Kinh tế phát triển (Develoment Economics)

KINH TEÁ PHAÙT TRIEÅN (DEVELOMENT ECONOMICS) Chöông1: Nhöõng vaán ñeà chung veà taêng tröôûng vaø phaùt trieån kinh teá. Chöông 2: Caùc lyù thuyeát taêng tröôûng & phaùt trieån kinh teá Chöông3:Caùc nguoàn löïc phaùt trieån. Chöông4: Noâng nghieäp trong quaù trình phaùt trieån. Chöông5: Coâng nghieäp trong quaù trình phaùt trieån. Chöông6: Ngoaïi thöông vaø phaùt trieån. 1.1.1 Khaùi nieäm:Taêng tröôûng kinh teá (economic growth) la ømoät khaùi nieäm mang tính ñònh löôïng ; ñöôïc bieåu hieän baèng moät trong hai caùch: - Caùch 1: Söï gia taêng thöïc teá cuûa toång saûn phaåm quoác daân GNP (Gross National Product) ; toång saûn phaåm quoác noäi GDP ( Gross domestic product) hay saûn phaåm quoác daân roøng NNP (Net National Product) trong moät thôøi kyø nhaát ñònh. - Caùch 2: Söï gia taêng thöïc teá theo ñaàu ngöôøi cuûa GNP ; GDP hay NNP trong moät thôøi kyø nhaát ñònh. • GNP = GDP +A-B • A: thu nhaäp yeáu toá nhaän ñöôïc töø nöôùc ngoøai • B: thu nhaäp yeáu toá traû cho nöôùc ngoøai • A bao goàm nhöõng khoûan chuû yeáu: • + thu töø xuaát khaåu • + lôïi nhuaän chuyeån veà nöôùc cuûa caùc ñôn vò KT cuûa ñaát nöôùc hoïat ñoäng ôû nöôùc ngoøai • + thu nhaäp chuyeån veà nöôùc cuûa chuyeân gia, ngöôøi lao ñoäng cuûa ñaát nöôùc nhöng soáng laøm vieäc ôû nöôùc ngoøai • GNP = GDP +A-B • B bao goàm nhöõng khoûan chuû yeáu: • - chi cho nhaäp khaåu • - lôïi nhuaän cuûa caùc ñôn vò KT cuûa nöôùc ngoøai chuyeån veà nöôùc hoï • - thu nhaäp cuûa chuyeân gia, ngöôøi lao ñoäng nöôùc ngoøai chuyeån veà nöôùc hoï • A>B: GNP>GDP • A<B: GNP<GDP • A=B: GNP = GDP • gia taêng thöïc teá? • khi ñaùnh giaù taêng tröôûng phaûi so saùnh caùc chæ tieâu theo giaù coá ñònh chöù khoâng theo giaù hieän haønh ñeå loaïi tröø söï bieán ñoäng cuûa giaù caû           n i i n i i n i n i n i PQi PQi PiQi PiQi PiQi 1 * 2006 1 * 2005 1 20062006 1 20052005 1 . . . . . PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ ( ECONOMIC DEVELOPMENT ) BAO GOÀM:  Taêng tröôûng kinh teá  Tieán boä veà chính trò, vaên hoùa, xaõ hoäi, moâi tröôøng.  Thay ñoåi cô caáu kinh teá.  Coâng daân cuûa quoác gia phaûi tham gia vaøo vaø ñöôïc höôûng thaønh quaû cuûa söï taêng tröôûng.  Gæai phoùng con ngöôøi khoûi söï leä thuoäc Phaùt trieån KT beàn vöõng (sustainable development):  Laø söï phaùt trieån thoûa maõn nhu caàu cuûa theá heä hieän taïi nhöng khoâng aûnh höôûng ñeán vieäc thoûa maõn nhu caàu cuûa theá heä töông lai  Phaùt trieån beàn vöõng phaûi ñaûm baûo caân baèng giöõa taêng tröôûng KT, coâng baèng xaõ hoäi vaø baûo veä moâi tröôøng 1.1.2 SÖÏ CAÀN THIEÁT PHAÛI TAÊNG TRÖÔÛNG NHANH  Taêng tröôûng nhanh laø ñieàu kieän caàn ñeå xoùa ñoùi giaûm ngheøo.  Taêng tröôûng nhanh ñeå cuûng coá quyeàn löïc cuûa chính phuû.  Taêng tröôøng nhanh taïo theá thuaän lôïi treân baøn ñaøm phaùn quoác teá.  Taêng tröôûng nhanh goùp phaàn cuûng coá quoác phoøng  Taêng tröôûng nhanh ñeå traùnh söï tuït haäu 1.1.3 ÑIEÀU KIEÄN ÑEÅ TAÊNG TRÖÔÛNG NHANH 1. OÅn ñònh kinh teá vó moâ 2. Coi troïng voán con ngöôøi 3. ÖÙng duïng khoa hoïc coâng ngheä 4. Taïo ñieàu kieän cho thò tröôøng hoaït ñoäng 5. Môû cöûa neàn kinh teá 6. Thoáng nhaát yù chí 7. Phaûi coù nhöõng nhaø kyõ trò (technocrat) 1.1.4 MUÏC TIEÂU CUÛA PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ Naâng cao möùc soáng Ñem laïi cho moãi coâng daân loøng töï tin, töï troïng vaøo baûn thaân; töï haøo veà ñaát nöôùc vaø daân toäc Môû roäng söï löïa choïn Möùc soáng thaáp Thieáu töï tin, töï troïng töï haøo Haïn cheá söï löïa choïn Ñaàu tö thaáp Caàu lao ñoäng thaáp Cung lao ñoäng cao Daân soá taêng Naêng suaát thaáp Thaát nghieäp Thu nhaäp thaápÑeû nhieàu Tích luõy thaáp Cam chòu leä thuoäc Khoâng töï quyeát ñònh Kyõ naêng yeáu Söùc khoûe keùm 1.1.5 1.2.1 CAÙC CHÆ TIEÂU THEÅ HIEÄN SÖÏ TAÊNG TRÖÔÛNG * Toác ñoä taêng tröôûng lieân hoaøn GDP Toác ñoä taêng tröôûng ñònh goác: * Toác ñoä taêng tröôûng bình quaân haøng naêm a cuûa thôøi kyø coù n naêm: Yn: GDP naêm thöù n; Y1: GDP naêm thöù 1 1 1     t tt Y YY Y Y g 0 0 Y YY Y Y g t     1)1( 1 n n Y Y 1.2.2 CAÙC CHÆ TIEÂU THAY ÑOÅI CÔ CAÁU 1. Tyû troïng CN/GDP, DV/GDP ngaøy caøng taêng; NN/GDP ngaøy caøng giaûm 2. Tyû leä lao ñoäng CN/lñ XH; lao ñoäng DV/lñ XH ngaøy caøng taêng; lao ñoängNN/lñ XH ngaøy caøng giaûm 3. Tyû leä daân thaønh thò/daân soá ngaøy caøng taêng 4. Tyû leä tích luyõ S/Y, tyû leä ñaàu tö I/Y ngaøy caøng taêng 5. Tyû troïng xuaát khaåu roøng (X-M) trong GDP ngaøy caøng taêng. 1.2.3.CAÙC CHÆ TIEÂU TIEÁN BOÄ VAÊN HOÙA, XAÕ HOÄI 1- Toác ñoä taêng daân soá [(toång soá sinh +nhaäp cö)-(toång soá cheát +di cö)] ------------------------------------------------------ daân soá trung bình 2- Soá con trung bình cuûa 1 phuï nöõ trong ñoä tuoåi coù khaû naêng sinh ñeû (15-49 tuoåi) 3- Soá ngöôøi daân/ baùc só, y taù, caùn boä y teá 4-Tuoåi thoï trung bình 5- Tyû leä bieát chöõ cuûa ngöôøi > 15 tuoåi 6- Tyû leä töû vong cuûa treû sô sinh hay < 5 tuoåi ……… 1.2.4 CAÙC CHÆ TIEÂU VEÀ MOÂI TRÖÔØNG • 1- Ñoä che phuû röøng • Dieän tích röøng / dieän tích laõnh thoå • 2- Soá m3 nöôùc saïch/ngöôøi/naêm • …. Chæ soá phaùt trieån con ngöôøi HDI ( human development index) laø chæ tieâu toång hôïp cuûa 3 chæ tieâu : __ Thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi ( ñöôïc ñaùnh giaù theo phöông phaùp PPP) __ Tuoåi thoï trung bình __ Trình ñoä vaên hoùa: xaùc ñònh treân cô sôû tyû leä ngöôøi bieát ñoïc, bieát vieát vaø soá naêm ñi hoïc bình quaân Chæ soá HDI coù giaù trò töø 0 ñeán 1, nöôùc naøo coù giaù trò HDI lôùn hôn coù nghóa laø coù söï phaùt trieån con ngöôøi cao hôn. Chæ soá HDI ñöôïc tính toaùn theo coâng thöùc sau: IL+IE+II IL: chæ soá tuoåi thoï HDI = -------------- IE: chæ soá trình ñoä vaên hoùa 3 II: chæ soá thu nhaäp/ngöôøi 3)212( ee Ie   min)2max2( min)22( 2 ee eie e    e1: chæ soá bieát chöõ e2: chæ soá ñaêng kyù hoïc ôû caùc caáp lôùp e1i: tyû leä bieát chöõ cuûa nöôùc i e1max: tyû leä bieát chöõ cao nhaát TG e1 min: tyû leä bieát chöõ thaáp nhaát TG in)1max1( min)11( 1 ee eie e    e2i: tyû leä ñaêng kyù hoïc cuûa nöôùc i e2max: tyû leä ñaêng kyù hoïc cao nhaát TG e2min: tyû leä ñaêng kyù hoïc thaáp nhaát TG min)max( min)( IlIl IlIli Il    )log(Im)log(Im )log(Im)log( inax inIi Ii    Ii: thu nhaäp trung bình cuûa nöôùc i Imax: thu nhaäp trung bình cao nhaát TG Imin: thu nhaäp trung bình thaáp nhaát TG Ili: tuoåi thoï trung bình cuûa nöôùc i Ilmax: tuoåi thoï trung bìnhcao nhaát TG Ilmin: tuoåi thoï trung bình thaáp nhaát TG Chæ soá phaùt trieån con ngöôøi HDI cuûa Coâte D’ivoire 428,0 3 )46,038,0445,0( 46,0 )100log()000.40log( )100log()1630log( )log(Im)log(Im )log(Im)log( 38,0 )2585( )258,47( min)max( min)( 445,0 3 )38,0478,0.2( 3 )212( 38,0 )0100( )038,0( min)2max2( min)22( 2 478,0 )0100( )08,47( min)1max1( min)11( 1                                     HDI inax inIi Ii LL LLi Il ee Ie ee eie e ee eie e Nöôùc naøy coù HDI laø 0,428< 0,5 neân laø nöôùc keùm phaùt trieån 1.3 PHAÂN LOAÏI CAÙC NÖÔÙC 1) Caùc nöôùc CN haøng ñaàu TG (G8) 3) Caùc nöôùc ñang PT 2) Caùc nöôùc phaùt trieån khaùc NiCs ( Ñoâng AÙ, Myõ Latinh) LICs (Nam AÙ, Taây Phi) MICs Ñoâng Nam AÙ, Tr/ Ñoâng Ñaëc ñieåm cuûa caùc nöôùc phaùt trieån/ (keùm PT) 1.Thu nhaäp cao / thaáp 2.Khoa hoïc kyõ thuaät tieán tieán/ laïc haäu 3.Cô caáu KT chuû yeáu laø CN, DV/NN 4.Theå cheá chính trò, xaõ hoäi, phaùp luaät hoøan chænh/keùm 5.Daân trí cao/thaáp  daân chuû cao /thaáp 1.4 NHÖÕNG TRÔÛ NGAÏI TRONG QUAÙ TRÌNH PHAÙT TRIEÅN 1. Baát oån chính trò 2. Chieán tranh xaâm löôïc hay noäi chieán 3. Sai laàm trong ñöôøng loái chính saùch, trong vieäc thöïc hieän chính saùch 4. Haønh chính quan lieâu 5. Toác ñoä taêng daân soá cao 6. Caïnh tranh quoác teá gay gaét. 1.5 VAI TROØ CUÛA NHAØ NÖÔÙC TRONG QUAÙ TRÌNH PHAÙT TRIEÅN 1. Giöõ gìn ñoäc laäp daân toäc. 2. Ñònh höôùng chieán löôïc phaùt trieån 3. Löïa choïn qui moâ böôùc ñi cuûa coâng cuoäc caûi caùch 4. Toå chöùc, phoái hôïp ñieàu hoøa caùc hoaït ñoäng 5. Xaây döïng, hoaøn thieän heä thoáng luaät phaùp 6. Cung caáp haøng hoùa coângcoäng:CSHT,VH,Y teá 7. Caân ñoái ngaân saùch 8. Taïo ra vaø hoaøn thieän thò tröôøng 9. Phaân phoái laïi thu nhaäp quoác daân, thöïc hieän coâng baèng xaõ hoäi Baøi taäp nhoùm 1- Quaù trình taêng tröôûng kinh teá VIEÄT NAM töø 1986-nay 2-Thöïc traïng nguoàn voán VN, giaûi phaùp huy ñoäng voán 3-Thöïc traïng nguoàn lao ñoäng VN, giaûi phaùp naâng cao chaát löôïng nguoàn lao ñoäng 4-Thöïc traïng CN thoâng tin cuûa VN, giaûi phaùp thuùc ñaåy CN thoâng tin 5- Cô sôû haï taàng VIEÄT NAM (TP.HCM) 6-Giaùo duïc VN 7-Doanh nghieäp qui moâ vöøa vaø nhoû ôû VN 8-Xuaát khaåu daàu cuûa VN