Bài giảng Hành vi tổ chức

HAØØ NH VI TOÅÅ CHÖÙÙC ORGANIZATIONAL BEHAVIOR NGUYEÃN VAÊN THUÃ Ê ÏÏ Y, MBA thuybanking@yahoo.com.vn CHÖÔNG 2 NHÖÕNG CÔ SÔÕ ÛÛ CUÛÛ A HAØØ NH VI CAÙÙ NHAÂN NGUYEN VAN THUY, MBA Noää i dung Ñaëc tính tieåu söû caù nhaân Biographical characteristics Tính caùnh Personality Giaù trò, thaùi ñoä Values, Attitude Khaû naêng Ability Ñoäng löïc Motivation Nhaän thöùc Perception Hoïc taäp Learning QUYEÁT ÑÒNH CAÙ NHAÂN Individial Decision Making NGUYEN VAN THUY, MBA 1. ÑAËË C TÍNH TIEÅÅ U SÖÛÛ CUÛÛ A CAÙÙ NHAÂN Biographical characteristics ƒ Tuoååi taùùc ƒ Giôùùi tính ƒ Thaâmâ nieânâ coângâ taùùc ƒ Soáá löôïïng ngöôøøi phaûûi nuoâiâ döôõngõ ƒ Tình traïïng gia ñình NGUYEN VAN THUY, MBA 2. TÍNH CAÙÙ CH Personality ƒ “Tính caùùch laøø moäät toåå chöùùc naêngê ñoääng gaéén lieààn vôùùi heää thoááng taâmâ lyùù caûûu caùù nhaânâ maøø heää thoááng naøøy xaùùc ñònh nhöõngõ söïï ñieààu chænh thoááng nhaáát cuûûa caùù nhaânâ ñoáái vôùùi moâiâ tröôøøng cuûûa anh ta” ƒ Tính caùùch laøø söïï keáát hôïïp ñoääc ñaùùo caùùc ñaëëc ñieååm taâmâ lyùù oåån ñònh cuûûa con ngöôøøi, nhöõngõ ñaëëc ñieååm naøøy quy ñònh phöông thöùùc haøønh vi ñieåån hình cuûûa ngöôøøi ñoùù trong ñieààu kieään, hoaøøn caûûnh nhaáát ñònh, theåå hieään thaùùi ñoää cuûûa hoïï ñoáái vôùùi theáá giôùùi xung quanh vaøø baûûn thaânâ . NGUYEN VAN THUY, MBA Tính caùù ch Personality ƒ Tính caùùch laøø toåång theåå caùùc caùùch thöùùc trong ñoùù moäät caùù nhaânâ phaûûn öùùng vaøø töông taùùc vôùùi moâiâ tröôøøng cuûûa anh (chò) ta. ƒ Ñaëëc ñieååm : ƒ Theåå hieään söïï ñoääc ñaùùo, caùù bieäät vaøø rieângâ coùù ƒ Töông ñoáái oåån ñònh ôûû caùùc caùù nhaân⠃ Ñöôïïc theåå hieään moäät caùùch coùù heää thoááng trong caùùc haøønh vi, haøønh ñoääng cuûûa caùù nhaânâ NGUYEN VAN THUY, MBA Tính caùù ch Personality ƒ Khi xem xeùùt, ñaùùnh giaùù tính caùùch caààn quan taâmâ : ƒ Phaûûn öùùng, töông taùùc cuûûa caùù nhaânâ vôùùi traùùch nhieääm vaøø nghóa vuïï maøø hoïï ñaûûm nhaään ƒ Phaûûn öùùng töông taùùc vôùùi nhöõngõ ngöôøøi xung quanh ƒ Phaûûn öùùng töông taùùc vôùùi chính baûûn thaânâ cuûûa caùù nhaân⠃ Caùùc yeááu toáá xaùùc ñònh tính caùùch ƒ Di truyeààn ƒ Moâiâ tröôøøng ƒ Tình huoááng cuïï theåå NGUYEN VAN THUY, MBA Kín ñaùù o (cool) Côûû môûû (Warm) Keùù m thoângâ minh (conrete-thinking) Thoângâ minh hôn (Abstract-thinking) Bò chi phoáá i bôûû i caûû m giaùù c OÅÅ n ñònh (Emotionally stable) Deãã phuïï c tuøø ng (Submissive) Thoáá ng trò (Dominant) Nghieâmâ troïï ng (Sober) Vui veûû , thoaûû i maùù i (Enthusiastic) Thöïïc duïï ng (Expedient) Taää n taâmâ (Conscientious) Ruïï t reøø , nhuùù t nhaùù t (Shy) Maïï o hieåå m (Bold) Cöùùng raéé n (Tough-minded) Nhaïï y caûû m (Tender-minded) Thaää t tha (Trusting) Ña nghi, maää p môøø (Suspicious) Thöïïc teáá (Pratical) Mô moää ng (Imaginative) Thaúú ng thaéé n (Forthright) Khoânâ ngoan, saéé c saûû o (Shrewd) Töïï tin (Self – assured) Tri giaùù c, tröïïc giaùù c (Apprehensive) Baûû o thuûû (Conservative) Thöïïc nghieää m (Experimenting) Phuïï thuoää c vaøø o nhoùù m (Group-orientate) Ñoää c laää p, töïï chuûû (Self-sufficient) Khoângâ bieáá t kieåå m soaùù t Bieáá t kieåå m soaùù t (controlled) Thoaûû i maùù i (Relaxed) Caêngê thaúú ng (Tense) 16 Nhaân Toá Trong Phaân Tích Tính Caùch Cuûa Cattell NGUYEN VAN THUY, MBA Treânâ cô sôûû caùù c ñaëë c tính cuûû a heää thaàà n kinh Ñieåå m ñaïï m, bình tónh, töïï tin, tin caää y, thích öùùng, laïï nh nhaïï t, nhuùù t nhaùù t, beõnõ leõnõ Caêngê thaúú ng, deãã bò kích ñoää ng, khoângâ oåå n ñònh, laïï nh nhaïï t, nhuùù t nhaùù t, beõnõ leõnõ HÖÔÙÙ NG NOÄÄ I Introvert Ñieàà m ñaïï m, bình tónh, töïï tin, tin caää y, thích öùùng, noàà ng haää u, xaõõ hoää i, phuïï thuoää c Caêngê thaúú ng, deãã bò kích ñoää ng, khoângâ oåå n ñònh, noàà ng haää u, xaõõ hoää i, phuïï thuoää c HÖÔÙÙ NG NGOAÏÏ I Extrovert OÅÅ N ÑÒNH Emotionally Stable KHOÂNG O ÅÅ N ÑÒNH Emotionally Unstable NGUYEN VAN THUY, MBA TÍNH CAÙÙ CH Treânâ cô sôûû caùù c ñaëë c tính cuûû a heää thaàà n kinh ƒ Möùùc ñoää töïï chuûû ƒ Ñònh höôùùng thaøønh töïïu ƒ Ñoääc ñoaùùn ƒ Thöïïc duïïng ƒ Maïïo hieååm, chaááp nhaään ruûûi ro NGUYEN VAN THUY, MBA Moââ hình 5 tính caùù ch chuûû yeáá u ÍT NHIEÀÀ U Côûû i môûû (Openness) HÖÔÙÙ NG NOÄÄ I Höôùù ng ngoaïï i (Extrovert) HÖÔÙÙ NG NGOAÏÏ I KEÙÙ MTOÁÁ T Cheáá ngöïï ñöôïï c tình caûû m (Negative Emotionallity) THIEÁÁ U TRAÙÙ CH NHIEÄÄ MTRAÙÙ CH NHIEÄÄ M CAO Taää n taâmâ (Conscientiousness) THAÁÁ PCAO Chia seûû yùù kieáá n (Agreeableness) NGUYEN VAN THUY, MBA 3. NAÊNGÊ LÖÏÏC (Ability) NAÊNG LÖÏC Möùc ñoä khaû naêng cuûa caù nhaân ñeå thöïc hieän Caùc nhieäm vuï khaùc nhau trong moät coâng vieäc NAÊNG LÖÏC TRÍ TUEÄ Möùc ñoä khaû naêng cuûa caù nhaân ñeå thöïc hieän haønh ñoäng thaàn kinh NGUYEN VAN THUY, MBA Naêngê löïïc trí tueää Intellectual Ability NAÊNG LÊ ÖÏÏC TRÍ TUEÄÄ THEÅÅ HIEÄÄ N 4 LOAÏÏ I : ƒ Trí tueää nhaään thöùùc : qua caùùc baøøi traééc nghieääm (test) ttruyeààn thoááng ƒ Trí tueää xaõõ hoääi : khaûû naêngê giao tieááp ƒ Trí tueää tình caûûm : khaûû naêngê xaùùc ñònh, hieååu vaøø laøøm chuûû ñöôïïc tình caûûm, caûûm xuùùc ƒ Trí tueää vaênê hoaùù : nhaään bieáát söïï dò bieäät giöõaõ caùùc neààn vaênê hoaùù vaøø haøønh ñoääng sao cho thaøønh coângâ trong moäät moâiâ tröôøøng ña vaênê hoaùù NGUYEN VAN THUY, MBA Naêngê löïïc theåå chaáá t Physical Ability ƒ Khaûû naêngê ñeåå thöïïc hieään caùùc nhieääm vuïï ñoøøi hoûûi söùùc chòu ñöïïng, söïï deûûo dai, söùùc maïïnh vaøø nhöõngõ ñaëëc tính töông tö ƒ Söùùc baäät ƒ Beààn bæ ƒ Chaânâ tay kheùùo leùùo ƒ Maïïnh chaânâ maïïnh tay NGUYEN VAN THUY, MBA 9 naêngê löïïc theåå chaáá t cô baûû n ƒ Caùùc yeááu toáá söùùc maïïnh ƒ Söùùc maïïnh veàà söïï deûûo dai ƒ Söùùc maïïnh coùù tính naêngê ñoääng ƒ Söùùc maïïnh cuûûa cô theåå ƒ Söùùc maïïnh coáá ñònh ƒ Söùùc maïïnh coùù tính buøøng noåå ƒ Caùùc yeááu toáá naêngê ñoääng ƒ Quy moââ naêngê ñoääng ƒ Ñoää linh hoaïït cuûûa naêngê ñoääng ƒ Caùùc yeááu toáá khaùùc ƒ Keáát hôïïp caùùc boää phaään cô theåå ƒ Caânâ baèèng ƒ Söïï chòu ñöïïng, oåån ñònh NGUYEN VAN THUY, MBA Phuøø hôïï p giöõaõ naêngê löïïc vaøø coângâ vieää c The Ability – Job Fit Ability – Job fitNaêng löïc cuûangöôøi nhaân vieân Yeâu caàu cuûa coâng vieäc NGUYEN VAN THUY, MBA Caûû m xuùù c (Emotional) ƒ Caûûm xuùùc laøø nhöõngõ rung caûûm cuûûa con ngöôøøi vôùùi nhöõngõ söïï vaäät, hieään töôïïng coùù lieânâ quan ñeáán vieääc thoaûû maõnõ hay khoângâ thoaûû maõnõ nhu caààu ƒ Taâmâ traïïng (Moods) ƒ Tình caûûm laøø nhöõngõ rung caûûm trôûû neânâ oåång ñònh, beânâ vöõngõ vaøø keùùo daøøi NGUYEN VAN THUY, MBA Neùù t maëë t chyeåå n taûû i caûû m xuùù c NGUYEN VAN THUY, MBA Giôùù i tính vaøø caûû m xuùù c PHUÏÏ NÖÕÕ ƒ Coùù theåå theåå hieään ra ôûû möùùc nhieààu hôn veàà maëët caûûm xuùùc ƒ Nhaään bieáát veàà caûûm xuùùc maïïnh meõõ hôn ƒ Theåå hieään caûûm xuùùc thöôøøng xuyeânâ hôn ƒ Caûûm thaááy thoaûûi maùùi hôn trong vieääc theåå hieään caûûm xuùùc ƒ Nhaään bieáát caûûm xuùùc cuûûa ngöôøøi khaùùc toáát hôn NAM GIÔÙÙ I ƒ Tin raèèng theåå hieään caûûm xuùùc laøø khoângâ phuøø hôïïp vôùùi hình aûûnh cuûûa ngöôøøi ñaøøn oâng⠃ Khoùù khaênê hôn trong nhaään bieáát caûûm xuùùc cuûûa nhöõngõ ngöôøøi khaùùc ƒ Coùù ít nhu caààu trong vieääc theo ñuoååi söïï chaááp nhaään baèèng vieääc theåå hieään ra caûûm xuùùc tích cöïïc NGUYEN VAN THUY, MBA Öùùng duïï ng cuûû a caûû m xuùù c ƒ Naêngê löïïc vaøø tuyeåån löïïa ƒ Ra quyeáát ñònh ƒ Ñoääng vieân⠃ Laõnhõ ñaïïo ƒ Xung ñoäät giöõaõ caùùc caùù nhaân⠃ Nhöõngõ haøønh vi laààm laïïc tôûû nôi laøøm vieääc NGUYEN VAN THUY, MBA 4. GIAÙÙ TRÒ VAØØ THAÙÙ I ÑOÄÄ (Values, Attitudes) ƒ Baïïn vaøøo laøøm cho moäät coângâ ty vaøø baïïn nghó raèèng “höôûûng thuøø lao theo keáát quaûû thöïïc hieään coângâ vieääc nhöng coângâ ty laïïi traûû löông theo thaâmâ nieânâ ” ƒ Thaùùi ñoää cuûûa baïïn ? . . . . . . ƒ Ñoääng cô cuûûa baïïn ? . . . . . ƒ Nhaään thöùùc cuûûa baïïn ? . . . . . Ñaëc tính tieåu söû caù nhaân Biographical Characteristics Tính caùnh Personality Giaù trò, thaùi ñoä Values, Attitude Ñoäng löïc Motivation Nhaän thöùc Perception QUYEÁT ÑÒNH CAÙ NHAÂN Individial Decision Making NGUYEN VAN THUY, MBA GIAÙÙ TRÒ (Values) ƒ Nhöõng giaõ ùù trò theåå hieään nhöõng õ phaùùn quyeáát cô baûûn veàà caùùc daïïng cuïï theåå cuûûa haøønh vi hoaëëc tình traïïng cuoáái cuøøng laøø ñöôïïc öa thích (ñoáái vôùùi caùù nhaân hay xaõ hoâ õ ääi) ƒ Giaùù trò chöùùa ñöïïng caùùc yeááu toáá phaùùn quyeáát trong ñoùù bao goààm caùùc yùù kieáán cuûûa moäät caùù nhaân veâ àà caùùi gì laøø ñuùùng, hoaëëc sai; toáát hoaëëc xaááu; ñöôïïc öa thích hay khoâng â ñöôïïc öa thích. ƒ Heää thoááng giaùù trò : Moäät thöùù baääc döïïa treân sâ öïï xeááp haïïng nhöõng giaõ ùù trò cuûûa caùù nhaân theo câ öôøøng ñoää cuûûa noùù. NGUYEN VAN THUY, MBA Sö nhìn nhaää n vaøø thay ñoåå i giaùù trò ƒ Do gia ñình (söïï nìn nhaään) ƒ Do xaõ hoõ ääi, vaên hoaê ùù, chính trò, kinh teáá, moâi â tröôøøng laøøm vieääc, . . . (nhìn nhaään vaøø thay ñoååi) ƒ Chuù yù : ƒ Nhöõng ngõ öôøøi cuøøng chung moäät coâng vieâ ääc hoaëëc chung moäät loaïïi deã coã ùù söïï nhìn nhaään giaùù trò gioááng nhau ƒ Nhöõng ngõ öôøøi cuøøng moäät theáá heää, quoáác gia coùù theåå coùù cuøøng quan nieääm veàà caùùc giaùù trò ƒ Moäät bieáán coáá, söïï kieään lôùùn cuõng coõ ùù theåå laøøm thay ñoååi vieääc nhìn nhaään caùùc giaùù trò NGUYEN VAN THUY, MBA Caùù c giaùù trò trong caùù c neàà n vaên hoaê ùù khaùù c nhau ƒ Nghieân câ öùùu cuûûa G.Hoftede : ñieààu tra treân 116.000 â ngöôøøi laøøm vieääc cho IBM ôûû treân 40 quoâ áác gia veàà caùùc giaùù trò lieân quan â ñeáán coâng vieâ ääc. CAÙC KHÍA CAÏNH VAÊN HOAÙ THEO G.HOFSTEDE 1. Khoaûng caùch quyeàn löïc 2. Neù traùnh baát oån 3. Chuû nghóa caù nhaân 4. Soá löôïng/chaát löôïng cuoäc soáng 5. Ñònh höôùng daøi haïn NGUYEN VAN THUY, MBA Khoaûû ng caùù ch quyeàà n löïïc 94 81 80 78 77 75 74 68 64 55 40 39 35 35 11 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Philippine Mexico Arab Nations Indonesia India France Singapore Japan Thailand Pakistan USA Canada Germany G. Britain Austria NGUYEN VAN THUY, MBA Khoaûû ng caùù ch quyeàà n löïïc thaáá p/cao I. KHOAÛNG CAÙCH QUYEÀN LÖÏC THAÁP I. KHOAÛNG CAÙCH QUYEÀN LÖÏC CAO Söï baát bình ñaúng caàn giaûm thieåu Chaáp nhaän söï baát bình ñaúng Ngöôøi coù quyeàn löïc thaáp coù söï ñoäc laäp töông ñoái so vôùi ngöôøi coù quyeàn löïc cao Ngöôøi coù quyeàn löïc thaáp phaûi phuï thuoäc vaøo ngöôøi coù quyeàn löïc cao hôn Treû em caàn ñöôïc ñoái xöõ bình ñaúng Treû em caàn phaûi tuaân lôøi cha meï Hoïc sinh caàn döôïc ñoái xöû bình ñaúng Hoïc sinh caàn phaûi toân troïng thaày coâ giaùo Nhöõng ngöôøi coù trình ñoä cao thöôøng ít ñoäc ñoaùn Söï ñoäc doaùn laø phoå bieán trong quaûn trò Heä thoâng ñaúng caáp trong toå chöùc chæ theå hieän söï khaùc bieät veà vai troø cuûa caùc thaønh vieân Heä thoáng ñaúng ñöôïc thieáp laäp nhaèm theå hieän söï khaùc bieät veà quyeàn löïc trong toå chöùc Khoaûng caùc veà tieàn löông giöûa caáp cao vaø thaáp thöôøng heïp Khoaûng caùc veà tieàn löông giöûa caáp cao vaø thaáp thöôøng raát lôùn Ngöôøi laõnh ñaïo lyù töôûng laø ngöôøi coù tinh thaàn daân chuû Ngöôøi laõnh ñaïo lyù töôûng laø ngöôøi ñoäc ñoaùn nhöng toát buïng Caùc bieåu hieän cuûa ñòa vò vaø quyeàn löïc caàn ñöôïc xoaù boû Caùc bieåu hieän cuûa ñòa vò vaø quyeàn löïc caàn ñöôïc theå hieän vaø toân troïng Phaân quyeàn laø phoå bieán Taäp trung quyeàn löïc laø phoå bieán NGUYEN VAN THUY, MBA Neùù traùù nh baáá t oåå n 112 92 86 82 68 65 64 51 48 46 44 40 35 29 8 0 20 40 60 80 100 120 Greece Japan France Mexico Arab Nations Germany Thailand Australia Indonesia USA Philippines India G. Britain Hongkong Singapore NGUYEN VAN THUY, MBA Neùù traùù nh baáá t oåå n II. NEÙ TRAÙNH BAÁT OÅN THAÁP II. NEÙ TRAÙNH BAÁT OÅN CAO Xaõ hoäi vaø toá chöùc ñaëc tröng bôùi ít luaät leä, quy ñònh Xaõ hoäi vaø toå chöùc ñaëc tröng bôûi raát nhieàu luaät leä, quy ñònh Ngöôøi ta tin raèng neáu moät quy ñònh naøo ñoù khoâng phuø hôïp thì caàn phaõi ñaáu tranh ñeå xoùa boû Ngöôøi ta thöôøng tìm caùch neù traùnh caùc quy ñònh vaø luaät leä khoâng phuø hôïp thay vì ñaáu tranh ñeå xoaù boõ noù Söï phaûn ñoái coâng khai cuûa moïi ngöôøi ñöôïc chaáp nhaän vaø khuyeán khích Xaõ hoäi muoán giaûm thieåu nhöõng ñaáu tranh coâng khai Con ngöôøi coù caùi nhìn laïc quan veà töông lai vaø caùc ñònh cheá cuûa xaõ hoäi Con ngöôøi coù caùi nhìn bi quan veà töông lai vaø caùc ñònh cheá cuûa xaõ hoäi Xaõ hoäi coù caùi nhìn laïc quan veà tuoåi treû Xaõ hoäi coù caùi nhìn bi quan veå tuoåi treû Xaõ hoäi ñöôïc ñaëc tröng bôûi söï khoan dung vaø tính töông ñoái Xaõ hoäi ñaëc tröng bôûi tö töôûng cöïc ñoan vaø ñöôïc ñieàu haønh baèng quy ñònh vaø luaät leä Moïi ngöôøi tin raèng khoâng eân aùp ñaët suy nghó vaø nieàm tin cuûa mình vaøo ngöôøi khaùc Ngöôøi ta tin raèng chaân lyù laø chæ coù moät vaø hoï laø ngöôøi ñang naém giöõ laáy Coù moät söï hoaø ñoàng veà toân giaùo, chính trò, tö töôûng Coù moät söï ñaáu tranh khoâng khoan nhöôïng vôùi nhöõng söï khaùc bieät veà toân giaùo, chính trò, tö töôûng Xaõ hoäi ñaët nieàm tin vaøo nhöõng nhaø tö töôûng Xaõ hoäi ñaët nieàm tin vaøo nhöõng nhaø chuyeân moân NGUYEN VAN THUY, MBA Chuûû nghóa caùù nhaân/taâ ää p theåå 91 89 80 71 67 51 48 46 38 32 30 20 20 17 14 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 USA G. Britain Canada France Germany Australia India Japan Arab Nations Philippine Mexico Singapore Thailand Taiwan Indonesia NGUYEN VAN THUY, MBA Chuûû nghóa caùù nhaân/chuâ ûû nghóa taää p theåå CHUÛÛ NGHÓA TAÄÄ P THEÅÅ CHUÛÛ NGHÓA CAÙÙ NHAÂN Con ngöôøø i phaûû i coùù traùù ch nhieää m baûû o veää gia ñình vaøø doøø ng hoïï Con ngöôøø i coùù traùù ch nhieää m vôùù i gia ñình hieää n taïï i cuûû a hoïï Giaùù trò caùù nhaân â ñöôïï c nhaää n daïï ng thoâng qua nguoâ àà n goáá c gia ñình Giaùù trò caùù nhaân â ñöôïï c nhaää n daïï ng thoâng qua châ ính hoïï Treûû em ñöôïï c daïï y nghó veàà chuùù ng ta Treûû em ñöôïï c daïï y nghó veàà toâiâ Quan heää giöõa nhaõ øø laõnh õ ñaïï o vaøø nhaân vieân â â ñöôïï c Quan heää giöõa nhaõ øø laõnh õ ñaïï o vaøø nhaân vieân â â ñöôïï c xem nhö moáá i quan heää hôïï p ñoàà ng Moáá i quan heää laáá n aùù t coâng vieâ ää c Coâng vieâ ää c laøø treân heâ áá t NGUYEN VAN THUY, MBA PD UA IND MAS PD UA IND MAS Malaysia 104 36 26 50 South Korea 60 85 18 39 Guatemala 95 101 6 37 Iran 58 59 41 43 Panama 95 86 11 44 Taiwan 58 69 17 45 Philippines 94 44 32 64 Spain 57 86 51 42 Mexico 81 82 30 69 Pakistan 55 70 14 50 Venezuela 81 76 12 73 Japan 54 92 46 95 Arab 80 68 38 53 Italy 50 75 76 70 Equador 78 67 8 63 Argentina 49 86 46 56 Indonesia 78 48 14 46 South Africa 49 49 65 63 India 77 40 48 56 Jamaica 45 13 39 68 West Africa 77 54 20 46 USA 40 46 91 62 Yugoslavia 76 88 27 21 Canada 39 48 80 52 Singapore 74 8 20 48 Netherlands 38 53 80 14 Brazil 69 76 38 49 Australia 36 51 90 61 France 68 86 71 43 Costa Rica 35 86 15 21 Hongkong 68 29 25 57 West Germany 35 65 67 66 Colombia 67 80 13 64 Great Britain 35 35 89 66 Salvador 66 94 19 40 Switzerland 34 58 68 70 Turkey 66 85 37 45 Finland 33 59 63 26 Belgium 65 94 75 54 Norway 31 50 69 8 East Africa 64 52 27 41 Sweden 31 29 71 5 Peru 64 87 16 42 Ireland 28 35 70 68 Thailand 64 64 20 34 New Zealand 22 49 79 58 Chile 63 86 23 28 Denmark 18 23 74 16 Portugal 63 104 27 31 Israel 13 81 54 47 Uruguay 61 100 36 38 Austria 11 70 55 79 Greece 60 112 35 57 NGUYEN VAN THUY, MBA THAÙÙ I ÑOÄÄ (Attitudes) ƒ Thaùùi ñoää laøø nhöõng theõ åå hieään mang tính ñaùùnh giaùù ñoáái vôùùi söïï kieään, con ngöôøøi, hay moäät ñoáái töôïïng laøø ñöôïïc öa thích hay khoâng â öa thích. ƒ Thaùùi ñoää phaûûn aùùnh caûûm giaùùc cuûûa moäät con ngöôøøi veàà moäät caùùi gì ñoùù theáá naøøo ? ƒ Giaùù trò laøø khaùùi nieääm roääng lôùùn hôn vaøø vì vaääy thaùùi ñoää laøø cuïï theåå hôn giaùù trò ƒ Caùùc nghieân câ öùùu chæ ra giaùù trò vaøø thaùùi ñoää coùù töông quan coùù yùù nghóa NGUYEN VAN THUY, MBA Xuùù c caûû m, thaùù i ñoää vaøø haøø nh vi (Emotions, Attitudes and Behaviors) Thaùi ñoä Attitude Moâi tröôøng nhaän thöùc Nieàm tin (Beliefs) Caûm xuùc (Feelings) Haønh vi chuù yù Behavior intentions Haønh vi Behavior Caûm xuùc (Emotions) NGUYEN VAN THUY, MBA Thaùù i ñoää vaøø söïï nhaáá t quaùù n ƒ Con ngöôøøi luoân coâ ùù xu höôùùng nhaáát quaùù, caân â baèèng giöõa caõ ùùc thaùùi ñoää vaøø giöõa thaõ ùùi ñoää vaøø haøønh vi nhöng khoâng phaâ ûûi luùùc naøøo lôøøi noùùi hay thaùùi ñoää cuûûa con ngöôøøi cuõng õ ñi ñoâi vôâ ùùi vieääc laøøm. Caùch giaûi quyeát : 1.Thay ñoåi thaùi ñoä 2.Thay ñoåi haønh vi 3.Ñöa ra lyù leõ bieän hoä, hôïp lyù hoaù haønh vi NGUYEN VAN THUY, MBA Moáá i quan heää giöõa thaõ ùù i ñoää vaøø haøø nh vi ƒ Veàà maëët caûûm tính, deã daã øøng nhaään ra raèèng thaùùi ñoää laøø nguyeân nhaân cuâ â ûûa haøønh vi ƒ Ví duïï : thích theåå thao -> ngoàài xem ti vi ƒ Tuy nhieân, qua nghieân câ â öùùu cho thaááy moáái töông quan giöõa thaõ ùùi ñoää vaøø haøønh vi raáát yeááu ƒ Khoâng thâ ích troáán hoïïc - > vaãn troã áán hoïïc ƒ Do ñoùù, muoáán ño löôøøng ñöôïïc moáái quan heää giöõa õ thaùùi ñoää vaøø haøønh vi phaûûi thoâng qua caâ ùùc bieáán trung hoaøø sau : ƒ (1) Tính cuïï theåå; (2) Aùùp löïïc cuûûa xaõ hoõ ääi vaøø (3) Kinh nghieääm cuûûa caùù nhaânâ NGUYEN VAN THUY, MBA Moáá i quan heää giöõa thaõ ùù i ñoää vaøø haøø nh vi ƒ Xem xeùùt moáái quan heää ngöôïïc laïïi, töùùc haøønh vi aûûnh höôûûng ñeáán thaùùi ñoää thì caùùc nhaøø nghieân câ öùùu nhaään thaááy moáái quan heää naøøy raáát maïïnh. ƒ Coùù nghóa laøø chuùùng ta coùù theåå suy ra thaùùi ñoää töøø haøønh vi cuûûa caùù nhaân trong qua khâ öùù. Vieäc nghieân cöùu moái quan heä giöõa thaùi ñoä vaø haønh vi vaø moái quan heä ngöôïc laïi laø giöõa haønh vi vaø thaùi ñoä ñeàu raát quan troïng, noù boå sung cho nhau. Ñoù laø : ¾ Neáu coù thaùi ñoä roõ raøng thì seõ aûnh höôûng ñeán haønh vi ¾ Nhaän bieát ñöôïc thaùi ñoä thoâng qua haønh vi NGUYEN VAN THUY, MBA Caùù c loaïï i thaùù i ñoää lieân quan â ñeáá n coâng vieâ ää c SÖÏ THOAÛ MAÕN TRONG COÂNG VIEÄC - Coâng vieäc thaùch thöùc - Phaàn thöôûng coâng baèng - Ñieàu kieän laøm vieäc thuaän lôïi - Söï coäng taùc vaø hoã trôï cuûa ñoàng ngieäp GAÉN BOÙ VÔÙI COÂNG VIEÄC - Möùc ñoä hieåu beeát veà coâg vieäc - Tham gia tích cöïc - Quan taâm ñeán vieäc thöïc hieän nhieäm vuï TRUNG THAØNH VÔÙI TOÅ CHÖÙC - Theo ñuoåi muïc tieâu cuûa toå chöùc - Tích cöïc vaø nhieät tình vôùi toå chöùc - Mong muoán laø thaønh vieân cuûa toå chöùc THAÙI ÑOÄ NGUYEN VAN THUY, MBA 5. NHAÄÄ N THÖÙÙC (Perception) ƒ Laøø quaùù trình maøø trong ñoùù caùù nhaânâ toåå chöùùc vaøø dieãnã ñaïït nhöõngõ aáán töôïïng mang tính caûûm giaùùc ñeåå giaûûi thích veàà moâiâ tröôøøng cuûûa hoïï Theá giôùi khaùch quan Caùc tín hieäu Caûm giaùc Chuù yù Nhaän thöùc Theá giôùi ñöôïc nhaän thöùc NGUYEN VAN THUY, MBA Tieáá n trình nhaää n thöùùc Perception Process TAÙC NHAÂN KÍCH THÍCH CUÛA MOÂI TRÖÔØNG SÔØ NGHE NHÌN NGÖÛI NIEÁM CHUÙ YÙ COÙ CHOÏN LOÏC PHAÂN TÍCH, TOÅNG HÔÏP VAØ DIEÃN DÒCH HAØNH VI NGUYEN VAN THUY, MBA Caùù c nhaânâ toáá aûû nh höôûû ng CHUÛ THEÅ NHAÄN THÖÙC 1. Tính löïa choïn 2. Aán töôïng 3. Taâm traïng 4. Tình caûm 5. Ñònh khuoân ÑOÁI TÖÔÏNG NHAÄN THÖÙC 1. Töông quan vaät neàn 2. Söï töông töï, töông ñoàng 3. Söï gaàn nhau khoâng gian vaø thôøi gian 4. Kieán thöùc TÌNH HUOÁNG NGUYEN VAN THUY, MBA Nhaää n thöùùc : ra quyeáá t ñònh caùù nhaânâ QUAN ÑIEÅM COÅ ÑIEÅN VEÀ QUYEÁT ÑÒNH CAÙ NHAÂN XAÙC ÑÒNH VAÁN ÑEÀ/ CÔ HOÄI PHAÙT HIEÄN CAÙC GIAÛI PHAÙP CHOÏN LÖÏA GIAÛI PHAÙP RA QUYEÁT ÑÒNH NGUYEN VAN THUY, MBA Nhaää n thöùùc : ra quyeáá t ñònh caùù nhaânâ Quan ñieåå m veàà haøø nh vi quyeáá t ñònh ƒ Caùù nhaânâ ra quyeáát ñònh treânâ cô sôûû söïï thoaûû maõnõ ƒ Con ngöôøøi theo ñuoååi moäät giaûûi phaùùp maøø giaûûi phaùùp ñoùù laøø thoaûû maõnõ vaøø ñuûû NGUYEN VAN THUY, MBA Nhaää n thöùùc veàà con ngöôøø i Phaùù n quyeáá t veàà ngöôøø i khaùù c THUYEÁÁ T QUY KEÁÁ T (Attribution theory) ƒ Chuùùng ta phaùùn quyeáát con ngöôøøi moäät caùùch khaùùc nhau nhö theáá naøøo laøø döïïa treânâ caùùc yùù nghóa maøø chuùùng ta quy cho haøønh vi naøøo ñoùù. ƒ Nguyeânâ nhaânâ töøø “BEÂN  TRONG” hay “BEÂN NGOA ØØI” NGUYEN VAN THUY, MBA Phaùù n ñoaùù n haøø nh vi con ngöôøø i Thöôøng xuyeân TÍNH RIEÂNG BIEÄT (haønh ñoäng trong quaù khöù) Khoâng thöôøng xuyeân Cao TÍNH NHAÁT QUAÙN (caù nhaân trong caùc tình huoáng) Thaáp Thaáp TÍNH PHOÅ BIEÁN (so saùnh vôùi Caùc ngöôøi khaùc) Cao NGUOÀN GOÁC TÖØ BEÂN TRONG NGUOÀN GOÁC TÖØ BEÂN NGOAØI NGUYEN VAN THUY, MBA Sai laàà m vaøø thieânâ vò trong quy keáá t ƒ Xu höôùùng trong vieääc haïï thaááp aûûnh höôûûng cuûûa caùùc nhaânâ toáá beânâ ngoaøøi vaøø ñeàà cao aûûnh höôûûng caùùc nhaânâ toáá beânâ trong khi thöïïc hieään phaùùn quyeáát veàà nhöõngõ ngöôøøi khaùùc. ƒ Xu höôùùng cuûûa caùùc caùù nhaânâ trong vieääc quy thaøønh coângâ cuûûa hoïï cho caùùc nhaânâ toáá beânâ trong trong khi ñoåå loãiã cho caùùc thaáát baïïi cuûûa hoïï laøø do caùùc nhaânâ toáá beânâ ngoaøøi. NGUYEN VAN THUY, MBA Caùù c caùù ch phaùù n ñoaùù n nhanh goïï n veàà ngöôøø i khaùù c ƒ Phoûûng chieááu (Projection) ƒ Nhaään thöùùc coùù choïïn loïïc (Selective) ƒ Hieääu öùùng haøøo quang (Hallo effects) ƒ Hieääu öùùng töông phaûûn (Contrast effects) ƒ Ñònh khuoânâ (Stereotyping) NGUYEN VAN THUY, MBA Öùùng duïï ng cuïï theåå trong toåå chöùùc ƒ Phoûûng vaáán tuyeåån löïïa ƒ Mong ñôïïi phi thöïïc teáá ƒ Ñaùùnh giaùù vieääc thöïïc hieään nhieääm vuïï cuûûa ngöôøøi lao ñoääng ƒ Ñaùùnh giaùù möùùc ñoää noãã löïïc ƒ Ñaùùnh giaùù veàà söïï trung thaøønh vôùùi toåå chöùùc NGUYEN VAN THUY, MBA 6. HOÏÏ C TAÄÄ P (LEARNING) ƒ Taáát caûû nhöõngõ thay ñoååi trong haøønh vi maøø ñieààu naøøy xaûûy ra nhö laøø keáát quaûû cuûûa nhöõngõ kinh nghieääm 1. Bao haøm söï thay ñoåi 2. Thay ñoåi luoân, haún, khoâng quay trôû laïi 3. Ñònh nghóa veà hoïc taäp quan taâm ñeán haønh vi 4. Ñaït ñöôïc thoâng qua kinh nghieäm NGUYEN VAN THUY, MBA Caùù c lyùù thuyeáá t veàà hoïï c taää p CON NGÖÔØØ I HOÏÏ C TAÄÄ P NHÖ THEÁÁ NAØØ O ? ƒ Thuyeáát ñieààu kieään coåå ñieåån ƒ Thuyeáát ñieààu kieään taùùc ñoääng ƒ Thuyeáát hoïïc taääp xaõõ hoääi Ivan Pavlov 1849-1936 NGUYEN VAN THUY, MBA Thuyeáá t ñieàà u kieää n coåå ñieåå n Classical conditioning – IVAN PAVLOP (1849 - 1936 ƒ Söûû duïïng caëëp tín hieääu – tín hieääu coùù ñieààu kieään vaøø tín hieääu trung tính – tín hieääu trung tính trôûû thaøønh tín hieääu coùù ñieààu kieään vaøø taïïo ra caùùc phaûûn öùùng cuûûa tín hieääu khoângâ ñieààu kieään. CLASSIC CONDITIONINGIVAN PAPLOV NGUYEN VAN THUY, MBA THÍ NGHIEÄÄ M CUÛÛ A PAVLOP Classical conditioning – IVAN PAVLOP (1849 - 19360 GIAI ÑOAÏN 1 GIAI ÑOAÏN 2 IAI ÑOAÏN 3 NGUYEN VAN THUY, MBA Thuyeáá t ñieàà u kieää n hoaùù taùù c ñoää ng Operant conditioning – B.F. Skinner (1904 – 1990) ƒ Haøønh vi laøø haøøm soáá cuûûa nhöõngõ keáát cuïïc cuûûa noùù ; con ngöôøøi haøønh ñoääng ñeåå ñaïït ñeáán nhöõngõ phaààn thöôûûng vaøø ñeåå traùùnh söïï tröøøng phaïït. ƒ Caùùc khaùùi nieääm cô baûûn : ƒ Haøønh vi phaûûn aùùnh (khoângâ hoïïc taääp) ƒ Haøønh vi coùù ñieààu kieään (hoïïc taääp) ƒ Cuûûng coáá B.F. Skinner (1904 - 1990 NGUYEN VAN THUY, MBA THÍ NGHIEÄÄ M CUÛÛ A B.F.SKINNER NGUYEN VAN THUY, MBA MISHA CAT ƒ LAØØM THEÁÁ NAØØO ÑEÅÅ DAÏÏY CHO MEØØO CUÛÛA BAÏÏN ÑI TOILET ? NGUYEN VAN THUY, MBA Thuyeáá t hoïï c taää p xaõõ hoää i ƒ Con ngöôøøi coùù theåå hoïïc baèèng caùùch quan saùùt nhöõngõ ñieààu xaûûy ra ñoáái vôùùi ngöôøøi khaùùc hoaëëc ñöôïïc ngöôøøi khaùùc noùùi veàà moäät ñieààu gì ñoùù. CAÙÙ C NHAÂN TO ÁÁ CÔ BAÛÛ N ƒ Quaùù trình chuùù yùù ƒ Quaùù trình taùùi hieään, ghi nhôùù ƒ Quaùù trình thöïïc taääp ƒ Quaùù trình cuûûng coáá NGUYEN VAN THUY, MBA Ñònh daïï ng haøø nh vi ƒ Söïï cuûûng coáá moäät caùùch coùù heää thoááng moãiã böôùùc thaøønh coângâ vaøø ñieààu naøøy laøøm cho moäät caùù nhaânâ ñeáán gaààn hôn vôùùi phaûûn öùùng mong ñôïïi. ƒ Cuûûng coáá ñöôïïc ñoøøi hoûûi ñeåå thay ñoååi haøønh vi ƒ Moäät soáá phaààn thöôûûng naøøo ñoùù laøø coùù hieääu quaûû hôn nhöõngõ phaààn thöôûûng khaùùc ƒ Thôøøi ñieååm cuûûng coáá coùù aûûnh höôûûng ñeáán toáác ñoää hoïïc taääp vaøø vieääc thöïïc hieään NGUYEN VAN THUY, MBA Cuûû ng coáá haøø nh vi HAØNH VI CUÏ THEÅ (Behavior) Hoã trôï muïc tieâu cuûa toå chöùc (Supports organizational Goals) Choáng laïi muïc tieâu cuûa toå chöùc (Hinders organizational Goals) Tröøng phaït (Punishhment) Loaïi boû (Extinction) Neù traùnh (Avoidance) Cuûng coá tích cöïc (Positive reinforcement) NGUYEN VAN THUY, MBA Ñieàà u chænh haøø nh vi ABCs of behavior modification Atencedents Ñieàu kieän daãn ñeán haønh vi Bebavior Caùch öùng xöû vaø haønh ñoäng cuï theå Consequences Keát quaû cuûa haønh vi Caùc nhaø QT höôùng daãn nhaân vieân caùch thöùc laøm vieäc Ngöôøi nhaân vieân thöïc hieän toát coâng vieäc Ngöôøi nhaân vieân ñöôïc ca ngôïi NGUYEN VAN THUY, MBA Ví duïï ƒ Taïïp chí New York Times ñaõ aõ ùùp duïïng chính saùùch môùùi veàà vieääc caéét giaûûm chi phí chaêm soê ùùc söùùc khoeûû cho nhaân â vieân. Coâng ty â â ñaõ ra thoâng baõ â ùùo laøø seõ thõ öôûûng cho nhöõng õ ai coùù söùùc khoeûû vaøø nhaáát laøø khoâng coâ ùù baáát kyøø söïï khieááu naïïi naøøo veàà ñeàà y teáá cuûûa coâng ty. Neâ ááu trong naêm maê øø moäät ai khoâng â ñeää trình baáát kyøø moäät söïï khieááu naïïi naøøo thì seõ õ nhaään 1.000$. Vôùùi chính saùùch naøøy cuûûa New York Times, coâng ty â ñaõ caõ éét giaûûm ñöôïïc 30% chi phí cho hoaïït ñoääng y teáá naøøy. BAÏN HAÕY CHO BIEÁT ƒ A. Ñieààu kieään daãn ã ñeáán haøønh vi ƒ B. Haøønh vi cuïï theåå cuûûa ngöôøøi nhaân vieânâ ⠃ C. Keáát quaûû sau haøønh vi NGUYEN VAN THUY, MBA Ñieàà u chænh haøø nh vi Behavior modification ƒ AÙÙp duïïng caùùc khaùùi nieääm cuûûng coáá ñoáái vôùùi caùùc caùù nhaânâ trong moâiâ tröôøøng laøøm vieääc ƒ Moââ hình giaûûi quyeáát vaáán ñeàà ƒ Nhaään daïïng nhöõngõ haøønh vi coáát yeááu ƒ Phaùùt trieåån nhöõngõ döõõ lieääu cô baûûn ƒ Nhaään daïïng nhöõngõ keáát cuïïc cuûûa haøønh vi ƒ Aùùp duïïng nhöõngõ can thieääp ƒ Löôïïng giaùù vieääc hoaøøn thieään vieääc thöïïc hieään