Thế lực thị trường: Độc quyền bán

Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Năm học 2006-2007 Kinh tế Vi mô Bài phát 16 Đặng Văn Thanh 110/30/2006 Chương 10 Thế lực thị trường: Độc quyền bán Các chủ đề thảo luận „ Độc quyền bán là gì? „ Nguồn gốc của độc quyền bán? „ Các mục tiêu, giới hạn, và quyết định về giá bán hoặc sản lượng của nhà độc quyền bán „ Đo lường sức mạnh độc quyền „ Chi phí xã hội do sức mạnh độc quyền bán „ Kiểm soát độc quyền Shared by Clubtaichinh.net - Website Chia se tai lieu mien phihared by lubtaichinh.net - ebsite hia se tai lieu ien phi Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Năm học 2006-2007 Kinh tế Vi mô Bài phát 16 Đặng Văn Thanh 210/30/2006 Cạnh tranh hoàn hảo ƒ Nhớ lại các giả định của cạnh tranh hoàn toàn: „ Có nhiều người mua và người bán „ Không có rào cản gia nhập và rút khỏi thị trường „ Sản phẩm đồng nhất „ Thông tin hoàn hảo „ Chi phí giao dịch bằng 0 ƒ Hệ quả: „ Doanh nghiệp chấp nhận giá: P = LMC = LAC „ Lợi nhuận kinh tế trong dài hạn bằng 0 Cạnh tranh hoàn hảo Q q P PThị trường Mỗi doanh nghiệp D S Q0 P0 P0 d = MR = AR q0 LACLMC Shared by Clubtaichinh.net - Website Chia se tai lieu mien phihared by lubtaichinh.net - ebsite hia se tai lieu ien phi Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Năm học 2006-2007 Kinh tế Vi mô Bài phát 16 Đặng Văn Thanh 310/30/2006 Độc quyền bán là gì? 1. Một người bán – Nhiều người mua 2. Một sản phẩm (không có sản phẩm thay thế gần) 3. Có rào cản ngăn các DN khác gia nhập ngành 30.10.2006 Đặng Văn Thanh – Vũ Thành Tự Anh 6 Nguồn gốc của độc quyền bán „ Để có độc quyền, phải tồn tại rào cản gia nhập ngành „ Kinh tế: Lợi thế theo quy mô (dẫn tới độc quyền tự nhiên) „ Pháp lý: „ Quyền sở hữu trí tuệ (patent, copyrights) „ Sự cho phép của chính phủ (thường là sự hợp thức hóa độc quyền tự nhiên hoặc là để phục vụ các mục tiêu của nhà nước) „ Kỹ thuật: Ngoại tác mạng lưới (network externality) „ Lợi ích của một sản phẩm/dịch vụ tăng khi số người sử dụng tăng „ Ví dụ: Bàn phím QWERTY, Windows vs. Apple, điện thoại v.v. Shared by Clubtaichinh.net - Website Chia se tai lieu mien phihared by lubtaichinh.net - ebsite hia se tai lieu ien phi Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Năm học 2006-2007 Kinh tế Vi mô Bài phát 16 Đặng Văn Thanh 410/30/2006 30.10.2006 Đặng Văn Thanh – Vũ Thành Tự Anh 7 Mục tiêu, giới hạn, và quyết định của nhà độc quyền bán „ Mục tiêu? „ Giới hạn (ràng buộc)? „ Chi phí: „ Công nghệ sản xuất „ Giá đầu vào „ Nhu cầu thị trường „ Quyết định „ Giá bán hoặc „ Sản lượng 30.10.2006 Đặng Văn Thanh – Vũ Thành Tự Anh 8 Quyết định của nhà độc quyền bán „ Đường cầu trước DN chính là đường cầu thị trường „ Đường cầu của DN độc quyền tuân theo quy luật cầu „ Nguyên tắc tối đa hóa lợi nhuận vẫn là: MR = MC „ Đường doanh thu biên (MR) „ Nằm dưới đường cầu D (hay MR < P). „ Tại sao? „ So sánh với cạnh tranh hoàn toàn: MR = P „ Quan hệ của MR và (D) khi đường cầu có dạng tuyến tính Shared by Clubtaichinh.net - Website Chia se tai lieu mien phihared by lubtaichinh.net - ebsite hia se tai lieu ien phi Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Năm học 2006-2007 Kinh tế Vi mô Bài phát 16 Đặng Văn Thanh 510/30/2006 Doanh thu trung bình và doanh thu biên Q0 $/sản phẩm Đường cầu (Doanh thu trung bình AR) D.thu biên QD = - aQ + b MR= -2aQ + b 30.10.2006 Đặng Văn Thanh – Vũ Thành Tự Anh 10 Lợi nhuận giảm P1 Q1 Lợi nhuận giảm MC AC Q $/sản phẩm D = AR MR P* Q* Lợi nhuận đạt tối đa khi MR = MC P2 Q2 Shared by Clubtaichinh.net - Website Chia se tai lieu mien phihared by lubtaichinh.net - ebsite hia se tai lieu ien phi Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Năm học 2006-2007 Kinh tế Vi mô Bài phát 16 Đặng Văn Thanh 610/30/2006 Lợi nhuận đạt tối đa khi MR = MC „ Khi Q < Q*, do MC < MR nên khi tăng sản lượng lợi nhuận sẽ tăng thêm. „ Khi Q > Q*, do MC > MR nên khi giảm sản lượng lợi nhuận sẽ tăng thêm. „ Khi Q = Q*, thoả điều kiện MC = MR thì lợi nhuận đạt tối đa 30.10.2006 Đặng Văn Thanh – Vũ Thành Tự Anh 12 Khi đường cầu dịch chuyển Q $/Q B A MR1 MC MR2 D1 D2 Cầu tăng: - Giá tăng - Lượng tăng Shared by Clubtaichinh.net - Website Chia se tai lieu mien phihared by lubtaichinh.net - ebsite hia se tai lieu ien phi Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Năm học 2006-2007 Kinh tế Vi mô Bài phát 16 Đặng Văn Thanh 710/30/2006 30.10.2006 Đặng Văn Thanh – Vũ Thành Tự Anh 13 Khi đường chi phí MC dịch chuyển Q $/Q B A MC1 MR D2 MC giảm: - Giá giảm - Lượng tăng - Một phần lợi ích do giá giảm được chuyển cho NTD MC2 Quy tắc định giá ( ) ( ) ( ) p dTR d PQMR dQ dQ dP Q dPMR P Q P P dQ P dQ dQPE Q dP = = ⎛ ⎞⎛ ⎞= + = + ⎜ ⎟ ⎜ ⎟⎝ ⎠ ⎝ ⎠ = 1 11 p p MR P P P E E ⎛ ⎞ ⎛ ⎞= + = +⎜ ⎟ ⎜ ⎟⎜ ⎟ ⎜ ⎟⎝ ⎠ ⎝ ⎠ Shared by Clubtaichinh.net - Website Chia se tai lieu mien phihared by lubtaichinh.net - ebsite hia se tai lieu ien phi Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Năm học 2006-2007 Kinh tế Vi mô Bài phát 16 Đặng Văn Thanh 810/30/2006 Quy tắc định giá ( )1 1 p M CP E = + 1 (1/ )p MRP E = + Lợi nhuận đạt tối đa khi MC = MR, nên: 1 p P M C E P −− = Quy tắc định giá Phần cộng thêm vào chi phí biên để có được giá bán là nghịch đảo của độ co giãn của cầu. Ep là số âm, và nếu có trị tuyệt đối lớn thì giá (P) càng gần chi phí biên (MC) và ngược lại. Shared by Clubtaichinh.net - Website Chia se tai lieu mien phihared by lubtaichinh.net - ebsite hia se tai lieu ien phi Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Năm học 2006-2007 Kinh tế Vi mô Bài phát 16 Đặng Văn Thanh 910/30/2006 Sức mạnh độc quyền bán „ Đo lường sức mạnh độc quyền „ Trong trường hợp cạnh tranh hoàn hảo: P = MR = MC „ Sức mạnh độc quyền bán: P > MC „ Hệ số đo lường sức mạnh độc quyền bán „ L = (P - MC)/P „ Giá trị L càng lớn (trong khoảng 0 tới 1) thế lực độc quyền bán càng lớn. „ Biểu diễn L theo khái độ co giãn EP „ L = (P - MC)/P = -1/EP Độ co giãn của cầu và lợi nhuận $/Q $/Q Q Q AR MR MR AR MC MC Q* Q* P* P* P*-MC Cầu càng co giãn, lợi nhuận càng nhỏ Shared by Clubtaichinh.net - Website Chia se tai lieu mien phihared by lubtaichinh.net - ebsite hia se tai lieu ien phi Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Năm học 2006-2007 Kinh tế Vi mô Bài phát 16 Đặng Văn Thanh 1010/30/2006 Phân tích phúc lợi khi có độc quyền bán „ Sức mạnh độc quyền bán làm cho giá cả cao hơn và sản lượng thấp hơn. „ Tuy nhiên, sức mạnh độc quyền bán có làm cho phúc lợi xã hội (của người tiêu dùng và nhà sản xuất) cao hay thấp hơn? B A Thặng dư người tiêu dùng bị mất DWL Do giá cao hơn, người tiêu dùng mất A+B và nhà sản xuất thu được A-C. C Tổn thất phúc lợi xã hội do độc quyền bán Q AR MR MC QC PC Pm Qm $/Q Shared by Clubtaichinh.net - Website Chia se tai lieu mien phihared by lubtaichinh.net - ebsite hia se tai lieu ien phi Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Năm học 2006-2007 Kinh tế Vi mô Bài phát 16 Đặng Văn Thanh 1110/30/2006 „ Tìm kiếm đặc lợi (rent seeking) „ Các doanh nghiệp có thể chi tiền để có được độc quyền bán bằng cách „ Vận động hành lang „ Xây dựng nhà máy có công suất dư thừa Chi phí xã hội do độc quyền bán „ Độc quyền bán tự nhiên Một doanh nghiệp có thể sản xuất bằng sản lượng của cả một ngành với chi phí thấp hơn là để cho nhiều doanh nghiệp cùng tham gia sản xuất. Chi phí xã hội do độc quyền bán Shared by Clubtaichinh.net - Website Chia se tai lieu mien phihared by lubtaichinh.net - ebsite hia se tai lieu ien phi Chương trình giảng dạy kinh tế Fulbright Năm học 2006-2007 Kinh tế Vi mô Bài phát 16 Đặng Văn Thanh 1210/30/2006 MC AC AR MR $/Q Q Quy định giá = Pr thu được sản lượng khả thi cao nhất, lợi nhuận kinh tế= 0, chính phủ không cấp bù và DWL>0 Qr Pr PC QC Nếu giá quy định =PC, doanh nghiệp sẽ lỗ và rút lui khỏi ngành. Để doanh nghiệp tiếp tục hoạt động và DWL=0, chính phủ phải cấp bù định phí Pm Qm Không quản lý giá, nhà độc quyền sẽ sản xuất tại Qm và bán tại Pm. Quy định quản lý giá đối với độc quyền tự nhiên „ Các quy định quản lý giá „ Rất khó khăn để xác định chi phí của doanh nghiệp và các hàm cầu trước doanh nghiệp thường thay đổi theo điều kiện thị trường. „ Các quy định quản lý giá „ Kỹ thuật xác định giá--suất sinh lời quy định cho phép các doanh nghiệp định mức giá tối đa dựa trên suất sinh lợi kỳ vọng hay suất sinh lời thực tế. „ P = AVC + (D + T + sK)/Q, trong đó „ P = Giá, AVC = Chi phí biến đổi bình quân „ D = Khấu hao, T = Thuế „ s = suất sinh lợi cho phép, K = vốn doanh nghiệp Chi phí xã hội do độc quyền bán Shared by Clubtaichinh.net - Website Chia se tai lieu mien phihared by lubtaichinh.net - ebsite hia se tai lieu ien phi