Kỹ thuật trồng nấm hầu thủ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NHA TRANGVIỆN CÔNG NGHỆ SINH HỌC VÀ MÔI TRƯỜNG GVHD: NGUYỄN THỊ HỒNG MAI NHÓM 8 KỸ THUẬT NUÔI TRỒNG NẤM HẦU THỦ Nấm hầu thủ (hay nấm đầu khỉ) có tên khoa học là Hericium erinaceus, tên tiếng Anh thông dụng là Monkey’s Head. Vị trí phân loại: Ngành Basidiomycota Lớp Basidiomycetes Bộ Aphyllophosales Họ Hericiaceae (Hydnaceae) Chi Hericium Loài Hericium erinaceus Hericium abietis Hericium coralloides Hericium ramosumceum Giới thiệu chung Là một loại nấm ôn đới, phân bố rộng rãi trên các vùng thuộc Trung Quốc, Nhật Bản, châu Âu, Bắc Mỹ. Loại nấm này mọc trên các loại cây gỗ: nhóm sồi dẻ, các loại cây lá rộng đang sống hoặc đã mục nát cho đến tận vùng trong cùng của vỏ cây (lõi cây) do đó có thể làm chết cây. Giới thiệu chung Đặc điểm quả thể Quả thể hình cầu hoặc hình ellip, mọc riêng rẽ hoặc thành chùm. Có tua nấm dày đặc, rũ xuống như đầu khỉ, lúc già tua dài và chuyển sang màu vàng như bờm sư tử. Giới thiệu chung Đặc điểm quả thể Quả thể khi non có màu trắng đến trắng ngà, thịt màu trắng Khi già ngả sang màu vàng đến vàng sậm Các tua nấm dài từ 0,5-3cm, trên bề mặt tua có các đảm màu trắng mang bào tử đảm hình cầu, giữa bào tử có một giọt nội chất tròn. Giới thiệu chung Nhiệt độ: Phát triển hệ sợi: 22-250C Ra quả thể: 16-200C Độ ẩm: Trong nguyên liệu: 60- 65% Trong không khí: 85- 90% Nồng độ CO2 trong không khí không được vượt quá 0,1% . pH thích hợp: 5,5 Ánh sáng: khi phát triển sợi nấm không cần nhưng khi ra quả thể cần ánh sáng tán xạ. Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình trồng nấm Chu trình sống Phân lập và nhân giống Chăm sóc và nuôi ủ tơ Thu hái Bảo quản Quy trình trồng nấm 1. Môi trường thuần khiết PGA: Thành phần Hàm lượng(g) Khoai tây : 200 Cà rốt : 100 Giá đỗ : 100 Nước : 1(l) Glucose : 20 Cao nấm men : 1 Agar : 15-20 Hấp khử trùng ở 1210C, trong 30 phút. Phân lập và nhân giống Phân lập giống từ quả thể: Dùng cồn 700 lau sạch bề mặt ngoài của quả thể nấm, sau đó dùng tay xé nấm ra làm 2 phần. Bình môi trường sau khi đã được hấp khử trùng, tháo nút bông hơ miệng chai trên ngọn lửa đèn cồn. Hơ pank trên ngọn lửa đèn cồn, dùng pank gắp phần nhỏ nấm đưa vào môi trường thạch,chú ý khi đưa nấm vào không được chạm vào cổ chai, thành bình. Các bình sau khi đã được cấy giống vào đem đi ủ cho ra tơ nấm. 1.Môi trường thuần khiết Phân lập và nhân giống 1.Môi trường thuần khiết Tơ nấm hầu thủ hình thành sau 25 ngày nuôi cấy trên môi trường thuần khiết Phân lập và nhân giống Ngâm lúa khoảng 10 giờ, rửa sạch, loại bỏ hạt lép, vớt ra để ráo nước. Hạt lúa được đun sôi đến khi hé nứt rồi để ráo nước, trộn đều với vôi bột. (CaCO3 ), cám rồi dồn vào chai thủy tinh, nút bông không thấm nước. Hấp tiệt trùng ở 1210C trong 60 phút. 2. Môi trường hạt Phân lập và nhân giống 2. Môi trường hạt: Sau khi chuẩn bị môi trường hạt, cấy giống từ môi trường thạch sang. Khoảng 2 ngày sau các tơ nấm sẽ bắt đầu lan dần ra. Phân lập và nhân giống 3. Môi trường cọng Sau khi đã chuẩn bị môi trường cọng, cấy giống từ môi trường hạt sang. Chú ý là bỏ lớp tơ nấm phát triển trên bề mặt hạt đi. Sau đó đem ủ trong phòng tối, theo dõi sự phát triển của sợi nấm sau khi cấy. Phân lập và nhân giống Môi trường mùn cưa: Super lân 10kg Hỗn hợp giá thể Mùn cưa khô 1000kg Cám gạo 100kg Vôi bột 10kg Sulfatamon 0,5kg Cám bắp 100kg MgSO4 0,5kg Phân lập và nhân giống Sau khi đã trộn mùn cưa với các chất trên cho nước vào đạt độ ẩm 60%,ủ đống trong khoảng thời gian 20 - 22 ngày. Sau 6-7 ngày đảo đống một lần. Sau khi đã ủ đống, chuyển mùn cưa vào bịch đưa đi thanh trùng ở 1000C trong 10h. Các bịch môi trường sau khi khử trùng đem cấy giống từ môi trường cọng sang. Môi trường mùn cưa: Phân lập và nhân giống Sau khi cấy, đưa các bị cơ chất sang phòng ủ cho tới khi hình thành thể quả rồi chuyển sang nhà nuôi. Ta xếp các bịch nấm hầu thủ vào giá và duy trì tốt nhiệt độ, độ ẩm thích hợp. Chăm sóc quả thể Nhiệt độ thích hợp cho sợi nấm phát triển là 22- 25 độ C. Duy trì độ ẩm tương đối của không khí chỉ vào khoảng 60- 65% để đỡ nhiễm tạp khuẩn. Mỗi ngày mở cửa sổ để thoáng khí trong 1- 2 giờ. lượng CO2 không vượt quá 0,1%. Ánh sáng tán xạ nên duy trì ở mức 50- 60 lux. Sợi nấm mọc trắng đầy túi cần tăng mức chiếu sáng lên đến 100 lux. Chăm sóc quả thể Sau 23 - 27 ngày, mầm quả thể nấm bắt đầu xuất hiện. Khi đó nên đưa vào điều kiện nhiệt độ 16- 22 0C và bắt đầu phun mù tạo ẩm 4- 5 lần/ngày. Mở cổ bịch cho quả thể đâm ra ngoài. Chăm sóc quả thể Trong thời gian chăm sóc cần nâng độ ẩm tương đối của không khí lên đến 90- 95%. Phun mù duy trì độ ẩm. Sau 33-35 ngày quả thể đã đủ lớn, màu trắng đẹp, đường kính trên 10-12cm. Sau một tuần, gốc quả thể chuyển sang màu vàng. Chăm sóc quả thể Các pha phát triển quả thể nấm hầu thủ Cần hái nấm khi bào tử đảm màu trắng, chưa rơi nhiều, thịt chắc. Tránh để khi bào tử đã bay hết, quả thể trở nên xốp. Thu hái đồng loạt, hái nguyên cả cụm nấm, nếu không lấy được phải dùng ngón tay móc hết ra. Thu hái và bảo quản THU HÁI Sau khi đã thu hái, phun sương vào không khí làm ẩm để ra đợt hai. Sau những đợt thu hái phải vét vôi, làm vệ sinh nhà ươm. Có thể chăm sóc để thu hái thêm 2 lần nữa Thu hái và bảo quản THU HÁI Bảo quản tươi: giữ ở nhiệt độ 0 - 40C, có thể giữ được nấm trong 3-5 ngày. Bảo quản khô: sấy qua hai giai đoạn: Giai đoan đầu: sấy 400C Giai đoạn sau: sấy 600C Sấy khi độ ẩm của nấm không quá 10-12% thì đóng gói, bảo quản nơi khô ráo Thu hái và bảo quản BẢO QUẢN Các bệnh thường gặp ở nấm Bệnh do côn trùng, chuột gây ra: Chuột : trong giai đoạn nhân giống, môi trường thóc dễ bị chuột cắn phá.. Cách xử lý: đặt bẫy chuột, bã chuột xung quanh khu vực làm nấm Côn trùng, gián kiến… chúng ăn và cắn phá tơ nấm. Cách xử lý: dùng thuốc diệt côn trùng. Bệnh do các loại nấm mốc như mốc xanh, mốc trắng, nấm nhầy… làm ức chế sự sinh trưởng của nấm. Nguyên nhân: do nguyên liệu khử trùng chưa sạch, điều kiện nhà trồng không thích hợp cho việc trồng nấm. Cách phòng: khử trùng nguyên liệu kĩ, nhà trồng thoáng khí. Các bệnh thường gặp ở nấm Giá trị dinh dưỡng Thành phần dinh dưỡng có trong 100g nấm Ngoài ra còn có các thành phần khác như: Vitamin: B1, B2, B6, B12, A, Niacin, Provitamin D Kim loại: P, Fe, Ca, Na, K, Mg, Zn… Thành phần cơ bản của chất sợi là: glucan, chitin, pectin, cellulose, hemicellulose… chiếm 10-15% có khả năng phòng ngừa bệnh ung thư. Các dẫn xuất của Adenosin, Guanosine, Adenine acid, dẫn xuất nucleoside có khả năng kháng huyết tụ, có hiệu quả để phòng các bệnh co rút cơ bắp, tai biến mạch máu não, tốt cho người già và người bị bệnh tim. Theo các nghiên cứu khoa học trên thế giới, nấm hầu thủ có tác dụng tốt đối với bệnh nhân Alzheimers; ngăn chặn quá trình lão hóa và phục hồi các neuron thần kinh. Giá trị dinh dưỡng Nấm hầu thủ tươi khi nấu có vị ngọt thơm; nấm khô có vị nhẫn đắng, hậu ngọt, có thể hãm thành một loại nước uống thay trà. Hầu thủ khô có thể phối hợp với nấm linh chi theo tỷ lệ 1:1 ( 5g mỗi loại), nấu nước uống trị viêm loét dạ dày, tiêu hóa kém, kén ăn... Giá trị dược liệu Giá trị dược liệu Chế biến món ăn I.   Vật liệu 200g nấm hầu thủ 1 trái ớt chuông đỏ   1 trái ớt chuông xanh 4 lát khóm 50g bột bắp, 50g bột mì tự nổi 1 muỗng cà-phê muối 1 muỗng cà-phê dầu ăn 2 muỗng canh xốt cà chua 3 muỗng canh giấm 2 muỗng canh đường thuần chay2 muỗng cà-phê bột bắp4 muỗng canh nước II. Thực hiện Nấm hầu thủ rửa sạch, vắt ráo nước, thái miếng vuông nhỏ, ướp với một chút muối và tiêu. Ớt chuông bỏ hột và thái miếng. Nhúng nấm hầu thủ vào nước bột rồi chiên ngập dầu cho vàng đều. Ðể ráo dầu. Xào ớt chuông khoảng 1 phút, cho nước xốt vào nấu cho đến khi đặc sệt thì tắt lửa. Cho khóm và nấm hầu thủ vào, trộn đều và mang ra dùng.