Phân tích cơ bản tình hình tài chính

p h n, khôngả ọ ế ạ ố ầ ả ọ ấ ặ ấ ơ s m thì mu n cây c u s s p tan tành. Tr ng h p này đ c bi t đúng khi b n Vi tớ ộ ầ ẽ ậ ườ ợ ặ ệ ạ ở ệ Nam. Th m chí bà Năm bán ph cũng bi t đi u đó khi tr giá m y ng i bán thách. N uậ ở ế ề ả ấ ườ ế ng i nói thách giá món đ là 200 ngàn, trong khi bà Năm tin r ng nó ch đáng giá 30ườ ồ ằ ỉ ngàn, thì bà Năm s đ a ra cái giá ban đ u là 5 ngàn! Nh ng ng i không bi t tr giáẽ ư ầ ư ườ ế ả thì s đ a ra m c giá ban đ u đúng b ng 30 ngàn. Giá mua cu i cùng khi đó ch n ch nẽ ư ứ ầ ằ ố ắ ắ s l n h n 30 ngàn.ẽ ớ ơ Benjamin Graham luôn nh c nh h c trò v BĐAT, còn bà Năm thì luôn nh c nh tôiắ ở ọ ề ắ ỏ r ng: “cháu ph i bi t c m đ ng cán”.ằ ả ế ầ ằ Ông Th Tr ng (Mr. Market)ị ườ Tôi v n th ng nghe nhi u ng i than phi n r ng phân tích c b n không có đ tẫ ườ ề ườ ề ằ ơ ả ấ d ng võ th tr ng Vi t Nam. H cho r ng đi h c m y l p v phân tích ch ngụ ở ị ườ ệ ọ ằ ọ ấ ớ ề ứ khoán xong r i ch ng áp d ng đ c gì. Ch ng h n: t i sao c phi u Z có các ch sồ ẳ ụ ượ ẳ ạ ạ ổ ế ỉ ố c b n đ p v y mà giá c th p lè tè? H cho r ng bây gi ng i ta ch quan tâm đ nơ ả ẹ ậ ứ ấ ọ ằ ờ ườ ỉ ế th giá thôi, có ai đ u t d a vào giá tr th c đâu mà mình phân tích giá tr làm chi choị ầ ư ự ị ự ị m t.ệ M t l n n a, nh ng ng i đó ch h c chiêu th c mà ch a thu c tâm pháp. Ngoàiộ ầ ữ ữ ườ ỉ ọ ứ ư ộ BĐAT, Graham còn đ ra m t nguyên t c n a: ông Th Tr ng (Mr. Market).ề ộ ắ ữ ị ườ Đ hi u đ c nguyên t c này, thay vì s h u c phi u, b n hãy t ng t ng mìnhể ể ượ ắ ở ữ ổ ế ạ ưở ượ đang s h u m t mi ng đ t do cha ông đ l i. Dĩ nhiên là b n d dàng bi t đ c giáở ữ ộ ế ấ ể ạ ạ ễ ế ượ tr th c s c a mi ng đ t h n là so v i giá tr c a c phi u. Ngoài ra, hãy t ngị ự ự ủ ế ấ ơ ớ ị ủ ổ ế ưở t ng th tr ng ch ng khoán là m t ông hàng xóm – tên là ông Th Tr ng - ng iượ ị ườ ứ ộ ị ườ ườ cũng có m t m nh đ t bên c nh m nh đ t c a b n.ộ ả ấ ở ạ ả ấ ủ ạ H ng ngày, ông Th Tr ng s đ n tr c c a nhà b n đ đ a ra m t m c giá đ muaằ ị ườ ẽ ế ướ ử ạ ể ư ộ ứ ể m nh đ t c a b n, ho c ng c l i b n có th mua mi ng đ t c a ông ta n u th y giáả ấ ủ ạ ặ ượ ạ ạ ể ế ấ ủ ế ấ đó h p lý. M c dù c hai mi ng đ t đ u gi ng nhau v di n tích và đ a th , nh ngợ ặ ả ế ấ ề ố ề ệ ị ế ư m c giá mà ông Th Tr ng đ a ra luôn bi n đ ng theo t ng ngày.ứ ị ườ ư ế ộ ừ Ch có đi u, ông Th Tr ng có tâm lý r t b t n đ nh. Trong m t s ngày ông ta chỉ ề ị ườ ấ ấ ổ ị ộ ố ỉ th y toàn khía c nh tích c c c a mi ng đ t và vô cùng ph n khích, khi đó ông ta chàoấ ạ ự ủ ế ấ ấ m t m c giá vô cùng cao. L i có m t s ngày, ông ta r i vào tr ng thái vô cùng hoangộ ứ ạ ộ ố ơ ạ mang và ch nhìn th y toàn khía c nh tiêu c c, khi đó ông ta s đ a ra m c giá vô cùngỉ ấ ạ ự ẽ ư ứ th p.ấ Ngoài ra, ông Th Tr ng còn r t lì. N u hôm nay b n t ch i giao d ch, thì ngay ngàyị ườ ấ ế ạ ừ ố ị hôm sau ông ta l i đ n gõ c a đ chào m c giá khác, cao h n ho c th p h n tùy theoạ ế ử ể ứ ơ ặ ấ ơ t m tr ng c a ông ta ngày hôm đó. Ông ta không bao gi quan tâm đ n giá tr th c sậ ạ ủ ờ ế ị ự ự c a mi ng đ t c .ủ ế ấ ả N u b n cũng không hi u rõ giá c a mi ng đ t, b n ph i c n th n v i ông Thế ạ ể ủ ế ấ ạ ả ẩ ậ ớ ị Tr ng. R t có th ch ng tâm lý b t n đ nh s lây t ông qua sang b n. Khi đó b nườ ấ ể ứ ấ ổ ị ẽ ừ ạ ạ có th s mua ph i mi ng đ t c a ông ta ho c bán mi ng đ t c a mình v i cái giá saiể ẽ ả ế ấ ủ ặ ế ấ ủ ớ l m.ầ Warren Buffet có l i khuyên nh sau: ông Th Tr ng tr c c a là đ ph c v b n,ờ ư ị ườ ở ướ ử ể ụ ụ ạ ch không ph i đ h ng d n b n; cái mà b n c n là túi ti n c a ông ta, ch khôngứ ả ể ướ ẫ ạ ạ ầ ề ủ ứ ph i s ngôn ngoan c a ông ta. N u b n tin r ng cái giá mà ông ta đ a ra quá cao soả ự ủ ế ạ ằ ư v i giá tr th c c a mi ng đ t, b n có th th n nhiên t ch i giao d ch, ho c th m chíớ ị ự ủ ế ấ ạ ể ả ừ ố ị ặ ậ có th bán ngay mi ng đ t c a mình. T ng t , khi ông ta hoang mang c c đ , b n cóể ế ấ ủ ươ ự ự ộ ạ th t n d ng c h i đ mua mi ng đ t c a ông ta ngay l p t c.ể ậ ụ ơ ộ ể ế ấ ủ ậ ứ Graham cho r ng b n nên t p trung tìm ra s khác bi t gi a th giá và giá tr , và khi cóằ ạ ậ ự ệ ữ ị ị đ c BĐAT t ng đ i l n thì th c hi n đ u t ngay. Sau đó, b n không đ c đ sượ ươ ố ớ ự ệ ầ ư ạ ượ ể ự bi n đ ng h ng ngày c a th giá nh h ng đ n quy t đ nh mua/bán c a mình. Th mế ộ ằ ủ ị ả ưở ế ế ị ủ ậ chí b n c n ph i trông đ i s bi n đ ng đó. V ng n h n, s khác bi t gi a th giá vàạ ầ ả ợ ự ế ộ ề ắ ạ ự ệ ữ ị giá tr luôn t n t i, nh ng v lâu dài thì chúng s ti n l i g n nhau. B n có th ki mị ồ ạ ư ề ẽ ế ạ ầ ạ ể ế đ c l i nhu n cao h n m c trung bình c a th tr ng n u bi t t n d ng nh ng lúcượ ợ ậ ơ ứ ủ ị ườ ế ế ậ ụ ữ có s khác bi t đó. Mu n làm đ c đi u đó thì b n ph i bi t cách tránh xa nh ng nhự ệ ố ượ ề ạ ả ế ữ ả h ng tâm lý c a ông Th Tr ng.ưở ủ ị ườ Câu chuy n trên còn cho th y vì sao ph n l n m i ng i đ u thành công khi đ u tệ ấ ầ ớ ọ ườ ề ầ ư vào căn nhà ho c mi ng đ t cho t ng lai lâu dài c a mình (Nh bà n i c a tôi ch ngặ ế ấ ươ ủ ư ộ ủ ẳ h n, bà ch a h h c qua l p phân tích đ u t nào h t nh ng v n có th ch n ra cănạ ư ề ọ ớ ầ ư ế ư ẫ ể ọ nhà có giá tr cao). Th c t thì h không b ông Th Tr ng qu y r y m i ngày khi sị ự ế ọ ị ị ườ ấ ầ ỗ ở h u căn nhà. Ch ng may n u h có th giao d ch căn nhà qua m i ngày, ho c t h nữ ẳ ế ọ ể ị ỗ ặ ệ ơ n a, h có th chia căn nhà ra thành nhi u ph n thay vì ph i giao d ch c nguyên căn,ữ ọ ể ề ầ ả ị ả có l ph n l n trong s h s g p th t b i khi đ u t vào nhà đ t.ẽ ầ ớ ố ọ ẽ ặ ấ ạ ầ ư ấ Khi b n mua c phi u nào đó, hãy vi t ra gi y cách th c tính toán giá tr c a b n. N uạ ổ ế ế ấ ứ ị ủ ạ ế th giá c a c phi u đó gi m ch còn phân n a, đ ng hoang mang. Hãy nhìn l i t gi yị ủ ổ ế ả ỉ ử ừ ạ ờ ấ đó, xem cách tính toán đó còn đúng không. N u v n tin r ng nó đúng, b n có th có 2ế ẫ ằ ạ ể l a ch n:ự ọ 1. Không quan tâm đ n th giá hi n t i. Theo cách này thì v lâu dài b n s có đ cế ị ệ ạ ề ạ ẽ ượ m c l i nhu n th a đáng (nh trong bài vi t tr c).ứ ợ ậ ỏ ư ế ướ 2. L y ti n mua thêm c phi u đó.ấ ề ổ ế ph n này, tôi s trình bày m t s sai l m th ng th y trong suy nghĩ c a m i ng iỞ ầ ẽ ộ ố ầ ườ ấ ủ ọ ườ v th giá và giá tr c a c phi u, nh ng suy nghĩ r t "đ c đáo" v giá tr c phi u ề ị ị ủ ổ ế ữ ấ ộ ề ị ổ ế ở Vi t Nam.ệ H ng ngày, khi đ c báo, theo dõi di n đàn trên m ng, nghe nh ng ng i xung quanhằ ọ ễ ạ ữ ườ nói chuy n v ch ng khoán, tôi không kh i th y bu n c i v m t s ng nh n liênệ ề ứ ỏ ấ ồ ườ ề ộ ố ộ ậ quan đ n th giá và giá tr c a c phi u. đây tôi xin nêu ra m t s tr ng h p vuiế ị ị ủ ổ ế Ở ộ ố ườ ợ nh t.ấ Ng nh n 1: Giá tr không có ý nghĩa gì h tộ ậ ị ế Ph n tr c tôi đã nói s v ng nh n này, bây gi xin l y ví d hài h c nh t mà tôiầ ướ ơ ề ộ ậ ờ ấ ụ ướ ấ t ng đ c bi t.ừ ượ ế Khi mua m t món hàng nào đó, ng i Vi t mình s ào vào mua n u nh th giá nó đ tộ ườ ệ ẽ ế ư ị ộ ng t gi m (ch ng h n nh nh khuy n mãi), ngoài ra không c n tìm hi u gì thêm.ộ ả ẳ ạ ư ờ ế ầ ể Nh ng đ i v i c phi u (và đô la, vàng) thì h i khác. Đ u tiên, m i ng i s lao vàoư ố ớ ổ ế ơ ầ ọ ườ ẽ mua khi th giá nó tăng (ch ng ph i đ ng nghi p c a b n t ng thúc gi c b n nhanhị ẳ ả ồ ệ ủ ạ ừ ụ ạ nhanh mua c phi u vì giá c phi u đang lên đó sao?). Đ n khi ph n l n c phi u đãổ ế ổ ế ế ầ ớ ổ ế có giá cao và khó mua, m i ng i s lao đi tìm mua nh ng c phi u m i (th ng làọ ườ ẽ ữ ổ ế ớ ườ trên th tr ng OTC) có giá còn th p. Ngoài ra không c n tìm hi u gì thêm. C có aiị ườ ấ ầ ể ứ nhanh chân mua tr c thì đ c g i là nhà đ u t lão luy n.ướ ượ ọ ầ ư ệ Ví d tiêu bi u nh t cho tr ng h p m t (giá cao) là c phi u PVD, cho tr ng h pụ ể ấ ườ ợ ộ ổ ế ườ ợ hai (giá th p) là BBT cách đây kho ng 1 đ n 2 năm ch ng h n.ấ ả ế ẳ ạ Đ hi u đi u hài h c 2 c phi u này, tr c tiên b n c n bi t v ch s PE. Ch sể ể ề ướ ở ổ ế ướ ạ ầ ế ề ỉ ố ỉ ố PE c a m t c phi u chính là t s gi a th giá và l i nhu n c a công ty phát hành củ ộ ổ ế ỉ ố ữ ị ợ ậ ủ ổ phi u trong 1 năm. Ví d , trong năm v a qua công ty X thu đ c l i nhu n là 1 ngànế ụ ừ ượ ợ ậ đ ng trên m i c phi u, hi n nay trên th tr ng thì c phi u X có th giá là 12 ngànồ ỗ ổ ế ệ ị ườ ổ ế ị đ ng, khi đó ta nói PE c a X là 12 (=12 ngàn/1 ngàn).ồ ủ Hay nói cách khác, b n b ra 12 đ ng đ có đ c 1 đ ng l i nhu n m i năm khi sạ ỏ ồ ể ượ ồ ợ ậ ỗ ở h u c phi u X. N u công ty X v n gi v ng t c đ l i nhu n nh hi n nay, thì sauữ ổ ế ế ẫ ữ ữ ố ộ ợ ậ ư ệ 12 năm xem nh b n thu h i l i đ c s ti n ban đ u.ư ạ ồ ạ ượ ố ề ầ C phi u PVD t ng có th i đi m PE=328. Tôi không th nào hi u n i t i sao l i cóổ ế ừ ờ ể ể ể ổ ạ ạ ng i ch u b ti n ra mua c phi u có PE=328. Ngay c c phi u c a Google, dùườ ị ỏ ề ổ ế ả ổ ế ủ đ c r t nhi u ng i săn đón và nhi u ng i đánh giá r ng đã b kỳ v ng quá cao,ượ ấ ề ườ ề ườ ằ ị ọ cũng ch có PE kho ng 60. N u b n mua PVD v i PE=328, và n u v n gi m c l iỉ ả ế ạ ớ ế ẫ ữ ứ ợ nhu n h ng năm nh hi n nay, PVD c n kinh doanh kho ng 328 năm n a đ b n cóậ ằ ư ệ ầ ả ữ ể ạ th xem nh g l i v n. Ba trăm hai m i tám năm! N u b n ch a th hình dung n iể ư ỡ ạ ố ươ ế ạ ư ể ổ nó dài th nào, thì c nghĩ th này: cách đây 328 năm thì ngay c đ t Sài Gòn cũngế ứ ế ả ấ ch a đ c hình thành!ư ượ Còn BBT (Bông B ch Tuy t) thì sao? Cách đây g n m t năm, th giá c a BBT ch cóạ ế ầ ộ ị ủ ỉ kho ng m i m y ngàn đ ng. B n th y r quá r i ph i không? Nh ng n u đem l iả ườ ấ ồ ạ ấ ẻ ồ ả ư ế ợ nhu n còm cõi c a BBT mà đem chia cho th giá đó, thì PE c a BBT m c trên 100.ậ ủ ị ủ ở ứ Vâng, c n trên 100 năm đ BBT g l i v n cho b n.ầ ể ỡ ạ ố ạ Ch có cách duy nh t lý gi i cho m c PE > 100 m t cách h p lý là v lâu dài l i nhu nỉ ấ ả ứ ộ ợ ề ợ ậ c a BBT ph i tăng tr ng m nh m h n hi n t i. Khi đó quãng th i gian 100 năm cóủ ả ưở ạ ẽ ơ ệ ạ ờ th ch còn rút xu ng còn 10-20 năm (lúc đó th giá c a BBT ch c ch n s cao h n).ể ỉ ố ị ủ ắ ắ ẽ ơ Làm th nào BBT tăng l i nhu n m nh m ? B ng cách bán nhi u băng v sinh h n?ế ợ ậ ạ ẽ ằ ề ệ ơ Đ tìm hi u kh năng đó, thay vì b h t th i gian đ c các b n báo cáo tài chính, b nể ể ả ỏ ế ờ ọ ả ạ nên dành ít th i gian quý báu ch y đ n các siêu th , c a hàng t p hóa Sài Gòn. Thờ ạ ế ị ử ạ ở ử đ m xem b n tìm đ c bao nhiêu đi m bán s n ph m c a BBT. Theo tôi đ c bi t thìế ạ ượ ể ả ẩ ủ ượ ế băng v sinh c a BBT ngày càng trôi d t ra xa Sài Gòn, mu n tìm th y thì ph i đ nệ ủ ạ ố ấ ả ế các đi m bán t nh khác. C m i năm thì chúng l i trôi d t ra xa h n, và ít đi m bánể ở ỉ ứ ỗ ạ ạ ơ ể h n. Tôi đoán r ng nh ng ng i mua BBT (mua c phi u, ch không ph i mua băngơ ằ ữ ườ ổ ế ứ ả v sinh) khi PE>100 đ u là nh ng ng i đàn ông kh kh o. Ph n l n ph n Sàiệ ề ữ ườ ờ ạ ầ ớ ụ ữ ở Gòn đ u không mua c c phi u l n băng v sinh c a BBT.ề ả ổ ế ẫ ệ ủ Ng nh n 2: M nh giá chính là giá tr c a c phi uộ ậ ệ ị ủ ổ ế Tôi s l y m t ví d đ n gi n. Gi s h i đ u năm tôi thành l p công ty c ph nẽ ấ ộ ụ ơ ả ả ử ồ ầ ậ ổ ầ HAVILO (H t V t L n) v i s v n 100 tri u đ ng. Đ có đ c s ti n đó, tôi vayộ ị ộ ớ ố ố ệ ồ ể ượ ố ề ngân hàng 40 tri u, đ ng th i huy đ ng t ng i quen đ c 60 tri u đ ng còn l iệ ồ ờ ộ ừ ườ ượ ệ ồ ạ b ng hình th c phát hành 6,000 c phi u v i m nh giá 10,000 đ ng (60 tri u = 6,000 xằ ứ ổ ế ớ ệ ồ ệ 10,000). Gi s nh ng c đông đó đ ng ý g p v n đúng b ng m nh giá.ả ử ữ ổ ồ ố ố ằ ệ Nh v y th i đi m thành l p b n cân đ i k toán c a HAVILO nh sau:ư ậ ở ờ ể ậ ả ố ế ủ ư Tài s n 100ả Ti n m t 100ề ặ N ph i tr 40ợ ả ả Vay ngân hàng 40 V n ch s h u 60ố ủ ở ữ V n đ u t 60ố ầ ư B ng 1 (Đ n v : tri u đ ng)ả ơ ị ệ ồ R t d hi u ph i không? Tài s n = N + V n.ấ ễ ể ả ả ợ ố Vì b n tính r t l i bi ng, tôi quy t đ nh không dùng 100 tri u ti n m t kinh doanh gìả ấ ườ ế ế ị ệ ề ặ c , mà đem h t đi mua c phi u SJS lúc nó có th giá là 100,000 đ ng/c phi u. Mayả ế ổ ế ị ồ ổ ế m n thay, ch vài tháng sau th giá c a SJS tăng lên 1,600,000 đ ng/c phi u (đã đi uắ ỉ ị ủ ồ ổ ế ề ch nh sau khi chia tách), và tôi bán h t c phi u SJS c a mình. Nh v y 100 tri u banỉ ế ổ ế ủ ư ậ ệ đ u c a tôi đã bi n thành 1.6 t , t c là tôi ki m l i đ c thêm 1.5 t . Gi s nh côngầ ủ ế ỉ ứ ế ờ ượ ỉ ả ử ư ty HAVILO đ c u đãi không ph i đóng thu thu nh p doanh nghi p trong năm nay.ượ ư ả ế ậ ệ Khi đó cân đ i k toán c a HAVILO s là th này:ố ế ủ ẽ ế Tài s n 1,600ả Ti n m t 1,600ề ặ N ph i tr 40ợ ả ả Vay ngân hàng 40 V n ch s h u 1,560ố ủ ở ữ V n đ u t 60ố ầ ư L i nhu n gi l i 1,500ợ ậ ữ ạ B ng 2 (Đ n v : tri u đ ng)ả ơ ị ệ ồ Bây gi tôi đ b n: M nh giá c a HAVILO bây gi là bao nhiêu?ờ ố ạ ệ ủ ờ Tr l i: v n là 10 ngàn đ ng/ c phi u (vì V n đ u t v n là 60 tri u).ả ờ ẫ ồ ổ ế ố ầ ư ẫ ệ Câu h i k ti p: Tôi mu n bán c phi u HAVILO cho b n v i giá 50 ngàn đ ng/cỏ ế ế ố ổ ế ạ ớ ồ ổ phi u (g p 5 l n m nh giá), b n có mua không?ế ấ ầ ệ ạ L dĩ nhiên b n s mua ngay vì cái giá 50 ngàn là quá h i. V i 1,6 t ti n m t, cho dùẽ ạ ẽ ờ ớ ỉ ề ặ HAVILO có ph i ng ng kinh doanh ngay l p t c, tr 40 tri u ti n n , thì nó v n cònả ừ ậ ứ ả ệ ề ợ ẫ đ n h n 1,5 t đ tr l i cho các c đông. Nghĩa là m i c phi u c a HAVILO s làế ơ ỉ ể ả ạ ổ ỗ ổ ế ủ ẽ 1.56 t / 6,000 c phi u = 260 ngàn đ ng.ỉ ổ ế ồ B ra 50 ngàn đ ng đ s h u 260 ngàn đ ng ti n m t, đ i v i ng i bình th ng thìỏ ồ ể ở ữ ồ ề ặ ố ớ ườ ườ đó là v đ u t quá h i!ụ ầ ư ờ M nh giá c a c phi u đ n gi n ch là m t con s đ c n đ nh lúc góp v n ho cệ ủ ổ ế ơ ả ỉ ộ ố ượ ấ ị ố ặ phát hành c phi u ra bên ngoài. Theo th i gian, m nh giá s khác h n so v i tình hìnhổ ế ờ ệ ẽ ẳ ớ th c t v tài s n và l i nhu n c a công ty đó. Th giá cao g p 20 l n m nh giá khôngự ế ề ả ợ ậ ủ ị ấ ầ ệ có nghĩa là đ t, mà th giá ch còn b ng 1/10 m nh giá cũng không có nghĩa là r .ắ ị ỉ ằ ệ ẻ N u mu n hi u rõ h n giá tr c a m t công ty, b n ph i nhìn vào cân đ i k toán. Chế ố ể ơ ị ủ ộ ạ ả ố ế ỉ m t con s m nh giá không th nói lên đ c đi u gì c .ộ ố ệ ể ượ ề ả Ng nh n 3: Giá s sách chính là giá tr c a c phi uộ ậ ổ ị ủ ổ ế Trong k toán, ng i ta tính giá s sách (Book value – BV) b ng cách:ế ườ ổ ằ BV = V n ch s h u / S c phi u phát hànhố ủ ở ữ ố ổ ế Áp d ng cho b ng 2:ụ ả BV = 1.560 t / 6,000 c phi u = 260,000 đ ngỉ ổ ế ồ Sau ph n trình bày Ng nh n 2, có th b n cũng n y ra ý nghĩ: n u th giá th p h nầ ở ộ ậ ể ạ ả ế ị ấ ơ so v i BV thì có ph i c phi u đang r không? R t nhi u ng i phân tích giá tr cũngớ ả ổ ế ẻ ấ ề ườ ị m c ph i sai l m đó. Th c t thì BV cũng nh m nh giá, ch ng th nói lên đi u gì vắ ả ầ ự ế ư ệ ẳ ể ề ề giá tr th c c a c phi u c .ị ự ủ ổ ế ả Trong ví d B ng 2 thì đúng là kho n đ u t r t h i, nh ng có tr ng h p hoàn toànụ ở ả ả ầ ư ấ ờ ư ườ ợ ng c l i. Hãy xem ví d sau.ượ ạ ụ Khi đã có 1.6 t ti n m t, tôi quy t đ nh làm m t cú đ u t điên r : ch y ra ch Nh tỉ ề ặ ế ị ộ ầ ư ồ ạ ợ ậ T o mua vô s máy vi tính siêu cũ (máy XT, màn hình 2 màu đen-xanh, không c ng...ả ố ổ ứ ch ng h n). Vâng, tôi thích ch i ngông nh v y đó. Sau khi mua thì tôi ch còn l i 10ẳ ạ ơ ư ậ ỉ ạ tri u đ ng ti n m t.ệ ồ ề ặ Cân đ i k toán c a HAVILO lúc này s nh sau:ố ế ủ ẽ ư Tài s n 1,600ả Ti n m t 10ề ặ Máy móc thi t b 1,590ế ị N ph i tr 40ợ ả ả Vay ngân hàng 40 V n ch s h u 1,560ố ủ ở ữ V n đ u t 60ố ầ ư L i nhu n gi l i 1,500ợ ậ ữ ạ B ng 3 (Đ n v : tri u đ ng)ả ơ ị ệ ồ Lúc này, n và v n ch s h u không h thay đ i, ch có đi u c c u tài s n đã có sợ ố ủ ở ữ ề ổ ỉ ề ơ ấ ả ự khác bi t. Tài s n đ c chia ra làm 2 ph n: ti n m t 10 tri u và ph n “máy móc thi tệ ả ượ ầ ề ặ ệ ầ ế b ” là 1,590 tri u.ị ệ PV v n là 260 ngàn đ ng. Nh ng trong m i 260 ngàn đ ng, ph n l n đã đi vào cáiẫ ồ ư ỗ ồ ầ ớ kho n “máy móc thi t b ” h t r i. B n th y đ y, n u nh m m t d a vào BV, b n sả ế ị ế ồ ạ ấ ấ ế ắ ắ ự ạ ẽ nh m r ng máy cái máy vi tính đ i XT là giá tr ! Th c t thì ai cũng bi t, m y cái máyầ ằ ờ ị ự ế ế ấ XT đó có cho thì cũng ch ng ai thèm nh n v nhà cho ch t ch .ẳ ậ ề ậ ỗ Đó cũng là lý do vì sao ng i ta g i BV là “giá tr trên s sách”. Trên s sách thì cáiườ ọ ị ổ ổ máy XT hay là Core2duo đ i m i nh t đ u có th nh nhau c .ờ ớ ấ ề ể ư ả Và v i ch 10 tri u đ ng ti n m t, HAVILO ch c ch n s g p r c r i l n khi kho nớ ỉ ệ ồ ề ặ ắ ắ ẽ ặ ắ ồ ớ ả n 40 tri u đ n h n ph i tr . Nguy c phá s n là khó th tránh kh i. Nh ng ngay cợ ệ ế ạ ả ả ơ ả ể ỏ ư ả lúc đó, trên s sách thì giá tr c a HAVILO v n là 260 ngàn đ ng/c phi u! V n s cóổ ị ủ ẫ ồ ổ ế ẫ ẽ ng i lao vào mua HAVILO vì th y r ng cái giá tr s sách 260 ngàn là quá h p d n.ườ ấ ằ ị ổ ấ ẫ Dĩ nhiên là không có tôi trong đó! Trên th c t thì giá tr c a HAVILO là con s 0 trònự ế ị ủ ố trĩnh, có cho không tôi cũng không thèm. N u b n d a vào BV đ đ nh giá doanh nghi p, b n ph i c t công tìm hi u xem cáiế ạ ự ể ị ệ ạ ả ấ ể BV th c ch t là gì. Nó là Core2duo hay là XT, nó là m nh đ t ngay trung tâm thànhự ấ ả ấ ph hay là m t bãi b i vô giá tr ngoài bi n, nó là máy móc có th giúp sinh ra nhi uố ộ ồ ị ể ể ề đ ng l i nhu n hay là m t cái máy xay ti n không th ng ti c. Mu n v y, b n ph iồ ợ ậ ộ ề ươ ế ố ậ ạ ả tr c ti p đ n tìm hi u công ty; r nhân viên trong đó đi u ng bia h i; ph ng v n đ iự ế ế ể ở ủ ố ơ ỏ ấ ố tác, khách hàng, đ i th c nh tranh c a công ty; th m chí b n có th hack vào trongố ủ ạ ủ ậ ạ ể m ng n i b c a công ty đó đ moi thông tin (tôi nói đùa thôi, đ ng d i mà làm v y!).ạ ộ ộ ủ ể ừ ạ ậ Ng nh n 4: Ch s PE nói lên giá tr c a c phi uộ ậ ỉ ố ị ủ ổ ế B n còn nh ch s PE là gì ch ? Ok. Chúng ta ti p t c.ạ ớ ỉ ố ứ ế ụ R t nhi u chuyên gia cũng hay đ a ra nh n đ nh c phi u đang v t quá giá tr th t vìấ ề ư ậ ị ổ ế ượ ị ậ PE quá cao, ho c th p h n giá tr th t khi PE quá th p. Đi u này th c s là r t bu nặ ấ ơ ị ậ ấ ề ự ự ấ ồ c i.ườ Ch P trong PE là Price (th giá), còn ch E là Earning (l i nhu n). Trong k toán, cóữ ị ữ ợ ậ ế l i nhu n không có nghĩa là có ti n đâu, có khi ng c l i là khác. Chúng ta ti p t c víợ ậ ề ượ ạ ế ụ d t B ng 3 nhé.ụ ừ ả V i b n tính mánh mung, tôi c g ng xoay chuy n tình th cho HAVILO. V i m tớ ả ố ắ ể ế ớ ộ đ ng máy XT thì ch c ch n tôi không th v n hành chúng đ sinh ra l i nhu n đ c.ố ắ ắ ể ậ ể ợ ậ ượ Tôi li n lên Internet tìm đ i m t ph n m m mã ngu n m nào đó, s a l i m t chút r iề ạ ộ ầ ề ồ ở ử ạ ộ ồ bi n nó thành ph n m m riêng c a mình (dĩ nhiên là ph i gi u đi xu t x mã ngu nế ầ ề ủ ả ấ ấ ứ ồ m c a nó). Sau đó tôi đ n kêu g i sinh viên các tr ng Đ i h c mua ph n m mở ủ ế ọ ở ườ ạ ọ ầ ề c a tôi v i đi u kho n đ c bi t: c xài tho i mái, sau 1 năm m i tr ti n cũng đ củ ớ ề ả ặ ệ ứ ả ớ ả ề ượ (trong k toán g i là credit cho khách hàng 1 năm m i thu ti n). Tôi hi u rõ sinh viênế ọ ớ ề ể thì làm gì có ti n mà tr cho mình, ngay c m y đ a sinh viên cũng bi t đi u đó,ề ả ả ấ ứ ế ề nh ng có sao, c xài thôi, đ n h n thì qu t luôn có sao.ư ứ ế ẹ ỵ Và th là HAVILO có thêm 60 tri u đ ng l i nhu n, sinh viên có ph n m m đ xài,ế ệ ồ ợ ậ ầ ề ể còn tôi thì h ng kh i chu n b nhìn giá c phi u c a HAVILO tăng lên. T t c m iứ ở ẩ ị ổ ế ủ ấ ả ọ ng i đ u vui v ai v nhà n y.ườ ề ẻ ề ấ HAVILO có thêm 60 tri u đ ng t l i nhu n, nh ng mu n có đ c s ti n m t t ngệ ồ ừ ợ ậ ư ố ượ ố ề ặ ươ ng thì ph i đ i 1 năm n a. Ch ng sao c , nh ng nhà đ u t háo h c không c n ph iứ ả ợ ữ ẳ ả ữ ầ ư ứ ầ ả đ i lâu đ n v y, h b t đ u tính:ợ ế ậ ọ ắ ầ T ng l i nhu n là 60 tri u. HAVILO phát hành 6 ngàn c phi u.ổ ợ ậ ệ ổ ế V y m i c phi u lãi 60 tri u / 6 ngàn = 10 ngàn đ ng/c phi u.ậ ỗ ổ ế ệ ồ ổ ế Th giá ngày hôm nay c a HAVILO là 50 ngàn đ ng/c phi u.ị ủ ồ ổ ế Suy ra: PE = 50 ngàn/10 ngàn = 5 BÀ CON I! MUA C PHI U SIÊU R ĐÊ!!!!!Ơ Ổ Ế Ẻ PE c a HAVILO ch có 5, trong khi trung bình th tr ng hi n nay là 15. Giá s sáchủ ỉ ị ườ ệ ổ c a HAVILO đ n 260 ngàn, trong khi th giá ch có 50 ngàn. Còn d i gì mà không mua?ủ ế ị ỉ ạ N u b n mua HAVILO, b n và nh ng c đông khác s ph i gánh s n 40 tri u khiế ạ ạ ữ ổ ẽ ả ố ợ ệ HAVILO phá s n. , hy v ng r ng sang năm sau b n s tìm l i đ c nh ng sinh viênả Ồ ọ ằ ạ ẽ ạ ượ ữ kia đ đòi thanh toán l i ti n s d ng ph n m m nhé! Chúc may m n! Còn tôi thì ômể ạ ề ử ụ ầ ề ắ s ti n nh bán c phi u HAVILO cho b n đ đi ch i đ o Tu n Châu đây.ố ề ờ ổ ế ạ ể ơ ả ầ Dĩ nhiên có ví d trên là vì giám đ c l a đ o. Nh ng ngay c giám đ c thành th t, thìụ ố ừ ả ư ả ố ậ ch d a vào duy nh t ch s PE cũng không nói lên đ c giá tr th c t c a doanhỉ ự ấ ỉ ố ượ ị ự ế ủ nghi p:ệ - L i nhu n trong năm nay có th cao vì đ t bi n. Ví d công ty T s n xu t mì ăn li nợ ậ ể ộ ế ụ ả ấ ề v i l i nhu n èo u t qua bao nhiêu năm, do đó th giá c phi u T cũng r t th p. Đ tớ ợ ậ ộ ị ổ ế ấ ấ ộ nhiên năm nay có thiên tai l n, ban lãnh đ o c a T đ c n c béo cò bán mì ăn li n choớ ạ ủ ụ ướ ề nhân dân g p n n v i giá c t c . L i nhu n trong năm nay s cao đ t bi n, nh ng đ nặ ạ ớ ắ ổ ợ ậ ẽ ộ ế ư ế năm sau thì ch c ch n s có v n đ l n, th m chí mu n duy trì l i nhu n nh x aắ ắ ẽ ấ ề ớ ậ ố ợ ậ ư ư cũng đã khó r i. Vì v y, b n ph i xem xét PE qua nhi u năm.ồ ậ ạ ả ề - Ph i xét đ n y u t tăng tr ng. Công ty A có PE=50 so v i công ty B có PE=10 thìả ế ế ố ưở ớ th nào? B n nghĩ r ng B h p d n h n? Hãy nhìn v t ng lai. N u A tăng tr ngế ạ ằ ấ ẫ ơ ề ươ ế ưở 50%/năm, trong khi B tăng tr ng -5%/năm (nghĩa là l i nhu n trong t ng lai s càngưở ợ ậ ươ ẽ ngày càng kém) thì công ty A m i đáng đ đ u t . Mu n bi t tình hình t ng lai c aớ ể ầ ư ố ế ươ ủ m t công ty trên th c t không ph i quá khó. C t p trung vào công ty nào mà b nộ ự ế ả ứ ậ ạ hi u rõ. Ch ng h n, n u b n là dân IT thì m t công ty ch s n xu t đĩa m m v i PE=5ể ẳ ạ ế ạ ộ ỉ ả ấ ề ớ có h p d n không? Dĩ nhiên là không, vì t ng lai ch vài năm n a thôi là nó s đóngấ ẫ ươ ỉ ữ ẽ c a.ử Ng nh n 5: Ch chuyên gia m i có th phân tích giá trộ ậ ỉ ớ ể ị Chuyên gia đây là ai? Đó là nh ng ng i làm trong các qu đ u t , công ty tài chính,ở ữ ườ ỹ ầ ư công ty ch ng khoán, ngân hàng, giáo s đ i h c,...ứ ự ạ ọ B n nghĩ r ng ch nh ng ng i đó m i có th phân tích tài chính, phân tích công ty,...ạ ằ ỉ ữ ườ ớ ể Còn mình thì đâu có l i th b ng h .ợ ế ằ ọ B n nghĩ gì v nh ng ví d đã nêu Ng nh n 2, 3, 4? Có ph i đó là l i do k toán,ạ ề ữ ụ ở ộ ậ ả ỗ ế ki m t t không chính xác, l a l c? Thông tin không minh b ch?ể ố ừ ọ ạ Ch ng có l i gì đây c . H u h t các ví d đó đ h p l v m t k toán và ki mẳ ỗ ở ả ầ ế ụ ể ợ ệ ề ặ ế ể toán. G i máy vi tính XT là tài s n là hoàn toàn đúng đ n. Ch ng có c ch dù minhọ ả ắ ẳ ơ ế b ch c nào có th giúp b n tìm ra nh ng “s h ” đó c . Chính b n, nhà đ u t , ph iạ ỡ ể ạ ữ ơ ở ả ạ ầ ư ả t th c hi n đi u đó.ự ự ệ ề V y nh ng “chuyên gia” đó có l i th gì khi tìm ra nh ng “s h ” đó? Ch ng có l iậ ữ ợ ế ữ ơ ở ẳ ợ th nào h t. Ng c l i, chính h m i b b t l i. Peter Lynch, ng i đ c xem là nhàế ế ượ ạ ọ ớ ị ấ ợ ườ ượ qu n lý qu xu t s c nh t n c M , có vi t trong cu n sách “One up on Wall Street”ả ỹ ấ ắ ấ ướ ỹ ế ố r ng: b t kỳ ng i bình th ng nào, n u bi t t n d ng nh ng gì mình hi u rõ, đ u cóằ ấ ườ ườ ế ế ậ ụ ữ ể ề th đánh b i các chuyên gia Wall Street.ể ạ ở Hãy t ng t ng, n u m t chuyên gia ch bi t ng i đ c các b n báo cáo tài chính, li uưở ượ ế ộ ỉ ế ồ ọ ả ệ ông ta có th đ nh giá chính xác doanh nghi p đó không? Nh ng ph n trên c a bài vi tể ị ệ ữ ầ ủ ế đã cho câu tr l i.ả ờ Phân tích tài chính ch là m t ph n c a phân tích giá tr doanh nghi p, nh ng ch a đ .ỉ ộ ầ ủ ị ệ ư ư ủ Ph n còn l i, b n ph i tìm hi u th c t v tình hình kinh doanh, s n ph m, kháchầ ạ ạ ả ể ự ế ề ả ẩ hàng, th tr ng, tri n v ng c a doanh nghi p đó.ị ườ ể ọ ủ ệ Ví d : Chuyên môn c a tôi là vi t ph n m m. Chuyên môn c a anh A nào đó là tàiụ ủ ế ầ ề ủ chính. V y ai có l i th h n khi phân tích giá tr ?ậ ợ ế ơ ị Tr l i: chính là tôi. B i vì tr c tiên tôi s ch t p trung phân tích nh ng công ty màả ờ ở ướ ẽ ỉ ậ ữ tôi hi u rõ. Tôi có th dùng chuyên môn c a mình đ phân tích các công ty s n xu tể ể ủ ể ả ấ ph n m m, khi có kinh nghi m thì tôi có th phân tích các công ty có ng d ng ph nầ ề ệ ể ứ ụ ầ m m m nh m đ ph c v kinh doanh s n xu t.ề ạ ẽ ể ụ ụ ả ấ Chuyên môn ph n m m chính là cái v n quý nh t c a tôi. Anh A không th nào có nóầ ề ố ấ ủ ể trong m t s m m t chi u đ c. Mà n u không hi u rõ v ngành ph n m m thì làmộ ớ ộ ề ượ ế ể ề ầ ề sao phân tích đ c các công ty đó? Đ i v i nh ng ng i không có chuyên môn thì hượ ố ớ ữ ườ ọ r t d nghĩ r ng máy XT và Core2duo đ u có giá tr nh nhau.ấ ễ ằ ề ị ư Có chuyên môn ph n m m r i, mu n h c thêm c b n v tài chính đ bi t cách đ uầ ề ồ ố ọ ơ ả ề ể ế ầ t thì d h n r t nhi u so v i cách làm ng c l i. Ch ng h n, tôi th y nhi u ng iư ễ ơ ấ ề ớ ượ ạ ẳ ạ ấ ề ườ sau khi ngh làm IT, ch m t vài tháng, th m chí là có th vào làm vi c ngay trongỉ ỉ ấ ậ ể ệ ngành tài chính, ngân hàng (làm chuyên viên phân tích, t v n h n hoi), m c dù tr cư ấ ẳ ặ ướ đó ch a h có chuyên môn và kinh nghi m gì trong lĩnh v c m i. Ng c l i, tôi ch aư ề ệ ự ớ ượ ạ ư bao gi th y ai t ngành tài chính, ngh làm, r i ch trong vài tháng ng n ng i đi h cờ ấ ừ ỉ ồ ỉ ắ ủ ọ c p t c có th vào làm ph n m m đ c.ấ ố ể ầ ề ượ Dĩ nhiên tôi không có ý so sánh và h th p ngành nào c . Ý c a tôi r t đ n gi n: hãyạ ấ ả ủ ấ ơ ả s d ng th m nh s n có c a b n đ chi n th ng. N u còn thi u đi u gì đó thì hãyử ụ ế ạ ẵ ủ ạ ể ế ắ ế ế ề tìm cách nào t t nh t đ b sung hay kh a l p. Đ ng đánh m t th m nh c a mình đố ấ ể ổ ỏ ấ ừ ấ ế ạ ủ ể nh m m t lao vào lĩnh v c mà b n không có kh năng dành th ng l i, ch vì nghe đ nắ ắ ự ạ ả ắ ợ ỉ ồ r ng ng i nào đó gi i l m và có u th h n.ằ ườ ỏ ắ ư ế ơ Vài năm v a r i th ví d , tôi có nghe tin nhi u chú Hai Lúa ĐBSCL trúng đ m nhừ ồ ử ụ ề ở ậ ờ nuôi cá, đem ti n đi mua xe h i đ i m i. C m s ti n còn d , các chú quy t tâm lênề ơ ờ ớ ầ ố ề ư ế Sài Gòn săn lùng c phi u c a công ty trong lĩnh v c giàn khoan, công ngh , ngânổ ế ủ ự ệ hàng, d c ph m...ượ ẩ h ng ng c l i, r t nhi u nhân viên trong các công ty công ngh , ngân hàng...Ở ướ ượ ạ ấ ề ệ đang đ xô v ĐBSCL săn lùng c phi u c a các công ty xu t kh u th y s n m i vìổ ề ổ ế ủ ấ ẩ ủ ả ớ giá còn r t th p (vì các công ty th y s n trên sàn giá đã cao).ấ ấ ủ ả L ra các chú Hai Lúa nhà ta, n u th c s t mình mu n đ u t thì nên b th i gian raẽ ế ự ự ự ố ầ ư ỏ ờ phân tích tình hình kinh doanh c a các công ty th y s n quanh mình.ủ ủ ả K x o ch n c phi u ng n h nỹ ả ọ ổ ế ắ ạ . Tr c khi ch n c phi u ng n h n nên rèn luy n tâm lí v ng vàngướ ọ ổ ế ắ ạ ệ ữ Khi l a ch n đ u t ng n h n c n có đ t ch t tâm lí v ng vàng, khi c n ra tay ph iự ọ ầ ư ắ ạ ầ ủ ố ấ ữ ầ ả ra tay ngay, n u không s làm r i lo n tr ng thái tâm lí. Do th tr ng ch ng khoánế ẽ ố ạ ạ ị ườ ứ hi n nay phân hoá nhi u xu th , không ph i c phi u nào cũng lên giá, cũng khôngệ ề ế ả ổ ế ph i c phi u nào cũng h giá.ả ổ ế ạ Vi c lên giá c a c phi u nh gió th i vào dòng n c, ch c n n m rõ ph ng pháp,ệ ủ ổ ế ư ổ ướ ỉ ầ ắ ươ m nh d n, c n th n, có th n m ch c c h i đàu t ng n h n và nhà đ u t s tho iạ ạ ẩ ậ ể ắ ắ ơ ộ ư ắ ạ ầ ư ẽ ả mái ung dung. 2. Ph ng pháp l a ch n c phi u khi th tr ng bi n đ ng có tính đ t pháươ ự ọ ổ ế ị ườ ế ộ ộ TTCK m t s n c đang phát tri n hàng năm có vài l n bi n đ ng mang tính đ tở ộ ố ướ ể ầ ế ộ ộ phá, đ ng tr c tình hình bi n đ ng theo ki u gi ng phun đó ph i n m ch c c h i,ứ ướ ế ộ ể ế ả ắ ắ ơ ộ có nghĩa là ki m ti n. Khi xu h ng giá c tăng s có m t vài lo i c phi u d n đ uế ề ướ ả ẽ ộ ạ ổ ế ẫ ầ xu th tăng, n u m t s c phi u ch đ c a nh ng nhà đ u t chính v n không tăngế ế ộ ố ổ ế ủ ề ủ ữ ầ ư ẫ giá, t t c phi u c a các t ch c ti n t , các công ty núp danh s tăng. Biên đ tăngấ ổ ế ủ ổ ứ ề ệ ẽ ộ giá c a lo i c phi u này r t l n. Ch n đúng đ c lo i c pi u này có có th ch yủ ạ ổ ế ấ ớ ọ ượ ạ ổ ế ể ạ tr c đ c th tr ng.ướ ượ ị ườ 3. Ph ng pháp ch n c phi u giành th c th tr ng đo n cu i ươ ọ ổ ế ế ờ ở ị ườ ạ ố Th tr ng là n i sôi đ ng, không ch p nh n s yên tĩnh. Khi th tr ng bi n đ ngị ườ ơ ộ ấ ậ ự ị ườ ế ộ theo h ng thu n l i, t t th tr ng đo n cu i s phát huy s c m nh , giá c tăng lên,ướ ậ ợ ấ ị ườ ạ ố ẽ ứ ạ ả toàn c phi u nh có m t lu ng sinh khí m i. Đ ng tr c d p may nh v y ch c nổ ế ư ộ ồ ớ ứ ướ ị ư ậ ỉ ầ b n dũng c m nh y vào , hôm sau khi giá lên cao, b n hãy bán l ng c phi u v aạ ả ả ạ ượ ổ ế ừ mua, nói chung s ki m đ c l i nhu n.ẽ ế ượ ợ ậ 4. Ph ng pháp ch n c phi u m i cùng lo i ươ ọ ổ ế ớ ạ Tr c khi c phi u m i tham gia th tr ng giao d ch, các nhà kinh doanh c phi uướ ổ ế ớ ị ườ ị ổ ế thu ng nâng giá c phi u cùng lo i đ giúp c phi u m i thu n l i trong giao d ch.ờ ổ ế ạ ể ổ ế ớ ậ ợ ị V sau các nhà đ u t cũng đ ng ý v i th đo n thao tác này. V y tr c m i l n cóề ầ ư ồ ớ ủ ạ ậ ướ ỗ ầ c phi u m i tham gia TTGD nh ng c phi u cùng lo i tr thành đi m nóng trên thổ ế ớ ữ ổ ế ạ ở ể ị tr ng. Tr c khi c phi u m i tham gia th tr ng, các nhà đ u t nh y c m s tìmườ ướ ổ ế ớ ị ườ ầ ư ạ ả ẽ mua lo i c phi u có liên quan đ n c phi u m i, đ i c phi u m i tham gia thạ ổ ế ế ổ ế ớ ợ ổ ế ớ ị tr ng, h bán ra s có l i nhu n. N u c phi u m i còn ti p t c tăng giá thì cườ ọ ẽ ợ ậ ế ổ ế ớ ế ụ ổ phi u cùng lo i s tăng theo. Tuy nhiên hi n t ng này r t ít g p.ế ạ ẽ ệ ượ ấ ặ Lũng đo n lu ng ti nạ ồ ề Có v nh m i năm ng i ta l i đ c ch ng ki n m t v "scandal" liên quan đ nẻ ư ỗ ườ ạ ượ ứ ế ộ ụ ế "doping" c a các v n đ ng viên đi n kinh, nh ng h l i là nh ng ng i đ c đào t oủ ậ ộ ề ư ọ ạ ữ ườ ượ ạ t khi còn nh đ tin r ng, t t c các r c r i y là do hành đ ng c a h . H hànhừ ỏ ể ằ ấ ả ắ ố ấ ộ ủ ọ ọ đ ng li u lĩnh đ tăng c h i giành chi n th ng.ộ ề ể ơ ộ ế ắ Các công ty, t ng t , cũng s s n sàng nh m vào m c tiêu hi u qu ho t đ ng v iươ ự ẽ ẵ ằ ụ ệ ả ạ ộ ớ m i chi phí. H có cách đ th i ph ng ho c "b m" lên m t cách gi t o tình hình l iọ ọ ể ổ ồ ặ ơ ộ ả ạ ợ nhu n - g i là mánh khoé lu ng ti n. Chúng ta hãy cũng xem ng i ta th c hi n nhậ ọ ồ ề ườ ự ệ ư th nào - m t cách đ ch đ ng đ i phó v i tình hu ng có th .ế ộ ể ủ ộ ố ớ ố ể Lu n gi i cho mánh khoé lu ng ti nậ ả ồ ề Lu ng ti n th ng đ c coi là m t trong nh ng ch s minh b ch nh t trong b n báoồ ề ườ ượ ộ ữ ỉ ố ạ ấ ả cáo tài chính (tuy nhiên, s vi c c a WorldCom đã ch ng minh, đi u này không ph i làự ệ ủ ứ ề ả chân lý). Các công ty thu l i t lu ng ti n m nh cũng theo cách mà m t v n đ ng viên đi nợ ừ ồ ề ạ ộ ậ ộ ề kinh đ c l i t s c m nh c b p. M t b ng lu ng ti n m nh cũng có nghĩa là côngượ ợ ừ ứ ạ ơ ắ ộ ả ồ ề ạ ty tr nên h p d n h n và đ c x p h ng cao h n. Sau cùng, các công ty ph i s d ngở ấ ẫ ơ ượ ế ạ ơ ả ử ụ bi n pháp tài tr v n đ tăng v n - công n ho c v n ch s h u - không th t n t iệ ợ ố ẻ ố ợ ặ ố ủ ở ữ ể ồ ạ mà không t v t s c mình.ự ắ ứ "C b p c a m t doanh nghi p" - y u t đ c tăng c ng b i lu ng ti n ghi nh n t iơ ắ ủ ộ ệ ế ố ượ ườ ở ồ ề ậ ạ s sách k toán, g i là l i nhu n ho t đ ng. Có th tìm th y kho n m c này trên báoổ ế ọ ợ ậ ạ ộ ể ấ ả ụ cáo l u chuy n ti n t , sau báo cáo thu nh p và b ng cân đ i k toán.ư ể ề ệ ậ ả ố ế Mánh khoé đ c th c hi n nh th nào?ượ ự ệ ư ế Gian l n các kho n ph i trậ ở ả ả ả Các công ty có th d dàng th i ph ng các báo cáo tài chính b ng cách thay đ i cáchể ễ ổ ồ ằ ổ th c ghi nh n k toán các kho n chi tr t n đ ng, hay là các kho n ph i tr . Thôngứ ậ ế ả ả ồ ọ ả ả ả th ng, khi phát hành m t t séc đ tr cho m t kho n ph i tr , công ty s ghi gi mườ ộ ờ ể ả ộ ả ả ả ẽ ả các kho n ph i tr c a mình. Tuy nhiên, trong khi “séc v n đang trên đ ng chuy n”,ả ả ả ủ ẫ ườ ể thì cách th c mánh khoé trong vi c ghi nh n ti n m t là công ty s không ghi gi m cácứ ệ ậ ề ặ ẽ ả kho n ph i tr m t cách đ ng đ n hoàn toàn b ng cách đ a nó vào trong l i nhu nả ả ả ộ ứ ắ ằ ư ợ ậ tr c thu nh m t kho n ti n m t t i qu .ướ ế ư ộ ả ề ặ ạ ỹ Nh ng công ty này cũng có th tăng s l ng l n l u l ng ti n t b ng cách phátữ ể ố ượ ớ ư ượ ề ệ ằ hành t t c các séc mu n h n và s d ng các nghi p v th u chi. Tuy nhiên, vi c tăngấ ả ộ ơ ử ụ ệ ụ ấ ệ l u l ng này là k t qu c a nh ng nguyên t c k toán chung đ c th a nh nư ượ ế ả ủ ữ ắ ế ượ ừ ậ (GAAP) x lý th u chi nh th nào: Trong các nguyên t c, h cho phép th u chi đ cử ấ ư ế ắ ọ ấ ượ g p vào các kho n ph i tr , và sau đó đ c c ng vào l i nhu n tr c thu . Vi c choộ ả ả ả ượ ộ ợ ậ ướ ế ệ phép này d ng nh là ch y u trong GAAP, nh ng k c khi các nguyên t c k toánườ ư ỗ ế ư ể ả ắ ế này thay đ i, b n cũng có th khôn ngoan xem xét, nghiên c u k l ng các con s vàổ ạ ể ứ ỹ ưỡ ố chú thích đ phát hi n ra đ c b t kỳ các mánh khoé t ng t .ể ệ ượ ấ ươ ự Mua bán các kho n ph i thuả ả M t cách th c khác đ tăng l i nhu n tr c thu là bán h giá các kho n ph i thu.ộ ứ ể ợ ậ ướ ế ạ ả ả Ng i ta g i cách bán này là vi c ch ng khoán hoá. đây, các đ i lý thu gom – bênườ ọ ệ ứ Ở ạ th 3 mua các kho n ph i thu c a công ty v i m t kho n ti n nh t đ nh, và công tyứ ả ả ủ ớ ộ ả ề ấ ị này s chuy n giao quy n đòi n cho đ i lý. Vì v y, công ty này hoàn toàn thu h i cácẽ ể ề ợ ạ ậ ồ kho n ti n m t đ i v i các kho n ph i thu m t cách an toàn s m h n th i gian đi đòiả ề ặ ố ớ ả ả ộ ớ ơ ờ khách hàng. Th i gian gi a bán và thu h i v n đ c rút ng n nh ng bù l i công ty l iờ ữ ồ ố ượ ắ ư ạ ạ ph i nh n m t s ti n ít h n s ti n khách hàng ph i tr . Vì v y, đó không ph i làả ậ ộ ố ề ơ ố ề ả ả ậ ả bi n pháp h u hi u tr phi có v n đ tr c tr c trong vi c thu h i ti n m t, và là lý doệ ữ ệ ừ ấ ề ụ ặ ệ ồ ề ặ đ che đ y nghi p v ho t đ ng âm trong c t l i nhu n tr c thuể ậ ệ ụ ạ ộ ộ ợ ậ ướ ế Ti n m t phi ho t đ ngề ặ ạ ộ Đó là cách th c t o ti n m t t các ho t đ ng không liên quan đ n các ho t đ ngứ ạ ề ặ ừ ạ ộ ế ạ ộ chính c a công ty. Ti n m t phi ho t đ ng th ng là ti n t vi c kinh doanh mua bánủ ề ặ ạ ộ ườ ề ừ ệ ch ng khoán, ho c ti n m t đ c vay m n cho mua bán ch ng khoán nh ng khôngứ ặ ề ặ ượ ượ ứ ư ph i là kinh doanh. Các kho n đ u t ng n h n th ng đ c s d ng đ đ m b o giáả ả ầ ư ắ ạ ườ ượ ử ụ ể ả ả tr c a các kho n ti n m t trong th i kỳ dôi d tr c khi s n sàng và s p s a đ a vàoị ủ ả ề ặ ờ ư ướ ẵ ắ ử ư các ho t đ ng kinh doanh c a công ty. Vi c đ u t ng n h n này s t o ra ti n nh ngạ ộ ủ ệ ầ ư ắ ạ ẽ ạ ề ư không ph i là ti n đ c t o ra t nh ng ho t đ ng kinh doanh chính.ả ề ượ ạ ừ ữ ạ ộ Vì v y, lu ng l u chuy n ti n t là th c đo đo kh năng tài chính c a công ty, cácậ ồ ư ể ề ệ ướ ả ủ kho n ti n m t không liên quan đ n ho t đ ng công ty nên đ c h ch toán đ c l p.ả ề ặ ế ạ ộ ượ ạ ộ ậ Nó s ch bóp méo lu ng l u chuy n ti n t th c c a các ho t đ ng kinh doanh c aẽ ỉ ồ ư ể ề ệ ự ủ ạ ộ ủ công ty. GAAP đòi h i t t c các kho n ti n m t phi ho t đ ng này ph i đ c gi iỏ ấ ả ả ề ặ ạ ộ ả ượ ả thích rõ ràng, minh b ch. Và b n có th phân tích kh năng c a m t công ty m t cáchạ ạ ể ả ủ ộ ộ d dàng b ng cách nhìn vào nh ng con s thu chi h p nh t trong báo cáo l u chuy nễ ằ ữ ố ợ ấ ư ể ti n t .ề ệ 6 đi m làm tăng kh năng thành công!ể ả Trong đ u t ch ng khoán, nhà đ u t (NĐT) nên xây d ng cho mình m t quyầ ư ứ ầ ư ự ộ trình ra quy t đ nh ch t ch , đi u đó giúp gi m thi u r i ro và tăng s tin t ngế ị ặ ẽ ề ả ể ủ ự ưở vào quy t đ nh đ u t cũng nh tin t ng vào c phi u hi n đang n m gi .ế ị ầ ư ư ưở ổ ế ệ ắ ữ Thông th ng, đ đánh giá c phi u m t cách đ y đ thì c n ph i ti n hành phân tíchườ ể ổ ế ộ ầ ủ ầ ả ế c b n.ơ ả Khi ra m t quy t đ nh đ u t trong ng n h n, ng i vi t th ng d a vào hai quá trìnhộ ế ị ầ ư ắ ạ ườ ế ườ ự phân tích sau: - Phân tích th tr ng: đ nh n đ nh vi c nên mua hay bán và th i đi m th c hi n.ị ườ ể ậ ị ệ ờ ể ự ệ - Phân tích c phi u: đ mua c phi u t t đem l i l i nhu n cao, ho c bán c phi uổ ế ể ổ ế ố ạ ợ ậ ặ ổ ế không còn kh năng sinh l i, và th i đi m mua - bán h p lý.ả ờ ờ ể ợ Theo lý thuy t thì đó là s phân b đ u t theo đ nh h ng top - down, có nghĩa là nhìnế ự ổ ầ ư ị ướ nh n quá trình đ u t t trên xu ng. Tr c tiên là nh n đ nh th tr ng, quy t đ nhậ ầ ư ừ ố ướ ậ ị ị ườ ế ị th i đi m mua - bán và t tr ng phân b ti n - c phi u, sau đó ch n c phi u đ u t .ờ ể ỷ ọ ổ ề ổ ế ọ ổ ế ầ ư Quy trình đó khác v i vi c m t s NĐT nh l th ng mua bán c phi u mà ít quanớ ệ ộ ố ỏ ẻ ườ ổ ế tâm t i xu h ng th tr ng, ho c n m gi nh ng c phi u đã h t kh năng sinh l i,ớ ướ ị ườ ặ ắ ữ ữ ổ ế ế ả ờ ho c th i đi m mua bán c a t ng c phi u là không h p lý. T t c nh ng đi u đóặ ờ ể ủ ừ ổ ế ợ ấ ả ữ ề đ u nh h ng t i l i nhu n c a ho t đ ng đ u t , nh t là trong ng n h n.ề ả ưở ớ ợ ậ ủ ạ ộ ầ ư ấ ắ ạ Thông th ng, đ đánh giá c phi u m t cách đ y đ thì c n ph i ti n hành phân tíchườ ể ổ ế ộ ầ ủ ầ ả ế c b n, phân tích k thu t và phân tích thông tin không cân x ng v i t tr ng đóng gópơ ả ỹ ậ ứ ớ ỷ ọ l n l t là 50% - 30% - 20%. S dĩ phân tích c b n chi m t tr ng cao (50%) vì đó làầ ượ ở ơ ả ế ỷ ọ n n t ng c a ho t đ ng phân tích tài chính và m t c phi u ph i có ti m năng tăngề ả ủ ạ ộ ộ ổ ế ả ề tr ng trong dài h n thì m i có th tăng giá trong ng n h n đ c. Khi phân tích cưở ạ ớ ể ắ ạ ượ ơ b n, NĐT c n chú ý 6 đi m c b n sau:ả ầ ể ơ ả Lĩnh v c kinh doanhự Doanh nghi p đó đang s n xu t - kinh doanh s n ph m nào là ch y u, th hi n quaệ ả ấ ả ẩ ủ ế ể ệ t tr ng doanh thu và l i nhu n c a s n ph m đó trên doanh thu và l i nhu n c aỷ ọ ợ ậ ủ ả ẩ ợ ậ ủ doanh nghi p. M t s doanh nghi p ch có m t s n ph m chính chi m t tr ng caoệ ộ ố ệ ỉ ộ ả ẩ ế ỷ ọ trong doanh thu nh VIC, TSC... nh ng m t s khác l i có nhi u s n ph m chính và tư ư ộ ố ạ ề ả ẩ ỷ tr ng g n nh đ ng đ u (ví d : HHC), th m chí các s n ph m h u nh không có m iọ ầ ư ồ ề ụ ậ ả ẩ ầ ư ố liên quan (nh v a s n xu t, v a đ u t tài chính). Bi t đ c lĩnh v c kinh doanhư ừ ả ấ ừ ầ ư ế ượ ự chính c a công ty giúp chúng ta có cái nhìn rõ nét h n v nh ng nh h ng có th cóủ ơ ề ữ ả ưở ể t i doanh nghi p nh môi tr ng kinh t vĩ mô, lu t pháp, thiên tai, đ i th c nhớ ệ ư ườ ế ậ ố ủ ạ tranh... V n và c c u v nố ơ ấ ố - Quá trình tăng v n c a doanh nghi p: c n tìm hi u v n hi n t i cũng nh nhu c uố ủ ệ ầ ể ố ệ ạ ư ầ tăng v n trong th i gian t i, vì Vi t Nam, có m t th c t là c tr c và sau khiố ờ ớ ở ệ ộ ự ế ả ướ doanh nghi p tăng v n thì giá c phi u th ng tăng m nh.ệ ố ổ ế ườ ạ - C c u s h u v n: Nhà n c n m bao nhiêu ph n trăm; c đông chi n l c, cơ ấ ở ữ ố ướ ắ ầ ổ ế ượ ổ đông t ch c, cá nhân n m s l ng l n; c phi u l u hành, s c phi u b h n chổ ứ ắ ố ượ ớ ổ ế ư ố ổ ế ị ạ ế chuy n nh ng. Thông th ng, m t c phi u có nhi u c đông chi n l c thì t tể ượ ườ ộ ổ ế ề ổ ế ượ ố trong dài h n, và kỳ v ng c a NĐT tăng cao. Ngoài ra, khi doanh nghi p có t l sạ ọ ủ ệ ỷ ệ ở h u c a Nhà n c và c đông chi n l c l n thì s c phi u đang giao d ch trên thữ ủ ướ ổ ế ượ ớ ố ổ ế ị ị tr ng ít h n nhi u so v i t ng s c phi u, đi u này có l i cho giá c phi u vì l ngườ ơ ề ớ ổ ố ổ ế ề ợ ổ ế ượ cung b h n ch .ị ạ ế - V n ch s h u, th ng d v n, l i nhu n: n u m t doanh nghi p có l i nhu n l nố ủ ở ữ ặ ư ố ợ ậ ế ộ ệ ợ ậ ớ và t l vay n hi n t i cao thì nhi u kh năng doanh nghi p s tăng v n đ gi m b tỷ ệ ợ ệ ạ ề ả ệ ẽ ố ể ả ớ chi phí vay. H n n a, n u doanh nghi p có v n ch s h u l n h n nhi u so v i v nơ ữ ế ệ ố ủ ở ữ ớ ơ ề ớ ố đi u l thì đi u đó d dàng làm cho EPS c a c phi u đó tăng cao.ề ệ ề ễ ủ ổ ế H i đ ng qu n tr , Ban giám đ c, Ban ki m soátộ ồ ả ị ố ể - H i đ ng qu n tr bao g m nh ng ai, t l v n góp c a h ; chi n l c đ ra có vìộ ồ ả ị ồ ữ ỷ ệ ố ủ ọ ế ượ ề quy n l i c a c đông, li u có s phân bi t đ i x gi a c đông t ch c và c đôngề ợ ủ ổ ệ ự ệ ố ử ữ ổ ổ ứ ổ nh l .ỏ ẻ - S l ng c phi u n m gi c a thành viên H i đ ng qu n tr , Ban giám đ c, Banố ượ ổ ế ắ ữ ủ ộ ồ ả ị ố ki m soát và nh ng ng i liên quan: N u s l ng n m gi c phi u càng l n thì rõể ữ ườ ế ố ượ ắ ữ ổ ế ớ ràng là h đ u đ t ni m tin vào kh năng tăng tr ng c a c phi u và đó là c phi uọ ề ặ ề ả ưở ủ ổ ế ổ ế t t. Còn khi h bán ra v i s l ng l n thì đó là tín hi u x u.ố ọ ớ ố ượ ớ ệ ấ Ch s tài chínhỉ ố Có nh ng doanh nghi p t l n r t cao nh ng đi u đó là bình th ng vì đó là đ c thùữ ệ ỷ ệ ợ ấ ư ề ườ ặ c a ngành (nh ngành xây d ng) ho c có nh ng doanh nghi p có t l l i nhu n sauủ ư ự ặ ữ ệ ỷ ệ ợ ậ thu /doanh thu r t th p vì h ho t đ ng xu t nh p kh u. Tuy nhiên, cho dù ngànhế ấ ấ ọ ạ ộ ấ ậ ẩ ngh nào thì có nh ng ch tiêu chính sau đây c n ph i quan tâm: doanh thu thu n, ROS,ề ữ ỉ ầ ả ầ ROA, ROE, EPS, P/E, P/E/G, c c u n và đòn b y tài chính, c t c và chính sách cơ ấ ợ ẩ ổ ứ ổ t c... C n so sánh các ch s đó v i các doanh nghi p khác cùng ngành và m c bìnhứ ầ ỉ ố ớ ệ ứ quân c a ngành đ th y rõ đ c u - nh c đi m c a doanh nghi p. NĐT nên xâyủ ể ấ ượ ư ượ ể ủ ệ d ng cho mình b ng ch s tài chính cho các nhóm ngành đ t đó có cái nhìn sâu s cự ả ỉ ố ể ừ ắ và toàn di n h n, so sánh ch s c a các nhóm ngành đó v i m c bình quân toàn thệ ơ ỉ ố ủ ớ ứ ị tr ng.ườ S n ph m, th ng hi u và h th ng phân ph i - d ch vả ẩ ươ ệ ệ ố ố ị ụ Th c t cho th y, doanh nghi p có th ng hi u và s n ph m uy tín trên th tr ng,ự ế ấ ệ ươ ệ ả ẩ ị ườ cùng v i h th ng phân ph i và d ch v t t thì giá c phi u c a doanh nghi p th ngớ ệ ố ố ị ụ ố ổ ế ủ ệ ườ m c cao h n so v i m t b ng chung. M t s doanh nghi p t o d ng đ c uy tínở ứ ơ ớ ặ ằ ộ ố ệ ạ ự ượ trên th tr ng trong và ngoài n c, có nh ng đ i tác chi n l c thì giá c phi u nị ườ ướ ữ ố ế ượ ổ ế ổ đ nh và tăng tr ng b n v ng h n nh ng doanh nghi p nh ch a gây d ng đ cị ưở ề ữ ơ ữ ệ ỏ ư ự ượ th ng hi u, uy tín cho riêng mình.ươ ệ Giao d ch c a NĐT n c ngoài và các t ch c l nị ủ ướ ổ ứ ớ NĐT n c ngoài th ng mua vào nh ng c phi u có ti m năng tăng tr ng trong dàiướ ườ ữ ổ ế ề ưở h n, và các t ch c cũng nh cá nhân trong n c v n th ng quan sát các đ ng tĩnhạ ổ ứ ư ướ ẫ ườ ộ c a NĐT n c ngoài. Vi c đ u t ng n h n trên nh ng c phi u thu c di n đ u tủ ướ ệ ầ ư ắ ạ ữ ổ ế ộ ệ ầ ư dài h n đem l i c m giác ít r i ro h n, nh t là khi c phi u đó có các t ch c n cạ ạ ả ủ ơ ấ ổ ế ổ ứ ướ ngoài n m gi v i kh i l ng l n và đang ti p t c mua thêm.ắ ữ ớ ố ượ ớ ế ụ Trên đây là m t s nét chính khi ti n hành phân tích c b n m t c phi u. Tr c khiộ ố ế ơ ả ộ ổ ế ướ quy t đ nh đ u t , NĐT nên làm rõ thêm m t s v n đ sau: nh ng r i ro khi đ u tế ị ầ ư ộ ố ấ ề ữ ủ ầ ư vào m t mã c phi u c th ; th i đi m mua - bán, th i gian n m gi và l i nhu n kỳộ ổ ế ụ ể ờ ể ờ ắ ữ ợ ậ v ng; c l ng thi t h i l n nh t có th x y ra và cách th c gi m thi u r i ro (muaọ ướ ượ ệ ạ ớ ấ ể ả ứ ả ể ủ thêm đ bình quân giá hay bán đ c t l ).ể ể ắ ỗ Các ch tiêu tài chính trong Phân tích c b nỉ ơ ả Phân tích c b n là m t trong nh ng ph ng pháp phân tích ch ng khoán đ cơ ả ộ ữ ươ ứ ượ s d ng r t ph bi n, sau đây tôi xin gi i thi u t i các nhà đ u t m t s chử ụ ấ ổ ế ớ ệ ớ ầ ư ộ ố ỉ tiêu tài chính c b n trong Phân tích c b n.ơ ả ơ ả 1. Ch tiêu ỉ - V n đi u l : là s v n do t t c các c đông đóng góp và đ c ghi vào đi u l c aố ề ệ ố ố ấ ả ổ ượ ề ệ ủ công ty. - C phi u đang l u hành: là s l ng c phi u c a công ty hi n đang l u hành trênổ ế ư ố ượ ổ ế ủ ệ ư th tr ng.ị ườ - C phi u qu : là c phi u đã phát hành và đ c mua, bán l i trên th tr ng b iổ ế ỹ ổ ế ượ ạ ị ườ ở chính t ch c phát hành.ổ ứ 2. K t qu ho t đ ng kinh doanh ế ả ạ ộ - T ng tài s n: là t ng giá tr c a toàn b tài s n hi n có c a công ty tính đ n th iổ ả ổ ị ủ ộ ả ệ ủ ế ờ đi m l p báo cáoể ậ - V n ch s h u: là ngu n v n thu c s h u c a công ty, v n ch s h u th ngố ủ ở ữ ồ ố ộ ở ữ ủ ố ủ ở ữ ườ bao g m: v n góp ban đ u, l i nhu n không chia, phát hành c phi u m i, các qu c aồ ố ầ ợ ậ ổ ế ớ ỹ ủ công ty. - Doanh thu thu n: là t ng s doanh thu bán hàng (tr đi các kho n gi m tr ) công tyầ ổ ố ừ ả ả ừ đ t đ c trong năm.ạ ượ - L i nhu n sau thu : Là t ng s ti n th c lãi (l i nhu n tr c thu – thu thu nh pợ ậ ế ổ ố ề ự ợ ậ ướ ế ế ậ doanh nghi p) công ty thu v trong năm.ệ ề 3. H s kh năng thanh toánệ ố ả 3.1. H s thanh toán ng n h n:ệ ố ắ ạ H s thanh toán ng n h n = T ng tài s n l u đ ng / T ng n ng n h nệ ố ắ ạ ổ ả ư ộ ổ ợ ắ ạ - H s này là th c đo kh năng thanh toán ng n h n c a công ty, nó cho bi t t lệ ố ướ ả ắ ạ ủ ế ỷ ệ các kho n n ng n h n c a công ty đ c tr b ng các tài s n t ng đ ng v i th iả ợ ắ ạ ủ ượ ả ằ ả ươ ươ ớ ờ h n c a các kho n n đó.ạ ủ ả ợ - H s này c a t ng công ty th ng đ c so sánh v i h s trung bình c a ngành, tuyệ ố ủ ừ ườ ượ ớ ệ ố ủ nhiên m i ngành s có m t h s trung bình khác nhau.ỗ ẽ ộ ệ ố 3.2. H s thanh toán nhanh:ệ ố H s thanh toán nhanh = (T ng tài s n l u đ ng – Hàng t n kho) / T ng n ng n h nệ ố ổ ả ư ộ ồ ổ ợ ắ ạ - H s này nói lên vi c công ty có nhi u kh năng đáp ng vi c thanh toán n ng nệ ố ệ ề ả ứ ệ ợ ắ h n vì công ty d dàng chuy n t tài s n l u đ ng khác v ti n m t.ạ ễ ể ừ ả ư ộ ề ề ặ - H s này cũng th ng đ c so sánh v i h s trung bình c a ngành, thông th ngệ ố ườ ượ ớ ệ ố ủ ườ kh năng thanh toán c a công ty đ c đánh giá an toàn khi h s này > 0,5 l n vì côngả ủ ượ ệ ố ầ ty có th trang tr i các kho n n ng n h n mà không c n đ n các ngu n thu hay doanhể ả ả ợ ắ ạ ầ ế ồ s bán hàng.ố 4. H s kh năng sinh l iệ ố ả ờ 4.1. H s t ng l i nhu n:ệ ố ổ ợ ậ H s t ng l i nhu n = (Doanh s - Tr giá hàng đã bán theo giá mua) / Doanh s bán ệ ố ổ ợ ậ ố ị ố - H s này cho bi t m c đ hi u qu khi s d ng các y u t đ u vào (v t t , laoệ ố ế ứ ộ ệ ả ử ụ ế ố ầ ậ ư đ ng) trong m t quy trình s n xu t c a doanh nghi p.ộ ộ ả ấ ủ ệ - Trong th c t khi mu n xem các chi phí này có cao quá hay không là đem so sánh hự ế ố ệ s t ng s l i nhu n c a m t công ty v i h s c a các công ty cùng ngành, n u hố ổ ố ợ ậ ủ ộ ớ ệ ố ủ ế ệ s t ng l i nhu n c a các công ty đ i th c nh tranh cao h n, thì công ty c n có gi iố ổ ợ ậ ủ ố ủ ạ ơ ầ ả pháp t t h n trong vi c ki m soát các chi phí đ u vào.ố ơ ệ ể ầ 4.2. H s l i nhu n ròngệ ố ợ ậ H s l i nhu n ròng = L i nhu n sau thu / Doanh thu thu nệ ố ợ ậ ợ ậ ế ầ - H s l i nhu n ròng ph n ánh kho n thu nh p ròng (thu nh p sau thu ) c a m tệ ố ợ ậ ả ả ậ ậ ế ủ ộ công ty so v i doanh thu c a nó. H s này càng cao thì càng t t vì nó ph n ánh hi uớ ủ ệ ố ố ả ệ qu ho t đ ng c a công ty.ả ạ ộ ủ - Trên th c t m c l i nhu n ròng gi a các ngành là khác nhau, còn trong b n thân 1ự ế ứ ợ ậ ữ ả ngành thì công ty nào qu n lý và s d ng y u t đ u vào t t h n thì s có h s l iả ử ụ ế ố ầ ố ơ ẽ ệ ố ợ nhu n cao h n. Đây là m t trong các bi n pháp quan tr ng đo l ng kh năng t o l iậ ơ ộ ệ ọ ườ ả ạ ợ nhu n c a công ty năm nay so v i các năm khác.ậ ủ ớ 4.3. T su t l i nhu n trên t ng tài s n (ROA)ỷ ấ ợ ậ ổ ả ROA = L i nhu n sau thu / T ng tài s nợ ậ ế ổ ả - ROA là h s t ng h p nh t đ c dùng đ đánh giá kh năng sinh l i c a m t đ ngệ ố ổ ợ ấ ượ ể ả ợ ủ ộ ồ v n đ u t . ROA cho bi t c m t đ ng tài s n thì công ty t o ra bao nhiêu đ ng l iố ầ ư ế ứ ộ ồ ả ạ ồ ợ nhu n và ROA đánh giá hi u su t s d ng tài s n c a công ty.ậ ệ ấ ử ụ ả ủ - H s này càng cao thì c phi u càng có s c h p d n h n vì h s này cho th y khệ ố ổ ế ứ ấ ẫ ơ ệ ố ấ ả năng sinh l i t chính ngu n tài s n ho t đ ng c a công ty. ợ ừ ồ ả ạ ộ ủ 4.4. T su t l i nhu n trên v n t có (ROE)ỷ ấ ợ ậ ố ự ROE = L i nhu n sau thu / V n ch s h uợ ậ ế ố ủ ở ữ - ROE cho bi t m t đ ng v n t có t o đ c bao nhiêu đ ng l i nhu n. ROE càng caoế ộ ồ ố ự ạ ượ ồ ợ ậ thì kh năng c nh tranh c a công ty càng m nh và c phi u c a công ty càng h p d n,ả ạ ủ ạ ổ ế ủ ấ ẫ vì h s này cho th y kh năng sinh l i và t su t l i nhu n c a công ty, h n n a tăngệ ố ấ ả ờ ỷ ấ ợ ậ ủ ơ ữ m c doanh l i v n ch s h u là m t m c tiêu quan tr ng nh t trong ho t đ ng qu nứ ợ ố ủ ở ữ ộ ụ ọ ấ ạ ộ ả lý tài chính c a công ty. ủ 5. H s c c u tài chínhệ ố ơ ấ 5.1. H s nệ ố ợ H s n = N ph i tr / T ng tài s n ệ ố ợ ợ ả ả ổ ả - H s này cho bi t ph n trăm t ng tài s n c a công ty đ c tài tr b ng các kho nệ ố ế ầ ổ ả ủ ượ ợ ằ ả n là bao nhiêu.ợ - H s n th p có th cho th y vi c s d ng n không hi u qu , còn h s n caoệ ố ợ ấ ể ấ ệ ử ụ ợ ệ ả ệ ố ợ th hi n gánh n ng v n l n, nh v y 1 h s n / t ng tài s n là h p lý s tuỳ thu cể ệ ặ ề ợ ớ ư ậ ệ ố ợ ổ ả ợ ẽ ộ vào nhu c u và kh năng t tài tr c a công ty. ầ ả ự ợ ủ 5.2. H s c c u ngu n v nệ ố ơ ấ ồ ố H s c c u ngu n v n = L i nhu n sau thu / V n ch s h uệ ố ơ ấ ồ ố ợ ậ ế ố ủ ở ữ - H s này ph n ánh t tr ng ngu n v n ch s h u trên t ng ngu n v n c a côngệ ố ả ỷ ọ ồ ố ủ ở ữ ổ ồ ố ủ ty. - Đ xác đ nh m c đ phù h p v t l v n ch s h u trong t ng ngu n v n c aể ị ứ ộ ợ ề ỷ ệ ố ủ ở ữ ổ ồ ố ủ công ty s ph thu c r t l n vào ho t đ ng và chính sách c a t ng công ty cũng nhẽ ụ ộ ấ ớ ạ ộ ủ ừ ư c a t ng ngành.ủ ừ 6. Các ch s v c phi uỉ ố ề ổ ế 6.1. C t c:ổ ứ là s ti n hàng năm đ c trích t l i nhu n c a công ty đ tr cho m iố ề ượ ừ ợ ậ ủ ể ả ỗ c phi u mà c đông n m gi .ổ ế ổ ắ ữ 6.2. Thu nh p trên m i c phi u ( EPS )ậ ỗ ổ ế EPS = (L i nhu n ròng - C t c u đãi) / S l ng c phi u ph thôngợ ậ ổ ứ ư ố ượ ổ ế ổ - EPS cho bi t nhà đ u t đ c h ng l i nhu n trên m i c ph n h đang n m giế ầ ư ượ ưở ợ ậ ỗ ổ ầ ọ ắ ữ hàng năm là bao nhiêu. Ch s này càng cao thì càng đ c đánh giá t t vì khi đó kho nỉ ố ượ ố ả thu nh p trên m i c phi u s cao h n.ậ ỗ ổ ế ẽ ơ 6.3. Giá trên thu nh p c a c phi u ( P/E )ậ ủ ổ ế P/E = Giá th tr ng / Thu nh p c a m i c phi u ị ườ ậ ủ ỗ ổ ế - H s P/E đo l ng m i quan h gi a giá th tr ng (Market Price - P) và thu nh pệ ố ườ ố ệ ữ ị ườ ậ c a m i c phi u (Earning Per Share - EPS)ủ ỗ ổ ế - P/E cho th y giá c phi u hi n t i cao h n thu nh p t c phi u đó bao nhiêu l n,ấ ổ ế ệ ạ ơ ậ ừ ổ ế ầ hay nhà đ u t ph i b ra bao nhiêu đ ng v n đ có đ c 1 đ ng thu nh p.ầ ư ả ỏ ồ ố ể ượ ồ ậ - N u P/E cao đi u đó có nghĩa là ng i đ u t d ki n công ty đ t t c đ tăng tr ngế ề ườ ầ ư ự ế ạ ố ộ ưở cao trong t ng lai. Thông th ng c phi u đ c đánh giá t t khi t l P/E n m trongươ ườ ổ ế ượ ố ỷ ệ ằ kho ng giá tr 10 l n.ả ị ầ 6.4. C t c trên thu nh p ( D/E )ổ ứ ậ D/E = C t c / Thu nh p c a m i c phi u ổ ứ ậ ủ ỗ ổ ế - H s này đo l ng t l ph n trăm l i nhu n ròng tr cho c đông ph thông d iệ ố ườ ỷ ệ ầ ợ ậ ả ổ ổ ướ d ng c t c. H s này càng cao thì c phi u đó càng nh n đ c s quan tâm c a cácạ ổ ứ ệ ố ổ ế ậ ượ ự ủ nhà đ u t , b i l h s đ c tr m c c t c cao cho m i c phi u n m gi .ầ ư ở ẽ ọ ẽ ượ ả ứ ổ ứ ỗ ổ ế ắ ữ 6.5. C t c trên th giá ( D/P )ổ ứ ị D/E = C t c / Giá th tr ng hi n th iổ ứ ị ườ ệ ờ - H s này ph n ánh m c l i t c mong đ i c a nhà đ u t khi mua m t lo i c phi uệ ố ả ứ ợ ứ ợ ủ ầ ư ộ ạ ổ ế t i th i đi m hi n t i. N u t l này càng cao thì c phi u đó càng đ c các nhà đ uạ ờ ể ệ ạ ế ỷ ệ ổ ế ượ ầ t a thích vì h kỳ v ng vào l i nhu n cao thu v khi đ u t vào c phi u.ư ư ọ ọ ợ ậ ề ầ ư ổ ế 6.6. Giá tr s sách c a c phi u ph thôngị ổ ủ ổ ế ổ Giá tr s sách = (T ng tài s n – T ng s n - C phi u u đãi) / S c phi u phị ổ ổ ả ổ ố ợ ổ ế ư ố ổ ế ổ thông Ch tiêu này đ c dùng đ xác đ nh giá tr c a m t c phi u theo s li u trên s sách,ỉ ượ ể ị ị ủ ộ ổ ế ố ệ ổ m t nhà đ u t th ng quan tâm đ n ch tiêu này đ so sánh v i giá tr th tr ng c aộ ầ ư ườ ế ỉ ể ớ ị ị ườ ủ c phi u.ổ ế Lâu lâu em xin đóng góp chút ít cho Di n đàn. Bài đã đ c em ki m duy t r t kễ ượ ể ệ ấ ỹ đó.