Lý luận & phương pháp dạy học đại học - Tôn Quang Cường

12/3/20201LÝ LUẬN & PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ĐẠI HỌCTS. Tôn Quang Cường12/3/20202Phần ITỔNG QUAN CÁC VẤN ĐỀ LÝ LUẬN DẠY HỌC ĐH12/3/2020312/3/2020412/3/20205?12/3/20206Các vấn đề chính:Người học và Người dạyMục tiêu dạy họcNội dung dạy họcQuá trình dạy họcPhương pháp dạy học12/3/20207NGƯỜI HỌCNgười trưởng thànhNgười cú định hướng nghề nghiệpNgười cú khả năng tự học, tự NCNgười cú nhu cầu, khỏt khao sỏng tạoTheo UNESCO:Cú năng lực trớ tuệ, khả năng sỏng tạo và thớch ứng Cú khả năng hành động (kỹ năng sống) Cú năng lực tự học, tự NC, học tập suốt đời Cú năng lực quốc tế, hội nhập12/3/20208Bạn có nhận xét gì về mô hình trên?12/3/20209 và mô hình này?12/3/202010Các kỹ năng cơ bảnTự giác và linh hoạtCạnh tranh lành mạnhHiểu biết VH và QHQTCó khả năng ra quyết định Làm việc nhómTư duy phê phánCông nghệ thông tinKiến thức giải toán cơ bảnKỹ năng nói và viết tốtSáng tạo và thích ứngKhả năng đánh giá12/3/202011NGƯỜI DẠYNgười cú năng lực NCKHNgười cú năng lực sư phạmNgười cú năng lực phỏt triển nghềNgười cú năng lực chẩn đoỏn, đỏnh giỏ, tư vấnNGƯỜI DẠY = CHUYÊN GIA CỦA VIỆC HỌC VÀ DẠY!12/3/202012VAI TRÒ NGƯỜI DẠY VÀ NGƯỜI HỌCKiến thức và kinh nghiệm chuyên mônNghiên cứu và hợp tác nghiên cứu với các đồng nghiệpTự học, tự học cách giảng dạy.Giảng viêngiảngSinh viênchépđọc(TRUYỀN THỐNG)12/3/202013>>>(HIỆN ĐẠI)?12/3/202014MỤC TIÊU DẠY HỌCMục 3, điều 39, Luật GD 2005RÈN LUYỆN:- NĂNG LỰC TƯ DUYNĂNG LỰC HÀNH ĐỘNG, GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ NĂNG LỰC THÍCH ỨNG12/3/202015NỘI DUNG DẠY HỌCMục 1, điều 40, Luật GD 2005YÊU CẦU:TÍNH HIỆN ĐẠI VÀ PHÁT TRIỂN ĐẢM BẢO CƠ BẢN VÀ CHUYÊN SÂU TÍNH CẬP NHẬT12/3/202016PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌCMục 2, điều 40, Luật GD 2005YÊU CẦU:GẮN VỚI THỰC TIỄN, NGÀNH NGHỀ ĐÀO TẠO TĂNG CƯỜNG PHÁT HIỆN, GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ ĐA DẠNG TÍCH HỢP CÔNG NGHỆ12/3/202017QUÁ TRÌNH DẠY HỌCTruyền thốngDạy(truyền đạt)Học(Lĩnh hội)Hiện đạiTự điều khiểnDạy Truyền đạtĐiều khiểnHọc Lĩnh hộiCộngtácĐiều chỉnhND dạy-họcTự Điều khiểnND dạy-học12/3/202018D-HMục tiêuNội dungPhương phápPhương tiệnMôi trườngKT-ĐG12/3/202019Phát triển tri thức và năng lực tư duy (logic, trừu tượng, tự điều chỉnh, phê phán, sáng tạo)Phát triển năng lực nghiên cứu và giải quyết vấn đềTăng cường khả năng học tập độc lập và làm việc hợp tác Xây dựng phong cách lãnh đạo và quản lý12/3/202020Quá trình học quan trọng hơn “Môn học” ?Tạo ra thói quen trí tuệ, kĩ năng phân tích vấn đề, khả năng tiếp thu, diễn đạt, tổ chức, xử lí thông tinthông tin12/3/202021PH T TH GIÃHÃY ĐƯA RA 5 HÌNH ẢNH ẨN DỤ VỀ GIỜ HỌC!NGƯỜI DẠY CÒN CÓ THỂ LÀM GÌ NGOÀI VIỆC “DẠY” TRONG GIỜ DẠY HỌC ???ÚN Ư12/3/202022Phần IICÁC PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ĐH12/3/202023PHƯƠNG PHÁP NGỦ CÓ HAY KHÔNG? CÓ ? KHÔNG? Tại sao?12/3/2020241. Khái niệm PPDHKhái niệm phương pháp (methodos)Khái niệm Học Dạy QT dạy-họcPP dạy học: tổ hợp con đường, phương thức hoạt động hợp tác giữa người dạy và người học nhằm giải quyết mục tiêu, nhiệm vụ dạy học 12/3/202025Phương pháp ? Phép tắc để làm việc gì(Từ điển Hán-Việt, Đào Duy AnhNXB Minh Tân, 1931)Cách thức nhận thức, nghiên cứu hiện tượng của tự nhiên và đời sống xã hộiHệ thống các cách sử dụng để tiến hành một hoạt động nào đó(Từ điển tiếng Việt, Hoàng Phê chủ biênNXB KHXH, Hà Nội, 1994)12/3/202026 2. Bản chất của PPDH Mục đích, mục tiêu dạy họcPhương thức tiếp lĩnh trong dạy họcĐặc tính tương tác giữa các chủ thể trong dạy học12/3/2020273. Cấu trúc của PPDHQui nạpDiễn dịchKết hợp qui nạp và diễn dịchHệ thống nguyên tắc Hệ thống kỹ năng Hệ thống kỹ thuật, công cụ, phương tiện12/3/2020284. Yêu cầu lựa chọn PPDHMục đích, mục tiêu dạy họcNội dung, nhiệm vụ của từng bài họcĐặc điểm tâm sinh lý lứa tuổi, trình độ, khả năng của người họcTrình độ đào tạo, năng lực lý thuyết, thực hành, tay nghề, phẩm chấtcủa người dạyPhương tiện CSVC12/3/202029Phần IIITHIẾT KẾ GIỜ DẠY HỌC(KẾ HOẠCH DẠY HỌC)12/3/2020301. Dạy học hiệu quả- được xây dựng trên nguyên tắc tự thể hiện, sáng tạo của người học và người dạy trong quá trình tạo ra các sản phẩm giáo dục của một lĩnh vực tri thức, hoạt động - người học tự hình thành ý nghĩa, mục đích, nội dung của việc học, chủ động, sáng tạo tham gia vào quá trình dạy-học“Nghệ thuật cao cả của người thầy là khơi dậy niềm vui trong sự diễn tả và nhận thức sáng tạo” - Albert Einstein12/3/202031DH truyÒn thèngDH hiÖu qu¶C¸ch DH cña b¹n?Môc ®ÝchTruyÒn ®¹t néi dung DHTiÕp nhËn tri thøc míiTæ chøc H§T¹o ra SP s¸ng tao???CÊu trócTu©n thñ tuyÖt ®èi kÕ ho¹ch ®· ®Ò raMÒm dÎo, linh ho¹t???C¸c ho¹t ®éng chÝnhGi¶i thÝchNghe, ghi, nhíTæ chøc, §K, §GNC, ph©n tÝch???TiÕp cËn néi dungTheo quan ®iÓm ®­îc ®Þnh râ trong gi¸o tr×nhNhiÒu quan ®iÓm cho cïng mét V§???KiÓm tra ®¸nh gi¸T¸i t¹o, “tr¶ l¹i” néi dung“Giíi thiÖu SP míi”???§Çu raSù t­¬ng øng víi chuÈn ®Ò raSù thÝch øng víi t×nh huèng???Kiểu DHTiêu chí12/3/2020322. Yêu cầu của DH hiệu quả- Dạy học bằng chính các hoạt động học tập của người học - Dạy học hướng vào rèn luyện và phát triển PP tự học, tự nghiên cứu của người học - Dạy học cá thể hoá trong hoạt động học hợp tác, tương tác - Dạy học dựa trên đánh giá (người dạy) và tự đánh giá (người học)“Nghệ thuật cao cả của người thầy là khơi dậy niềm vui trong sự diễn tả và nhận thức sáng tạo” - Albert Einstein12/3/202033SƠ ĐỒ TÓM TẮTXác định nhu cầuXác định MTXác định NDLựa chọn HT, PPDHPP dạy(Người dạy)PP học(Người học)Đánh giá cảI tiếnĐánh giá kết quả12/3/202034NGUYÊN TẮC DẠY HỌC HIỆU QUẢ Sự tham gia tích cực của NH Sự tham gia trực tiếp của NH Dạy học có mục tiêu cụ thể Tình huống tích cực Gắn kết thông tin (nội dung) Phản hồi tích cực Kiểm soát theo dõi MôI trường “an toàn”12/3/2020353. Nhiệm vụ - Xác định mục tiêu - Phân hạng thứ bậc cho các nội dung dạy học (Nội dung nào là tri thức cốt lõi, cơ bản, bổ trợ) - Lựa chọn và áp dụng các PPDH hợp lý, hiệu quả - Lựa chọn và đưa ra nhiệm vụ, vấn đề theo hướng mở - Lựa chọn tiêu chí đánh giá phù hợp (Theo tiêu chí của B.Bloom)12/3/20203612/3/2020374. Lập kế hoạch dạy học - Xây dựng hệ mục tiêu - Cấu trúc lại chương trình - Thiết kế các hình thức tổ chức, phương pháp dạy học - Thiết kế các hình thức kiểm tra đánh giá, tiêu chí đánh giá - Tổ chức đảm bảo CSVCKHOA SƯ PHẠM-ĐHQGHN***ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌCPHƯƠNG PHÁP-CÔNG NGHỆ DẠY HỌC12/3/2020385. Lập kế hoạch bài dạy - Xác định mục tiêu - Xác định nội dung trọng tâm - Lựa chọn phương pháp, PT dạy học, tư liệu, tài liệu bổ trợ, hình thức kiểm tra đánh giá - Xây dựng ý đồ, các bước triển khai - Viết “kịch bản” (giáo án)GIÁO ÁN12/3/202039Sơ đồ quá trình chuẩn bị bài giảngChuẩn bị bài giảngMục tiêu bài giảngVí dụ minh hoạPhân bổ nội dungHình thức đánh giáPhương tiện hỗ trợDanh sách câu hỏiThứ tự thao tácCác điều kiện khácGiảng bài12/3/202040Sơ đồ kế hoạch triển khai bài giảng12/3/202041MỞ ĐẦU BÀI GIẢNG Mục đích: Thu hút chú ý,tập trung, khơi dậy hứng thú, thiết lập không gian, môi trường học tập, liên kết nội dung cũ, mớiKỹ thuật: - Giới thiệu, làm quen... - Giới thiệu mục đích, mục tiêu khoá học, bài học - Giới thiệu khái quát những vấn đề then chốt - Đưa ra qui tắc làm việc -Thông báo lịch trình làm việcChú ý: Thực hiện chuyển tiếp vào phần sau nhịp nhàng12/3/202042THUYẾT TRÌNH Mục đích: Thông báo sự kiện, lý thuyết, khái niệm, nguyên lýChuẩn bị: - Xác định đối tượng, trình độ người học - Xác định mục tiêu thuyết trình - Xác định nội dung, vấn đề - Thiết kế cấu trúc thuyết trình - Chuẩn bị PT hỗ trợ (trực quan, tàI liệu)Tiến hành: - Mở đầu (gây chú ý, giới thiệu, câu hỏi, khái quát nội dung, liên hệ...) - Trình bày (sắp xếp thông tin logic, ngôn ngữ, phân bổ thời gian...) - Kết nối, củng cố (theo trật tự thời gian, không gian, nhân quả, chủ đề..) - Kết thúc (nhấn mạnh, tổng kết, liên hệ, đánh giá, kiểm tra...)12/3/202043“TIA CHỚP”MỤC ĐÍCH: - KÍCH THÍCH TƯ DUY - GỢI MỞ, ĐỊNH HƯỚNG VÀO BÀI HỌCQUI TRÌNH: - NGƯỜI DẠY NÊU CÂU HỎI (VẤN ĐỀ NGẮN) - NGƯỜI HỌC TRẢ LỜI NHANH - NGƯỜI DẠY TỔNG KẾT, “CHỐT” VẤN ĐỀLƯU Ý: - CÂU TRẢ LỜI NHANH, NGẮN GỌN - KHÔNG BÌNH LUẬN CÂU TRẢ LỜIVÍ DỤ: LÀM THẾ NÀO ĐỂ ĐÚT CON VOI VÀO TỦ LẠNH? “BÚT DÙNG ĐỂ LÀM GÌ?”12/3/202044LÀM VIỆC NHÓMMỤC ĐÍCH: - KÍCH THÍCH TƯ DUY ĐỘC LẬP, KHUYẾN KHÍCH CÁC Ý KIẾN - TẠO CƠ HỘI ĐƯỢC THAM GIA NGANG NHAU - RÈN KỸ NĂNG GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀQUI TRÌNH: - THÔNG BÁO VÀ GIAO NHIỆM VỤ (CHI TIẾT): NỘI DUNG VẤN ĐỀ, ĐIỀU KIỆN, THỜI GIAN, CÁCH THỨC THỰC HIỆN - CHIA NHÓM - NHÓM LÀM VIỆC - NHÓM TRÌNH BÀY KẾT QUẢ - “CHỐT” VẤN ĐỀ LƯU Ý: 12/3/202045TÌNH HUỐNGMỤC ĐÍCH: - TĂNG CƯỜNG NĂNG LỰC SÁNGTẠO, KỸ NĂNG GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ, RA QUYẾT ĐỊNH, TỔNG HỢP SỰ KIỆN, TIẾP CẬN DƯỚI NHIỀU GÓC ĐỘ QUI TRÌNH: - SOẠN THẢO TÌNH HUỐNG (CÓ VẤN ĐỀ, SÁT THỰC, KHẢ THI) - GIỚI THIỆU TÌNH HUỐNG - GIẢI QUYẾT MÂU THUẪN CỦA TÌNH HUỐNG (CÁ NHÂN, NHÓM, TẬP THỂ) - THẢO LUẬN, ĐÁNH GIÁ, TỔNG KẾTLƯU Ý: 12/3/202046LÀM THẾ NÀO ĐỂ QUA ĐƯỢC BỜ BÊN KIA SÔNG?12/3/202047Đóng vaiMục đích: Rèn luyện khả năng độc lập giải quyết tình huống vấn đề, kỹ năng giao tiếp, tăng tính tự tin, kích thích hứng thúTiến hành: - Chuẩn bị vai diễn (tình huống kịch tính) - Giao nhiệm vụ (phân vai, hướng dẫn) - Tập diễn - Thể hiện vai diễn (biểu diễn) - Thảo luận về vai diễn - Đánh giá, tổng kết vai diễn12/3/202048LẤY Ý KIẾN CHUYÊN GIAMỤC ĐÍCH: - KÍCH THÍCH TƯ DUY - TĂNG HIỆU QUẢ GIAO TIẾP HỌC TẬP (NGƯỜI DẠY-NGƯỜI HỌC) - TẠO KHẢ NĂNG “MỞ” CHO NỘI DUNGQUI TRÌNH: - NÊU VẤN ĐỀ - GIỚI THIỆU CHUYÊN GIA (NGƯỜI DẠY, KHÁCH MỜI, NGUỜI HỌC) - NGƯỜI HỌC ĐẶT CÁC CÂU HỎI LIÊN QUAN ĐẾN VẤN ĐỀ - THU THẬP, PHÂN LOẠI CÁC CÂU HỎI - GIẢI ĐÁP CÁC CÂU HỎI (RIÊNG LẺ HAY THEO CỤM NỘI DUNG) - TỔNG KẾTLƯU Ý: - XỬ LÝ SƠ BỘ CÂU HỎI (CÂU HỎI QUÁ KHÓ, XA VẤN ĐỀ, SỐ LƯỢNG CÂU HỎI)12/3/202049“BỂ CÁ”MỤC ĐÍCH - TẠO CƠ HỘI THẢO LUẬN SÂU VỀ MỘT VẤN ĐỀ - KHUYẾN KHÍCH NGƯỜI HỌC TỰ THỂ HIỆN - TẠO BẦU KHÔNG KHÍ HỌC TẬP THOẢI MÁI, THÂN THIỆNQUI TRÌNH - NÊU NHIỆM VỤ (TƯƠNG TỰ NHƯ LÀM VIỆC NHÓM) - XÂY DỰNG “BỂ CÁ” - ĐỂ “CÁ” LÀM VIỆC, KHÁN GIẢ THAM GIA - TỔNG KẾTLƯU Ý - TÂM LÝ E NGẠI12/3/202050Phần IVVẤN ĐỀ ĐÁNH GIÁ GIỜ DẠY12/3/202051Tại sao phải đánh giá?Ai sẽ đánh giá?Khi nào nên tiến hành đánh giá?Cần đánh giá nội dung nào?Đánh giá bằng cách nào?Còn tôi...!!!12/3/202052TRÂN TRỌNG CÁM ƠN!