Kinh tế học vi mô - Lý thuyết chi phí

6.11.2012 1 Kinh teá Vi moâ Ñaëng Vaên Thanh Baøi giaûng 16 Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright Lyù thuyeát chi phí 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 2 NOÄI DUNG  Chi phí cô hoäi vaø Chi phí chìm  Chi phí trong ngắn hạn  Chi phí trong daøi hạn  Saûn xuaát vôùi hai ñaàu ra- Tính kinh teá theo phaïm vi 6.11.2012 2 Kinh teá Vi moâ Ñaëng Vaên Thanh Baøi giaûng 16 Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 3 Chi phí cơ hội (opportunity cost) Các nhà kinh tế đo lường lợi nhuận dựa vào chi phí cơ hội hay chi phí kinh tế.  Chi phí cơ hội của việc sản xuất một hàng hoá là giá trị cao nhất của tất cả các nguồn lực được sử dụng để sản xuất ra hàng hoá đó.  Chi phí cơ hội bao gồm  chi phí biểu hiện  chi phí ẩn. 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 4 Chi phí cơ hội (opportunity cost)  Chi phí biểu hiện là chi phí được trả trực tiếp bằng tiền.  Chi phí ẩn là chi phí phát sinh khi một hãng sử dụng nguồn lực do chính người chủ hãng sở hữu.Chi phí này không tạo ra một giao dịch thanh toán bằng tiền mặt. 6.11.2012 3 Kinh teá Vi moâ Ñaëng Vaên Thanh Baøi giaûng 16 Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 5 Chi phí cơ hội và lợi nhuận kinh tế  Lợi nhuận kinh tế  Lợi nhuận kinh tế bằng doanh thu trừ chi phí cơ hội của sản xuất.  Lợi nhuận thông thường là một phần của chi phí cơ hội sản xuất, vì vậy lợi nhuận kinh tế là lợi nhuận không bao gồm lợi nhuận thông thường.  Lợi nhuận kinh tế và lợi nhuận kế toán khác nhau như thế nào? 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 6 Laø caùc chi phí ñaõ chi ra trong quaù khöù vaø khoâng theå thu hoài. Khoâng neân quan taâm tôùi chi phí naøy khi ra quyeát ñònh. Chi phí chìm (sunk cost) 6.11.2012 4 Kinh teá Vi moâ Ñaëng Vaên Thanh Baøi giaûng 16 Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 7  Toång saûn löôïng laø moät haøm goàm caùc bieán ñaàu vaøo coá ñònh vaø ñaàu vaøo bieán ñoåi.  Do ñoù: TVC TFC TC  Chi phí trong ngắn hạn Chi phí coá ñònh vaø chi phí bieán ñoåi 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 8  Chi phí bieán ñoåi trung bình AVC = TVC/Q  Chi phí coá ñònh trung bình AFC = TFC/Q  Chi phí trung bình AC = TC/Q = AVC+AFC Chi phí trong ngắn hạn Caùc chæ tieâu chi phí trung bình 6.11.2012 5 Kinh teá Vi moâ Ñaëng Vaên Thanh Baøi giaûng 16 Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 9 Chi phí trong ngắn hạn  Chi phí bieân (MC) laø chi phí taêng theâm khi doanh nghieäp saûn xuaát theâm moät ñôn vò saûn löôïng.  MC = DTC DQ DTVC DQ = Chi phí ngaén haïn cuûa doanh nghieäp ($) 0 50 0 50 --- --- --- --- 1 50 50 100 50 50 50 100 2 50 78 128 28 25 39 64 3 50 98 148 20 16.7 32.7 49.3 4 50 112 162 14 12.5 28 40.5 5 50 130 180 18 10 26 36 6 50 150 200 20 8.3 25 33.3 7 50 175 225 25 7.1 25 32.1 8 50 204 254 29 6.3 25.5 31.8 9 50 242 292 38 5.6 26.9 32.4 10 50 300 350 58 5 30 35 11 50 385 435 85 4.5 35 39.5 Saûn Chi phí Chi phí Toång Chi phí Chi phí Chi phí löôïng coá ñònh bieán ñoåi chi phí bieân coá ñònh bieán ñoåi Chi phí (TFC) (TVC) (TC) (MC) trung bình trung bình trung bình (AFC) (AVC) (AC) 6.11.2012 6 Kinh teá Vi moâ Ñaëng Vaên Thanh Baøi giaûng 16 Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 11 Caùc ñöôøng chi phí cuûa doanh nghieäp Saûn löôïng Chi phí ($ /naêm) 100 200 300 400 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 TVC TC TFC 50 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 12 Caùc ñöôøng chi phí cuûa doanh nghieäp Saûn löôïng Chi phí ($/saûn phaåm) 25 50 75 100 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 MC AC AVC AFC 6.11.2012 7 Kinh teá Vi moâ Ñaëng Vaên Thanh Baøi giaûng 16 Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 13 Chi phí trong ngắn hạn Moái lieân heä giöõa naêng suaát trung bình vaø chi phí bieán ñoåi trung bình, giöõa naêng suaát bieân vaø chi phí bieân .  Khi AP L (MP L ) taêng daàn thì AVC (MC) giaûm daàn  Khi AP L (MP L ) giaûm daàn thì AVC (MC) taêng daàn 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 14 Chi phí trong ngắn hạn  Moái lieân heä giöõa haøm saûn xuaát vaø haøm chi phí trong ngaén haïn.  Q= f(k,l). Vôùi k = k 0 => Q =f(l) hay coù theå vieát l = f(Q) (1)  TC = rk 0 + wl => TC = f(l) (2)  Theá (1) vaøo (2) => TC = f(Q) 6.11.2012 8 Kinh teá Vi moâ Ñaëng Vaên Thanh Baøi giaûng 16 Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 15  Theá naøo laø ñöôøng chi phí daøi haïn cuûa doanh nghieäp?  Trong daøi haïn, caùc doanh nghieäp coù theå thay ñoåi quy moâ töông öùng vôùi saûn löôïng saûn xuaát.  Ñöôøng chi phí daøi haïn laø ñöôøng coù chi phí toái thieåu ñoái vôùi moïi möùc saûn löôïng ñaàu ra. Chi phí daøi haïn 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 16 Chi phí trong daøi hạn  Caùc giaû ñònh  Hai ñaàu vaøo: Lao ñoäng (L) & voán (K)  Giaù lao ñoäng: möùc tieàn löông (w)  Giaù voán (r)  r ñöôïc tính töø tyû leä khaáu hao vaø laõi suaát Löïa choïn ñaàu vaøo ñeå cöïc tieåu hoùa chi phí 6.11.2012 9 Kinh teá Vi moâ Ñaëng Vaên Thanh Baøi giaûng 16 Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 17 Chi phí trong daøi hạn Vôùi ñieàu kieän toái öu: TC = wl + rk coù theå vieát ñöôïc phöông trình ñöôøng chi phí daøi haïn LRTC = f(Q) töø haøm saûn xuaát Q=Q(K,L) Löïa choïn ñaàu vaøo ñeå cöïc tieåu hoùa chi phí rw KL MPMP  6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 18  Toái thieåu hoùa chi phí vôùi caùc möùc ñaàu ra thay ñoåi  Ñöôøng phaùt trieån cuûa moät doanh nghieäp cho bieát caùc keát hôïp coù chi phí thaáp nhaát cuûa voán vaø lao ñoäng taïi moãi möùc saûn löôïng. Chi phí trong daøi hạn 6.11.2012 10 Kinh teá Vi moâ Ñaëng Vaên Thanh Baøi giaûng 16 Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 19 Ñöôøng phaùt trieån cuûa moät doanh nghieäp Lao ñoäng/naêm Voán/naêm Ñöôøng phaùt trieån Ñöôøng phaùt trieån moâ taû caùc keát hôïp chi phí toái thieåu giöõa lao ñoäng vaø voán ñöôïc söû duïng ñeå saûn xuaát ôû moãi möùc saûn löôïng ñaàu ra trong daøi haïn. 25 50 75 100 150 100 50 150 300 200 A $2000 Ñöôøng ñaúng phí Ñöôøng ñoàng löôïng 200 sp B $3000 Ñöôøng ñaúng phí Ñöôøng ñoàng löôïng 300 saûn phaåm C 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 20 Ñöôøng phaùt trieån daøi haïn Tính khoâng linh hoaït cuûa saûn xuaát trong ngaén haïn Lao ñoäng/naêm Voán/naêm l 2 Q 2 k 2 D C F E Q 1 A B l1 k 1 l 3 P Ñöôøng phaùt trieån ngaén haïn 6.11.2012 11 Kinh teá Vi moâ Ñaëng Vaên Thanh Baøi giaûng 16 Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 21  Chi phí trung bình daøi haïn (LAC) cuûa doanh nghieäp coù daïng nhö theá naøo öùng vôùi caùc tröôøng hôïp:  Coù tính kinh teá theo quy moâ? (Economies of scale)  Coù tính phi kinh teá theo quy moâ? (Diseconomies of scale) Ñöôøng chi phí trung bình daøi haïn 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 22 Chi phí trung bình daøi haïn khi khoâng coù tính kinh tế theo quy moâ Saûn löôïng Chi phí ($/saûn phaåm) Q 3 SAC 3 SMC 3 Q 2 SAC 2 SMC 2 LAC = LMC Coù nhieàu quy moâ nhaø maùy, vôùi SAC = $10 LAC = LMC vaø laø ñöôøng thaúng Q 1 SAC 1 SMC 1 6.11.2012 12 Kinh teá Vi moâ Ñaëng Vaên Thanh Baøi giaûng 16 Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 23 Chi phí trung bình vaø chi phí bieân daøi haïn vôùi tính kinh teá vaø phi kinh teá theo quy moâ Saûn löôïng Chi phí ($/saûn phaåm) LAC LMC A 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 24 Chi phí trung bình vaø chi phí bieân daøi haïn vôùi tính kinh teá vaø phi kinh teá theo quy moâ Saûn löôïng Chi phí ($/saûn phaåm) SMC 1 SAC 1 SAC 2 SMC 2 LMC Neáu saûn löôïng Q 1 nhaø quaûn trò seõ choïn nhaø maùy coù quy nhoû SAC 1 vaø SAC $8. Ñieåm B thuoäc LAC do chi phí xaây döïng nhaø maùy laø ít nhaát ñoái vôùi saûn löôïng ñaõ choïn. $10 Q 1 $8 B A LAC SAC 3 SMC 3 6.11.2012 13 Kinh teá Vi moâ Ñaëng Vaên Thanh Baøi giaûng 16 Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 25 Saûn xuaát vôùi hai ñaàu ra – Tính kinh teá theo phaïm vi  Ví duï:  Traïi nuoâi gaø – tröùng vaø thòt  Coâng ty saûn xuaát xe oâ toâ – xe con vaø xe taûi  Tröôøng ñaïi hoïc– Giaûng daïy vaø nghieân cöùu 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 26  Tính kinh teá theo phaïm vi (economies of scope) toàn taïi khi saûn löôïng ñaàu ra lieân keát cuûa moät coâng ty lôùn hôn toång saûn löôïng ñaàu ra cuûa hai coâng ty saûn xuaát rieâng leû moãi moät loaïi saûn phaåm.  Lôïi ích cuûa vieäc lieân keát saûn xuaát laø gì?  Haõy xem xeùt moät coâng ty saûn xuaát xe oâ toâ saûn xuaát xe con vaø maùy keùo Saûn xuaát vôùi hai ñaàu ra – Tính kinh teá theo phaïm vi 6.11.2012 14 Kinh teá Vi moâ Ñaëng Vaên Thanh Baøi giaûng 16 Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 27 Öu ñieåm: Söû duïng chung voán vaø lao ñoäng. 1) Cuøng chia seû nguoàn löïc quaûn lyù. 2) Cuøng söû duïng chung kyõ naêng lao ñoäng vaø maùy moùc thieát bò. Söû duïng ñöôøng bieán ñoåi saûn phaåm ñeå minh hoaï cho phöông aùn keát hôïp coù tính kinh teá theo phaïm vi Saûn xuaát vôùi hai ñaàu ra – Tính kinh teá theo phaïm vi 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 28 Ñöôøng bieán ñoåi saûn phaåm Soá xe con Soá maùy keùo O 2 O 1 moâ taû saûn löôïng ñaàu ra ôû möùc thaáp. Ñöôøng O 2 moâ taû saûn löôïng ñaàu ra ôû möùc cao vôùi lao ñoäng vaø voán nhieàu gaáp ñoâi. O 1 Moãi ñöôøng bieåu hieän nhöõng keát hôïp saûn löôïng ñaàu ra vôùi möùc ñaàu vaøo L & K cho tröôùc. 6.11.2012 15 Kinh teá Vi moâ Ñaëng Vaên Thanh Baøi giaûng 16 Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 29  Nhaän xeùt  Caùc ñöôøng bieán ñoåi saûn phaåm coù ñoä doác aâm  Trong ví duï neâu treân thuoäc tröôøng hôïp hieäu suaát khoâng ñoåi theo quy moâ  Do ñöôøng bieán ñoåi saûn phaåm laø loài, thì lieäu coù neân lieân keát saûn xuaát hay khoâng? Saûn xuaát vôùi hai ñaàu ra – Tính kinh teá theo phaïm vi 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 30  Nhaän xeùt Khoâng coù moái quan heä tröïc tieáp giöõa tính kinh teá theo phaïm vi vaø tính kinh teá theo quy moâ.  Coù theå coù tính kinh teá theo phaïm vi nhöng laïi coù tính phi kinh teá theo quy moâ.  Coù theå coù tính kinh teá theo quy moâ nhöng laïi khoâng coù tính kinh teá theo phaïm vi. Saûn xuaát vôùi hai ñaàu ra – Tính kinh teá theo phaïm vi 6.11.2012 16 Kinh teá Vi moâ Ñaëng Vaên Thanh Baøi giaûng 16 Chöông trình giaûng daïy kinh teá Fulbright 6.11.2012 Ñaëng Vaên Thanh 31 Möùc ñoä cuûa tính kinh teá theo phaïm vi ño löôøng soá tieát kieäm ñöôïc trong chi phí vaø ñöôïc bieåu dieãn nhö sau : C(Q 1 ) laø chi phí ñeå saûn xuaát Q 1 C(Q 2 ) laø chi phí ñeå saûn xuaát Q 2 C(Q 1 Q 2 ) laø chi phí lieân keát ñeå saûn xuaát caû hai saûn phaåm  Neáu SC > 0 – Tính kinh teá theo phaïm vi  Neáu SC < 0 – Tính phi kinh teá theo phaïm vi )( )()()C( SC 2,1 2,121 QQC QQCQCQ   Saûn xuaát vôùi hai ñaàu ra – Tính kinh teá theo phaïm vi