù hợp mục tiêu quản lý   ­ phản ánh đúng tính chất và các quan hệ quản lý   ­ tính hệ thống, nhất quán 3. Các nguyên tắc: ­ Thống nhất lãnh đạo chính trị và kinh tế ­ Tập trung dân chủ ­ Kết hợp hài hòa các loại lợi ích ­ HiÖu lùc, hiÖu qu¶ vµ tiết kiệm,       ­ Nguyên tắc pháp chế      ­ Phân định và kết hợp tốt chức năng quản lý vĩ mô kinh tế và chức  năng vi mô của các doanh nghiệp      ­ Gắn phát triển kinh tế với vấn đề  phát triển văn hoá xã hội và an  ninh quốc phòng a) Nguyên tắc thống nhất chính trị và kinh tế  Kt là gì? T ng th các y u t SX và các mqh ng i - ng i, ế ổ ể ế ố ườ ườ mà c t y u là quan h s h u va l i íchố ế ệ ở ữ ợ  Ch.tr là gì?ị - Nghĩa r ng: t ng th quan đi m, các ph ng pháp ho t đ ng ộ ổ ể ể ươ ạ ộ th c ự t c a Đ ng, c a Nhà n c, c a giai c p mà m u ch t là v n đế ủ ả ủ ướ ủ ấ ấ ố ấ ề chính quy n, v n đ quy n l cề ấ ề ề ự - Nghĩa h p: đ ng l i x s khéo léo đ đ t đ c m c tiêu đ raẹ ườ ố ử ự ể ạ ượ ụ ề  M i qh : ố ệ - KT quy t đ nh CT: SH+L i ích qđ nh quan đi m, đ ng l i x ế ị ợ ị ể ườ ố ử s . ự - CT tác đ ng tr l i đ n KT: đ ng l i t tộ ở ạ ế ườ ố ốKT pt t t; đ ng l i ố ườ ố không t t, b t cố ế ắ Kìm hãm s pt KT, m t ch đ XHự ấ ế ộ  Làm th nào k t h p t t gi a KT và CT?ế ế ợ ố ữ  Q: HiÖn nay ë ViÖt Nam  cã nh÷ng vÊn ®Ò nµo ( m ©u  thuÉn ) võa m ang tÝnh chÝnh trÞ vµ kinh tÕ? a) Nguyên tắc thống nhất chính trị và kinh tế  N i dung c a nguyên t cộ ủ ắ – B o đ m s lãnh đ o c a Đ ngả ả ự ạ ủ ả  Đ ng v ch đ ng l i, chi n l c phát tri nả ạ ườ ố ế ượ ể  Đ ng ph i năm ch c công tác b trí nhân sả ả ắ ố ự  Đ ng ph i t p h p và lãnh đ o đ c qu n chúng nhân ả ả ậ ợ ạ ượ ầ dân th c hi n đ ng l i, chi n l cự ệ ườ ố ế ượ – B o đ m s qu n lý c a Nhà n cả ả ự ả ủ ướ  Nhà n c bi n đ ng l i c a Đ ng thành k ho ch phát ướ ế ườ ố ủ ả ế ạ tri n kinh t xã h iể ế ộ  Ban hành và th c thi pháp lu tự ậ  t ch c th c hi n k ho chổ ứ ự ệ ế ạ  Tìm tòi các gi i pháp phát tri n m iả ể ớ – V a phát tri n kinh t v a gi gìn b o v ch quy n đ c ừ ể ế ừ ữ ả ệ ủ ề ộ l p đ t n c, an ninh an toàn xã h i.ậ ấ ướ ộ b) Nguyên tắc tập trung dân chủ  Yêu c u : k t h p t i u gi a TT và DCầ ế ợ ố ư ữ  Khó th c hi n trên th c t ! Vì sao?ự ệ ự ế  Bi u hi n c a qu n lý t p trung:ể ệ ủ ả ậ – Có k ho ch chung phát tri n đ t n cế ạ ể ấ ướ – Th ng nh t ban hành lu t phápố ấ ậ – Th c hi n ch đ m t th tr ng trong qu n lý kinh tự ệ ế ộ ộ ủ ưở ả ế  Bi u hi n c a qu n lý dân ch :ể ệ ủ ả ủ - Xoá b c ch xin - choỏ ơ ế - C nh tranh bình đ ngạ ẳ - Tăng c ng phân c p qu n lý KTườ ấ ả * T n quy nả ề * U quy nỷ ề * Trao quy nề * M r ng ch đ tham giaở ộ ế ộ  N i dung c b n c a nguyên t c: c p d i ph i ph c tùng ộ ơ ả ủ ắ ấ ướ ả ụ c p trên, s ít ph i ph c tùng s đôngấ ố ả ụ ố Phân c p qu n lý nhà n c v KTấ ả ướ ề 1. Kh i¸ niÖm : Ph©n cÊp qu¶n lý Nhµ n íc vÒ kinh tÕ lµ sù ph©n ­ c«ng chuyÓn giao thÈm  quyÒn (quyÒn h¹n vµ tr¸ch  nhiÖm ) gi÷a c¸ c cÊp kh c¸ nhau cña hÖ thèng c¸ c c¬  quan qu¶n lý nhµ n íc vÒ kinh tÕ.­ 2. C c¸ h×nh thøc ph©n cÊp qu¶n lý 2.1. T¶n quyÒn: Lµ h×nh thøc ph©n c«ng l¹i quyÒn  ra quyÕt ®Þnh cïng tr¸ch nhiÖm  qu¶n lý  và tµi chÝnh  gi÷a c¸ c cÊp kh c¸ nhau cña bé m y¸ ChÝnh phñ Trung  ¬ng. Thùc chÊt lµ sù chuyÓn giao quyÒn ra nh÷ng ­ quyÕt ®Þnh cô thÓ, nh÷ng chøc n n¨g tµi chÝnh vµ  qu¶n lý cô thÓ  cho c¸ c cÊp kh c¸ nhau song quyÒn  lùc ph p¸ lý vÉn thuéc vÒ ChÝnh phñ Trung ¬ng.­ 2. C c¸ h×nh thøc ph©n cÊp qu¶n lý  2.2. ñy quyÒn:  Lµ viÖc c¸c c¬ quan nhµ n íc ® îc ChÝnh phñ chuyÓn giao­ ­  quyÒn ra quyÕt ®Þnh vµ qu¶n lý mét sè chøc n¨ng hµnh chÝnh nhµ n­ íc  cho c¸c c¬ quan kh¸c trong hÖ thèng. C c¸ c¬ quan ® îc ñy quyÒn cã thÓ ® îc h ëng c¬ chÕ b¸n tù qu¶n­ ­ ­  kh«ng chÞu sù chi phèi vµ kiÓm so¸t chÆ t chÏ cña c¬ quan Trung ¬ng ­ trªn nh÷ng lÜnh vùc ® îc ñy quyÒn nh ng ph¶i cã tr¸ch nhiÖm b¸o c¸o ­ ­ ho¹t ®éng cña m×nh cho nh÷ng c¬ quan ®ã. 2.3. Trao quyÒn Lµ chuyÓn giao quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm ë møc ®é nµo ®ã ( mét phÇn  hay toµn bé ) tõ ChÝnh phñ cho c¸c chÝnh quyÒn ®Þa ph ¬ng, hay cho ­ c¸c c«ng së, ®Ó thùc hiÖn nh÷ng nhiÖm vô nhÊt ®Þnh. C¬ quan ® îc ­ trao  quyÒn cã t c¸ch ph¸p nh©n vµ nh÷ng nguån thu d íi sù kiÓm so¸t cña ­ ­ Nhµ n íc.­ Trao quyÒn cã thÓ lµ:    Trao quyÒn kh«ng toµn bé    Trao quyÒn toµn bé ( ® îc gäi lµ ph©n quyÒn)­ 2.4. § îc tham gia­ : ® îc phÐp cung cÊp c¸c §V (th«ng tin) vµ nh÷ng gîi ý ­ cho viÖc ra Q§ (D©n biÕt, d©n bµn, d©n lµm, d©n kiÓm tra lµ c¬  chÕ tham gia cña ng êi d©n vµo qu¸ tr×nh qu¶n lý nhµ n íc t¹i n¬i ­ ­ d©n sinh sèng; Sö dông chuyªn gia trong ho¹ch ®Þnh vµ ph©n tÝch  chÝnh s¸ch v.v..) C c¸ hinh thøc ñy  quyÒn Trao quyÒn Trao quyÒn kh«ng toµn bé Trao quyÒn toµn bé ( Ph©n quyÒn) Tiªu chÝ  1.Trao nhiÖm vô kh«ng? * * * 2. Trao quyÒn h¹n kh«ng? ( nguån lùc) * * * 3.Cã tr¸ch nhiÖm b¸o c¸o kh«ng? B o¸ c¸o gi¶i trinh ( qu¸ trinh thùc hiÖn) * B o¸ c¸o kÕt quả cuèi cïng ( tr¸ch nhiÖm ph¸p lý) * * * 4. Ai chÞu tr¸ch nhiÖm? Ng êi ñy ­ quyÒn Ng êi trao ­ quyÒn Ng êi ® îc ph©n ­ ­ quyÒn 12 3. §iÒu kiÖn c¬ b¶n cña ph©n cÊp  Sù c©n ®èi gi÷a quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm  Cã hÖ thèng ph p¸ luËt ®Çy ®ñ  ChÝnh quyÒ n ®Þa ph­ơng ph¶i cã ®ñ n n¨g lùc   Cã sù gi¸m  s¸ t cña c¸ c chñ thÓ  qu¶n lý:     ­ Chñ thÓ gi¸m  s¸ t ph©n cÊp lµ ai?     ­ C c¸ h×nh thøc gi¸m  s¸ t     ­ §¶m  b¶o c¸ c ®iÒu kiÖn gi¸m  s¸ t     ­ Xö lý kÕt qu¶ gi¸m  s¸ t 13         4.  C c¸ lÜnh vùc träng t©m  cña ph©n cÊp   Ph©n cÊp Q LNN vÒ  ®Çu t­  Ph©n cÊp Q LNN ®èi víi DNNN  Ph©n cÊp vÒ qu¶n lý tµi s¶n c«ng  Ph©n cÊp vÒ qu¶n lý ®Êt ®ai, x©y dùng, bÊt ®éng  s¶n  Ph©n cÊp NSNN c) K t h p hài hoà các lo i l i íchế ợ ạ ợ  Vì sao ph i k t h p các lo i l i ích?ả ế ợ ạ ợ  Các bi n pháp k t h p:ệ ế ợ - Đ ng l i, chính sách phát tri n KT đúng, h p lòng ườ ố ể ợ dân - H th ng KH,QH t tệ ố ố - H th ng đòn b y KT ( thu , lãi su t, tín d ng,b o ệ ố ẩ ế ấ ụ ả hi m, phúc l i..)ể ợ - K t h p các h th ng h t ng xã h iế ợ ệ ố ạ ầ ộ Q: Đ i v i DN, có nh ng ch th bên trong và bên ngoài ố ớ ữ ủ ể nào có liên quan v i DN v l i ích? H mu n gì? Có ớ ề ợ ọ ố xung đ t v l i ích hay không gi a các ch th đó? ộ ề ợ ữ ủ ể Bi n pháp k t h p? ệ ế ợ d) Nguyên t c ắ hiÖu lùc, hiÖu qu¶ vµ  ti t ế ki mệ    Quan h gi a ệ ữ hiÖu lùc,  hi u quệ ả vµ tiÕt kiÖm  Bi n pháp ti t ki m:ệ ế ệ - VÒ gi¸o dôc    ­ VÒ kü thuËt c«ng nghÖ    ­ VÒ tæ  chøc     ­ ThÓ chÕ qu¶n lý  CÂU H I: Ỏ - T i sao ho t đ ng c a Chính ph th ng kém hi u ạ ạ ộ ủ ủ ườ ệ qu so v i t nhân? Làm th nào đ tăng c ng hi u ả ớ ư ế ể ườ ệ qu và ti t ki m?ả ế ệ - Tham nhũng? Nguyên nhân và cách phòng ch ng ố tham nhũng? e) Nguyên t c pháp ch ắ ế g) Phân đ nh và k t h p t t ch c năng ị ế ợ ố ứ qu n lý vĩ mô kinh t và ch c năng ả ế ứ vi mô c a các doanh nghi pủ ệ h) G n phát tri n kinh t v i v n đ ắ ể ế ớ ấ ề phát tri n văn hoá xã h i và an ninh ể ộ qu c phòngố