Công nghệ phay NC

oå gaù taroâ), collet holders (oå gaù duøng oáng ñaøn hoài), boring bar holders (oå gaù thanh doa), Morse taper holders, Jacob taper holders, vaø straight shank holders (oå gaù thaân dao truï). Hình 4.10 laø sô ñoà phaân chia caùc loaïi oå gaù dao khaùc nhau theo boä gaù thaân dao. Hình 4.10. Caùc loaïi oå gaù dao 4.2.3. Duïng cuï phay Laø boä phaän tröïc tieáp laøm nhieäm vuï caét goït. Duïng cuï duøng trong coâng ngheä phay CNC noùi chung ña daïng hôn so vôùi maùy coâng cuï truyeàn thoáng. Tuøy thuoäc vaøo töøng yeâu caàu cuï theå ta söû duïng caùc loaïi duïng cuï khaùc nhau. Veà cô baûn duïng cuï duøng trong coâng ngheä phay CNC bao goàm caùc loaïi sau. Duïng cuï gia coâng loã: Khoan, khoeùt, doa, ta roâ. Dao phay ngoùn (End mill): dao phay ngoùn ñaàu phaúng (flat End Mill), ñaàu choûm caàu (Ball End Mill), vaùt meùp (Chamfer End Mill), Dao phay coân (Tapper End Mill), Dao cung luôïn (Corner End Mill), Dao quûa caàu (Dove Mill)…. Dao phay maët ñaàu (Face Mill) Treân hình 4.11 laø moät soá loaïi dao thöôøng gaëp. Ñeå hieåu roõ hôn veà caùc loaïi dao naøy, xem laïi moân coâng ngheä cheá taïo maùy, nguyeân lyù caét. Hình 4.11. Moät soá duïng cuï duøng trong coâng ngheä phay 4.3. Caùc quy trình phay CNC ( CNC Milling Process). Treân maùy phay CNC ta coù theå thöïc hieän caùc quy trình sau:•Phay khoûa maët (Facing ), phay bieân daïng bao quanh ( Profiling ), phay hôùt phaàn vaät lieäu beân trong, phay hoùc (Pocketing ), phay raõnh (Slot cutting ), gia coâng loã (Hole machining ), gia coâng maët 3D (3-D surface machining). Caùc Quy trình nay ñöôïc moâ taû cuû theå ôû caùc baûng4.1. ( minh hoaï) ( Loaïi quy trình) Baûng 4.1 . Milling Processes 4.4. Vaän haønh maùy phay CNC. Caùc maùy CNC khaùc nhau, thao taùc vaän haønh seõ khaùc nhau. Muoán hieåu cuï theå vaø coù theå vaän haønh thaønh thaïo nguôøi vaän haønh (operator) caàn phaûi tham khaûo caùc taøi lieäu höôùng daãn söû duïng vaän haønh (Operator’s Manual) vaø phaûi coù kinh nghieäm. Trong phaàn naøy, chæ giôùi thieäu chung veà caùc chöùc naêng vaän haønh treân caùc maùy CNC. Töø caùc kieán thöùc chung naøy seõ giuùp baïn deã daøng hôn khi ñoïc taùc taøi lieäu höôùng daãn vaän haønh maùy phay CNC. 4.4.1. Vaän haønh thuû coâng (manual operation)  a. Trôû veà ñieåm tham chieáu (reference position return, Zero return, Home Return). Nhö treân ñaõ giôùi thieäu veà khaùi nieäm vaø coâng duïng cuûa ñieåm tham chieáu. ÔÛ cheá ñoä vaän haønh baèng tay, ñeå trôû veà ñieåm tham chieáu ta nhaán nuùt sau ñoù choïn töøng truïc ñeå ñöa dao di chuyeån nhanh veà ñieåm tham chieáu theo töøng truïc xaùc ñònh hoaëc coù theå di chuyeån 3 truïc ñoàng thôøi (ALL). Toác ñoä di chuyeån ñaõ ñöôïc caøi ñaët tröôùc ôû phaàn tham soá. Khi trôû veà ñieåm tham chieáu, ñeøn LED baät saùng. Coù theå thay ñoåi toác ñoä di chuyeån baèng caùch söû duïng chöùc naêng Rapid Traverse Override.  b. Jog feed:Laø phöông phaùp vaän haønh baèng tay nhaèm di chuyeån dao theo truïc vaø chieàu töï choïn. Ñeå thöïc hieän, ta choïn chöùc naêng roài giöõ lieân tuïc phím truïc muoán di chuyeån ñeå di chuyeån dao ñeán ñieåm mong muoán.Töông töï, coù theå ñieàu chænh toác ñoä di chuyeån baèng caùch söû duïng chöùc naêng Feed Rate Override. Chöùc naêng Jog feed thöôøng duøng cho caùc muïc ñích sau: canh chænh dao, phoâi, caøi ñaët toaï ñoä gia coâng, di chuyeån dao xa khoûi phoâi ñeå thöïc hieän moät taùc vuï naøo ñoù, gia coâng baèng tay. c. Incremental feed (Rapid move): Khi ôû cheá ñoä naøy, dao seõ di chuyeån theo truïc, chieàu vaø khoaûng caùch choïn tröôùc. Thöïc hieän baèng caùch choïn chöùc naêng Incremental Feed (Rapid move), noài choïn phieám chæ truïc vaø chieàu töông öùng, nhaäp vaøo khoaûng caùch muoán di chuyeån. d. Manual handle feed: Chöùc naêng naøy duøng ñeå di chuyeån dao theo truïc vaø chieàu töï choïn baèng vieäc quay tay xoay treân boä phaän taïo xung baèng tay (Manual pulse generator). Luùc naøy xung taïo ra ñöôïc ñöa tröïc tieáp vaøo ñoäng cô laøm di chuyeån caùc truïc maùy theo chieàu mong muoán. Ta coù theå ñieàu chænh vieäc tieán nhanh hay chaäm cuûa caùc truïc baèng vieäc ñieàu chænh cheá ñoä di chuyeån treân boä phaän naøy. Choïn chöùc naêng naøy thöôøng ñeå set toïa ñoä gia coâng, canh chænh dao, ñöa dao vaøo laïi vuøng laøm vieäc khi vöïôt cöû ... Chöùc naêng naøy khoâng thoâng qua boä ñieàu khieãn cuûa maùy neân raát an toaøn khi vaän haønh. 4.4.2. Vaän haønh töï ñoäng a. Memory operation:Chöông trình ñöôïc löu trong boä nhôù khi moät chöông trình baát kì ñöôïc choïn. Khi nhaán nuùt treân baûng ñieàu khieån, maùy seõ töï ñoäng chaïy gia coâng chi tieát theo chöông trình ñöôïc choïn. Luùc naøy ñeøn cycle baät saùng. Moät khi quaù trình memory operation ñöôïc thöïc hieän, caùc quaù trình sau ñaây seõ ñöôïc thöïc thi: Moät block töø chöông trình ñöôïc ñoïc. Block ñöôïc giaûi maõ. Leänh töông öùng ñöôïc thöïc thi Leänh trong block keá tieáp ñöôïc ñoïc. … Ñeå thöïc hieän ta choïn cheá ñoä treân baûng ñieàu khieån, choïn nuùt Program > Load (select) program roài choïn chöông trình muoán chaïy ñeå naïp vaøo boä nhôù maùy CNC. Löu yù: khi vì lyù do naøo ñoù phaûi thoaùt khoûi chöông trình dang gia coâng nhö: dao gaõy phaûi thay dao môùi, döøng khaån caáp…Sau khi ñaõ khaéc phuïc söï coá ta muoán tieáp tuïc gia coâng phaàn coøn laïi thì laøm töông töï nhö treân, nhöng nhaán nuùt , luùc naøy heä ñieàu haønh yeâu caàu nhaäp vaøo soá cuûa khoái leänh maø ta muoán tieáp tuïc. Luùc naøy dao seõ di chuyeån nhanh ñeán vò trí trong khoái leänh treân, caùc leänh toác ñoä truïc chính, thay dao… vaãn thöïc hieän bình thöôøng. b. MDI operation (manual data input)Laø cheá ñoä ñieàu khieån maùy baèng caùc leänh NC trong MDI mode, chöông trình ñöôïc thöïc hieän cuõng cuøng ñònh daïng nhö ôû memory operation nhöng ñöôïc thöïc hieän ôû baûng MDI panel (choïn nuùt MDI treân baûng ñieàu khieån maùy). Chöông trình ôû cheá ñoä MDI khoâng döôïc löu vaøo maùy vaø seõ maát ñi khi taét nguoàn hoaëc khi chuyeån qua cheá ñoä khaùc. MDI operation chæ söû duïng cho nhöõng chöông trình ñôn giaûn vaø khoâng caàn löu tröõ hoaëc duøng chaïy thöû maùy, kieåm tra toaï ñoä caøi ñaët, thay dao, caøi toïa ñoä G92… c. DNC Operation: Khi ôû cheá ñoä naøy,maùy khoâng vaän haønh theo chöông trình trong boä nhôù maø ñoïc tröïc tieáp chöông trình (thöôøng töø moät maùy tính khaùc keát noái vôùi maùy CNC) thoâng qua boä nhaäp-xuaát. Cheá ñoä naøy söû duïng khi chöông trình quaù lôùn khoâng theå chöùa trong boä nhôù maùy CNC.  4.4.3. Vaän haønh kieåm tra (test operation)  a. Feedrate Overirde: Ñaïi löôïng tieán dao (feedrate) trong chöông trình seõ ñöôïc hieäu chænh taêng hoaëc giaûm theo phaàn traêm ñöôïc löïa choïn treân nuùt Jog feed rate override . Thöôøng söû duïng ñeå chaïy kieåm tra chöông trình. Ñoâi khi trong chöông trình ta duøng löôïng tieán dao beù ñeå ñaûm baûo an toaøn, khi gia coâng ta thaáy coù theå taêng löôïng tieán dao maø vaãn ñaûm baûo caùc yeâu caàu thì ta duøng chöùc naêng naøy ñeå taêng toác ñoä tieán dao. Vd: khi F=100mm/min ñöôïc xaùc ñònh trong chöông trình, neáu ta chænh nuùt Jog feed rate override ñeán soá 50% thì dao seõ di chuyeån vôùi toác ñoä 50mm/min Chöùc naêng naøy coøn duøng ñeå thay toác ñoä tieán dao ôû cheá ñoä Jogfeed b. Rapid Traverse Overirde: Cuõng töông töï nhö chöùc naêng Jog feed rate override nhöng thöôøng chæ coù 4 böôùc ( 0, 25%, 50%, 100%). Duøng ñeå giaûm toác ñoä chaïy dao nhanh. Rapid traver se Overide söû duïng cho: - G00 - Trôû veà ñieåm tham chieáu töï ñoäng: G27, G28, G30 - Trôû veà ñieåm tham chieáu baèng tay (Manual Home Return). - Cheá ñoä Dry run c. Dry Run: Dao di chuyeån vôùi toác ñoä tieán dao nhanh. Chöùc naêng naøy duøng ñeå kieåm tra ñöôøng chaïy dao khi chi tieát chöa ñöôïc gaù ñaët hoaëc ta chænh toïa ñoä cho dao chaïy phía treân chi tieát (khoâng caét). Duøng nuùt Rapid Traverse ñeå thay ñoåi toác ñoä tieán dao d. Single Block: Nhaán nuùt ñeå baét ñaàu cheá ñoä naøy (ñeøn single block baät saùng) vaø nhaán laïi nuùt single block (nhaû ra) ñeå boû cheá ñoä naøy. ÔÛ cheá ñoä naøy khi chöông trình ñöôïc thöïc thi, dao seõ döøng sau moãi block. Chöùc naêng naøy giuùp ta kieåm tra töøng khoái leänh. e. Block skip: Chöùc naêng naøy seõ boû qua khoâng thöïc hieän caùc khoái leänh trong chöông trình ñöôïc ñaùnh daáu baèng kyù töï boû qua khoái leänh ôû ñaàu khoái (thöôøng laø kyù töï \). Chöùc naêng naøy ñöôïc kích hoaït khi nuùt Block skip ñöôïc choïn, luùc naøy ñeøn block single baät saùng. f. Optional Stop. Duøng keát hôïp vôùi leänh M01 trong chöông trình ñeå döøng chöông trình coù choïn löïa. Khi nuùt Optional Stop ñöôïc choïn, chöông trình seõ döøng khi gaëp caâu leänh M01, neáu Optional Stop khoâng ñöôïc choïn, cho duø coù gaëp M01 chöông trình vaãn khoâng döøng. Ñeå tieáp tuïc chöông gia coâng ta choïn nuùt 4.4. 4. chöùc naêng an toaøn (safety functions) a. Emergency Stop: Neáu baïn nhaán Emergency Stop, maùy seõ laäp töùc ngöøng hoaït ñoäng. Emergency Stop ngaét töùc thì hoaït ñoäng cuûa taát caû caùc motor. Chöông trình ñöôïc reset laïi töø ñaàu. Emergency Stop chæ neân duøng khi gaëp caùc söï coá raát nguy hieåm caàn döøng ngay moïi hoïat ñoäng cuûa maùy nhö: chaäp maïch, va ñaäp nguy hieåm… Sau khi duøng Emergency Stop caàn phaûi ñöa maùy veà ñieåm tham chieáu . b. Feed Hold : Khi söû duïng nuùt naøy, dao seõ ngöng di chuyeån (nhöng spindle vaãn quay), khi nhaû nuùt, dao tieáp tuïc di chuyeån vaø moïi hoaït ñoäng cuûa maùy seõ tieáp tuïc. Nuùt feed hold duøng khi gaëp caùc söï coá caàn phaûi döøng di chuyeån truïc chính nhö: coù nguy cô va chaïm giöõa dao vaø phoâi, gaõy dao… c. Over Travel: Khi dao di chuyeån vöôït qua cöõ haønh trình (stroke end) ñöôïc xaùc ñònh bôûi nuùt giôùi haïn phaïm vi (limit switch), dao seõ giaûm toác vaø ngöøng. Luùc naøy thoâng baùo Over Travel hieån thò. Nguoàn ñieän cung caâp cho caùc ñoäng cô truyeàn ñoäng bi ngaét. Khaéc phuïc: nhaán nuùt Reset sau khi di chuyeån veà laïi phaïm vi an toaøn baèng Manual Handle Feed.  4.5. Thoâng soá NC Bao goàm caùc thoâng soá veà duïng cuï (tool parameters) vaø caùc thoâng soá gia coâng (machining parameters): 4.5.1. Thoâng soá duïng cuï:a. Soá hieäu dao:Laø thoâng soá chæ thò vò trí chöùa dao treân boä phaän tröõ dao. Vd: khoái leänh M06 T05: seõ thöïc hieän laáy dao ôû vò trí soá 5 treân boä phaän tröõ dao gaén vaøo truïc chính vaø gaén dao hieän taïi treân truïc chính vaøo vò trí soá 5 treân boä tích dao. b. Thoâng soá hình hoïc cuûa dao. Laø caùc thoâng soá veà kích thöôùc dao caét nhö: ñöôøng kính dao D, baùn kính muõi dao R, Chieàu daøi dao, goùc muõi dao… c. Thoâng soá buø tröø dao. Ñeå thuaän tieän cho vieäc laäp trình cuõng nhö hieäu chænh chöông trình, caùc heä ñieàu khieån CNC coù chöùc naêng löu tröõ giaù trò buø tröø chieàu daøi dao ( tool length offset), töùc laø khaùc bieät giöõa chieàu daøi dao giaû ñònh khi laäp trình vaø chieàu daøi dao khi gia coâng thöïc teá vaø buø tröø baùn kính (radius Compensation). Caùc thoâng soá naøy ñöôïc caøi ñaët vaøo trong vuøng Offset cuûa maùy CNC. Ta seõ noùi roõ vaán ñeà naøy ôû phaàn buø tröø dao. 4.5.2. Thoâng soá gia coâng:Thoâng soá gia coâng bao goàm caùc thoâng soá cô baûn sau. a. Toác ñoä truïc chính ( spindle speed):Xaùc laäp toác ñoä quay truïc chính theo soá nguyeân voøng/phuùt, trong chöông trình thoâng soá naøy ñöôïc chæ ñònh bôûi leänh S. ta phaûi duøng leänh M03, hoaëc M04 ñeå kích hoaït truïc chính tröôùc khi duøng leänh S. Vd: M03 S1200: quay truïc chính thuaän chieàu kim ñoàng hoà 1200 voøng/phuùt. Ta ñaõ bieát trong gia coâng cô khí toác ñoä caét ñöôïc xaùc ñònh theo ñôn vò m/ph. Ñeå tính toác ñoä quay truïc chính töø toác ñoä caét ta duøng coâng thöùc sau: Ñeå döøng truïc chính ta duøng leänh M05. Ta coù theå thay ñoåi toác ñoä truïc chính ñaõ chæ dònh trong chöông trình baèng Spindle Overide b. Toác ñoä chaïy dao( Feedrate):Xaùc laäp toác ñoä di chuyeån dao khi gia coâng. Coù 2 loaïi chaïy dao:- Chaïy dao trong maët phaúng ngang xy ( cutting feed rate).- Toác ñoä aên dao theo phöong z (plunge feed rate) Trong chöông trình, toác ñoä tieán dao ñöôïc chæ ñònh bôûi leänh F. Ví duï: trong heä meùt, caâu leänh F100 coù nghóa laø tieán dao 100mm/ph c. Löôïng dö gia coâng (Stock to leave):Xaùc laäp beà daøy vaät lieäu ñöôïc ñeå laïi cho caùc böôùc gia coâng tieáp theo. Giaù trò löôïng dö khaùc nhau, phaïm vi chaïy dao seõ khaùc nhau. d. Maët phaúng tieán dao ( rapid depth, feed plane) :Thoâng soá naøy xaùc laäp cao ñoä Z dao caàn di chuyeån tôùi vôùi toác ñoä chaïy dao nhanh, tröôùc khi baét ñaàu gia coâng. Cao ñoä naøy cuõng laø chuaån thoaùt dao sau khi gia coâng(clearance plane). e. Böôùc chaïy dao ngang ( stepover distance):Laø khoaûng caùch ñöôøng taâm dao giöõa hai ñöôøng chaïy dao keá caän. Böôùc chaïy dao ngang phaûi nhoû hôn ñöôøng kính dao (40-75% ñöôøng kính dao). f. Chieàu saâu caét ( Depth cut) Laø chieàu daøy lôùp kim loaïi ñöôïc hôùt di sau moãi ñöôøng chaïy dao. g. Maët phaúng gia coâng (tool plane):Xaùc laäp maët phaúng chaïy dao. Maët phaúng chaïy dao coù theå laø: XY, XZ, YZ töông öùng maõ leänh G17, G18, G19  h. Dòch chænh dao (cutter compensation):Laø söï dòch chænh taâm dao so vôùi ñöôøng chaïy dao laäp trình. Xaùc laäp dòch chænh dao theo hai phöông thöùc:  - Dòch chænh theo boä ñieàu khieån CNC: ñöôïc xaùc laäp bôûi caùc töø leänh G41, G42, G40. - Dòch chænh baèng caùch tính laïi ñöôøng chaïy dao: Chöông trình gia coâng khoâng bao haøm caùc töø leänh dòch chænh G41, G42, G40.  i. Töôùi nguoäi Xaùc laäp cheá ñoä laøm nguoäi baèng phun söông (M07), baèng dung dòch (M08),taét cheá ñoä laøm nguoäi (M09). Vieäc xaùc ñònh cheá ñoä caét goït hôïp lyù laø coâng vieäc raát phöùc taïp vaø ñoøi hoûi raát nhieàu kieán thöïc veà lyù thuyeát vaø kinh nghieäm. Caùc kieán thöùc naøy ñöôïc trang bò trong caùc moân:CNCT maùy, Nguyeân lyù caét…Sau ñaây laø baûng cheá ñoä caét trung bình khi gia coâng thoâ moät soá vaät lieäu duøng dao theùp gioù (HSS). Baûng 4.2 Vaät lieäu gia coâng Gang Nhoâm Theùp Ñöôøng kính dao (mm) Toác ñoä caét (m/ph)/ toác ñoä truïc chính Löôïng tieán dao (mm/ph) Toác ñoä caét (m/ph)/ toác ñoä truïc chính Löôïng tieán dao (mm/ph) Toác ñoä caét (m/ph)/ toác ñoä truïc chính Löôïng tieán dao (mm/ph) 8 28/1100 115 126/5000 500 25/1000 100 10 28/900 110 129/4100 490 26/820 82 12 29/770 105 130/3450 470 26/690 82 14 29/660 100 132/3000 440 26/600 80 16 30/600 95 133/2650 420 27/530 76 Khi gia coâng baèng dao hôïp kim toác ñoä caét coù theå choïn cao hôn gaáp 2-3 laàn. - Gia coâng tinh ta thöôøng choïn toác ñoä caét cao hôn, coøn löôïng tieán dao choïn nhoû hôn.  4.6. Caùc leänh laäp trình cô baûn 4.6.1. Caùc leänh di chuyeån dao Trong Coâng Ngheä phay CNC, thoâng thöôøng coù 3 phöông thöùc di chuyeån dao sau: chaïy dao nhanh (G00), noäi suy ñöôøng thaúng (G01), noäi suy cung troøn (G02ø,G03)  a. Chaïy dao nhanh (G00) :- Laø leänh Hình thöùc (Modal)- Leänh G00 chæ thò di chuyeån dao theo haønh trình thaúng, vôùi toác ñoä chaïy dao nhanh.- Caáu truùc G00 x_y_z_; Vd: G00 X100.Y100. - Coù 2 hình thöùc chaïy dao nhanh: Chuyeån ñoäng trong maët phaúng XY vaø chuyeån ñoäng tieán dao theo phöông Z, trong ñoù löu yù vaán ñeà tieán dao vaø thoaùt dao. - Haønh trình chaïy dao nhanh ñöôïc thöïc hieän tröïc tieáp theo ñöôøng thaúng tôùi ñieåm chæ thò.- Leänh G00 duïng ñeå dònh vò nhanh dao caét ñeán vò trí caàn thieát ñeå thöïc hieän gia coâng taïi ñoù. * Löu yù: Khoâng söû duïng feedrate F khi chaïy dao nhanh.Aùp duïng G00 : laäp trình chaïy dao nhanh trong khoâng gian XYZ: Töø ñieåm (-1.,-1.,0.5) tôùi ñieåm (4.5,3.,2.) Töø ñieåm (20.,20.,50.) tôùi ñieåm (67.,15.,4.5)  b. Chaïïy dao noäi suy ñöôøng thaúng (G01):- Leänh hình thöùc (Modal)- Chæ thò di chuyeån dao theo bieân daïng thaúng, vôùi toác ñoä ñònh nghóa bôûi haøm Ff (feedrate), tôùi vò trí xaùc ñònh bôøi töø kích thöôùc X_ Y_Z_. - Neáu khoâng xaùc ñònh F, xem nhö F=0 => khoâng di chuyeån. Giaù trò cuûa F ñöôïc söû duïng cho ñeán khi coù giaù trò môùi ñöôïc xaùc laäp.- G01 ñöôïc duøng ñeå gia coâng theo caùc ñöôøng thaúng - Caáu truùc: G01 X_ Y_Z_ F_; vd: G01 X100.Y100.F200.; X12.Y2.5 ; Aùp duïng G00,G01 : laäp trình chaïy dao Töø goác toïa ñoä ñeán ñieåm A (2.,2.,0.5) -chaïy dao nhanh Tôùi ñieåm B(2.,10.,0.5); Tôùi ñieåm C(14.0,10.0,0.5); Trôû veà A. Chaïy dao toác ñoä 200mm/phuùt  c. Chaïy dao noäi suy cung troøn (G02,G03):- Leänh hình thöùc (Modal) - Leänh G02,G03 chæ thò di chuyeån dao theo bieân daïng cung troøn vôùi toác ñoä f ñöôïc ñònh nghóa bôûi leänh F. G02 ñöôøng di chuyeån thuaän chieàu kim ñoàng hoà, G03: ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà.Coù theå laäp trình noäi suy cung troøn theo 2 phöông phaùp: phöông phaùp I-J-K vaø Phöông phaùp R. X Y Z G19G02 G17G02 G18G02 X Y Z G19G03 G17G03 G18G03 Hình 4.12. Noäi suy cung troøn Caâu leänh noäi suy cung troøn goàm 4 thaønh phaàn döõ lieäu vaø coù caáu truùc nhö sau: Baûng toùm taét: Döõ lieäu Leänh YÙ nghóa 1. Maët phaúng gia coâng G17 G18 G19 Cung song song vôùi mp XY Cung song song vôùi mp ZX Cung song song vôùi mp YZ 2. Chieàu chuyeån ñoäng G02 G03 Cuøng chieàu kim ñoàng hoà CW Ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà CCW 3. Toïa ñoä ñieåm cuoái XP; YP; ZP -Toïa ñoä ñieåm cuoái theo heä toïa ñoä gia coâng (G90) - Khoaûng caùch ñieåm cuoái so vôùi ñieåm ñaàu (G91) 4. Toïa ñoä taâm hoaëc baùn kính Ii,Jj,Kk Rr - Khoaûng caùch taâm so vôùi ñieåm ñaàu - Baùn kính cung troøn + Phöông phaùp IJK:Taâm cung troøn ñöôïc xaùc ñònh bôûi veùc tô (I,j,k) so vôùi ñieåm ñaàu cung troøn.Hình 4.13 Hình 4.13. Phöông phaùp I,J,K Aùp duïng : Söû duïng phöông phaùp IJK laäp quyõ ñaïo chaïy dao theo hình veõ sau: + Phöông phaùp R:Laäp trình theo baùn kính cung troøn, Baøi toaùn xaùc ñònh taâm coù 2 nghieäm:Nghieäm 1: (a0Nghieäm 2: (a>1800) söû duïng R<0 Hình 4.14. Phöông phaùp R Löu yù: - khoâng theå duøng phöông phaùp R ñeå noäi suy toaøn boä ñöôøng troøn - tuøy theo heä ñieàu khieån maø ta vieát leänh noäi suy moät phaàn hay caû ñöôøng troøn. Thí duï: söû duïng phöông phaùp R laäp trình ñöôøng chaïy dao theo cung troøn. Chöông trình gia coâng coù noäi dung nhö sau:N50 G90 G00 X-2. Y1.;N55 G01 X0Y0 F8.;N60 Y4.0;N65 G02 X2.Y6. R2.0;N70 G01 X8.0;N75 G02 X9.0Y2.268 R2.0;N80 G01 X0Y0;N85 G00 X-2.0Y-1.0; d. Noäi suy ñöôøng xoaén oác:Ñeå thöïc hieän ñöôøng xoaén oác, ta khai baùo ñaày ñuû töø kích thöôùc IP : XxYyZz trong leänh noäi suy cung troøn. Dao thöïc hieän chuyeån ñoäng noäi suy treân maët phaúng chæ thò vaø noäi suy ñöôøng thaúng theo truïc thöù 3. Baøi taäp veà caùc leänh di chuyeån dao. 4.6.2. Leänh toïa ñoä vaø kích thöôùc a. Khai baùo leänh kích thöôùc söû duïng töø kích thöôùc (IP): X_; Y_; Z_, laø leänh hình thöùc. b. Toaï ñoä tuyeät ñoái vaø toïa ñoä töông ñoái (G90,G91):Laø leänh hình thöùc (modal)Ñieàu khieån soá söû duïng hai phöông phaùp ño toïa ñoä:- Tuyeät ñoái G90:(ABS: absolute). Dao chuyeån ñoäng tôùi ñieåm chæ thò xaùc ñònh baèng giaù trò tuyeät ñoái so vôùi ñieåm chuaån- Töông ñoái G91: (INC: incremental). Vò trí hieän taïi cuûa dao ñöôïc xem laø ñieåm chuaån cho chuyeån ñoäng keá tieáp. Toïa ñoä ñieåm tôùi tính töø khoaûng caùch ñieåm tröôùc ñoù. Ví duï söû duïng ABS vaø INC:Di chuyeån töø A ñeán B: ABS G90G00 X60.0 Y60.0; INC G91G00 X40.0 Y40.0;Di chuyeån töø B ñeán A: ABS G90 X20.0 Y20.0; INC G91 X-40.0 Y-40.0; Khi ta söû duïng cuøng luùc 2 leänh G90 vaø G91, söï khaùc bieät theå hieän ôû hình 4.15: Hình 4.15. Sö khaùc nhau giöûa G91 vaø G90. * Baïn choïn ABS mode hay INC mode laø phuï thuoäc vaøo söï thuaän tieän khi laäp trình cho chính baïn. c. Heä Inch vaø heä Meùt (G20, G21): Leänh hình thöùc (modal)- G20: Chon heä inch. Cuõng caàn nhaéc laïi laø trong heä inch duøng caùc ñôn vò sau ñaây: + ñôn vò daøi inch + löôïng tieán dao: inch/voøng hoaëc inch/phuùt + Toác ñoä caét: feet/phuùt- G21: ñöa ñôn vò heä meùt + ñôn vò daøi mm + löôïng tieán dao: mm/voøng hoaëc mm/phuùt + Toác ñoä caét: m/phuùtMoãi heä ñieàu khieån coù heä ñôn vò maëc ñònh. Moät soá heä ñieàu khieån söû duïng heä maëc ñònh laø heä söû duïng tröôùc ñoù.Löu yù: Khai baùo leänh naøy ôû phaàn ñaàu chöông trình. Khoâng neân söû duïng caû hai leänh treân trong cuøng moät chöông trình. d. Leänh heä truïc toïa ñoä Vò trí cuûa dao seõ ñöôïc xaùc ñònh döïa treân heä toïa ñoä. Coù 3 loaïi heä toïa ñoä ñöôïc söû duïng treân maùy CNC khi laäp trình:(1) Heä toïa ñoä maùy (Machine coordinate system)(2) Heä toïa ñoä gia coâng (Workpiece coordinate system)(3) Heä toïa ñoä cuïc boä ( Local coordinate system) + Heä toïa ñoä maùy (Machine coordinate system) - Nhö ta ñaõ bieát trong phaàn tröôùc, moãi maùy coù moät ñieåm xaùc ñònh laø ñieåm khoâng (zero point), thöôøng noù laø ñieåm tham chieáu thöù nhaát. Caøi ñaët ñieåm khoâng cuûa maùy ñöôïc thöïc hieän bôûi nhaø saûn xuaát. Heä toïa ñoä laáy ñieåm khoâng laøm goác ñöôïc goïi laø heä toïa ñoä maùy - Heä toïa ñoä maùy ñöôïc thieát laäp khi trôû veà ñieåm tham chieáu, giöõ cho ñeán khi taét maùy. Khi laäp trình muoán söû duïng heä toïa ñoä maùy ta duøng leänh (G53): - Laø leänh moät laàn (one shot, non-modal): chæ taùc duïng treân caâu leänh.Leänh G53 khoâng aûnh höôûng heä toaï ñoä gia coâng ñaõ ñöôïc thieát laäp. - Caáu truùc G53 x_y_z_; vôùi: x_y_z_; tính theo toïa ñoä tuyeät ñoái. - Tröôùc khi söû duïng G53, moïi pheùp buø phaûi bò huûy boû, - G53 chæ söû duïng vôùi G90 Ví duï veà heä toïa ñoä maùy Ñeán vò trí ñieåm P1: G90 G53 G00 X-340.0Y-210.0; Ñeán vò trí ñieåm P2: G90 G53 G00 X-570.0Y-340.0; + Heä toïa ñoä gia coâng (work coordinate system) Laø heä toïa ñoä gaén lieàn vôùi chi tieát gia coâng. Heä toïa ñoä naøy thöôøng ñöôïc söï duïng khi laäp trình gia coâng neân goïi laø heä toïa ñoä gia coâng. Ñeå xaùc ñònh heä toïa ñoä gia coâng coù 2 caùch sau. (1) Duøng leänh G92- Laø Leänh hình thöùc (modal)- Caáu truùc: G92 XxYyZz;x,y,z laø toïa ñoä hieän thôøi cuûa dao so vôùi heä toaï ñoä caàn caøi ñaët.- Muïc ñích : * Ñeå caøi ñaët heä toïa ñoä gia coâng. * Buø tröø söï khaùc bieät giöõa heä toïa ñoä laäp trình vaø heä toïa ñoä gia coâng Vò trí hieän taïi cuûa duïng cuï Toïa ñoä gia coâng caàn caøi ñaët 60 50 ví duï. G92 X50Y60 Hình 4.16. Ví duï veà G92 (2) Duøng leänh G54-59:Khi chöông trình yeâu caàu söû duïng nhieàu heä toïa ñoä, vieäc thay ñoåi giaù trò toïa ñoä trôû neân phöc taïp. Phaàn lôùn caùc heä ñieàu khieån CNC ñeàu coù khaû naêng xaøc laäp cuøng moät luùc nhieàu heä toïa ñoä laøm vieäc baèng vieäc söû duïng leänh toaï ñoä G54-G59. Vieäc söû duïng G54-G59 coù raát nhieàu öu ñieåm so vôùi G92 (seõ trình baøy sau), do vaäy khi laäp trình gia coâng ña soá ta söû duïng G54-> G59 thay cho G92.- Laø leänh hình thöùc (modal)- Xaùc ñònh cuøng luùc ñöôïc toái ña 6 heä toïa ñoä töø G54 -> G59Ví duï: Gaù 2 phoâi treân leân baøn maùy Hai chi tieát treân coù theå ñöôïc gia coâng lieân tuïc vôùi 1 chöông trình:O0001;G90 G54 G00 X0Y0;… Laøm vieäc vôùi chi tieát chöõ nhaätG90 G55 G00 X0Y0;… Laøm vieäc vôùi chi tieát hình elipseM30; Caøi ñaët G54 -> G59:Neáu trong chöông trình söû duïng G54-> G59, tröôùc khi thöïc thi chöông trình ta phaûi caøi ñaët vò trí cuûa G54-> G59 vaøo boä nhôù maùy. Trình töï caùc böôùc caøi ñaët G54 nhö sau. Gaù ñaët chi tieát gia coâng leân baøn maùy. Ñònh taâm chuaån (x,y) cuûa chi tieát so vôùi ñieåm khoâng cuûa heä toïa ñoä maùy. Khi khoâng caàn chính xaùc ta coù theå di chuyeån dao ñeán vò trí mong muoán baèng cheá ñoä Jog Feed hoaëc Manual Handle Feed roài quan saùt baèng maét. Khi caàn chính xaùc ta phaûi duøng caùc thieát bò doø cô khí hoaëc quang hoïc ñeå xaùc ñònh vò trí toïa ñoä caàn caøi ñaët. - Ñöa giaù trò naøy vaøo boä nhôù heä ñieàu khieån (maøn hình work offset). Ñeå vaøo maøn hình naøy thoâng thöôûng ta choïn Setting>Offset > WORK > G54 - G59 => Ñònh taâm chuaån (z) cuûa chi tieát so vôùi ñieåm khoâng cuûa heä toïa ñoä maùy: di chuyeån spindle ñeán vò trí mong muoán theo phöông z. ñeå ñaûm baûo ñoä chính xaùc ta khoâng cho dao tieáp xuùc truïc tieáp vôùi phoâi maø duøng cöõ ño (Block gauge). Toaï ñoä z ñöa vaøo maøn hình offset seõ laø toïa ñoä hieän taïi tröø ñi kích thöôùc cuûa cöõ ño. ÔÛ hình döôùi, ñænh cuûa workpiece ñöôïc chæ ñònh laø Z=0. - Ñöa giaù trò Z1 naøy vaøo boä nhôù heä ñieàu khieån (maøn hình work offset) Khi G54 ñöôïc chæ ñònh, chöông trình seõ söû duïng taâm cuûa workpiece laøm ñieåm chuaån gia coâng.Vd:O0001;G90 G54 G00 X0Y0;………..M30;› Khi laäp trình, phaûi nhôù xaùc ñònh löïa choïn G54-G59. Moät soá heä ñieàu khieån maëc ñònh G54. So saùnh giöûa G92 vaø G54 - 59 G92 G54-59 Caùch caøi ñaët Baèng chöông trình Baèng cheá ñoä MDI Baèng maøn hình work offset screen öu Ñôn giaûn, deã caøi ñaët Thích hôïp vôùi heä ñieàu haønh cuû Khoâng maát khi ngaét nguoàn ñieän Coù theå söû duïng vôùi heä taïo ñoä cuïc boä G52 Nhöïôc ñieåm Seõ maát khi ngaét ñieän hoaëc trôû veà ñieåm tham chieáu + Heä Toïa ñoä cuïc boä G52 (modal) Ñeå tieän lôïi khi laäp trình ñoâi khi ta caàn phaûi dôøi toaï ñoä laøm vieäc ñeán vò trí naøo ñoù, trong tröôøng hôïp naøy ta duøng leänh dôøi truïc toaï ñoä G52, heä toïa ñoä gia coâng khi ñöôïc dôøi ñeán toïa ñoä môùi goïi laø heä toïa ñoä cuïc boä. Löu yù: Giaù trò toïa ñoä gia coâng G54, G55 … khoâng thay ñoåi khi duøng G52 maø chæ taïm thôøi dôøi ñeán vò trí môùi. Caâu leänh : (G54, G55,…) G52 x_y_z_ Boû G52 baèng caâu leänh sau: G52x0y0z0. Vduï. G54G90 ……………… (G54) G52 X60Y50; (sau caâu leänh naøy G54 taïm thôøi dôøi töø P1-> P2) …………………………….. (Gia coâng theo toïa ñoä P2) G00x0y0 (ñöa dao veà goác P2) G52 X0Y0 (chuyeån G54 veà laïi P1) G00x0y0 (ñöa dao veà laïi goác P1) 60 50 G54 4.6.3. Maët phaúng gia coâng (G17,G18,G19): Laø leänh Modal Coù 3 maët phaúng gia coâng chính:XY,ZX,YZG17: maët phaúng XY ñöôïc nhìn töø chieàu Z+ ñeán Z- Hình 4.18. Maët phaúng G17 vaø quy ñònh chieàu G18: maët phaúng ZX ñöôïc nhìn töø chieàu Y+ ñeán Y- Z X Y Hình.4.19. Maët phaúng gia coâng G18 Z Y X G19: maët phaúng YZ ñöôïc nhìn töø chieàu X+ ñeán X- Hình 4.20. Maët phaúng gia coâng G19 4.6.4. Leänh trôû veà ñieåm tham chieáu (G28,G29,G30): Ngoaøi thao taùc trôû veà ñieåm tham chieáu baèng tay, trong chöông trình khi caàn thieát (thay dao, keát thuùc chöông trình…) ta coù theå duøng G28, G29 hoaëc G30. G28,G29,G30 laø leänh thöïc hieän trong moät caâu leänh (One shot)  * G28: Leänh G28 chæ thò chaïy dao nhanh töø ñieåm hieän thôøi tôùi ñieåm trung gian vaø sau ñoù trôû veà ñieåmtham chieáu thöù nhaát. - Trôû veà ñieåm tham chieáu theo 1 truïc: G28 Zz; - Trôû veà ñieåm tham chieáu theo hai truïc: G28 XxYy;- Trôû veà ñieåm tham chieáu theo 3 truïc: G28 XxYyZz;Ñieåm trung gian choïn baát kì. Thöôøng laø moät ñieåm an toaøn naøo ñoù. Hình 4.21. Leänh trôû veà ñieåm tham chieáu Löu yù: G28 thöôøng söû duïng vôùi mode G91 G28 laøm dao di chuyeån nhanh baát chaáp cheá ñoä tröôùc ñoù. Vd: G91 G28 Z0 :ruùt thaúng dao veà ñieåm tham chieáu theo phöông z; G91 G28 X0Y0 : trôû veà ñieåm tham chieáu theo phöông XY.* G29: Leänh G29 chæ thò thöùc hieän chaïy dao nhanh töø ñieåm goác maùy tôùi ñieåm trung gian vaø sau ñoù ñeán ñieåm X_Y_Z_.- Caáu truùc G29 X_Y_Z_.; - G29 söû duïng ñieåm trung gian ñaõ ñöôïc ñònh nghóa bôûi G28, do ñoù G29 söû duïng sau G28.Thí duï:…N45 G01 X2.0Y2.0;N50 G90 G28 X2.0Y10.5;N55 T2M6;N70 G29 X1.0Y3.0;... + G30:Duøng ñeå trôû veà ñieåm tham chieáu thöù 2,3,4Caáu truùc G30 Pp X_Y_Z_.;;Khi Pp = 2 -> trôû veà ñieåm tham chieáu thöù 2;Töông töï cho Pp =3 hay Pp =4;X_Y_Z_.;: chæ ñieåm trung gian ví duï: ruùt dao thaúng veà ñieåm tham chieáu thöù 2 G91G30P2x0y0z0. 4.6.5. Leänh choïn vaø thay dao  * Leänh: TxM06:- Tx : ñònh nghóa dao soá hieäu x caàn thay. Vd: T1 (choïn dao soá 1)- M06: leänh thay dao- Phaàn lôùn caùc maùy CNC yeâu caàu thoaùt dao theo phöông Z tröôùc khi thay dao;- Leänh T choïn dao nhöng khoâng thay dao, do ñoù phaûi duøng vôùi leänh M06.- Caàn buø tröø chieàu daøi dao do moãi dao coù chieàu daøi khaùc nhau. 4.6.6. Leänh taïm döøng chöông trình (M00, M01) - M00: khi duøng M00, chöông trình seõ taïm döøng cho ñeán khi nuùt ñöôïc nhaán. - M01: khi duøng M01, chöông trình seõ taïm döøng chi khi nuùt Optional Stop ñöôïc choïn. 4.6.7. Leänh keát thuùc chöông trình (M02, M30). - M30: Keát thuùc chöông trình vaø quay laïi ñaàu chöông trình( thöôøng duøng) - M02: Keát thuùc chöông trình nhöng khoâng quay laïi ñaàu chöông trình 4.6.8. Leänh cung caáp chaát laøm nguoäi (M07, M08, M09): - M07: khôûi ñoäng töôùi nguoäi (Flood); M08: Khôûi ñoäng cheá ñoä phun söông (Misty) - M09: Taét cheá ñoä töôùi nguoäi 4.6.9. Leänh taïm döøng di chuyeån truïc chính G04Pp Duøng ñeå taïm thôøi döøng di chuyeån truïc chính trong khoaûng thôøi gian p micro giaây. Vd: G01z-5F100 G04p200 G01z10 4.6.10. Leänh laëp laïi moät khoái leänh LL Leänh naøy duøng ñeå laëp laïi moät khoái leänh L laàn. Ví duï: G91G01X100F100G04P200L3 4.7. Buø tröø trong coâng ngheä phay (Tool Compensation) 4.7.1. Buø tröø baùn kính + Theá naøo laø buø tröø baùn kính?Ñieàu khieån soá yeâu caàu laäp trình theo toïa ñoä taâm dao (tool center coordinate) nhöng khi gia coâng chi tieát söû duïng ñieåm bieân dao caét. do vaäy neáu laäp trình theo kích thöôùc treân baûn veõ thì phaûi dòch chænh dao ñi moät ñoaïn baèng baùn kính dao. Pheùp dòch chænh treân goïi laø buø tröø baùn kính (radius compensation). Laäp trình buø tröø baùn kính ñöôïc thöïc hieän bôûi leänh G41, G42.Huûy buø tröø duøng leänh G40. + ÖÙng duïng cuûa buø tröø baùn kính. - Dao gia coâng khaùc dao laäp trình. Thay vì vieát laïi chöông trình, ngöôøi vaän haønh chæ caàn thay ñoåi giaù trò buø tröø. - Phaûi thay dao gaãy vaø khoâng coù dao töông töï nhö ñaõ laäp trình. - Söï thay ñoåi kích thöôùc do dao bò moøn, hoaëc maøi vaø söûa laïi. - Thöïc hieän gia coâng thoâ vaø tinh cho cuøng moät chöông trình. + Caùch duøng G41,G42, G40. + Caáu truùc leänh G41, G42, G40: Löu yù: - Phaûi xaùc ñònh maët phaúng gia coâng tröôùc khi thöïc hieän buø- Leänh khôûi ñoäng buø tröø G41,G42 vaø keát thuùc buø tröø G40 phaûi duøng vôùi leänh G00,G01. khoâng duøng vôùi G02,G03. - Löôïng buø tröø ñöôïc xaùc ñònh bôûi ñòa chæ D vaø ñöôïc caøi vaøo boä nhôù maùy (offset) tröôùc khi söû duïng + Down cut (thuaän) vaø Up cut (nghòch):Khi thöïc hieän buø tröø, tuyø theo höôùng buø tröø vaø tuyø theo chieàu chaïy dao maø coù theå gaây ra up cut hoaëc down cut. Hình 4.22 Down cut Up cut Hình 4.22. Up cut vaø Downcut Vôùi maùy coâng cuï, thöôøng ta söû duïng up cut nhaèm taêng tuoåi thoï dao, giaûm va ñaäp. Tuy nhieân down cut ít gaây ra hieän töôïng tröôït neân naêng suaát vaø ñoä boùng cao hôn thöôøng duøng gia coâng tinh vaø gia coâng vaät lieäu meàm. + Ví duï:Dao di chuyeån töø ñieåm 0,theo chieàu CW b buø dao ra ngoaøi (down cut), roài trôû veà c d a ñieåm 0 vôùi F100.O0002;N1 G90G54G17G00X0Y0S1000M03;N2 G41 X20.0Y10.0D01;N3 G01 Y50.0 F100.0;N4 X50.0;N5 Y20.0;N6 X10.0;N7 G40 G00 X0Y0 M05;N8 M30;. -> Khi N3 ñöôïc thöïc hieän, caùc ñöôøng a,b, c, d ñöôïc tính dòch so vôùi ñöôøng laäp trình moät köôïng buø. + Cheá ñoä buø tröø (Offset mode:)- ÔÛ cheâù ñoä buø tröø, sau khi khôûi ñoäng buø tröø, ñoä buø seõ aùp duïng cho G01, G02, G03, vaø G00.- Thoâng thöôøng, hai block keá tieáp seõ ñöôïc ñoïc nhaèm xaùc ñònh veùc tô buø tröø töùc thôøi. - Löôïng buø tröø ñöôïc tính theo phöông vuoâng goùc vôùi ñöôøng di chuyeån cuûa duïng cuï. Hình 4.23. Overcuting + Caét leïm khi buø tröø (Overcutting:)Overcutting xaûy ra khi maùy khoâng hieåu höôùng di chuyeån tieáp theo.Thöôøng laø khi ñoïc 2 caâu leänh tieáp theo maø khoâng coù leänh naøo lieân quan ñeán chuyeån ñoäng cuûa duïng cuï trong maët phaúng gia coâng. Trong tröôøng hôïp naøy moät soá heä ñieàu haønh seõ baùo loãi veà buø tröø. Moät soá heä ñieàu haønh khaùc vaãn thöïc hieän, nhöng löôïng buø tröø seõ ñöôïc tính theo phöông vuoâng goùc vôùi leänh di chuyeån tröôùc ñoù. Ñieàu naøy thöôøng gaây ra Overcuting (hình 4.23)O0002;N1 G90G54G17G00X0Y01000M03;N2 Z100.0;N3 G41 X20.0Y10.0D01;N4 Z2.0;N5 G01 Z-10.0 F100.0;N6 Y50.0 F200;N7 X50.0; N8 Y20.0;N9 X10.0;N10 G00 Z100.0;N11 G40 X0Y0 M05;N12 M30;. +Ngaên ngöøa Overcutting:Ñeå ngaên ngöøa Overcutting khi laäp trình ta traùnh tröôøng hôïp trong 2 khoái leänh lieân tieáp nhau khoâng chöùa leänh veà di chuyeån dao trong maët phaúng gia coâng. Sau ñaây laø ví duï veà caùc bieän phaùp ngaên ngöøa Overcutting cho ví duï treân O0002;N1 G90 G54 G17 G00 X0Y0 S1000 M03;N2 Z100.0;N3 X20.0;N4 Z5.0;N5 G01 Z-10.0 F200;N6 G41 Y10.0 D01 ;N7 Y50.0 F100.0;N8 X50.0;N9 Y20.0;N10 X10.0;N11 G00 Z100.0;N12 G40 X0Y0 M05;N13 M30;. Hoaëc. O0002;N1 G90 G54 G17 G00 X0Y0 S1000 M03;N2 Z100.0;N3 G41 X20.0Y10.0 D01; N4 Z-10.0; --------------------------Vò trí an toaøn (G00)N5 G01 Y50.0 F100;N8 X50.0;N9 Y20.0;N10 X10.0;N11 G00 Z100.0;N12 G40 X0Y0 M05;N13 M30;. 4.7.2. Buø tröø chieàu daøi dao  + Theá naøo laø buø tröø chieàu daøi dao?Laø pheùp hieäu chænh theo phöông truïc z ñeå khöû söï khaùc bieät giöõa chieàu daøi dao thöïc teá vaø chieàu daøi dao laäp trình.Hình 4.24 Hình 4.24. Buø tröø chieàu daøi + ÖÙng duïng cuûa buø tröø chieàu daøi dao. - Duøng nhieàu dao trong moät chöông trình, ta caøi ñaët toaï ñoä gia coâng (G54) cho moät dao naøo ñoù, caùc dao coøn laïi phaûi duøng buø tröø chieàu daøi. - Caét nhieàu lôùp khaùc nhau vôùi cuøng moät chöông trình. Luùc naøy ta duøng löôïng buø tröø dao ñeå ñònh chieàu saâu caét cho caùc lôùp. + Leänh söû duïng buø tröø chieàu daøi (modal):G43: buø tröø döông. Khi söû duïng G43, giaù trò buø tröø xaùc ñònh bôûi maõ H_ seõ ñöôïc coäng vaøo giaù trò toïa ñoä chæ ñònh bôûi caâu leänh trong chöông trình.Töùc laø dao ñöôïc naâng leân theo chieàu döông moät ñoaïn xaùc ñònh bôûi H_. vaäy G43 duøng khi dao thöïc teá daøi hôn dao laäp trình(dao caøi ñaët toïa ñoä). Ví duï:Khi H1 set 20.0; H2 set 30.0Caâu leänh: G90 G43 Z100.0 H1 ; Z seõ di chuyeån ñeán 120.0G90 G43 Z100.0 H2 ; Z seõ di chuyeån ñeán 130.0G44: buø tröø theo chieàu aâmKhi söû duïng G44, giaù trò buø tröø xaùc ñònh bôûi maõ H seõ bò tröø bôûi giaù trò toïa ñoä chæ ñònh bôûi caâu leänh trong chöông trình. Töùc laø dao ñöôïc haï thaáp theo chieàu aâm moät ñoaïn xaùc ñònh bôûi H_. vaäy G44 duøng khi dao thöïc teá ngaén hôn dao laäp trình(dao caøi ñaët toïa ñoä).Ví duï:H1 set 20.0; H2 set 30.0G90 G44 Z100.0 H1 ; Z seõ di chuyeån ñeán 80.0G90 G44 Z100.0 H2 ; Z seõ di chuyeån ñeán 70.0G49 :huûy buø tröø chieàu daøiTuy nhieân ta cuõng coù theå söû duïng H00 ñeå huûy buø chieàu daøi. H00 luoân coù yù nghóa laø 0. Löu yù: ta coù theå duøng G43 vôùi löôïng buø tröø aâm, ñeå thay cho G44 (thöôøng duøng trong laäp trình baèng CAD/CAM) 4.7.3. Caøi ñaët löôïng buø tröø. Ñeå caøi ñaët löôïng buø tröø vaøo boä nhôù cuûa maùy, ta choïn cheá ñoä Sau ñoù choïn tieáp hoaëc Luùc naøy ta vaøo maøn hình Offset. Khai baùo löôïng buø tröø vaøo caùc vuøng offset mong muoán. Hình 4.25 Offset No Radius (D) Length(H) 01 10.000 5.000 02 5.000 0.000 03 0.000 0.000 04 0.000 0.000 ………………………………………… 99 0.000 0.000 Hình 4.25. Tool Offset Screen 4.8. Chu trình phay 4.8.1. Khaùi nieäm:- Chu trình phay nhaèm thöïc hieän quy trình gia coâng coù tính laëp laïi vaø ñöôïc söû duïng thöôøng xuyeân nhö khoan, doa, khoeùt, taroâ…- Khai baùo quy trình gia coâng bôûi moät caâu leänh, leänh chu trình haïn cheá vieäc nhaäp toïa ñoä, tieát kieäm ñöôïc thôøi gian laäp trình, kích thöôùc chöông trình, haïn cheá loãi.- Chu trình phay ñöôïc chia laøm 2 loaïi: Chu trình phay cô baûn vaø chu trình phay ñaëc bieät. Caùc chu trình naøy ñöôïc nhaø saûn xuaát heä ñieàu khieån caøi ñaët tröïc tieáp treân heä thoáng.- Chu trình phay cô baûn khoâng khaùc bieät giöõa caùc heä ñieàu khieån, nhöng chu trình gia coâng ñaëc bieät coù theå khaùc nhau. 4.8.2. Chu trình phay cô baûn  Chu trình phay cô baûn ñöôïc thöïc hieän bôûi nhoùm leänh töø G80-G89 ñeå ñònh nghóa 10 chu trình gia coâng loã ñöôïc moâ taû ôû baûng sau: Baûng 4.3 Leänh Chöùc naêng Di chuyeån Z- Taùc vuï taïi ñaùy loã Di chuyeån Z+ G80 Cycle Cancel Thoaùt chu trình G81 Drilling Khoan Chuyeån ñoäng caét Thoaùt dao nhanh G82 Counterboring Doa (Khoan) Chuyeån ñoäng caét Xoaùy Thoaùt dao nhanh G83 Deep hole drilling Khoan loã saâu Chuyeån ñoäng caét khoâng lieân tuïc Thoaùt dao nhanh G84 Tapping Ta Roâ Chuyeån ñoäng caét Ñaûo chieàu quay Thoaùt dao vôùi toác ñoä caét G85 Bore in-Bore out Doa tinh Chuyeån ñoäng caét Chuyeån ñoäng caét G86 Boring Doa thoâ Chuyeån ñoäng caét Ngöøng quay Ruùt dao nhanh G87 Back-Boring Khoeùt Tieán dao nhanh Dòch chuyeån ngang, quay thuaän Chuyeån ñoäng caét G88 Boring Doa Chuyeån ñoäng caét Xoaùy, ngöøng quay Thoaùt dao nhanh G89 Bore in-out with dwell Doa tinh Chuyeån ñoäng caét Xoaùy Chuyeån ñoäng caét + Caáu truùc chu trình phay cô baûn Hình 4.26. Caáu truùc chu trình phay cô baûn + Caâu leänh chu trình cô baûnG8x Xx Yy Zz Rr Pp Qq Ff L_; G8_ : leänh chu trình; Xx Yy : vò trí taâm loã; Zz : chieàu saâu ñaùy loã; Rr : cao ñoä tham chieáuPp: thôøi gian xoaùy taïi ñaùy loã(Micro giaây); Qq: chieàu saâu moãi böôùc gia coângFf: toác ñoä chaïy dao ; L_: soá laàn laëp laïi chu trình + Chuaån ño chieàu saâu loã trong chu trình phay. Hình 4.27. Chuaån ño chieàu saâu loã + Cheá ñoä thoaùt dao Tuøy thuoäc vaøo töøng tröôøng hôïp cuï theå, sau moãi chu trình gia coâng loã ta coù theå choïn cheá ñoä ruùt dao veà cao ñoä xuaát phaùt (G98) hoaëc chæ ruùt dao veà cao ñoä tham chieáu (G99). Xem hình 4.28 Hình 4.28. Cheá ñoä thoaùt dao khi duøng chu trình gia coâng loã. + Chu trình G80:Leänh naøy nhaèm chöùc naêng huyõ boû caùc chu trình phay ñang thöïc hieän. Leänh G00, G01 cuõng coù chöùc naêng huõy boû cheá ñoä chu trình phay. + Chu trình G81-Khoan (spot drill): Hình 4.29: Chu trình khoan G81  Chu trình naøy ñöôïc söû duïng ñeå khoan loã thoâng thöôøng, goàm 4 böôùc: - Chuyeån ñoäng ñònh vò tôùi toïa ñoä taâm loã - Tieán dao nhanh theo phöông Z xuoáng cao ñoä R - Khoan loã töø cao ñoä R tôùi cao ñoä Z - Thoaùt dao veà cao ñoä R (G99) hoaëc cao ñoä xuaát phaùt (G98) Tröôùc khi khai baùo G81 caàn söû duïng leänh M ñeå ñònh nghóa chieàu quay truïc chính. Ví duï: Duøng G81 ñeå khoan caùc loã nhö hình döôùi ñaây. Chöông trình nhö sau: O005 N05 G20G90 G54 G80 G40; N10 T01 M06; N15 S750 M03;  N20 G00 X0Y0Z1.0; N25 G99 G81 X3.0Y3.0 Z-0.75 R0.2 F7.5; N30 X5.0; N35 X7.0; N40 Y6.0; N45 X5.0; N50 G98X3.0; N55 G80 G91 G28 Z0; N60 M05; N65 G91 G28 X0Y0; N70 M30; + Chu trình G82 (doa) : Counter BoreNguyeân coâng doa thöôøng söû duïng sau nguyeân coâng khoan ñeå môû roäng vaø taêng ñoä chính xaùc gia coâng loã. Veà caáu truùc, G82 töông töï G81, tuy nhieân coù theâm böôùc xoaùy taïi ñaùy loã trong khoaûng thôøi gian P (micro giaây)..Ví duï: Thay caâu leänh G81 ôû chöông trình treân baèng leänh doa nhö sau: N25 G99 G82 X3.0Y3.0Z-0.75 R0.2 P1000 F5.0; Thôøi gian xoaùy taïi ñaùy loã laø 1 giaây (P1000). + Chu trình G83 (khoan loã saâu) : Peck Drilling Khi khoan loã chieàu saâu lôùn hôn ñöôøng kính loã 3 laàn, ta söû duïng G83 bôûi nhieàu böôùc aên dao vaø thoaùt dao xen keõ ñeå thoaùt phoi. Xem hình 4.30. Chu trình thöïc hieän goàm caùc böôùc sau:1- Chaïy dao nhanh tôùi toïa ñoä taâm loã2- Tieán dao nhanh theo phöông Z xuoáng cao ñoä R3- Aên dao xuoáng chieàu saâu Q4- Thoaùt dao veà cao ñoä R ñeå thoaùt phoi.5- Chaïy dao nhanh tôùi chieàu saâu caùch chieàu saâu caét tröôùc ñoù khoaûng d, aên dao xuoáng chieàu saâu Q+d.6- Laëp laïi böôùc 4,5 cho tôùi khi ñaït chieàu saâu ñaùy loã.7- Thoaùt dao veà cao ñoä R(G99) hoaëc chieàu cao xuaát phaùt (G98). d: ñöôïc caøi maëc ñònh theo chuaån 0.1mm (coù theå hieäu chænh) Ví duï: M3 S2000; /Khoûi ñoäng spindle G90 G99 G83 X300.0 Y-250.0 Z-150.0 R-100.0 Q15.0 F120; (khoan loã 1, trôû veà ñieåm R) Y-550.0; (khoan loã 2) Y-750.0; (khoan loã 3) X1000.0; (khoan loã 4) Y-550.0; (khoan loã 5) G98 Y-750.0; (khoan loã 6, trôû veà ñieåm xuaát phaùt) G80 G28 G91 X0Y0Z0; M5; Hình 4.30. Chu trình khoan loã saâu G83 + Chu trình G84 (taroâ)- Caáu truùc leänh: G99/G98 G84 X_ Y_ R_ Z_P_ F_L_; Muõi taroâ ban ñaàu tieán xuoáng,spindle quay vôùi chieàu CW, khi ñaït ñoä saâu yeâu caàu, chieàu spindle ñaûo CCW. Khi muõi taroâ ruùt leân cao ñieåm R, spindle quay CW. Trong khi thöïc hieän leänh taroâ, chöùc naêng Feedrate Override, Feed Hold khoâng taùc duïng. Hình 4.31. Chu trình Taro ren phaûi G84 Vd: M03S100;G90 G99 G84 X300.0Y-250.0Z-150.0R-120.0P300F120.0;Y-550.0;G98 Y-750.0;G80 G28 G91 X0Y0Z0;M05; + Chu Trình Doa tinh G85 (bore in, bore out canned cycle). - Caâu leänh: G99/G98 G85 X_ Y_ R_ Z_ F_L_; - Dao chuyeån ñoäng nhanh ñeán maët phaúng tham chieáu, roài chuyeån ñoäng caét vôùi toác ñoä F ñeán chieàu saâu yeâu caàu, sau ñoù chuyeån ñoäng leân cuõng vôùi toác ñoä F ñeán cao ñoä tham chieáu hoaëc cao ñoä xuaát phaùt. Hình 4.32. Chu trình doa tinh G85 + Chu trình doa thoâ G86. Caâu leänh: G99/G98 G86 X_ Y_ R_ Z_ F_L_; Dao di chuyeån nhanh ñeán cao ñoä tham chieáu, roài chuyeån ñoäng caét ñeán chieàu saâu caét Z, döøng quay truïc chính vaø ruùt dao nhanh ñeán cao ñoä tham chieáu R hoaëc hoaëc cao ñoä xuaát phaùt. Hình 4.33. Chu trình doa thoâ G86â + G87: Bore in, Manual Retract(Doa ruùt dao baèng tay) Caâu leänh: G99/G98 G87 X_ Y_ R_ Z_ F_L_; Dao chuyeån ñoäng nhanh ñeán cao ñoä tham chieáu R, chuyeån ñoäng caét ñeán chieàu saâu caét Z. sau ñoù truïc chính ngöøng quay vaø ngöøng di chuyeån. Ta duøng cheá ñoä di chuyeån baèng tay ñeå thöïc hieän baát kyø taùc vuï caàn thieát naøo. Sau ñoù tieáp tuïc quaù trình gia coâng, dao seõ ruùt veà cao ñoä tham chieáu hoaëc xuaát phaùt. Hình 4.34. Chu trình doa G87 + G88: Bore in-Dwell-Manual Retract Caâu leänh: G99/G98 G88 X_ Y_ R_ Z_P_ F_L_; töông töï G87 nhöng coù theâm taùc vuï xoaùy taïi ñaùy loã trongkhoaûng thôøi gian P_. Hình 4.35. Chu trình doa G88 + Chu trình doa G89. Caâu leänh: G99/G98 G89 X_ Y_ R_ Z_P_ F_L_; töông töï G85 nhöng coù theâm taùc vuï xoaùy taïi ñaùy loã trongkhoaûng thôøi gian P_. Hình 4.36. Chu trình doa G89 4.8.2. Chu trình phay ñaëc bieät Caùc chu trình gia coâng ñaëc bieät laø saûn phaåm rieâng cuûa nhaø saûn xuaát heä ñieàu khieån. ÔÛ ñaây giôùi thieäu moät soá chu trình ñöôïc caùc haõng Fanuc, Mitsubishi vaø Bridgeport söû duïng. + G73 (High Speed Peck Drilling) : khoan loã saâu vôùi toác ñoä nhanh - Caâu leänh: G99/G98 G73 X_ Y_ Z_ R_P_ F_L_;Töông töï nhö G83, goàm caùc böôùc aên dao vaø thoaùt dao xen keõ ñeå thoaùt phoi. Tuy nhieân, G73 chæ thoaùt dao leân moät khoaûng d (do ngöôøi söû duïng caøi ñaët, thöôøng laø 0.1mm). Haønh trình thoaùt dao ngaén coù taùc duïng beû gaõy phoi (Break chip), laøm phoi thoaùt deã daøng, taêng tuoåi thoï dao, taêng naêng suaát gia coâng. Hình 4.37. Chu trình khoan loã saâu toác ñoä nhanh G73 + G74: Taroâ ren traùi Caâu leänh: G99/G98 G74 X_ Y_ R_ Z_P_ F_L_; töông töï G84 nhöng chieàu quay ngöôïc laïi. Hình 4.38. Chu trình Taroâ ren traùi G74. + Chu trình doa tinh coù dòch dao G76. Caâu leänh: G99/G98 G76 X_ Y_ R_ Z_Q_{or I_J_}_ F_L_; Sau khi chuyeån ñoäng caét ñeán ñaùy loã, truïc chính luoân döøng ôû moät goùc nhaát ñònh. Sau ñoù dòch dao theo höôùng nguôïc vôùi muõi dao moät ñoaïn laø Q.sau ñoù ruùt dao veà cao ñoä tham chieáu hoaëc cao ñoä xuaát phaùt roài dòch dao ngöôïc laïi moät löôïng laø Q(veà laïi taâm loã).Höôùng dòch dao laø X+, X-, Y+ hay Y- phaûi ñöôïc caøi ñaët tröôùc vaøo boä ñieàu khieån maùy. Thay vì duøng Q ta coù theå duøng I,J ñeå xaùc ñònh vectô dòch chuyeån baát kyø. Hình 4.39. Chu trình doa tinh G76. + Chu trình doa tinh tieán dao ngöôïc G77 (fine back boring). Caâu leänh G99/G98 G77 X_ Y_ R_ Z_Q_{or I_J_}_ F_L_; Dao di chuyeån ñeán vò trí gia coâng, döøng quay truïc chính ô ûmoät höôùng nhaát ñònh, sau ñoù di chuyeån (shift) moät ñoaïn Q ngöôïc höôùng cuûa löôûi caét sau ñoù chuyeån ñoäng nhanh ñeán ñaùy loã Z. Taïi ñaây dao dòch chuyeån ngöôïc laïi moät ñoaïn Q, truïc chính quay cuøng chieàu kim ñoàng hoà baét ñaàu quùa trình caét töø döôùi leân treân ñeán cao ñoä R. Tai ñaây truïc chính laïi ngöøng quay taïi vò trí nhaát ñònh, dòch chuyeån theo phöông ñoái dieän löôûi caét moät ñoaïn Q vaø ruùt nhanh khoûi loã gia coâng. Khi ñeán cao ñoä xuaát phaùt truïc chính dòch chuyeån laïi vò trí ban ñaàu vaø quay thuaän chieàu kim ñoàng hoà. Khai baùo löôïng dòch chænh vaø höôùng dòch chænh töông töï G76. Chu trình naøy thöôøng duøng doa caùc raõnh, loã baäc. Moät soá maùy duøng G87 caøi ñaët loaïi chu trình II(Canned cycle II) thay cho G77. Hình 4.40. Chu trình doa ngöôïc G77 + Chu trình gia coâng loã doïc theo ñöôøng troøn G70 ( Bold Hole Circle). - Caâu leänh: G70 I_J_L_; I: Baùn kính ñöôøng troøn; J: goùc cuûa vò trí loã ñaàu tieân; L: Soá caùc loã phaân boá ñeàu. - Ví duï: Gia coâng caùc loã nhö hình sau. L0: nhôù caùc giaù trò Z,R,P,Q vaø F. Nhôù vò trí loã nhöng khoâng thöïc hieän chuyeån ñoäng.+ Chu trình gia coâng loã doïc theo cung troøn G71 ( Bold Hole Arc). - Caâu leänh: G70 I_J_K_L_ Vôùi: I: Baùn kính ñöôøng troøn; J: goùc cuûa vò trí loã ñaàu tieân; L: Soá caùc loã phaân boá ñeàu. K: goùc giöûa caùc loã (coù theå aâm hoaëc döông) - Ví duï: Gia coâng caùc loã nhö hình sau. * Löu yù: Moät soá maùy coù duøng leänh khôûi ñoäng cheá ñoä toaï ñoä cöïc G16, vaø leänh G15 ñeå boû cheá ñoä naøy. Trong tröôønghôïp naøy ta coù theå duøng chöùc naêng naøy thay cho G70 hoaëc G71. Ví duï: gia coâng loã theo cung treân ta duøng caâu leänh sau G16; G90G99G81X1Y15 (15 ñoä) Z-0.45R0.1F8.;(gia coâng loã ñaàu tieân) G91Y30L6; + Chu trình gia coâng loã doïc theo moät goùc G72 ( Bold Hole Angular). - Caâu leänh: G72 I_J_L_ Vôùi: I:khoaûng caùch giöõa caùc loã; J: goùc nghieâng; L: Soá caùc loã phaân boá ñeàu. - Ví duï: Gia coâng caùc loã nhö hình sau. N5 G81G99Z-0.45R0.1 L0 N6 G72 I0.5 J20 L7 F8.; *** Töông töï ta coù theå duøng G91 ñeå gia coâng caùc loã phaân boá nhö treân. 4.8.4 Moät soá ví duïï minh hoïa chu trình phay Ví duï 1: Khoan 8 loã nhö hình veõ. Dao xuaát phaùt töø cao ñoä 100mm so vôùi beà maët workpiece. Chieàu saâu caét 20mm. Söû duïng L ñònh nghóa soá laàn laëp laïi. + Chöông trình: N05 G00 G54 X0Y0 S1000 M03; N10 Z100.0; N15 G98 G83 Y40.0 R2.0 Z-20.0 Q1.0 F100.0L0;  N20 G91 X40.0 L4; N25 X-160.0 Y50.0 L0; N30 X40.0 L4; N35 G90 G80 X0Y0 M05; N70 M30; L0: nhôù caùc giaù trò Z,R,P,Q vaø F. Nhôù vò trí loã nhöng khoâng thöïc hieän chuyeån ñoäng.Leänh N20 söû duïng G91, khoan 4 loã khaùc nhau, caùch nhau 40mm. Neáu ta söû duïng G90, seõ khoan taïi moät vò trí 4 laàn. 4.9. Chöông trình con 4.9.1. khaùi nieäm Laø moät chöông trình nhoû ñöôïc goïi töø chöông trình chính. Söû duïng chöông trình con thuaän tieän khi chöông trình chính coù nhöõng ñoaïn laëp laïi . Chöông trình con goàm 3 phaàn:- Soá hieäu chöông trình;- Noäi dung chöông trình;- Leänh keát thuùc chöông trình. 4.9. 2. caùch duøng chöông trình con Moãi nhaø saûn xuaát quy ñònh rieâng veà soá hieäu vaø caáu truùc chöông trình. Thoâng thöôøng leänh goïi chöông trình con coù caáu truùc nhö sau: M98 P_ L_; Hình 4.42. Laäp trình duøng chöông trình con - M98: leänh goïi chöông trình con; P_: soá hieäu chöông trình con; L_: soá laàn laëp laïi- Khi khoâng söû duïng L, chöông trình con ñöôïc goïi moät laàn.- Leänh keát thuùc chöông trình con laø M99 - Chöông trình con cuõng ñöôïc soaïn thaûo, ñaët teân vaø löu tröõ nhö chöông trình chính. Ví duï:Dao xuaát phaùt töø zero point, caét theo chieàu kim ñoàng hoà vaø trôû veà ñieåm zero point.Ñieåm xuaát phaùt truïc z: caùch maët workpiece 100mm. Chieàu saâu caét: 10mm. Chöông trình:Main program: SubprogramO0001; O100;G90 G54 G00 X0Y0 S1000 M03; G91 G00 Z-95.0;Z100.0; G41 X40.0Y20.0 D1;M98P100; G01 Z-15.0 F100.0;G90 G00 X80.0; Y30.0;M98P100; X-10.0;G90 G00 X0Y0 M05; X10.0Y30.0;M30; X40.0; X10.0Y-30.0;  X-10.0; Y-20.0; X-50.0; G00 Z110.0; G40 X-30.0Y-30.0; M99; 4.9.3. Caùc löu yù khi söû duïng chöông trình con. - Söï thay ñoåi cuûa leänh M, F, hay G90 G91. Khoâng neân goïi chöông trình con khi ñang ôû cheá ñoä buø. - Moät chöông trình con coù theå goïi moät chöông trình con khaùcø. Toái ña goïi ñöôïc 4 chöông trình con loàng nhau. Leänh M98P_L_ coù theå naèm trong cuøng block vôùi leänh kích thöôùc . Ví duï:G00 X_Y_M98P_;M98P_X_Y_;Trong tröôøng hôïp naøy, leânh M98P_ seõ ñöôïc thöïc hieän sau khi di chuyeån truïc X vaø Y. - Chöông trình con neân söû duïng ôû cheá ñoä G91 (INC), neáu söû duïng G90 thöôøng seõ gaây ra söï gia coâng truøng laép taïi moät vò trí. Ví duï söû duïng subprogram ôû cheá ñoä ABS (G90): Chöông trình:Main program: SubprogramO1; O10;S1000 M03; G90 G00 Z5.0; G90 G54 G00 X0Y0; G41 X20.0 Y10.0 D01;Z100.0; G01 Z-10.0 F200;M98P10;-------(1) Y50.0 F100.0;G90 G55 G00 X0Y0; X50.0;Z100.0; Y20.0;M98P10;-------(2) X10.00;M30; G00Z100.0; G40 X0Y0;  M99; Baøi taäp: laäp trình gia coâng nhö hình sau duøng chöông trình con. Main program: SubprogramO1; O100;S1000 M03; G91 Z-95.0; G90 G17 G54 G00 X0Y0; G41 X20.0 Y10.0 D01;Z100.0; G01 Z-15.0 F200.0;M98 P100 L3 ; Y40.0 F100.0;G90 G00 X0Y60.0; X30.0;M98 P100 L3; Y-30.0;G90 G00 X0Y0 M05; X-40.0;M30; G00 Z110.0; G40 X-10.0 Y-20.0;  X50.0; M99; Chöông trình con O100 ñöôïc goïi ba laàn treân moät block. Löu yù: Moät soá heä ñieàu haønh cho pheùp vieát chöông trình con ngay trong file cuûa chöông trình chính (Local subroutine). Trong tröôøng hôïp naøy ta thöôøng duøng M97(moät soá heä ñieàu haønh duøng M98) ñeå goïi chöông trình con vaø duøng soá khoái N ñeå xaùc ñònh phaàn baét ñaàu chöông trình con. Ôû baøi taäp treân khi duøng M97 chöông trình ñöôïc vieát nhö sau. O1; N100;S1000 M03; G91 Z-95.0; G90 G17 G54 G00 X0Y0; G41 X20.0 Y10.0 D01;Z100.0; G01 Z-15.0 F200.0;M97 P100 L3 ; Y40.0 F100.0;G90 G00 X0Y60.0; X30.0;M97 P100 L3; Y-30.0;G90 G00 X0Y0 M05; X-40.0;M30; G00 Z110.0; G40 X-10.0 Y-20.0;  X50.0; M99;