Giáo trình Lý thuyết phục chế trong ngành in

àng thöù khi in. Trong quaù trình ghi aûnh Postscript, hình daùng cuûa haït tram ñöôïc quyeát ñònh bôûi haøm ghi. Teân goïi haøm ghi (spot function) coù theå gaây neân söï nhaàm laãn, thí duï coù hai loaïi tram vuoâng nhöng moät loaïi luoân giöõ nguyeân hình daïng vuoâng cuûa noù ôû moïi taàng thöù (0 --> 100%) nhöng coù moät loaïi coù daïng troøn ôû phaàn saùng, bieán ñoåi thaønh hình vuoâng ôû phaàn toâng giöõa vaø laïi trôû laïi hình troøn ôû phaàn toái. Nhö vaäy teân goïi haøm ghi chæ ra caáu truùc hình daùng haït tram ñöôïc ghi treân töøng loaïi thieát bò öùng vôùi töøng ñieàu kieän phuïc cheá cuï theå. Caùc loaïi tram ñieän töû thöôøng ñöôïc söû duïng Tram EUCLIDEAN Haøm ghi tram Euclidean taïo ra caùc haït tram nöûa toâng coù daïng hình troøn ôû phaàn saùng, khi lôùn daàn vaø ñaït giaù trò toâng 50% noù bieán daïng thaønh hình vuoâng vaø caùc caïnh cuûa noù baét ñaàu ñuïng vaøo nhau taïo ra hình daïng oâ caroâ, khi tram Euclidean lôùn hôn 50% noù bieán daàn sang daïng troøn vôùi caùc ñieåm traéng nhoû ôû phaàn toái. Khi haït tram Euclidean ñuïng nhau ôû caû 4 goùc cuøng moät luùc ôû 50% moät söï nhaûy toâng seõ xuaát hieän. Tram Euclidean duøng toát cho phaàn lôùn caùc coâng taùc phuïc cheá. Söï gia taêng kích thöôùc cuûa haït tram ñöôïc kieåm soaùt moät caùch chính xaùc theo sô ñoà haøm ghi döôùi ñaây. 174 chöông 7 Caùc soá trong hình veõ treân bieåu dieãn giaù trò taàng thöù (töø taâm ra ngoaøi). Hình veõ döôùi ñaây cho thaáy ñoä lôùn vaø hình daùng haït tram ôû goùc 00. Ñöôøng vieàn phía ngoaøi cho bieát caùc ñöôøng bieân cuûa moät phaàn töû nöûa toâng. Tram troøn Tram troøn coù daïng hình troøn vaø giöõ nguyeân hình daùng cuûa noù khi thay ñoåi theo taàng thöù, vaøo khoaûng 78% caùc haït tram troøn baét ñaàu ñuïng nhau ôû caùc caïnh cheùo vaø caùc khoaûng traéng ôû giöõa nhìn gioáng nhö caùc ñieåm hình chieác goái loõm. ÔÛ dieän tích treân 78%, caùc haït tram troøn coù caùc öu ñieåm laø coù caùc goùc nhoû vaø goïn toái ña. Caùc goùc caïnh cuûa haït tram caøng nhoû vaø goïn seõ giuùp cho caùc haït tram nhoû deã baùm möïc vaø truyeàn sang giaáy. Caùc goùc caïnh cuûa haït tram caøng nhoû thì hieän töôïng gia taêng taàng thöù xaûy Quaù trình tram hoaù treân caùc maùy ghi phim vaø ghi baûn 175 Hình 7.14: Sô ñoà gia taêng dieän tích haït tram Euclidean. Hình 7.15: Caùc giaù trò taàng thöù cuûa tram Euclidean ôû goùc 00. ra caøng ít (vì caùc haït tram coù xu höôùng lôùn leân xuaát phaùt töø caùc goùc caïnh cuûa noù). Vieäc caùc haït tram chæ ñuïng vaøo nhau ôû 78% trôû leân coù nghóa laø hieän töôïng nhaûy toâng chæ xaåy ra ôû phaàn toái cuûa hình aûnh. Tram troøn daïng nghòch ñaûo (inverted round) Loaïi tram naøy coù cuøng hình daïng vaø öu ñieåm nhö tram troøn nhöng noù laø nhöõng ñieåm traéng treân neàn ñen (nghòch ñaûo cuûa tram troøn). Tram troøn daïng nghòch ñaûo raát toát cho caùc coâng taùc phuïc cheá baøi maãu coù nhieàu chi tieát taäp trung ôû phaàn toái. Thay vì caùc ñieåm coù goùc maøu traéng nôi phaàn toái gioáng nhö tram troøn, tram troøn daïng nghòch ñaûo laø nhöõng ñieåm troøn nhoû khoâng goùc caïnh ôû phaàn toái do vaäy caùc ñieåm tram trong phaàn toái nhoû vaø goïn toái ña. Tính chính xaùc cuûa cuûa hình daïng tram ñöôïc baûo toaøn. Vì loaïi tram naøy laø nghòch ñaûo cuûa tram troøn neân söï nhaûy toâng dieãn ra ôû taàng thöù 22%, tuy nhieân nhö ñaõ noùi ôû treân loaïi tram naøy chuû yeáu ñeå phuïc vuï cho coâng taùc phuïc cheá hình aûnh coù taàng thöù taäp trung chuû yeáu ôû phaàn toái neân söï nhaûy toâng naøy khoâng aûnh höôûng ñeán chaát löôïng chung cuûa hình aûnh (ôû loaïi baøi maãu naøy Lowkey original - phaàn saùng khoâng coù hoaëc coù raát ít caùc chi tieát). 176 chöông 7 Hình 7.17: Caùc giaù trò taàng thöù cuûa tram troøn daïng nghòch ñaûo ôû 00. Hình 7.16: Caùc giaù trò taàng thöù cuûa tram troøn ôû 00. Tram vuoâng Tram vuoâng coù daïng hình vuoâng vaø duy trì hình daïng cuûa noù ôû moïi taàng thöù. Tram vuoâng thöôøng ñöôïc duøng cho caùc hieäu quaû ñaëc bieät, noù phuïc cheá raát toát hình aûnh coù caùc ñöôøng chi tieát thoâ, nhieàu ñöôøng neùt. Loaïi tram naøy chæ thöïc söï ñuïng vaøo nhau ôû taàng thöù 100%. Tram vuoâng baûo toaøn hình daïng cuûa noù ôû phaàn trung gian toát hôn tram troøn nhöng laïi boäc loä caùc yeáu ñieåm cuûa noù ôû phaàn toái vaø phaàn saùng. Tram vuoâng nghòch ñaûo Loaïi tram naøy ñoâi khi coøn ñöôïc goïi laø tram ñöôøng cheùo nhau duøng ñeå taïo ra caùc hieäu quaû ñaëc bieät. Daïng tram naøy khi xuaát phaùt ôû phaàn saùng coù daïng caùc ñöôøng maøu ñen ñan cheùo nhau, gia taêng ñoä daøy caùc ñöôøng khi taàng thöù gia taêng vaø bieán thaønh caùc ñöôøng cheùo nhau maøu traéng ôû phaàn toái. Caùc ñöôøng tram naøy gia taêng dieän tích moät caùch ñeàu ñaën neân khoâng taïo ra söï nhaûy toâng. Quaù trình tram hoaù treân caùc maùy ghi phim vaø ghi baûn 177 Hình 7.18: Caùc giaù trò taàng thöù cuûa tram vuoâng ôû 00. Hình 7.19: Caùc giaù trò taàng thöù cuûa tram vuoâng daïng nghòch ñaûo ôû 00. Tram daïng kim cöông Tram kim cöông laø tram vuoâng ñöôïc ñaët leäch ñi moät goùc 450. ÔÛ taàng thöù 50% caùc goùc cuûa caùc ñieåm tram baét ñaàu ñuïng vaøo nhau taïo ra hình daïng caùc oâ vuoâng caroâ. Tram kim cöông coù hình daïng ñoái xöùng giöõa phaàn toái vaø phaàn saùng ôû döôùi 50% vaø töø 50% neân khoâng coù daïng nghòch ñaûo cuûa noù. Tram ñöôøng Caùc haøm ghi taïo tram ñöôøng seõ ñaët caùc ñöôøng theo caùc goùc ñoä yeâu caàu. Khi taàng thöù gia taêng caùc ñöôøng naøy seõ daøy hôn. Loaïi tram naøy luoân ñuïng nhau ôû hai ñaàu vaø thöïc söï ñuïng vaøo nhau ôû 100%. Loaïi tram naøy thích hôïp cho caùc hieäu quaû ñaët bieät vaø phuïc cheá toát ôû caùc goùc ñoä khoâng phaûi tieâu chuaån. Thí duï: Magenta = 450; vaøng = 1350; Cyan = 1050; Ñen = 1650 178 chöông 7 Hình 7.20: Caùc giaù trò taàng thöù cuûa haït tram kim cöông ôû 00. Hình 7.21: Caùc giaù trò taàng thöù cuûa tram ñöôøng ôû 00. Tram elip Söï gia taêng taàng thöù ñoät ngoät taïi toâng trung gian cuûa tram Euclidean coù theå ñöôïc khaéc phuïc khi söû duïng tram elip. Tram elip ñuïng hai caïnh vaøo nhau ôû taàng thöù döôùi 50% vaø ñuïng caû 4 caïnh vaøo nhau ôû taàng thöù treân 50%. Chính vì 2 laàn ñuïng vaøo nhau nhö theá seõ laøm söï ra taêng taàng thöù ñôõ xaûy ra ñoät ngoät. Thoâng thöôøng caùc haït tram elip seõ ñuïng nhau laàn ñaàu ôû 40% vaø laàn thöù hai ôû 60% nhöng ta coù theå khoáng cheá söï ñuïng nhau ôû caùc taàng thöù khaùc nhau qua caùc haøm ghi. Vì traùnh ñöôïc hieän töôïng gia taêng taàng thöù ñoät ngoät ôû 50% neân tram elip thích hôïp cho vieäc phuïc cheá caùc hình aûnh coù toâng chuyeån ñeàu ôû phaàn trung gian thí duï nhö da ngöôøi. Trong caùc haøm ghi treân heä thoáng maùy ghi film hieän ñaïi caùc ñieåm tram elip truyeàn thoáng ñöôïc choïn baèng caùch xaùc ñònh daïng tram Euclidean vôùi caùc giaù trò cuûa hình elip. Ta coù theå xaùc ñònh giaù trò tyû leä hai ñöôøng kính elip töø 1 (troøn) ñeán 0,5 (giaõn toái ña) baèng caùch taêng töøng giaù trò 0,1. Tuøy theo hình aûnh caàn phuïc cheá ta coù theå xaùc ñònh giaù trò tyû leä hai ñöôøng kính elip cho thích hôïp. Tram elip phuïc cheá toát ôû phaàn toâng trung gian nhöng khoâng toát ôû phaàn toái. Khi baùn kính lôùn cuûa caùc haït tram elip ñuïng vaøo nhau, caùc haøng haït tram nhìn gioáng nhö nhöõng traùi banh noái lieàn vôùi nhau. Khi caùc baùn kính nhoû cuûa caùc haït tram ñuïng vaøo nhau (phaàn toái) ta seõ thaáy caùc ñieåm traéng nhoû xuaát hieän vôùi hình caùc ñieåm nhoû loõm vaøo, caùc ñieåm naøy coù khuynh höôùng bò laáp khi nhaän möïc vaø truyeàn sang giaáy laøm maát caùc chi tieát trong phaàn toái. Tính chaát elip khoâng aûnh höôûng ñeán haøm ghi cho tram ñöôøng khi söû duïng cho haøm ghi tram vuoâng, daïng elip seõ laøm thay ñoåi hình daïng cuûa caùc goùc haït tram khi dieän tích gia taêng. Tuy nhieân khi khoâng aùp duïng tính chaát elip cho haøm ghi tram ñöôøng thì caùc goùc cuûa caû hai höôùng tram ñöôøng chæ thöïc söï ñuïng vaøo nhau ôû 100%. Haøm ghi cho tram vuoâng daïng nghòch ñaûo laøm vieäc ngöôïc so vôùi tram vuoâng caùc goùc caïnh ôû caû hai höôùng chæ ñuïng nhau ôû 0%. Quaù trình tram hoaù treân caùc maùy ghi phim vaø ghi baûn 179 Ñoái vôùi caùc haøm ghi khaùc (Euclidean, troøn, nghòch ñaûo cuûa troøn vaø kim cöông) baûng döôùi ñaây cho thaáy caùc caïnh cuûa haït tram ñuïng vaøo nhau ôû caùc taàng thöù khi ñöôïc aùp ñaët tính chaát cuûa tram elip. 180 chöông 7 Ellipticity Setting Percent Touch Horizontally Percent Touch Vertically 0.5 25 75 0.6 30 70 0.7 35 65 0.8 40 60 0.9 45 55 1.0 50 50 Baûng 7.1: Tính chaát elip ñöôïc aùp ñaët cho caùc loaïi tram Euclidean, troøn, nghòch ñaûo troøn vaø kim cöông trong ñoù tyû leä hai ñöôøng kính baèng 1 khoâng laøm thay ñoåi caáu truùc cuûa haøm ghi trong khi tyû leä 0,5 laøm thay ñoåi nhieàu Hình 7.22: Caùc aûnh höôûng cuûa hình daùng haït tram elip.Haït tram coù tyû leä hai ñöôøng kính elip laø 0,8 ôû 00 aùp duïng cho hai loaïi tram troøn vaø Euclidean. Caùc daïng maùy ghi film Maùy ghi film daïng Capstan Maùy ghi film daïng capstan hoaït ñoäng theo nguyeân lyù queùt töøng ñöôøng thaúng moät leân beà maët cuûa film. Film ñöôïc naïp nguyeân cuoän vaøo maùy vaø ñöôïc keùo bôûi caùc caëp loâ keùo vaø loâ ñeäm ñeå ñöa vaøo vuøng ghi cuûa tia laser. Cöù sau moãi laàn ghi film laïi ñöôïc keùo nhích sang ñeå tieáp tuïc ghi cho ñeán khi ghi xong. Ñoä caêng cuûa film ñöôïc taïo ra bôûi caëp loâ keùo vaø caëp loâ ñeäm tröôùc ngaên chöùa film. Söùc caêng taïo ra bôûi caùc loâ phaûi ñöôïc ñieàu chænh cöïc kyø chính xaùc ñeå duy trì löïc keùo ñoàng nhaát treân toaøn boä tôø film khi noù ñöôïc keùo ñi sau moãi vaïch ghi cuûa tia laser. Löïc keùo cuûa loâ keùo phaûi ñieàu chænh kyõ löôõng hôn caùc loâ ñeäm ñeå film khoâng bò truøng xuoáng cuõng nhö khoâng bò caêng quaù. Tuy nhieân trong suoát quaù trình ghi söï bieán ñoåi veà söùc caêng cua film coù theå bò gaây ra do ngaên chöùa film (film bò naïp chaët vaø khoâng caân khieán cho film ñöôïc keùo leân khoâng ñeàu), söï bieán ñoåi naøy khoâng theå traùnh khoûi khieán cho chaát löôïng ghi film ñaït ñöôïc khoâng cao. Thoâng thöôøng caùc nhaø thieát keá maùy ghi film daïng capstan phaûi chaáp nhaän caùc ñieàu kieän thay ñoåi veà söùc caêng cuûa film ñeå tính toaùn toác ñoä naïp film vaø söï choàng maøu giöõa caùc baûn film chính xaùc. Quaù trình tram hoaù treân caùc maùy ghi phim vaø ghi baûn 181 Hình 7.23: Sô ñoà naïp film treân maùy ghi film kieåu capstan. Khi ghi aûnh, tia laser seõ vaïch leân heát chieàu ngang cuûa laù film. Nhö vaäy toác ñoä ghi vaø toác ñoä naïp phaûi ñöôïc duy trì oån ñònh trong suoát quaù trình ghi traùnh tình traïng khôûi ñoäng xong roài döøng laïi khieán film bò ghi choàng leân hoaëc caùc haøng ghi caùch xa nhau. Ñeå giöõ cho ñaàu ghi hoaït ñoäng oån ñònh, toaøn boä döõ lieäu sau khi RIP xong phaûi ñöôïc löu treân maùy ghi film baèng caùch söû duïng caùc boä phaän ñeäm trong (page buffer). Caùc boä ñeäm naøy thöïc chaát laø caùc ñóa cöùng nhöng ñaëc bieät ôû choã laø döõ lieäu sau khi ghi xong seõ ñöôïc cheùp ñeø leân bôûi caùc döõ lieäu chöa ghi. Boä ñeäm trong cuõng coù theå löu tröõ vaø saép xeáp thöù töï caû boán baûn taùch maøu roài xuaát ra töøng maøu moät. Hieän nay treân moät soá maùy ghi daïng capstan hieän ñaïi ngöôøi ta boá trí hai ñóa ñeäm, moät ñóa laøm nhieäm vuï nhaän döõ lieäu töø RIP vaø chuyeån sang ñóa coøn laïi laøm nhieäm vuï ñöa döõ lieäu vaøo maùy ghi film. Do quaù trình ghi yeâu caàu phaûi phoái hôïp raát nhòp nhaøng vaø chính xaùc neân taát caû caùc yeáu toá thay ñoåi veà nhieät ñoä, moâi tröôøng vaø ñoä rung cuûa neàn nhaø ñeàu gaây neân nhöõng aûnh höôûng nhaát ñònh ñeán chaát löôïng film. 182 chöông 7 Hình 7.24: Maùy xuaát phim daïng casptan Do ñaàu ghi naèm coá ñònh vaø queùt caùc tia leân heát chieàu roäng cuûa tôø film neân khoaûng caùch töø ñaàu ghi ñeán caùc ñieåm treân film khoâng ñeàu nhau, chính ñieàu naøy laøm giôùi haïn ñoä roäng cuûa tôø film ñöôïc ghi vì ta phaûi duy trì moät khoaûng tieâu cöï nhaát ñònh neáu khoâng caùc haït tram ghi leân film seõ khoâng saéc neùt nhaát laø hai meùp cuûa tôø film. Vì film ñöôïc naïp nguyeân cuoän vaø caùc tia laser cöù laàn löôït queùt caùc ñöôøng theo chieàu roäng cuûa tôø film neân ñoä daøi cuûa tôø film ñöôïc ghi khoâng giôùi haïn tuy nhieân do dung löôïng cuûa boä nhôù treân maùy ghi vaø RIP bò giôùi haïn neân treân thöïc teá chieàu daøi laù film ñöôïc ghi coøn tuøy thuoäc vaøo RIP vaø dung löôïng boä nhôù treân maùy xuaát film. Maùy ghi film daïng troáng xoay Maùy ghi film daïng troáng noäi: Trong moät maùy ghi film daïng troáng noäi film seõ ñöôïc naïp vaøo phía beà maët phía trong cuûa moät troáng daïng hình truï. Trong quaù trình ghi film troáng vaø film coá ñònh trong khi tia laser ñöôïc chuyeån ñoäng xoay troøn vaø tònh tieán bôûi moät heä thoáng cô hoïc chính xaùc ñeå ghi leân film. Quaù trình tram hoaù treân caùc maùy ghi phim vaø ghi baûn 183 Hình 7.25: Khoaûng caùch caùc tia laser töø ñaáu ghi tôùi film khoâng ñeàu nhau. Ñeå chuaån bò ghi moät file döõ lieäu, ñaàu tieân film seõ ñöôïc naïp leân cuoän troøn phía trong beà maët troáng cho ñeán khi laáp ñaày dieän tích quy ñònh theo ñöôøng kính cuûa troáng, sau ñoù film seõ ñöôïc caét ñeå taùch rôøi cuoän film, caùc loã huùt chaân khoâng phía trong beà maët troáng seõ giöõ film coá ñònh trong suoát quaù trình ghi. Moät heä thoáng göông xoay phaûn xaï seõ quay troøn ñeå phaûn chieáu caùc tia laser leân film theo töøng vaïch troøn, cöù sau moãi voøng ghi heä thoáng göông xoay phaûn xaï laïi ñöôïc tònh tieán ñeå ghi tieáp cho ñeán khi ghi heát laù film (Cuõng töông töï nhö maùy ghi film daïng capstan döõ lieäu ñieàu khieån tia laser ghi leân film laø caùc döõ lieäu nhò phaân: 1 laø ghi vaø 0 laø khoâng ghi). Sau khi ghi xong moät laù film, caùc oáng huùt chaân khoâng ôû beà maët phía trong oáng seõ ñöôïc taét ñeå nhaû tôø film ra, cuoái cuøng film ñöôïc ñöa vaøo ngaên chöùa film ñeå ñem ñi hieän. Vì film luoân ñöôïc giöõ coá ñònh trong quaù trình ghi neân khoâng xaûy ra baát kyø moät loãi naøo do chuyeån dòch cuûa film gioáng nhö maùy ghi film daïng capstan. Heä thoáng huùt chaân khoâng giöõ film coù theå huùt buïi vaøo vaø buïi baëm coù theå ñöôïc ñöa vaøo trong troáng qua quaù trình naïp film vaøo troáng. Do film ñöôïc caét thaønh töøng laù neân kích thöôùc cuûa file aûnh phaûi leä thuoäc vaøo kích thöôùc cuûa laù film cuõng nhö khoaûng ghi ñöôïc cuûa maùy ghi. 184 chöông 7 Hình 7.26: Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa maùy ghi film daïng troáng noäi. Quaù trình tram hoaù treân caùc maùy ghi phim vaø ghi baûn 185 Hình 7.27: Boä phaän ghi cuûa maùy xuaát phim kieåu troáng noäi. Troáng ghi Boä phaän naïp phim Hình 7.28: Maët caét doïc cuûa boä phaän ghi treân maùy ghi film daïng troáng noäi. Ñaàu ghi Troáng ghi Boä phaän naïp phim Phim Maùy ghi film daïng troáng ngoaïi: Trong moät maùy ghi film daïng troáng ngoaïi, film ñöôïc cuoän leân phía maët ngoaøi cuûa moät troáng xoay hình truï. Moät heä thoáng ghi ñöôïc thieát keá ñeå caùc tia cuûa noù höôùng vaøo film ñöôïc cuoän troøn treân troáng. ÔÛ maùy ghi film loaïi naøy tia laser ñöôïc giöõ coá ñònh trong khi troáng mang film quay quanh truïc cuûa noù ñeå ñöôïc tia laser ghi heát moät voøng, cöù sau moãi voøng queùt ñaàu ghi laïi ñöôïc nhích sang beân ñeå tieáp tuïc ghi leân film cho ñeán khi heát laù film. Cuõng gioáng nhö maùy ghi film daïng troáng noäi, film sau khi ñöôïc naïp leân troáng seõ ñöôïc caét ñeå taùch ra khoûi cuoän vaø heä thoáng huùt chaân khoâng treân beà maët troáng cuõng phaûi maïnh hôn ñeå giöõ laù film khoâng bò vaêng ra khi quay vôùi toác ñoä cao. Heä thoáng cô hoïc cuûa maùy xuaát film daïng troáng ngoaïi phaûi ñöôïc cheá taïo chính xaùc ñeå giöõ cho troáng luoân caân baèng choáng ñöôïc ñoä rung khi quay vôùi toác ñoä cao. Xeùt veà maët toác ñoä thì troáng ngoaïi khoâng theå quay nhanh baèng heä thoáng göông phaûn xaï ôû maùy ghi daïng troáng noäi do coàng keành hôn vaø naëng hôn nhöng hieän nay ngöôøi ta boá trí nhieàu tia (khoaûng 80 --> 120 tia) ñeå ñaït ñöôïc toác ñoä ghi cao hôn (maùy ghi daïng troáng noäi chæ coù moät tia ghi). 186 chöông 7 Hình 7.29: Nguyeân lyù hoaït ñoäng cuûa maùy ghi film daïng troáng ngoaïi. Treân caùc heä thoáng xuaát film hieän ñaïi ngaøy nay ngöôøi ta thöôøng duøng nhieàu ngaên chöùa film, film coù caùc kích côõ chieàu roäng khaùc nhau, tuøy theo nhu caàu söû duïng maø ngöôøi kyõ thuaät vieân quyeát ñònh choïn kích côõ film ôû caùc ngaên cho phuø hôïp. Quaù trình tram hoaù treân caùc maùy ghi phim vaø ghi baûn 187 Phim Troáng ghi Boä phaän ñieàu bieán Göông hoäi tuï Ñaàu ghi Tia laser Hình 7.30: Boä phaän ghi treân maùy xuaát phim daïng troáng ngoaïi Hình 7.31: Sô ñoà naïp phim treân maùy xuaát phim daïng troáng xoay Nhûäng yïëu töë naâo quyïët àõnh chêët lûúång trong viïåc queát hònh vaâ söë hoáa hònh aãnh? Caác khaã nùng kyä thuêåt cuãa thiïët bõ queát chó laâ möåt yïëu töë, tònh traång baâi mêîu, kyä nùng cuãa ngûúâi kyä thuêåt viïn àiïìu khiïín thiïët bõ queát vaâ cuöëi cuâng chûá chûa phaãi laâ hïët, àoá laâ hònh aãnh cuöëi cuâng àûúåc duâng àïí laâm gò? Têët caã caác yïëu töë taác àöång qua laåi vúái thiïët bõ queát quyïët àõnh chêët lûúång cuãa hònh aãnh coá àaåt yïu cêìu hay khöng? Khöng phaãi têët caã caác daång xuêët yïu cêìu mûác àöå kyä thuêåt cao nhêët, mùæc tiïìn nhêët àïìu cho ra chêët lûúång cao. Chuáng ta haäy xem xeát vêën àïì chêët lûúång cuãa aãnh queát úã khña caånh khaã nùng kyä thuêåt cuãa caác thiïët bõ söë hoáa hònh aãnh vúái caái nhòn vïì kïët quaã cuöëi cuâng cuãa hònh aãnh àûúåc xuêët ra, coân caác vêën àïì vïì àùåc tñnh cuãa baâi mêîu, kyä nùng queát hònh quyïët àõnh àïën chêët lûúång hònh aãnh nhû thïë naâo? Chuáng ta seä baân tiïëp úã phêìn sau. Chöông 8 Xaùc ñònh chaát löôïng queùt hình Caác tiïu chuêín khaác nhau vïì chêët lûúång hònh queát Chêët lûúång queát hònh laâ möåt yïëu töë vûâa àuã àïí àaáp ûáng têët caã caác yïu cêìu xuêët cho möåt muåc àñch cuå thïí. Möåt ngûúâi chõu traách nhiïåm úã möåt taåp chñ quaãng caáo coá riïng möåt tiïu chuêín vïì chêët lûúång, möåt nhaâ xuêët baãn saách coá möåt yïu cêìu khaác vaâ möåt nhaâ saãn xuêët caác phêìn mïìm giaãi trñ cho treã em laåi coá riïng möåt tiïu chuêín khaác nûäa. Caã ba ngûúâi naây coá thïí àaåt àûúåc chêët lûúång cuãa hoå bùçng caách sûã duång caác kyä thuêåt queát hoaân toaân khaác nhau xeát vïì giaá caã vaâ khaã nùng cuãa thiïët bõ. Hònh aãnh thu àûúåc laâm vûâa yá ngûúâi sûã duång laâ kïët quaã cuãa möåt sûå hoâa húåp thaânh cöng giûäa khaã nùng cuãa thiïët bõ söë hoáa vaâ àoâi hoãi chêët lûúång xuêët ra cuãa ngûúâi cêìn sûã duång. CHUÁ YÁ: trong caác maáy queát aãnh hay maáy chuåp kyä thuêåt söë chêët lûúång cuãa hïå thöëng quang hoåc laâ möåt yïëu töë böí sung quyïët àõnh chêët lûúång cuãa hònh aãnh thu vaâo. Àöå phên giaãi Àöå phên giaãi nhêåp (Input resolution); àöå phên giaãi khi queát (Scanning resolution); àöå phên giaãi quang hoåc (Optical resolution) àöå phên giaãi nöåi suy (Interpolated resolution); àöå phên giaãi maân hònh (Screen resolution); àöå phên giaãi aãnh (Image resolution) àöå phên giaãi xuêët (Output resolution) laâ nhûäng thuêåt ngûä trong tuy àún giaãn nhûng coá thïí laâ baån àang luáng tuáng khi àang tòm caách lyá giaãi vaâ phên biïåt noá möåt caách raåch roâi. ÚÃ àêy chuáng ta xem xeát chuã yïëu hai loaåi àöå phên giaãi coá aãnh hûúãng àïën chêët lûúång queát hònh àoá laâ àöå phên giaãi nhêåp (cuäng àûúåc biïët nhû laâ àöå phên giaãi khi queát) vaâ àöå phên giaãi quang hoåc. Chuáng ta cuäng seä xem xeát möåt caách ngùæn goån caác thuêåt ngûä “àöå phên giaãi” khaác vaâ ài sêu hún trong caác phêìn sau. 190 chöông 8 Àöå phên giaãi nhêåp (Input resolution) Têët caã caác thiïët bõ queát aãnh digital, caác maáy quay phim video digi- tal vaâ caác maáy chuåp photo CD taåi traåm laâm viïåc àïìu coá caác chûác nùng sau: 1. Chuyïín àöíi thöng tin dûúái daång analog sang dûä liïåu digital àïí maáy tñnh coá thïí sûã duång. 2. Taåo ra caác hònh aãnh bõ phên àiïím bao göìm caác lûúái àiïím trùæng àen, hònh coá caác sùæc àöå xaám vaâ caác pixel maâu (pixel = picture ele- ment : phêìn tûã aãnh). CHUÁ YÁ: Thuêåt ngûä bitmap khöng dõch ra tiïëng Viïåt úã àêy búãi vò chuáng töi khöng àuã vaâ khöng tòm àûúåc tûâ naâo tûúng ûáng àïí dõch. Chuáng töi xin giaãi thñch nöm na nhû sau: Hònh bitmap liïn quan àïën caác hònh aãnh chó àûúåc taåo búãi hai traång thaái hoùåc trùæng hoùåc àen, khaái niïåm naây liïn quan àïën 1bit thöng tin trong maáy tñnh. Àïí dïî quaãn lyá vaâ xûã lyá trïn maáy tñnh têët caã caác hònh aãnh àïìu phaãi àûúåc phên àiïím (söë àiïím àûúåc phên tuây thuöåc vaâo baån queát vaâ xuêët nhû thïë naâo, àiïìu naây chuáng töi seä noái kyä úã phêìn sau) vaâ möîi àiïím cuãa hònh aãnh phaãi àûúåc àõnh võ taåi giao àiïím cuãa caác lûúái àiïím giao nhau do maáy tñnh taåo ra àïí quaãn lyá vaâ khaái niïåm àõnh võ caác àiïím aãnh vaâo giao àiïím cuãa caác lûúái àiïím tiïëng Anh goåi laâ to map. Bêy giúâ baån dïî daâng hiïíu àûúåc hònh bitmap laâ gò röìi. Cêìn phaãi phên biïåt roä hai khaái niïåm Raster (phên àiïím) vaâ bitmap. Hònh aãnh phên àiïím (Raster Image) thûúâng àûúåc goåi laâ hònh bitmap (bitmapped Image), nhûng coá möåt sûå khaác biïåt quan troång giûäa hai loaåi hònh naây. Thuêåt ngûä aãnh phên àiïím bao göìm têët caã caác hònh aãnh taåo ra trïn cú súã caác pixel (àiïím aãnh) bêët kïí caác àùåc tñnh maâu cuãa chuáng. Coân hònh aãnh bitmap chó bao göìm caác pixel trùæng vaâ àen. 3. Lêëy mêîu hay thu nhêån hònh aãnh göëc theo àöå phên giaãi (thêëp hay cao, bao nhiïu pixel trïn möîi inch...). Kiïím tra caác giaá trõ àöå xaám vaâ maâu taåi àiïím thu nhêån. Xaùc ñònh chaát löôïng queùt hình 191 Àöå phên giaãi nhêåp cuãa maáy queát möåt caách àún giaãn ào lûúâng mêåt àöå àiïím maâ thiïët bõ queát lêëy mêîu thöng tin trong phaåm vi möåt khoaãng khöng gian cho trûúác (thöng thûúâng laâ bao nhiïu pixel per inch hoùåc pixel per centimet) trong suöët quaá trònh söë hoáa hònh aãnh. Mùåc duâ àöå phên giaãi nhêåp laâ möåt yïëu töë quyïët àõnh àïën chêët lûúång cuãa aãnh queát vaâ ngûúâi ta hay noái laâ àöå phên giaãi nhêåp caâng cao thò tûå nhiïn seä dêîn túái chêët lûúång aãnh caâng cao. Àiïìu naây àöi khi khöng phaãi àuáng hoaân toaân hay noái àuáng hún laâ khöng cêìn thiïët phaãi queát aãnh úã àöå phên giaãi cao thò múái cho ra chêët lûúång töët... ÚÃ phêìn sau baån seä thêëy rùçng àiïìu quan troång laâ phaãi coá àuã söë thöng tin digital trong möåt aãnh vaâ àïí quyïët àõnh xem àöå phên giaãi nhêåp bao nhiïu laâ àuáng, chuáng ta cêìn phöëi húåp àöå phên giaãi nhêåp vúái kñch thûúác hai chiïìu cuãa aãnh khi xuêët. Àiïím aãnh (pixel), àiïím ghi (dot) hay àiïím mêîu (sample) Coá möåt sûå böëi röëi àaáng àïí quan têm laâ duâng tûâ naâo cho àuáng khi ào lûúâng àöå phên giaãi nhêåp cho caác thiïët bõ queát aãnh. Sûå nhêìm lêîn àaä trúã nïn nhiïìu hún búãi vò möåt tûâ àún giaãn thûúâng diïîn taã nhiïìu nghôa trong lônh vûåc chïë baãn àïí baân vaâ truyïìn thöng àa phûúng tiïån, caác tûâ thûúâng nhêìm lêîn laâ ppi, spi vaâ dpi. PPI (pixel per inch) Tûâ pixel coá thïí diïîn taã nhiïìu nghôa: mêåt àöå thöng tin maâ thiïët bõ queát coá thïí thu nhêån trïn möîi inch (àöå phên giaãi nhêåp hay àöå phên giaãi khi queát), töíng söë thöng tin trong möåt hònh aãnh bõ phên àiïím (àöå phên giaãi aãnh) vaâ söë phêìn tûã riïng biïåt coá thïí nhòn thêëy àûúåc theo chiïìu ngang maâ maân hònh maáy vi tñnh coá thïí biïíu diïîn cuâng möåt luác (àöå phên giaãi maân hònh). Viïåc phên biïåt nhûäng ppi trong caác caách duâng cuãa noá rêët quan troång. Caác giao diïån duâng phêìn mïìm cho nhiïìu thiïët bõ digital mö taã tyã lïå thu nhêån tñn hiïåu theo àún võ ppi. Ngûúåc laåi nhiïìu thiïët bõ maáy quay phim vaâ video laåi chó coá möåt àöå phên giaãi cöë àõnh khi thu nhêån tñn hiïåu 192 chöông 8 (àöå phên giaãi nhêåp). Caác maáy queát hònh thöng thûúâng coá sùén möåt loaåt caác àöå phên giaãi cho pheáp baån choån. Nhûng khi tyã lïå thu nhêån tñn hiïåu caâng cao (àöå phên giaãi nhêåp hay àöå phên giaãi queát cao) thò kñch thûúác cuãa caác pixel maâ noá taåo ra seä nhoã ài. Baån coá thïí hiïíu möåt caách dïî daâng khi baån tûúãng tûúång laâ baån muöën nheát 50 mûúi con caá vaâo trong möåt caái höåp chó chûáa àûúåc 25 con theo kñch cúä chuêín thò con caá cuãa baån phaãi coá kñch thûúác bùçng möåt nûãa kñch cúä con caá chuêín. Thuêåt ngûä pixel cuäng duâng àïí chó ra töíng söë thöng tin möåt hònh aãnh söë hoáa chûáa theo chiïìu doåc vaâ chiïìu ngang cuãa noá (thñ duå nhû aãnh 800x400 pixel). Àiïìu naây chó ra àöå phên giaãi aãnh hún laâ àöå phên giaãi nhêåp. Cuöëi cuâng nhiïìu ngûúâi sûã duång thuêåt ngûä pixel àïí mö taã àöå phên giaãi maân hònh. Söë lûúång caác phêìn tûã riïng biïåt theo chiïìu doåc vaâ chiïìu ngang coá thïí thêëy àûúåc maâ möåt maân hònh maáy vi tñnh coá thïí biïíu diïîn (thñ duå maân hònh 1024 x 768 pixel). Kñch thûúác cuãa caác pixel trïn maân hònh vi tñnh khöng giöëng nhû kñch thûúác caác pixel àûúåc thu nhêån búãi caác thiïët bõ queát hònh úã chöî noá luön luön cöë àõnh. Vò leä àoá möåt maân hònh maáy vi tñnh biïíu diïîn têët caã caác pixel cuãa moåi hònh aãnh bùçng möåt kñch thûúác cöë àõnh. Àiïìu naây giaãi thñch taåo sao möåt hònh aãnh àûúåc queát úã àöå phên giaãi nhêåp laâ 300 ppi biïíu diïîn trïn maân hònh 72 ppi cuãa maáy vi tñnh laåi lúán hún khi noá àûúåc in ra. SPI (sample per inch) Nhûäng ngûúâi theo chuã nghôa thuêìn tuáy coá thïí àuáng khi hoå cho rùçng tûâ “mêîu” (sample) chûá khöng phaãi pixel nïn àûúåc duâng àïí diïîn taã nhûäng gò maâ caác thiïët bõ queát thu nhêån àûúåc vaâ taåo ra. Vò ppi coá thïí coá nhiïìu nghôa khaác nûäa, nhûng vêën àïì úã àêy chuáng ta àùåt ra chó àïí tham khaão, coân nïëu caác baån duâng tûâ ppi maâ vêîn hiïíu baån muöën noái cho trûúâng húåp naâo thò tuây baån khöng coá gò sai caã. DPI (dot per inch) Möåt vaâi taåp chñ vaâ trïn möåt vaâi giao diïån phêìm mïìm vêîn coân sûã duång thuêåt ngûä dpi (dot per inch) àïí diïîn taã àöå phên giaãi khi queát Xaùc ñònh chaát löôïng queùt hình 193 (Scanning resolution) hay àöå phên giaãi nhêåp (Input resolution), thñ duå nhû trïn giao diïån cuãa maáy queát Microtek-Scanmaker 3. Tuy nhiïn vïì mùåt kyä thuêåt maâ noái dpi liïn quan túái àöå phên giaãi xuêët (Output reso- lution), noá chñnh laâ mêåt àöå àiïím theo chiïìu ngang maâ Imagesetter hay caác maáy in laser Postscript taåo ra trong suöët quaá trònh xuêët. Baån haäy cêín thêån àûâng nhêìm lêîn giûäa ppi vaâ dpi khi laâm viïåc vúái caác giao diïån cuãa maáy queát vaâ Imagesetter. Àöå phên giaãi quang hoåc vaâ àöå phên giaãi nöåi suy Möåt trong nhûäng àiïím quan troång nhêët cuãa baån khi lûåc choån möåt maáy queát hay möåt maáy chuåp hònh bùçng kyä thuêåt söë khöng duâng phim laâ àöå phên giaãi nhêåp töëi àa cuãa möåt thiïët bõ cuå thïí. Caác nhaâ saãn xuêët xaác àõnh àöå phên giaãi naây theo hai caách. Àöå phên giaãi quang hoåc (Optical resolution) hay àöå phên giaãi nöåi suy (Interpolated resolution). Àöå phên giaãi quang hoåc (Optical resolution) Àöå phên giaãi quang hoåc diïîn taã töíng söë thöng tin thûåc tïë maâ hïå thöëng quang hoåc cuãa thiïët bõ coá thïí thu nhêån àûúåc. Caác yïëu töë xaác àõnh àöå phên giaãi quang hoåc thò khaác nhau tuây thuöåc vaâo thiïët bõ söë hoáa. Trong caác maáy queát daång phùèng Flatbed, maáy queát cêìm tay vaâ caác loaåi maáy queát phim slide thò àöå phên giaãi quang hoåc töëi àa tuây thuöåc vaâo hai yïëu töë: Söë lûúång caác phêìn tûã thu nhêån tñn hiïåu riïng reä trong haâng CCD àûúåc böë trñ trong phaåm vi àêìu queát vaâ chiïìu röång nhêët cuãa baâi mêîu maâ maáy queát coá thïí chêëp nhêån. Thñ duå möåt maãng CCD 5.100 phêìn tûã caãm nhêån trong möåt maáy queát maâ chêëp nhêån caác baâi mêîu lïn túái 8,5 inch theo chiïìu röång coá thïí taåo ra àöå phên giaãi quang hoåc töëi àa theo chiïìu ngang laâ 600 ppi (5100 : 8.5 = 600ppi). Àöå phên giaãi quanq hoåc = Töíng söë phêìn tûã CCD/Chiïìu röång töëi àa maáy queát àûúåc. Khoaãng chiïìu daâi àêìu queát di chuyïín qua baâi mêîu quyïët àõnh àöå phên giaãi quang hoåc theo chiïìu doåc, noá coá thïí cao hún àöå phên 194 chöông 8 giaãi quang hoåc theo chiïìu ngang. Caác maáy quay phim, chuåp hònh duâng kyä thuêåt söë cuäng nhû möåt vaâi maáy queát baâi mêîu thêëu minh coá àùåc tñnh laâ sûã duång caác maãng CCD hònh chûä nhêåt (chûá khöng di chuyïín theo daång àûúâng thùèng) àïí queát àuã söë pixel maâ chuáng coá thïí thu nhêån theo hai chiïìu. Trong caác maáy queát daång tröëng xoay, töëc àöå quay cuãa nguöìn saáng, khaã nùng di chuyïín cuãa motor vaâ kñch thûúác cuãa khe húã (Aperture) trïn öëng kñnh quyïët àõnh àöå phên giaãi quang hoåc töëi àa. CHUÁ YÁ: Caác nhaâ saãn xuêët maáy queát phùèng Flatbed thûúâng quaãng caáo àöå phên giaãi theo chiïìu doåc cao gêëp 2 lêìn àöå phên giaãi theo chiïìu ngang, thñ duå 600 x 1200 ppi. Búãi vò caác thiïët bõ cú khñ cuãa maáy scanner naây di chuyïín àûúåc caác khoaãng nûãa bûúác tûác laâ cuâng möåt luác chuáng coá thïí queát löë möåt nûãa pixel vúái kïët quaã laâ coá caác pixel àûúåc queát chöìng lïn nhau. Àïí lêëy àûúåc caác kïët quaã cuöëi cuâng vïì maâu vaâ àöå xaám caác maáy queát phaãi thûåc hiïån caác phûúng phaáp tñnh àïí laâm cho àïìu nhûäng chöî bõ queát chöìng. Àöå phên giaãi quang hoåc thûåc sûå cuãa nhûäng loaåi scanner naây thêëp hún àöå phên giaãi maâ hoå àûa ra (thñ duå 600 x 600 ppi). Àöå phên giaãi nöåi suy Àöå phên giaãi nöåi suy töëi àa cuãa thiïët bõ traái laåi àaåi diïån cho lûúång thöng tin maâ möåt maáy queát coá thïí thu nhêån àûúåc vúái sûå höî trúå cuãa caác böå vi xûã lyá vaâ caác phêìn mïìm àûúåc viïët trïn cú súã caác thuêåt toaán. Caác thuêåt toaán nöåi suy khöng thïm àûúåc caác chi tiïët múái, chuáng chó àún giaãn quên bònh caác dûä liïåu vïì maâu vaâ àöå xaám cuãa caác pixel kïë cêån nhau vaâ thïm caác pixel múái úã giûäa chuáng. Àöå phên giaãi nöåi suy thöng thûúâng cao hún gêëp hai hay nhiïìu lêìn àöå phên giaãi quang hoåc. Haäy cêín thêån vúái caác cêu quaãng caáo. Nïëu nhû baån àùåt vêën àïì vïì chêët lûúång lïn trïn hïët thò chó nïn tñnh àïën àöå phên giaãi quang hoåc. Àöå phên giaãi nöåi suy thïm caác thöng tin “tuây hûáng” vaâo hònh aãnh cuãa baån, chuáng chó thñch húåp cho caác cöng ty coá ngên saách ñt oãi hoùåc nhûäng ngûúâi sûã duång khöng chuyïn, nhûng noá seä khöng bao giúâ cho baån caác hònh aãnh maâu coá kñch thûúác lúán vúái caác chi tiïët phûác taåp vaâ khoaãng töng àöå röång. Quaá trònh nöåi suy coá khuynh hûúáng laâm dõu hònh Xaùc ñònh chaát löôïng queùt hình 195 aãnh cuãa baån ài vaâ thïm vaâo nhûäng chöî sùæc neát khöng cêìn thiïët. Nïëu baån thûúâng xuyïn queát hònh àïí phuåc vuå cho viïåc in êën, töët nhêët laâ baån nïn boã ra möåt söë tiïìn kha khaá àïí mua caác maáy queát coá àöå phên giaãi quang hoåc cao. Yïëu töë phoáng to baâi mêîu Yïëu töë phoáng to liïn quan àïën söë lêìn baâi mêîu bõ phoáng trong suöët quaá trònh queát àïí àaåt àûúåc kñch thûúác mong muöën khi xuêët ra. Nïëu àêìu tiïn baån queát möåt baâi mêîu nhoã (thñ duå nhû phim slide) vaâ baån muöën in úã kñch thûúác lúán hún, baån cêìn têët caã nhûäng dûä liïåu khöng phaãi laâ dûä liïåu nöåi suy. Àiïìu naây chó coá thïí àaåt àûúåc vúái caác thiïët bõ coá àöå phên giaãi rêët cao, thñ duå nhû caác maáy queát slide hay caác maáy queát daång tröëng xoay. Phêìn mïìm ài theo hêìu hïët têët caã caác maáy queát daång tröëng xoay seä tûå àöång tñnh toaán àöå phên giaãi nhêåp yïu cêìu trïn cú súã kñch thûúác cuãa baâi mêîu vaâ yïu cêìu thu phoáng cuãa baån. Baån cêìn phaãi thûåc hiïån caác bûúác tñnh toaán thuã cöng àöëi vúái nhiïìu loaåi maáy queát phùèng vaâ queát slide àïí coá àûúåc kïët quaã töët nhêët trong khaã nùng cuãa thiïët bõ. Vuâng hònh aãnh (imaging area) Kñch thûúác cuãa möåt baâi mêîu lúán nhêët maâ thiïët bõ queát coá thïí söë hoáa quyïët àõnh àïën vuâng hònh aãnh cuãa thiïët bõ, maâ àöi khi cuäng àûúåc goåi laâ vuâng queát hiïåu quaã. Caác loaåi scanner cêìm tay coá giaá caã thêëp möåt phêìn cuäng vò vuâng hònh aãnh cuãa noá coá giúái haån. Caác loaåi maáy queát phùèng Flatbed coá àùåc àiïím tiïu biïíu laâ vuâng hònh aãnh töëi àa cuãa noá trong khoaãng 8,5 x 11 inch túái 11 x 17 inch. Caác maáy queát phim slide vaâ baâi mêîu thêëu minh coá vuâng hònh aãnh cöë àõnh dûåa trïn kñch cúä cuãa phim slide tiïu chuêín mùåc duâ möåt vaâi kiïíu cho pheáp queát caác baâi mêîu lúán hún. Vuâng hònh aãnh cuãa caác maáy queát daång tröëng xoay tûâ loaåi chêët lûúång thêëp kñch cúä khoaãng 8 x 11 inch túái loaåi coá chêët lûúång cao kñch cúä khoaãng 20 x 25 inch. Caác loaåi maáy chuåp khöng duâng phim chuã yïëu queát caác vêåt thïí 3 chiïìu. Àöëi vúái caác loaåi maáy naây ta duâng thuêåt ngûä “thõ trûúâng cuãa maáy chuåp” (camera optic) thò töët hún laâ duâng tûâ “vuâng hònh aãnh”. 196 chöông 8 Caác yïëu töë vuâng hònh aãnh, àöå phên giaãi quang hoåc vaâ kñch thûúác baâi mêîu giúái haån söë lûúång pixel töëi àa maâ thiïët bõ queát coá thïí thu nhêån àûúåc vaâ kñch thûúác töëi àa maâ aãnh söë hoáa coá thïí àûúåc in ra. Khaã nùng thu nhêån thöng tin trïn möîi pixel àûúåc queát- àöå phên giaãi tñn hiïåu (bit detph, color depth) Thuêåt ngûä naây diïîn taã söë lûúång töëi àa caác mûác àöå vïì àöå xaám vaâ maâu maâ thiïët queát coá thïí caãm nhêån àûúåc trïn möîi pixel khi noá queát. Maáy queát möåt bit (hay maáy queát kiïíu trùæng àen) thu nhêån caác töng trïn baâi mêîu hoùåc trùæng hoùåc àen (21= 2 mûác àöå xaám), möåt maáy queát Grayscale 8 bit vïì mùåt lyá thuyïët coá thïí thu nhêån àûúåc 28 hay 256 mûác àöå xaám khaác nhau.Vaâ möåt maáy queát maâu 24 bit coá thïí thu nhêån 8 bit trïn möîi pixel cho möåt trong ba kïnh maâu RGB vúái töíng söë laâ 256 x 256 x 256 = 16,777,216 (224) giaá trõ maâu. Khi söë bit maâ maáy queát caãm nhêån gia tùng thò töëi thiïíu vïì mùåt lyá thuyïët söë chi tiïët queát àûúåc cuäng tùng lïn, 24 bit maâu RGB àaä trúã thaânh 1 tiïu chuêín cho viïåc queát vaâ xûã lyá aãnh möåt phêìn búãi vò con söë ma thuêåt 256 liïn quan túái caác mûác àöå saáng töëi àa trïn möîi kïnh maâu maâ Postscript (möåt tiïu chuêín söë hoáa cho viïåc xuêët baãn in) coá thïí taåo ra. Tuy nhiïn khi so saánh caác thiïët bõ queát khöng phaãi têët caã caác bit àïìu giöëng nhau. Trong caác thiïët bõ queát duâng CCD vïì mùåt lyá thuyïët coá àïën hún 2 bit maâu laâ bit khöng duâng àûúåc tûác laâ bit khöng taåo ra caác thöng tin maâu chñnh xaác, do vêåy chó coân 6 bit àêìu tiïn coá thïí tin tûúãng àûúåc (26 = 64 maâu möîi kïnh hay 64 x 64 = 262144 maâu cho 1 kïnh) nhûng coân 192 maâu (256 - 64 = 192) bõ mêët ài trong tiïën trònh queát thò sao? Sûå giúái haån vöën coá cuãa CCD coá thïí quy traách cho caác khiïëm khuyïët sau: Caác CCD reä tiïìn thò nhaåy caãm vúái caác tñn hiïåu àiïån tûã nhiïîu maâ coá thïí laâm sai lïånh caác maâu thuêìn khiïët thu nhêån àûúåc, traái laåi caác Xaùc ñònh chaát löôïng queùt hình 197 CCD sûã duång trong caác loaåi maáy queát phùèng chêët lûúång cao hoùåc caác maáy queát slide vaâ caác thiïët bõ chuåp aãnh söë hoáa coá thïí taåo ra tyã lïå caác tñn hiïåu trung thûåc cao hún nhiïìu so vúái caác tñn hiïåu bõ nhiïîu do àoá coá thïí chuyïín túái böå phêån biïën àöíi analog/digital caác tñn hiïåu thuêìn khiïët hún. Coá möåt sûå tûúng phaãn giûäa kñch cúä cuãa CCD vaâ sûå nhaåy caãm vúái aánh saáng baån haäy nghô vïì CCD nhû caác xö nûúác, xö nûúác caâng nhoã thò lûúång nûúác chûáa trong xö nûúác caâng ñt. Àïí coá àöå phên giaãi quang hoåc cao hún caác nhaâ saãn xuêët phaãi gùæn caác con CCD nhoã hún chung vúái nhau. Caác phêìn tûã àún caââng nhoã thò khoaãng mûác àöå saáng maâ möîi möåt phêìn tûã coá thïí phên biïåt heåp hún. Khi baâi mêîu àûúåc söë hoáa chûáa möåt khoaãng àêìy àuã caác töng trùæng vaâ àen. Khaã nùng thu nhêån têët caã caác chi tiïët cuãa CCD bõ aãnh hûúãng. CCD cuäng laâ àöëi tûúång cuãa möåt hiïån tûúång goåi laâ “sûå chuyïín àöíi àöåt ngöåt”. Àïí hiïíu roä hún vïì “sûå chuyïín àöíi àöåt ngöåt”, baån haäy tûúãng tûúång khi baån ài tûâ ngöi nhaâ töëi ra ngoaâi trong khi trúâi àang nùæng gùæt, caác tia saáng seä laâm loáa mùæt baån vaâ baån seä khöng thêëy taåm thúâi trong chöëc laát sûå chuyïín àöíi tinh tïë giûäa caác mûác àöå saáng cuãa phong caãnh phña bïn ngoaâi nhaâ baån. Trong möåt söë mùåt “sûå chuyïín àöíi àöåt ngöåt” diïîn ra khi tia saáng laâm baäo hoâa caác phêìn tûã CCD àûúåc böë trñ daây àùåc kïë nhau laâm “meáo mo á” caác tñn hiïåu göëc maâ caác tïë baâo CCD àûúåc cho laâ nhòn ra àûoåc, kïët quaã laâ caác pixel kïë cêån nhau trong hònh aãnh söë hoáa bõ nhûäng taác àöång höî tûúng sai lïånh vïì maâu. Caác kïët quaã roä raâng nhêët vïì hiïån tûúång caác bit sai lïånh xaãy ra khi queát caác hònh aãnh bùçng maáy queát chêët lûúång thêëp duâng CCD, caác hònh aãnh thûúâng bõ thiïëu sûå chuyïín àöíi giûäa caác mûác àöå xaám kïë cêån nhau. Caác nhaâ saãn xuêët maáy queát vaâ caác maáy chuåp aãnh söë hoáa cho àïën nay àaä cöë gùæng laâm nhiïìu caách àïí giaãi quyïët vêën àïì naây, vñ duå nhû saãn xuêët caác maáy queát coá khaã nùng thu nhêån tñn hiïåu cao hún trïn möîi kïnh (10 bit, 12 bit, 14 bit hay thêåm chñ 16 bit) muåc àñch laâ duâ cho caác tñn hiïåu sai lïåch bõ mêët ài nhûng cuäng coân 256 (8 bit) töng maâu chuêín cho möîi kïnh trïn hònh aãnh söë hoáa sau cuâng. Àiïìu naây àûa chuáng ta àïën sûå 198 chöông 8 thaão luêån vïì khoaãng mêåt àöå nùng àöång (Dynamic Range) möåt yïëu töë liïn hïå gêìn guäi vúái khaã nùng thu nhêån tñn hiïåu trïn möîi pixel (bit depth) nhû laâ möåt tiïu chuêín so saánh chêët lûúång cuãa maáy taách maâu. Khoaãng mêåt àöå vaâ khoaãng mêåt àöå nùng àöång (density range & dynamic range) Traái laåi vúái khaã nùng thu nhêån tñn hiïåu trïn möîi pixel quyïët àõnh àïën töíng söë mûác àöå xaám vaâ maâu maâ maáy queát coá thïí thu nhêån, khoaãng mêåt àöå nùng àöång (maâ àöi khi cuäng àûúåc goåi laâ khoaãng mêåt àöå) quyïët àõnh àöå “trún” (smooth) khi chuyïín àöíi giûäa caác töng kïë cêån nhau trong aãnh söë hoáa. Nhûäng thuêåt ngûä naây coá thïí aáp duång cho baâi mêîu lêîn caác thiïët bõ queát. Khi aáp duång cho baâi mêîu khoaãng mêåt àöå àûúåc ào coá giaá trõ tûâ 0 túái 4 OD (Optical Density: mêåt àöå quang hoåc) liïn quan túái khaã nùng thu nhêån khoaãng tñn hiïåu aánh saáng xuyïn qua baâi mêîu thêëu minh vaâ khoaãng aánh saáng phaãn xaå túái tûâ baâi mêîu phaãn xaå. Khi aáp duång cho caác thiïët bõ söë hoáa, khoaãng mêåt àöå diïîn taã khaã nùng cuãa thiïët bõ trong viïåc phuåc chïë sûå thay àöíi tinh tïë giûäa caác töng cuäng nhû sûå khaác biïåt giûäa caác töng saáng nhêët (Dmin) vaâ caác töng töëi nhêët (Dmax). Khi khoaãng mêåt àöå hay giaá trõ mêåt àöå cuãa maáy queát hay baâi mêîu tùng thò khoaãng mûác àöå aánh saáng coá thïí caãm nhêån, phaãn xaå hay hêëp thuå cuäng tùng, khoaãng mêåt àöå cuãa thiïët bõ caâng lúán, thò caâng coá nhiïìu chi tiïët coá thïí thu nhêån, àêy laâ möåt vêën àïì tïë nhõ àùåc biïåt laâ cho caác vuâng töëi, núi maâ rêët khoá khùn àïí thu nhêån chi tiïët möåt caách chñnh xaác búãi vò coá sûå giúái haån vïì aánh saáng phaãn xaå hay xuyïn qua caác chi tiïët úã vuâng töëi. Khoaãng mêåt àöå coá thïí khaác nhau, thêåm chñ vúái caác thiïët bõ queát coá cuâng söë bit, vò thïë khi mua thiïët bõ queát baån haäy xem xeát caác yïëu töë trïn thêåt kyä vaâ nïn lêëy caác hònh aãnh mêîu àïí so saánh. Baån cuäng nïn nhúá rùçng khoaãng mêåt àöå khöng phaãi laâ yïëu töë duy nhêët quyïët àõnh àïën chêët lûúång cuãa maáy queát. Möåt maáy queát duâng caác CCD dïî bõ nhiïîu vêîn coá thïí taåo ra caác chi tiïët khöng chñnh xaác trïn hònh aãnh duâ cho khoaãng mêåt àöå cuãa noá coá cao àïën àêu ài nûäa. Xaùc ñònh chaát löôïng queùt hình 199 Caã thiïët bõ queát lêîn caác baâi mêîu bõ noá söë hoáa àïìu coá caác àùåc tñnh vïì mêåt àöå nhû àaä noái úã phêìn àêìu. Thöng thûúâng caác maáy queát daång tröëng xoay coá àùåc àiïím laâ khoaãng mêåt àöå vaâ caác giaá trõ mêåt àöå úã phêìn töëi (Dmax) cao hún hêìu hïët caác thiïët bõ söë hoáa khaác vaâ caác loaåi baâi mêîu coá àùåc tñnh cho aánh saáng ài qua (phim slide vaâ caác baâi mêîu trong suöët) coá khoaãng mêåt àöå cao hún vaâ giaá trõ Dmax cao hún caác baâi mêîu phaãn xaå (aãnh chuåp, aãnh trïn caác taåp chñ...). Thïm möåt yïëu töë nûäa aãnh hûúãng túái khoaãng mêåt àöå khi queát laâ baãn chêët phi tuyïën tñnh (nonlin- ear) cuãa mêåt àöå. Caác baâi mêîu dûúng baãn khi àûúåc queát (aãnh chuåp, phim slide...) coá khuynh hûúáng cho thêëy caác töng bõ neán nhiïìu hún trong vuâng töëi, trong khi caác baâi mêîu êm baãn khi queát coá khuynh hûúáng cho thêëy caác töng bõ neán chuã yïëu úã vuâng saáng, khöng coá möåt thiïët bõ naâo coá thïí giaãi quyïët 100% khuynh hûúáng naây, nhûng möåt khoaãng mêåt àöå röång hún chùæc chùæn laâ seä giuáp haån chïë töëi thiïíu caác khiïëm khuyïët trïn. Àïí àaåt àûúåc chêët lûúång queát cao nhêët, haäy choån möåt thiïët bõ queát vúái caã hai yïëu töë khoaãng mêåt àöå vaâ mêåt àöå cao nhêët (Dmax) phuâ húåp hay cao hún nhûäng yïu cêìu söë hoáa hònh aãnh maâ baån thûúâng duâng. Thñ duå möåt maáy queát phùèng Flatbed vúái möåt khoaãng mêåt àöå laâ 3.0 vaâ Dmax laâ 3.2 coá thïí dïî daâng thu nhêån têët caã caác töng trong caác baâi mêîu laâ aãnh chuåp. Cuäng maáy queát nhû vêåy vúái thiïët bõ gùæn baâi mêîu thñch húåp cuäng coá thïí dïî daâng thu nhêån caác thöng tin vïì töng àöå cho hêìu hïët caác phim slide hiïån taåi. Nhûng àïí tûúng àöëi thu àûúåc têët caã caác thöng tin vaâ àaåt chêët lûúång cao nhêët cho caác dõch vuå quaãng caáo ngûúâi ta phaãi duâng maáy queát daång tröëng xoay hay caác maáy queát phùèng coá chêët lûúång rêët cao. Nïëu baån khöng cêìn söë hoáa hònh aãnh àïí in trïn caác loaåi giêëy töët thò baån cuäng chùèng cêìn phaãi daânh möåt söë tiïìn lúán àïí mua caác thiïët bõ chêët lûúång cao laâm gò, vò nïëu baån chó cêìn in trïn giêëy khöng traáng phêën hay giêëy in baáo thò tûå baãn thên vêåt liïåu in cuäng àaä coá sûå giúái haån vïì mêåt töng àöå röìi duâ maáy queát coá töët àïën àêu ài nûäa cuäng vö ñch. 200 chöông 8 CHUÁ YÁ: caác nhaâ saãn xuêët caác thiïët bõ queát chêët lûúång trung bònh hoùåc thêëp thûúâng khöng àûa ra caác söë liïåu vïì khoaãng mêåt àöå vaâ giaá trõ Dmax, dmin. Haäy nghiïn cûáu cho kyä caác söë liïåu naây búãi vò noá goáp phêìn khöng nhoã àïën chêët lûúång hònh aãnh cuãa baån. Caãi thiïån khoaãng mêåt àöå Caác tiïën böå gêìn àêy trong caác maáy queát vaâ maáy chuåp kyä thuêåt söë àaä àoáng goáp àaáng kïí vaâo viïåc caãi thiïån viïåc giúái haån cuãa khoaãng mêåt àöå. Sau àêy laâ möåt vaâi caãi thiïån: Maáy queát coá khaã nùng thu nhêån tñn hiïåu trïn möîi pixel cao hún: Caác thiïët bõ queát àúâi múái sûã duång CCD coá thïí thu nhêån àûúåc 10, 12, thêåm chñ 16 bit trïn möîi kïnh maâu nhúâ vaâo sûå tûå caãi thiïån chêët lûúång CCD trong viïåc caãm nhêån. Böå biïën àöíi analog/digital trïn nhûäng thiïët bõ naây àaä coá nhûäng böå xûã lyá maånh hún àïí loaåi boã nhûäng tñn hiïåu bõ nhiïîu trïn 8 bit vaâ thu nhêån nhûäng tñn hiïåu tûâ 8 bit trúã xuöëng vúái nhûäng thöng tin cêìn thiïët vaâ hûäu ñch. CCD vúái tyã lïå tñn hiïåu ñt nhiïîu cao hún: Caác CCD àûúåc sûã duång trong caác maáy queát phùèng chêët lûúång cao caâng mùæc thò sûå khaáng laåi caác nguöìn tñn hiïåu àiïån tûã gêy nhiïîu (aánh saáng úã phña trïn, giao àöång soáng àiïån tûâ úã möi trûúâng xung quanh...) cao hún. Àiïìu naây laâm giaãm thiïíu tònh traång “biïën àöíi àöåt ngöåt vïì aánh saáng” laâm cho caác tñn hiïåu analog trung thûåc hún vaâ àûúåc chuyïín àöíi sang caác chi tiïët töng roä raâng hún”. Chónh lyá töng nhanh choáng: Caác con vi xûã lyá tñn hiïåu digital vaâ caác böå chuyïín àöíi tñn hiïåu annalog/digital thñch húåp úã möåt vaâi thiïët bõ queát coá khaã nùng töëi ûu hoáa töng àöå hònh aãnh trûúác khi caác mûác àöå tñn hiïåu saáng analog àûúåc chuyïín àöíi qua caác giaá trõ maâu digital. Sûå phaát triïín naây laâm dõu ài viïåc mêët maát caác thöng tin khöng thïí traánh xaãy ra úã quaá trònh chónh sûãa töng sau khi queát. Xaùc ñònh chaát löôïng queùt hình 201 Kiïím soaát caác quaá trònh roåi saáng : Caác maáy queát àïí baân daång tröëng xoay vaâ caác maáy queát phim slide cuäng nhû maáy chuåp kyä thuêåt söë cho pheáp baån thay àöíi sûå chiïëu saáng vaâ xaác lêåp caác khe húã (Aperture) cho aánh saáng ài qua. Nïëu maáy queát coá khaã nùng thu nhêån tñn hiïåu töët thò sûå phöëi húåp giûäa caác khe loåt saáng heåp, àöå tûúng phaãn cao vaâ thúâi gian chiïëu saáng lêu hún seä cho pheáp lêëy àûúåc nhiïìu chi tiïët hún trong nhûäng vuâng töng rêët töëi. Caác phêìn mïìm ài theo maáy queát seä höî trúå thïm vaâ cuäng coá caác kyä thuêåt chónh sûãa aãnh maâ baån coá thïí sûã duång trong suöët quaá trònh queát àïí caãi thiïån khoaãng mêåt àöå. Têët caã chuáng ta àïìu muöën chêët lûúång töët nhêët coá thïí àaåt àûúåc cho caác aãnh söë hoáa cuãa chuáng ta. Trong phêìn naây chuáng ta àaä xem xeát caác yïëu töë kyä thuêåt chuã yïëu aãnh hûúãng àïën chêët lûúång nhêåp dûä liïåu, kyä thuêåt thu nhêån, àöå phên giaãi nhêåp, àöå phên giaãi quang hoåc, yïëu töë thu phoáng, vuâng hònh aãnh, khaã nùng thu nhêån tñn hiïåu trïn möåt pixel vaâ khoaãng mêåt àöå. Quan heä giöõa ñoä phaân giaûi nhaäp vaø ñoä phaân giaûi xuaát Ñoä phaân giaûi nhaäp nhö ñaõ noùi ôû phaàn treân laø khaû naêng phaân hình aûnh thaønh caùc ñieåm trong moät ñôn vò dieän tích noù ñöôïc xaùc ñònh tuøy theo nhu caàu söû duïng vaø khaû naêng cuûa thieát bò nhaäp khi duøng cho ngaønh cheá baûn in ta phaûi thieát laäp ñöôïc moái caun heä giöõa ñoä phaân giaûi nhaäp (ppi) vaø ñoä phaân giaûi xuaát (dpi) thoâng qua ñoä phaân giaûi tram (lpi). Thoâng thöôøng ngöôøi ta hay baên khoaên khoâng bieát neân queùt vôùi ñoä phaân giaûi nhö theá naøo laø vöøa vôùi ñoä phaân giaûi tram maø hoï caán xuaát, caùc nhaø xuaát film thöôøng noùi raèng ñoä phaân giaûi queùt neân gaáp ñoâi ñoä phaân giaûi xuaát nhöng khi hoûi hoï taïi sao laïi nhö vaäy thì ít khi nhaän ñöôïc caâu traû lôøi chính xaùc. 202 chöông 8 Xaùc ñònh chaát löôïng queùt hình 203 Thiïët bõ queát \ loaåi baâi m êîu Khoaãng m êåt àöå tiïu biïíu Thiïët bõ queát Caác loaåi maáy queát Grayscale 2.5 hoùåc thêëp hún Caác loaåi maáy queát phùèng maâu thïë hïå cuä hoùåc coá chêët lûúång thêëp 2.0 túái 2.5 Caác loaåi maáy queát phùèng maâu loaåi cho chêët lûúång trung bònh 2.8 àïën 3.2 Caác loaåi maáy queát phùèng maâu loaåi cho chêët lûúång cao 3.4 àïën 3.9 Caác loaåi maáy queát daång tröëng xoay àïí baân 3.4 àïën 4.0 Caác loaåi maáy queát cêìm tay 2.2 hoùåc thêëp hún Caác loaåi maáy queát daång tröëng xoay coá chêët lûúång cao 3.6 àïën 4.0 Caác maáy chuåp kyä thuêåt söë Tuây thuöåc vaâo tiïu chuêín ISO Caác maáy quay phim video Tuây thuöåc vaâo tiïu chuêín ISO Traåm laâm viïåc vúái caác aãnh Photo CD loaåi Pro hay M aster 2.8 Loaåi baâi m êîu Caác hònh aãnh trïn giêëy in baáo 0.9 Caác hònh aãnh trïn giêëy in coá traáng phêën 1.5 àïën 1.9 AÃnh roåi trïn giêëy aãnh 2.3 Phim êm baãn 2.8 Caác loaåi phim Slide thöng duång 2.7 àïën 3.0 Caác loaåi phim Slide coá chêët lûúång cao 3.0 àïën 4. Khoaûng maät ñoä tieâu bieåu cuûa caùc loaïi baøi maãu vaø caùc thieát bò queùt Theo lyù thuyeát moät ñieåm ñöôïc queùt vaøo seõ coù moät giaù trò ñoä xaùm nhaát ñònh treân töøng maøu vaø öùng vôùi möùc ñoä xaùm ñoù seõ coù moät haït tram ñöôïc xuaát ra treân film nhö vaäy theo lyù thuyeát thì ñoä pgaân giaûi nhaäp neân baèng vôùi ñoä phaân giaûi xuaát. Tuy nhieân tren thöïc teá khi in 4 maøu ngöôøi ta phaûi xoay goùc tram cho töøng maøu vaø giaû söû khi xoay luôùi ñieåm ghi grid ñi moät goùc 450 seõ bò thieáu so vôùi goùc 00. Vì goùc 450 laø goùc xoaytao neân ñöôøng cheùo hình vuoâng lôùn nhaát neân ngöôøi ta phaøi tính toaùn sao cho soá ñieåm khi queùt vaøo phaûi ñuû ñeå laáp ñaày oâ grid khi xoay noù ñi 450. Theo ñònh lyù pitago thì soá ñieåm ñeå laáp ñaày ñöôøng cheùo hình vuoâng gaáp caên hai cuûa 2 laàn so vôùi caïnh hình vuoâng do vaäy ñoä phaân giaûi nhaäp neân gaáp 2 (= 1,41) laàn so vôùi ñoä phaân giaûi tram. Goùc 450 laø goùc xoay tao cho soá ñieåm grid chöùa trong ñoù lôùn nhaát, caùc goùc khaùc cho soá ñieåm grid nhoû hôn. Ta nhaän thaáy coù moät vaán ñeà ôû ñaây ñoù laø ñoä phaân giaûi nhaäp cho maøu ôû goùc 00 = vôùi ñoä phaân giaûi xuaát laø ñuû, khi xoay ñi caùc goùc cho ñeán goùc 450 thì ñoä phaân giaûi nhaäp phaûi gaáp caên hai cuûa 2 laàn ñoä phaân giaûi xuaát môùi ñuû, vaäy neáu ta choïn ñoä phaân giaûi nhaäp gaáp caên hai cuûa 2 laàn ñeå thoûa ñieàu kieän cho goùc 450 thì caùc goùc coøn laïi seõ bò dö ra moät soá ñieåm vaø ñöông nhieân soá ñieåm dö naøy seõ bò boû ñi khi xuaát film, chính caùc ñieåm dö bò boû ñi naøy seõ laøm aûnh höôûng ñeán ñoä töông phaûn vaø chi tieát cuûa hình aûnh 204 chöông 8 Hình 8.1: Khi xoay löôùi ñieåm ghi grid ñi moät goùc 450 caùc phaàn töû ñieåm treân löôùi luùc naøy bao giôø cuõng gaáp caên hai cuûa 2 laàn so vôùi löôùi ñieåm ghi grid ôû goùc 00. (töông töï nhö tröôøng hôïp queùt thieáu thì seõ coù caùc daûi thuaät noäi suy ra theâm ñieåm, caùc ñieåm theâm vaøo chæ mang yù nghóa laáp cho ñuû chöù khoâng mang theâm vaøo chi tieát). Ta haõy laøm moät thí nghieäm ñeå thaáy aûnh höôûng cuûa vieäc queùt dö soá ñieåm ñeán chaát löôïng hình aûnh: 1) Queùt theo tyû leä ñoä phaân giaûi nhaäp = 1,41 laàn ñoä phaân giaûi xuaát. 2) Queùt theo tyû leä ñoä phaân giaûi nhaäp = 2 laàn ñoä phaân giaûi xuaát. 3) Khi aùp löôùi ñieåm leân ñeå chuaån bò ghi RIP seõ laáy trung bình taát caû caùc giaù trò trong moät phaàn töû nöûa toâng (halftone cell) ñeå nhaän ñöôïc moät giaù trò cho haït tram. 4) RIP coäng taát caû caùc giaù trò toâng trong moãi phaàn töû nöûa toâng vaø chia cho soá löôïng ñieåm trong moät phaàn töû nöûa toâng (ôû ñaây laø 9). 5) Keát quaû cuûa quaù trình laøm trung bình coäng naøy laø laøm giaûm ñoä töông phaûn vaø chi tieát khi so saùnh vôùi quaù trình (1) queùt ñuùng soá ñieåm yeâu caàu. Xaùc ñònh chaát löôïng queùt hình 205 Hình 8.2: