Bài giảng môn Tư tưởng Hồ Chí Minh - Chương 6 Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng nhà nước của dân, do dân, vì dân

CHƯƠNG VITƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC CỦA DÂN, DO DÂN, VÌ DÂN I. XD NHÀ NƯỚC THỂ HiỆN QUYỀN LÀM CHỦ CỦA NHÂN DÂN 1. Nhà nước của dân 2. Nhà nước do dân 3. Nhà nước vì dânII. QUAN ĐIỂM CỦA HCM VỀ SỰ THỐNG NHẤT GIỮA BẢN CHẤT GCCN VỚI TÍNH NHÂN DÂN VÀ TÍNH DÂN TỘC CỦA NHÀ NƯỚCXD NHÀ NƯỚC CÓ HIỆU LỰC PHÁP LÝ MẠNH MẼXD NHÀ NƯỚC TRONG SẠCH, HOẠT ĐỘNG CÓ HIỆU QUẢ CN M-L: Vấn đề cơ bản mọi cuộc CM: CQ NN HCM: kế thừa, phát triển CNM-L về NN CM. Vấn đề cơ bản nhất là: NN đó thuộc về ai? Phục vụ quyền lợi cho ai? HCM: nhà nước đó do NDLĐ làm chủ, nó xuyên suốt, chi phối toàn bộ quá trình hình thành, phát triển Nhà nước CM ở VN.QUÁ TRÌNH HCM LỰA CHỌN NHÀ NƯỚC KIỂU MỚI Ở VN Nghiên cứu, khảo sát các kiểu Nhà nước trên TG:Nhà nước Phong kiếnNhà nước thực dân phong kiến: cần thủ tiêuNhà nước DC Tư sản (Pháp, Mỹ, Anh): tiến bộ, hạn chế. Nhà nước Xô Viết: ưu điểm cơ bản  lựa chọn cho VNQUÁ TRÌNH XÁC LẬP NHÀ NƯỚC KiỂU MỚI1919: Nhà nước dân chủ1927: quan niệm về Nhà nước của số đông1930: Nhà nước công – nông – binh1941: Nhà nước dân chủ nhân dân1945: Nhà nước DCND được thiết lập trên phạm vi cả nước1954: Nhà nước DCND làm chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước XHCNHCM diễn đạt DC bằng 2 mệnh đề ngắn gọn: - Dân là chủ: nói lên vị thế của dân. (quyền lợi) - Dân làm chủ: nói lên năng lực và trách nhiệm của dân. (nghĩa vụ)XD NHÀ NƯỚC THỂ HIỆN QUYỀN LÀ CHỦ VÀ LÀM CHỦ CỦA NHÂN DÂNDC thể hiện ở việc bảo đảm quyền con người, quyền công dân trên tất cả các lĩnh vực của đời sống XH. Trong đó DC trong chính trị thể hiện thông qua hoạt động nhà nước là quan trọng nhấtSau khi giành độc lập, Người khẳng định: Bao nhiêu lợi ích đều vì dân Bao nhiêu quyền hạn đều của dân Chính quyền từ xã đến chính phủ trung ương đều do dân cử ra Nói tóm lại, q hành và l lượng đều ở nơi dân”Hồ Chí Minh, Bài báo “Dân vận” (1949), Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh, tr.263 - NƯỚC TA LÀ NƯỚC DÂN CHỦI. Xây dựng Nhà nước thể hiện quyền làm chủ của nhân dân lao động- Q lực của ND được đặt ở vị trí tối thượng, ND có v trò q định mọi công việc của đất nước.- Người dân có quyền làm bất cứ việc gì mà ph.luật không cấm và có nghĩa vụ tuân theo luật pháp. - Nhà nước phải hình thành được các thiết chế DC, để người dân th.hiện được q.l.chủ của mình -Khi ND làm Chủ  có quyền k soát NN, bãi miễn ĐB QH, HĐND nếu không xứng đáng1. Nhà nước của dân:+ Là NN do dân lập ra+ Do dân lựa chọn bầu ra những đại biểu của mình + Do dân ủng hộ, giúp đỡ, đóng thuế để NN chi tiêu. + Do dân làm chủ: phê bình, x.dựng, dân có quyền k.tra, giám sát hoạt động của các thành viên ch.phủ, có quyền bãi miễn khi họ không làm tròn sự ủy thác của dân. “Nếu ch.phủ làm hại dân thì dân có quyền đuổi ch.phủ”û 2.Nhà nước do dân: - Mọi hoạt động của nhà nước đó phải phục vụ lợi ích, nguyện vọng của dân, ngồi ra NN khơng cĩ lợi ích nào khác HCM nhấn mạnh: - Việc gì cĩ lợi cho dân dù nhỏ cũng cố làm, - Việc gì cĩ hại cho dân dù nhỏ cũng cố gắng tránh. - Phải làm cho dân cĩ ăn, cĩ mặc, cĩ chỗ ở, được học hành3. Nhà nước vì dân:Trong TTHCM, NN VN DC CH được coi là NN của dân, do dân, vì dân, nhưng tuyệt nhiên nó không phải là “NN toàn dân” hiểu theo nghĩa NN phi GC, mà là NN mang bản chất GCCNII. Q ĐiỂM CỦA HCM VỀ SỰ THỐNG NHẤT GiỮA BẢN CHẤT GCCN VỚI TÍNH NHÂN DÂN VÀ TÍNH DÂN TỘC CỦA NHÀ NƯỚCKhi nói NN mang b.chất GCCN, nó được b.hiện ở ba nội dung sau: Một là: NN do đảng CS lãnh đạo;Hai là: Hoạt động của NN phải định hướng đưa đất nước quá độ  CNXH. Ba là: Hoạt động của NN dựa trên nguyên tắc tập trung DCDưới sự lãnh đạo của ĐCS đã khắcphục được những hạn chế của cácPTYN trước đó  giành CQMột là:2. Bản chất GCCN hài hòa th nhất với tính nh dân và tính DT:Hai là: NN ta chủ trương bảo vệ lợi ích của nh.dân, lấy lợi ích của nh.dân làm m.tiêu phấn đấu.Ba là: NN ta khi mới ra đời (1945) đã đảm nhiệm v.trò l.sử là tổ chức cả DT tiến hành kháng chiến toàn dân, toàn diện để b.vệ thành quảCM.2. Bản chất GCCN hài hòa th nhất với tính nh dân và tính DT: - Từ 1919 HCM sớm thấy được tầm quan trọng của Hiến pháp và PL trong quản lý XH (yêu sách của ND An Nam)- Sau CMT 8/45, HCM đọc Tuyên ngôn độc lập, kh.sinh ra NNVN, Ch.phủ l.thời có được địa vị ph.lý.-3/9/45, HCM “đề nghị Ch.phủ tổ chức càng sớm càng hay cuộc tổng tuyển cử với ch.độ ph.thông đầu phiếu” để sớm có NN hợp hiến do dân bầu ra - Bốn tháng sau (6/1/46) tổng tuyển cử tồn quốc, trực tiếp, phiếu kín bầu 333 đ.biểu QH. 2/3/1946 QH bầu HCM làm Chủ tịch Ch.phủ liên hiệp kh.chiến. Đây chính là Ch.phủ hợp hiến đầu tiên do đại biểu nh.dân bầu ra, có đủ tư cách, hiệu lực giải quyết mọi v.đề đối nội, đối ngoại của NN mới. III. XD nhà nước có hiệu lực pháp lý mạnh mẽ: Q lý NN q trọng nhất là q lý bằng Hiến pháp và hệ thống pháp luật, chú trọng đưa pháp luật vào cuộc sống HCM: DC đích thực bao giờ cũng đi liền với kỹ cương, phép nước (HP, PL) không có DC ngoài PL, PL được coi là bà đỡ của DC.  HCM rất quan tâm XD nền pháp chế XHCN để đ.bảo quyền lực thực sự của nhân dân. HCM coi cán bộ “là cái gốc của mọi cơng việc” “Muơn việc th cơng hay th bại đều do c bộ tốt hay kém” HCM quan tâm đến đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng c bộ: - Mở trường huấn luyện cán bộ VN, - Thành lập khoa pháp lý học tại trường ĐHVN. - Sử dụng viên chức quan lại cũ có trình độ nghiệp vụ, kỹ thuật hành chính -Ban hành quy chế cơng chức và thi tuyển cơng chức:(thi 6 môn: ch.trị, k.tế, ph.luật, địa lý, l.sử, ngoại ngữ.)  thể hiện tầm nhìn xa, tính ch.quy, h.đại và t.thần c.bằng, DC của HCM trong việc XD NN PQ VN.IV. XD NN trong sạch, vững mạnh, h động có hiệu quả:Đối với c bộ công chức, Người có những y cầu sau: 1- Tuyệt đối trung thành với CM, với c độ XHCN 2- Thành thạo c việc, giỏi ch môn nghiệp vụ 3- Phải có mối liên hệ mật thiết với nhân dân, không tham ô, lãng phí, q liêu 4- Dám làm, dám chịu trách nhiệm, nhất là trong tình huống khó khăn 5- Phải thường xuyên tự phê và phê bình, luôn có ý thức, hành động vì sự lớn mạnh, trong sạch của nhà nước.Mác- Ăngghen c.báo : “CN quan liêu có thể dẫn các ĐCS chuyên quyền đến chỗ đánh mất một lần nữa chính quyền vừa giành được, hoặc sẽ đi vào con đường tiêu vong như các loại hình NN trước đây.”Lê-nin từng viết: “Chúng ta bị khốn khổ trước hết vì tệ quan liêu. Những người CS đã trở thành những tên quan liêu. Nếu có gì sẽ làm tiêu vong chúng ta, thì chính là cái đó”.Từ rất sớm, HCM quan tâm những tiêu cực dễ trở thành nguy cơ làm biến dạng nhà nước. 1 tháng sau 2/9/45, trong thư gửi các tỉnh, huyện HCM chỉ ra 6 căn bệnh cần tránh: Trái phép, cậy thế, hủ hĩa, tư túng, chia rẽ, kiêu ngạo.HCM nhắc nhở c bộ đề phòng những tiêu cực: - Đặc quyền, đặc lợi: cậy mình là người trong CQ  cửa quyền hách dịch, lạm quyền vơ vét tiền của  sa vào CN cá nhân. - Tham ô, lãng phí, quan liêu: HCM coi là “giặc nội xâm” “giặc ở trong lòng” nguy hiểm hơn giặc ngoại xâm. Theo Người: tham ô, lãng phí, quan liêu dù cố ý hay không cũng là bạn của thực dân , PK. Tội đó nặng như tội Việt gian, mật thám.-“Tư túng”, “chia rẽ”, “kiêu ngạo”:Dung túng việc làm sai trái  gây mất đoàn kết, gây rối trong công tác.Kéo bè kéo cánh, trù dập những người không theo mình “bênh lớp này, chống lại lớp khác”.- Cậy thế, cử chỉ lúc nào cũng vác mặt “quan CM”.- để XDNN trong sạch, vững mạnh, có hiệu quả, - để khắc phục căn bệnh cố hữu của NN cũ ?õ HCM: đây là cuộc đ.tranh gian khổ, phải huy động sức mạnh tồn dân và cả HTCT trong đó nhấn mạnh : - Tăng cường PL đi đôi với giáo dục đạo đức CM - K.quyết chống “giặc nội xâm”: tham ô, l.phí, q.liêuTheoHCM, để XD nhà nước pháp quyền thì : - Một là: phải nhấn mạnh đến v.trò của PL.- Hai là : Tăng cường tuyên truyền PL trong nhân dân - Ba là : Tăng cường giáo dục về đạo đức ./.