Đề tài Xây dựng hệ thống tư liệu phim ảnh phục vụ giảng dạy, học tập theo cấu trúc nội dung giáo trình môn Tư tưởng Hồ Chí Minh - Chuyên đề 1: Khái niệm, nguồn gốc và quá trình hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh

ĐỀ TÀI : XÂY DỰNG HỆ THỐNG TƯ LIỆU PHIM ẢNH PHỤC VỤ GIẢNG DẠY, HỌC TẬP THEO CẤU TRÚC NỘI DUNG GIÁO TRÌNH MÔN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH Hình 1 Hình 2 CHUYÊN ĐỀ 1 KHÁI NIỆM, NGUỒN GỐC VÀ QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH Hình 6 CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH Chân dung Và Tác phẩm D â n t ộc ta, nhân dân ta, non sông đất nước tađã sinh ra Hồ Chủ tịch, người anh hùng dân tộc vĩ đại và chính Ngườiđã làm rạng rỡ dân tộc ta, nhân dân ta và non sông đất nước ta  ( Ðiếu v ă n của BCH TW Ðảng Cộng sản Việt Nam tại Lễ truy điệu Chủ tịch Hồ Chí Minh ngày 6/9/1969) Hình 7 “Chủ tịch Hồ Chí Minh là một biểu tượng kiệt xuất về lòng quyết tâm của cả một dân tộc đã cống hiến trọn đời mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc của nhân dân Việt Nam, góp phần vào cuộc đấu tranh chung của các dân tộc vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội....Những tư tưởng của Người là hiện thân của những khát vọng của các dân tộc trong việc khẳng định bản sắc dân tộc mình và tiêu biểu cho việc thúc đẩy sự hiểu biết lẫn nhau” (Quyết Định công nhận Hồ Chí Minh là anh hùng giải phóng dân tộc Việt Nam và danh nhân văn hóa thế giới của UNESCO) Hình 8 1. KHÁI NIỆM TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH Hình 9 Đai hội VII 1.1. QUÁ TRÌNH NHẬN THỨC CỦA ĐẢNG TA VỀ TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH I.1.1. Trước đổi mới - Đảng ta đã nhận thấy vai trò và công lao to lớn của Người đối với dân tộc Việt Nam - Đại hội lần thứ II của Đảng tháng 2/1951 đã xác định : “Chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Mao Trạch Đông, tác phong Hồ Chí Minh là những điều chúng ta cần học tập và nắm vững”. I.1.2. Sau đổi mới - Đại hội VI của Đảng tháng 12/1976 đã bắt đầu đề cập đến tư tưởng Hồ Chí Minh nhưng nói một cách vừa phải : “Muốn đổi mới phải nắm vững bản chất cách mạng, khoa học của chủ nghĩa Mác Lênin, kế thừa di sản quý báu về tư tưởng và lý luận của Hồ Chí Minh”. - Đến Đại hội VII tháng 6/1991, khi thảo luận về nền tảng tư tưởng của Đảng có hai loại ý kiến : + Ý kiến thứ nhất: Đảng lấy chủ nghĩa Mác Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động của Đảng”. Khi biểu quyết tại Đại hội có 89,7% tán thành + Ý kiến thứ hai: Đảng lấy chủ nghĩa Mác Lênin làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động của mình đồng thời kế thừa và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh. Có 10,3% tán thành - Đến Đại hội VIII, IX, X, Đảng ta tiếp tục khẳng định điều đó Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh 1.2. KHÁI NIỆM TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam, từ cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân đến cách mạng XHCN; là kết quả của sự vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta, đồng thời là sự kết tinh tinh hoa dân tộc và trí tuệ thời đại nhằm giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp và giải phóng con người. I.3. N ỘI DUNG NGHIÊN CỨU D ân tộc và cách mạng giải phóng dân tộc CNXH v à con đường quá độ lên CNXH Kinh t ế v à qu ả n l ý kinh t ế Đạo đức , nh â n v ă n, v ă n ho á Đại đoàn kết DT và kết hợp sức mạnh DT với sức mạnh thời đại Đảng c ộng s ản v à Nh à n ước Độc l ập d â n t ộc g ắn li ền v ới CNXH Hệ thống tư tưởng Hồ Chí Minh Nội dung chính môn tư tưởng Hồ Chí Minh học trong trường ĐHKTQD 2. NGUỒN GỐC, QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH 2.1. Nguồn gốc tư tưởng Hồ Chí Minh Nguån gèc t­ t­ëng Hå ChÝ Minh Tinh hoa văn hãa nh©n lo¹i Chñ nghÜa M¸c-Lªnin T­ t­ëng vµ v ă n hãa truyÒn thèng ViÖt Nam Nh©n tè chñ quan Hå ChÝ Minh 2.1.1. Những giá trị truyền thống dân tộc .2.1.1.1. Chủ nghĩa yêu nước Cọc gỗ trên sông Bạch Đằng Nam quốc sơn hà Nam đế cư Tiệt nhiên định phận tại thiên thư Như hà nghịch lỗ lai xâm phạm Nhữ đẳng hành khan thủ bại hư Ruộng bậc thang ở Tây Bắc tổ quốc Tượng Thánh Gióng Đánh giặc lên ba hiềm còn muộn Cưỡi chín tầng mây giận chưa cao “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là truyền thống quý báu của ta từ xưa đến nay. Mỗi khi tổ quốc bị xâm lăng thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước” (Hồ Chí Minh toàn tập – Tập 6 tr 171) 2.1.1.2. Tinh thần đoàn kết nhân nghĩa thủy chung Một cây làm chẳng nên non Ba cây chụm lại nên hòn núi cao (Ca dao) Chồng ta áo rách ta thương Chồng người áo gấm xông hương mặc người (Ca dao) Bàn thờ trong gia đình người Việt Nam 2.1.1.3. Quý trọng người hiền tài, biết tiếp thu các giá trị văn hóa nhân loại Văn miếu Quốc Tử Giám Hiền tài là nguyên khí của quốc gia Cuốn Đại Việt sử ký toàn thư Như nước Đại Việt ta từ trước Vốn xưng nền văn hiến đã lâu Núi sông bờ cõi đã riêng Phong tục Bắc - Nam cũng khác Bìa tác phẩm Tìm hiểu nền tảng văn hóa dân tộc trong tư tưởng cách mạng Hồ Chí Minh Một trang của cuốn từ điển Việt-Bồ  Đông Kinh Nghĩa Thục (tháng 3 năm 1907, tháng 11 năm 1907) là một trường học phục vụ cho phong trào cùng tên để thực hiện cải cách xã hội Việt Nam vào đầu thế kỷ 20. Sáng lập viên chính : Lương Văn Can Nguyễn Quyền Đào Nguyên Phổ Phan Tuấn Phong Đặng Kinh Luân Dương Bá Trạc Lê Đại Vũ Hoành Phan Đình Đối Phan Huy Thịnh Nguyễn Hữu Cầu Hoàng Tăng Bí 2.1.1.4. Cần cù, thông minh, sáng tạo Múa rối nước Bản đồ thành Cổ Loa 2.1.2. Tinh hoa văn hóa nhân loại Ảnh Khổng tử 2.1.2.1. Văn hóa phương Đông Miếu thờ Khổng tử Một ngôi chùa ở Ấn Độ Bàn thờ Phật ở Việt Nam Bác Hồ đọc bia ở Côn Sơn 2.1.2.2. Văn hóa phương Tây Các nhà khai sáng Pháp Bàn về khế ước xã hội Cuộc tấn công phá ngục Baxti Bìa bản tuyên ngôn độc lập Hoa Kỳ Nhà thờ thánh Phêro ở Vatican Cảnh chúa Giêsu bị đóng đinh Hồ Chí Minh với văn hoá nhân loại 2.1.3. Chủ nghĩa Mác Lênin Ta vào thăm Bác gặp Lênin Trán rộng yêu thương dõi mắt nhìn Người đến cùng ta ngồi với Bác Như hình với bóng một anh linh Chủ nghĩa Mác - Lênin cơ sở thế giới quan và phương pháp luận của tư tưởng Hồ Chí Minh Chủ nghĩa Mác Lênin Thế giới quan khoa học, nhân sinh quan cách mạng Phương pháp duy vật biện chứng Tư tưởng Hồ Chí Minh phát triển về chất Tư tưởng Hồ Chí Minh thuộc hệ tư tưởng Mác - Lênin Tính khoa học sâu sắc Tính cách mạng triệt để 2.1.3.1.Chủ nghĩa Mác-Lênin trang bị cho Người thế giới quan khoa học “ Chủ nghĩa Mác-Lênin đối với chúng ta, những người cách mạng vànhândân Việt Nam không những là cái cẩm nang thần kỳ, không là cái kim chỉnam mà còn là mặt trời soi sáng cho chúng ta đi tới thắng lợi cuối cùng, đi tới CNXH và CNCS” (Hồ Chí Minh toàn tập -tập10 tr 128 ) “ Theo Bác, hiểu chủ nghĩa Mác - Lênin tức là cách mạng phân công cho việc gì, làm Chủ tịch nước hay nấu ăn, đều phải làm tròn nhiệm vụ. Không nên đào tạo ra những con người thuộc sách làu làu, cụ Mác nói thế này, cụ Lênin nói thế kia, nhưng nhiệm vụ của mình được giao quét nhà lại để cho nhà đầy rác. Đó là điều thứ nhất cần rõ... Hiểu chủ nghĩa Mác - Lênin là phải sống với nhau có tình có nghĩa. Nếu thuộc bao nhiêu sách mà sống không có tình có nghĩa thì sao gọi là hiểu chủ nghĩa Mác - Lênin được”. (Hồ Chí Minh toàn tập – Tập 12 tr 554) 2.1.3.2.Trang bị cho Người phương pháp luận đúng đắn Ưu điểm lớn nhất của chủ nghĩa Mác là cách làm việc biện chứng. ( Trần Dân Tiên - Những mẩu chuyện về đời hoạt động của Hồ Chủ tịch) 2.1.4. Phẩm chất cá nhân của Hồ Chí Minh Phẩm chất cá nhân của Hồ Chí Minh Sống có hoài bão, có lý tưởng Trái tim nhân ái Tinh thần kiên cường bất khuất Tư duy độc lập, sáng tạo, nhạy bén 2.1.4.1.Có lý tưởng sống cao đẹp. “ Tôi chỉ có một ham muốn, ham muốn tột bậc là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ta ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành...” (Hồ Chí Minh Toàn tập Tập 4 trg 161) 2.1.4.2.Tinh thần kiên cường, bất khuất Bìa cuốn Ngục trung nhật ký Gạo đem vào giã bao đau đớn Gạo giã xong rồi trắng tựa bông Sống ở trên đời người cũng vậy Gian nan rèn luyện mới thành công. 2.1.4.3.Trái tim nhân ái, tình cảm bao la. Bác ơi tim Bác mênh mông thế. Ôm cả non sông mọi kiếp người! (T Ố HỮU ) * * * ‘’ Ở đời và làm người là phải biết thương nước, thương dân, thương nhân lọai bị khổ đau áp bức” (HỒ CHÍ MINH ) Bác Hồ với các anh hùng, dũng sĩ miền Nam Bác Hồ về thăm quê Bác Hồ với thiếu nhi tr ước 1911 Quá trình hình thành và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh 1911 - 1920 1920 - 1930 1930 - 1941 Tg Tư tưởng, lý luận Giai đoạn tiếp tục phát triển mới về tư tưởngkháng chiến kiến quốc Giai đoạn vượt qua khó khăn thử thách, kiên trì con đường đã xác định cho CM VN Giai đoạn hình thành cơ bản về tư tưởng CMVN Giaiđoạn tìm tòiconđường c ứu nước, GPDT Hình thànhtư tưởngyêu nước 1941 - 1969 2 .2. Quá trình hình thành và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh 2.2.1.Giai đoạn trước 1911. Quê Hương Gia đình Tư tưởng yêu nước và chí hướng cách mạng của Hồ Chí Minh 2.2.1.1. Gia đình và quê hương  Ông Nguyễn Sinh Sắc(1862-1929) Bà Hoàng Thị Loan(1868-1901) Bà Nguyễn Thị Thanh Ông Nguyễn Sinh Khiêm(1888-1954) Quê hương Nghệ An Đường vào quê Bác Núi Chung Hình 18 Ông Nguyễn Sinh Sắc BÀ Hoàng Thị Loan Bà Nguyễn Thị Thanh Ông Nguyễn Sinh Khiêm Nhà của Bác tại Nghệ An Quê hương nghĩa trọng tình cao Năm mươi năm ấy biết bao nhiêu tình Quê hương mỗi người chỉ một Như là chỉ một mẹ thôi Các phong trào yêu nước Toàn thể dân tộc Việt Nam Thực dân Pháp xâm lược Nông dân Việt Nam Địa chủ phong kiến Khủng hoảng đường lối cứu nước X ã hội thuộc địa nửa phong kiến Hồ Chí Minh ra đi tìm đường cứu nước 2.2.1.2. X ã h ội VN cu ối th ế k ỷ XIX đầu th ế k ỷ XX Hai bức ảnh minh họa về XH VNhồi cuối thế kỉ XIX Hình 16 Cảnh nông dân VN - X ã h ội Vi ệt Nam d ưới th ời th ực d â n Ph áp th ống tr ị l à m ột x ã h ội thu ộc địa n ửa phong ki ến . Trong x ã h ội đó c ó hai m â u thu ẫn c ơ b ản : + M ột l à , m â u thu ẫn gi ữa to àn th ể d â n t ộc Vi ệt Nam v ới th ực d â n Ph áp x â m l ược v à tay sai. + Hai l à , m â u thu ẫn gi ữa nh â n d â n Vi ệt Nam, ch ủ y ếu l à n ô ng d â n v ới giai c ấp địa ch ủ phong ki ến . Để gi ải quy ết m â u thu ẫn kh ách quan đó , nhi ều s ĩ phu y ê u n ước đã đứng l ê n t ập h ợp qu ần ch úng ch ống l ại th ực d â n Ph áp x â m l ược , nh ư ng cu ối c ùng đều th ất b ại “t ình h ình đ en t ối nh ư kh ô ng c ó đường ra” Chính điều đó đã thúc đẩy Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh ra đi tìm con đường cứu nước mới cho dân tộc Việt Nam. Hình 17 Yếu tố thời đại Tư tưởng Hồ Chí Minh Vấn đề dân tộc trở thành vấn đề quốc tế lớn CM tháng 10 Nga thắng lợi Thời đại quá độ llên CNXH Cách mạng giải phóng dân tộc Cách mạng vô sản thế giới Chủ nghĩa đế quốc 2.2.1.3. Yếu tố thời đại Chủ nghĩa đế quốc và chiến tranhTG I Tù binh trong chiến tranh Cảnh chết chóc trong chiến tranh Cách mạng tháng Mười Nga thành công Quảng trường Pêtrograt trong CM tháng Mười Một số thành viên của QTCS - Nguyễn Ái Quốc, ra đi tìm đường cứu nước, cứu dân vào lúc chủ nghĩa tư bản chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa, chúng đã xác lập được sự thống trị trên toàn thế giới. Vấn đề dân tộc đã trở thành vấn đề quốc tế lớn. - Cách mạng giải phóng dân tộc đã trở thành một bộ phận của cách mạng vô sản thế giới. - Thắng lợi của cách mạng tháng Mười Nga năm 1917 đã giúp Nguyễn Ái Quốc - Hồ Chí Minh nhận ra chân lý của thời đại: ”Chỉ có chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản mới giải phóng được cho các dân tộc bị áp bức và những người lao động trên thế giới khỏi ách nô lệ.” Hình 21 Hình 46 2.2.2. Giai đoạn1911 – 1920 Con tàu Latuso Torevin Hình 48 2.2.3. Giai đoạn1920 - 1930 Đườngcách mệnh Bán ản chế độ T.D.Pháp 2.2.4.Giai đoạn 1931- 1945 Ảnh Bác tại Hồng Kông sau khi ra tù năm 1933 Hội nghị T.Ư 8 (5-1941) Bác Hồ đọc tuyên ngôn độc lập 1945 2.2.5.Giai đoạn 1945- 1969 Bác Hồ thăm trận địa Biên Giới Hồ Chí Minh năm 1951 Không có gì quí hơn độc lập tự do Lễ tang Bác Hồ Hå ChÝ Minh víi b¹n bÌ quèc tÕ Nắm vững bản chất cách mạng và khoa học trong tư tưởng Hồ Chí Minh Bồi dưỡng lòng yêu nước gắn liền với yêu chủ nghĩa xã hội Tinh thần độc lập, tự chủ, đổi mới và sáng tạo Ý nghĩa của việc học tập, nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh 3. Ý NGHĨA CỦA VIỆC NGHIÊN CỨU, HỌC TẬP TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH Giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh K ết luận: Nghiên cứu, học tập tư tưởng Hồ Chí Minh là để nâng cao thêm lòng yêu nước, tinh thần phục vụ nhân dân; nâng cao đạo đức cách mạng của mỗi người, để làm cho chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh thực sự trở thành nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động của chúng ta. Hình 59