Chương IX Chủ nghĩa xã hội hiện thực và triển vọng

TRƯỜNG ĐẠI HỌC TRÀ VINH KHOA MÁC - LÊNIN CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc CHƯƠNG IX CHỦ NGHĨA XÃ HỘI HIỆN THỰC VÀ TRIỂN VỌNG (02 TIẾT=02LT) * MỤC TIÊU - Về kiến thức: Trang bị những kiến thức cơ bản về một cách khách quan những thành tựu và hạn chế của CNXH hiện thực. - Về kỹ năng: Làm rõ những nguyên nhân dẫn đến khủng hoảng của CNXH hiện thực và sự sụp đổ của mô hình Xô Viết. Trên cơ sở thực tiễn phong trào cách mạng thế giới trong giai đoạn hiện nay và bản chất của CNTB đưa ra những dự báo khoa học về triển vọng của CNXH trong thế kỷ XXI.. - Về thái độ: Hiểu đúng về học thuyết chủ nghĩa Mác – Lênin, Có niềm tin vào sự thắng lợi của chủ nghĩa Mác – Lênin, Tích cực học tập, rèn luyện để góp phần vào công cuộc xây dựng đất nước theo con đường xã hội chủ nghĩa. * TÀI LIỆU, PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC - Giáo trình “Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin” của Bộ Giáo dục và Đào tạo. - Máy chiếu, một số tranh ảnh, đoạn phim để minh họa thực tiễn. - Các thông tin, tư liệu có liên quan đến nội dung trọng tâm. * TIẾN TRÌNH DẠY HỌC Nội dung T.gian Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học viên Nguồn I. Ổn định lớp 01 phút - Kiểm tra sỉ số lớp - Trao đổi thông tin về tiết học trước. Lớp trưởng báo cáo sỉ sổ lớp. II. Kiểm tra bài cũ 07 phút - Đặt câu hỏi: Vì sao những vấn đề chính trị – xã hội có tính quy luật? SV: Lên bảng trình bày Vào bài mới: 02 phút - Dẫn dắt vào bài - Giới thiệu mục tiêu (KQHT) SV lắng nghe I. CHỦ NGHĨA XÃ HỘI HIỆN THỰC 1. Cách mạng Tháng Mười Nga và mô hình chủ nghĩa xã hội hiện thực đầu tiên trên thế giới a. Cách mạng Tháng Mười Nga (1917) V.I.Lênin đã lãnh đạo Đảng của giai cấp công nhân nước Nga tập hợp lực lượng đấu tranh chống chế độ chuyên chế Nga hoàng, tiến tới khởi nghĩa giành chính quyền vào ngày 7 tháng 11 năm 1917 ( theo lịch hiện nay là ngày 25 tháng 10) . Với thắng lợi của Cách mạng tháng Mười Nga, lần đầu tiên trong lịch sử, Nhà nước Xô Viết do V.I.Lênin đứng đầu đã ra đời trong “mười ngày rung chuyển thế giới ”. b. Ý nghĩa lịch sử từ cuộc cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại - Cách mạng Tháng Mười đã mở đầu một thời đại mới trong lịch sử thế giới - Sự thắng lợi của cách mạng Tháng Mười là cột mốc đánh dấu sự mở đầu một thời đại lịch sử mới, thời đại quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội trên toàn thế giới. - Cách mạng Tháng Mười thắng lợi đã cỗ vũ hàng loạt các nước đứng lên đấu tranh giành độc lập cho dân tộc. c. Mô hình chủ nghĩa xã hội đầu tiên trên thế giới Sau cách mạng Tháng Mười, đặc biệt là sau khi Liên bang cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết (gọi tắt là Liên Xô) ra đời đã xây dựng một mô hình tổ chức xã hội dựa trên thể chế kinh tế kế hoạch hóa tập trung, bao cấp, người ta gọi là “mô hình Xô Viết”. 2. Sự ra đời của hệ thống các nước xã hội chủ nghĩa và những thành tựu a. Sự ra đời và phát triển của hệ thống các nước xã hội chủ nghĩa Sau thắng lợi của cách mạng xã hội chủ nghĩa Tháng 10 Nga năm 1917 và đặc biệt là từ năm 1922, Liên bang cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô Viết (gọi tắt là Liên Xô) ra đời đã mở đầu một thời đại mới trong lịch sử, thời đại quá độ từ Chủ nghĩa tư bản lên Chủ nghĩa xã hội trên toàn thế giới. Năm 1924 cách mạng xã hội chủ nghĩa thành công ở Mông Cổ, ra đời nhà nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa thứ hai trên thế giới. Sau chiến tranh thế giới lần thứ hai, hàng loạt các nước xã hội chủ nghĩa ra đời ở Đông Au (Anbani, BaLan, Bungari, Cộng hòa dân chủ Đức, Hunggary, Nam Tư, Rumani, TiệpKhắc), ở Việt Nam (9/1945), ở Triều Tiên (9/1948) và ở Trung Quốc (10/1949), Cu Ba (1/1959). Chủ nghĩa xã hội đã phát triển thành một hệ thống trên thế giới, đạt được những thành tựu to lớn về kinh tế, xã hội, văn hóa, khoa học kỹ thuật, trở thành chỗ dựa vững chắc cho phong trào đấu tranh vì hòa bình, tiến bộ trên thế giới, đẩy lùi nguy cơ chiến tranh của các thế lực phản động quốc tế. b. Những thành tựu của chủ nghĩa xã hội hiện thực - Đã xây dựng được một hệ thống giá trị riêng của mình, đã phát triển lực lượng sản xuất và nâng cao trình độ sản xuất gấp nhiều lần so với trước cách mạng. - Đã xóa bỏ về cơ bản chế độ người bóc lột người. - Đã thực hiện một chế độ phúc lợi xã hội và giáo dục, văn hóa, y tế … cho toàn dân. - Đã đi đầu trong lĩnh vực chinh phục vũ trụ: - Liên Xô đã cứu loài người khỏi thảm họa phát xít, đã góp phần đẩy lùi nguy cơ chiến tranh hạt nhân. - Đã từng là chỗ dựa cho phong trào hòa bình và cách mạng trên thế giới, góp phần quan trọng vào sự nghiệp đấu tranh vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội: Các nước xã hội chủ nghĩa đã góp phần làm phát triển mạnh mẽ phong trào giải phóng dân tộc Những thành tựu đó nói lên tính ưu việt của Chủ nghĩa xã hội, đã ăn sâu bén rễ trong xã hội, không thể phủ định. II. SỰ KHỦNG HOẢNG, SỤP ĐỔ CỦA MÔ HÌNH CHỦ NGHĨA XÃ HỘI XÔ VIẾT VÀ NGUYÊN NHÂN CỦA NÓ 1. Sự khủng hoang và sụp đổ của mô hình chủ nghĩa xã hội Xô Viết Trong quá trình hình thành và phát triển, chủ nghĩa xã hội hiện thực theo “mô hình Xô Viết” đã trải qua con đường không bằng phẳng, bên cạnh những thành tựu và sáng tạo cũng có những vấp váp và mắc phải không ít những sai lầm. Những sai lầm ấy chậm được phát hiện và khắc phục triệt để đã làm cho các nước Xã hội chủ nghĩa lâm vào khủng hoảng. Cuộc khủng hoảng xuất hiện những năm 80 của TK XX. Lúc đầu diễn ra trong kinh tế, sản xuất đình đốn, người lao động chán nản, từ đó dẫn đến xáo trộn về chính trị, xã hội. Sau đó, chỉ trong vòng 2 năm, đến tháng 9 năm 1991, chế độ XHCN ở Liên Xô và sáu nước Đông Âu bị sụp đổ hoàn toàn. 2. Nguyên nhân dẫn đến sự khủng hoảng và sụp đổ của mô hình chủ nghĩa xã hội Xô Viết a. Nguyên nhân sâu xa dẫn đến sự khủng hoảng và sụp đổ của mô hình chủ nghĩa xã hội Xô Viết - Duy trì quá lâu mô hình kinh tế kế hoạch hóa tập trung quan liêu, bao cấp và phân phối bình quân. - Chậm đổi mới cơ chế kinh tế, hệ thống quản lý, chậm đổi mới mô hình CNXH. Tất cả những sai lầm nêu trên đã hạn chế tính ưu việt của chủ nghĩa xã hội và cuối cùng, chủ nghĩa xã hội lâm vào khủng hoảng toàn diện, dẫn đến sụp đổ chế độ xã hội chủ nghĩa ở Đông Âu và Liên Xô. b. Nguyên nhân chủ yếu và trực tiếp ê Thứ nhất, do sai lầm chủ quan của các Đảng Cộng sản Liên Xô trong quá trình cải tổ. ê Thứ hai, do sự phản bội của các phần tử cơ hội trong các cơ quan lãnh đạo cao nhất của Đảng và Nhà nước. ê Thứ ba, do sự tiến công điên cuồng của chủ nghĩa đế quốc và các thế lực thù địch cả trong và ngoài nước. III. TRIỂN VỌNG CỦA CHỦ NGHĨA XÃ HỘI 1. Chủ nghĩa tư bản không phải là tương lai của xã hội loài người - Bản chất của chủ nghĩa tư bản không thay đổi - Các yếu tố xã hội chủ nghĩa đã xuất hiện trong lòng xã hội tư bản - Tính đa dạng của các xu hướng phát triển của thế giới đương đại 2. Chủ nghĩa xã hội, tương lai của xã hội loài người a. Liên Xô và các nước xã hội chủ nghĩa Đông Au sụp đổ không có nghĩa là sự cáo chung của chủ nghĩa xã hội b. Các nước xã hội chủ nghĩa còn lại tiến hành cải cách, đổi mới, đạt được những thành tựu to lớn c. Đã xuất hiện xu hướng đi lên chủ nghĩa xã hội ở một số quốc gia trong thế giới đương đại 10 phút 05 phút 05 phút 05 phút 05 phút 05 phút 05 phút 10 phút 10 phút 05 phút 10 phút 10 phút GV sử dụng phương pháp đàm thoại kết hợp diễn giảng giúp sinh viên hiểu được Nguyên nhân thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga GV sử dụng phương pháp đàm thoại kết hợp diễn giảng giúp sinh viên hiểu được Ý nghĩa lịch sử từ cuộc cách mạng Tháng Mười Nga vĩ đại GV sử dụng phương pháp đàm thoại kết hợp diễn giảng giúp sinh viên hiểu được Mô hình chủ nghĩa xã hội đầu tiên trên thế giới GV sử dụng phương pháp đàm thoại kết hợp diễn giảng giúp sinh viên hiểu được Sự ra đời và phát triển của hệ thống các nước xã hội chủ nghĩa GV: Thuyết Trình và diễn giải GV sử dụng phương pháp đàm thoại kết hợp diễn giảng giúp sinh viên hiểu được Những thành tựu của chủ nghĩa xã hội hiện thực GV: Thuyết Trình và diễn giải GV sử dụng phương pháp đàm thoại kết hợp diễn giảng giúp sinh viên hiểu được Khái niệm nhà nước xã hội chủ nghĩa GV sử dụng phương pháp đàm thoại kết hợp diễn giảng giúp sinh viên hiểu được Nguyên nhân sâu xa dẫn đến sự khủng hoảng và sụp đổ của mô hình chủ nghĩa xã hội Xô Viết GV sử dụng phương pháp đàm thoại kết hợp diễn giảng giúp sinh viên hiểu được Nguyên nhân chủ yếu và trực tiếp dẫn đến sự khủng hoảng và sụp đổ của mô hình chủ nghĩa xã hội Xô Viết GV sử dụng phương pháp đàm thoại kết hợp diễn giảng giúp sinh viên thấy được Bản chất của chủ nghĩa tư bản không thay đổi GV sử dụng phương pháp đàm thoại kết hợp diễn giảng giúp sinh viên thấy được Chủ nghĩa xã hội là tương lai của xã hội loài người SV: lắng nghe và ghi chép SV: lắng nghe SV: Ghi chép SV: lắng nghe SV: Ghi chép SV: lắng nghe SV: Ghi chép SV: lắng nghe SV: Trả lời SV: Ghi chép SV: lắng nghe SV: Ghi chép SV: lắng nghe SV: Ghi chép SV: lắng nghe SV: Ghi chép SV: lắng nghe SV: Ghi chép SV: lắng nghe SV: Ghi chép SV: lắng nghe SV: Ghi chép SV: lắng nghe SV: Ghi chép - Máy chiếu - Bảng - Phấn - Giáo trình - Máy chiếu - Bảng - Phấn - Giáo trình - Máy chiếu - Bảng - Phấn - Giáo trình - Máy chiếu - Bảng - Phấn - Giáo trình - Máy chiếu - Bảng - Phấn - Giáo trình - Máy chiếu - Bảng - Phấn - Giáo trình - Máy chiếu - Bảng - Phấn - Giáo trình - Máy chiếu - Bảng - Phấn - Giáo trình - Bảng - Phấn - Giáo trình - Máy chiếu - Bảng - Phấn - Giáo trình - Máy chiếu - Bảng - Phấn - Giáo trình - Máy chiếu - Bảng - Phấn - Giáo trình IV. Tổng kết bài 05 phút Như vậy Chúng vừa tìm hiểu xong chương 9 CHỦ NGHĨA XÃ HỘI HIỆN THỰC VÀ TRIỂN VỌNG, để hệ thống lại nội dung chúng ta vừa học thầy sẽ đưa ra một số câu hỏi cũng cố bài GV: Nguyên nhân dẫn đến sự khủng hoảng và sụp đổ của mô hình chủ nghĩa xã hội Xô Viết ? GV: Nhận xét và diễn giảng - Mời một vài SV trả lởi, 01-02 SV nhận xét, bổ sung. V. Câu hỏi bài tập về nhà Bài cuối cùng Trà Vinh, ngày …tháng … năm …. TRƯỞNG BỘ MÔN (Ký, ghi rõ họ tên) Trà Vinh, ngày 09 tháng 10 năm 2014. NGƯỜI LẬP KẾ HOẠCH (Ký, ghi rõ họ tên) Phan Hữu Tài