Bài giảng Thị trường tiền tệ

*CHƯƠNG 4: THỊ TRƯỜNG TIỀN TỆThs. Nguyễn Thị SonKinh Teá Vó Moâ*Muïc tieâu cuûa chöông Tìm hieåu veà thò tröôøng tieàn teä. Tìm hieåu chính saùch tieàn teä maø chính phuû söû duïng ñeå ñieàu tieát kinh teá vó moâ. Hieåu ñöôïc taùc ñoäng cuûa chính saùch tieàn teä ñoái vôùi neàn kinh teá.Kinh Teá Vó Moâ*Caùc vaán ñeà chính cuûa chöông I. Khái quát về tiền tệ và ngân hàng II. Cung tieàn teäIII. Caàu tieàn teäIV. Caân baèng treân thò tröôøng tieàn teäV. Chính saùch tieàn teäKinh Teá Vó Moâ*I. Khaùi quaùt veà tieàn teä vaø ngaân haøngKhaùi quaùt veà tieànKhaùi quaùt veà ngaân haøngKinh Teá Vó Moâ*1. Khaùi quaùt veà tieànKhaùi nieäm : Tiền là vật được chấp nhận như một phương tiện trung gian để trao đổi, hay còn gọi là phương tiện thanh toán. *Chöùc naêng cuûa tieàn teä: Baûn chaát cuûa tieàn teä ñöôïc theå hieän thoâng qua caùc chöùc naêng cuûa noù. Tieàn teä coù 5 chöùc naêng:Chöùc naêng cuûa tieàn teäThöôùc ño giaù tròPhương tiện trao đổiPhöông tieän tích luyõ, caát tröõPhöông tieän thanh toaùnTieàn teä theá giôùi*Phaân loïai tieàn teäTieàn teäHoùa teä (commodity money)Tieàn quy öôùc ( token money)Tieàn ngaân haøng (bank money)Buùt teä * Phaân loïai tieàn teäTieàn quy öôùcTieàn kim loaïi (coin)Tieàn giaáy ( paper money)Tieàn giaáy khaû hoaùn(convertible paper moneyTieàn giaáy baát khaû hoaùn-phaùp ñònh(inconvertible paper money-fiatKinh Teá Vó Moâ*Khaùi quaùt veà Ngaân haøngHeä thoáng ngaân haøng hieän ñaïi : 2 caáp, goàm: 1. Ngaân haøng trung öông 2. Caùc ngaân haøng thöông maïiKinh Teá Vó Moâ*Chöùc naêng cô baûn cuûa Ngaân haøng trung öôngChöùc naêng: 1. Laø ngaân haøng phaùt haønh tieàn. 2. Laø ngaân haøng giaùm ñoác caùc ngaân haøng thöông maïi vaø thay maët chính phuû thöïc hieän chính saùch tieàn teä.Kinh Teá Vó Moâ*Chức năng của ngân hàng trung ươngNgân hàng TW thay mặt chính phủ để thực hiện các mục tiêu: ổn định nền kinh tế, thị trường tài chính và thị trường ngoại tệNgân hàng TW kiểm soát cung tiền trong nền kinh tế và điều tiết, kiểm soát hoạt động của các ngân hàng thương mại thông qua các quy định: tỷ lệ dự trữ bắt buộc và lãi suất chiết khấuKinh Teá Vó Moâ*Chöùc naêng cô baûn cuûa ngaân haøng thöông maïiLaø ngaân haøng kinh doanh tieàn.Laø ngaân haøng giöõ tieàn.Ngân hàng thương mại giao dịch với khách hàng thông qua nhận tiền gửi từ khách hàng và cho khách hàng khác vay tiền.Ngân hàng thương mại đóng vai trò giữa người gửi tiền và người vay tiền, giữa khách hàng và ngân hàng TW.Kinh Teá Vó Moâ*II. CUNG TIEÀN TEÄ (SM)Kinh Teá Vó Moâ*1. ÑÒNH NGHÓA  CUNG TIEÀN TEÄ (MS)Laø giaù trò cuûa toaøn boä quyõ tieàn hieän coù trong löu haønh goàm caùc thaønh phaàn:*M1 – Tiền giao dịch: M1 = tiền lưu thông ngoài ngân hàng + các khoản tiền gửi không kỳ hạnCác khoản tiền gửi không kỳ hạn là các khoản tiền gửi vào ngân hàng hay các định chế tài chính, và chúng ta có thể dùng chi phiếu (séc) để mua hàng hóa và dịch vụ (tiền ngân hàng). Về thực chất , tiền ngân hàng là những con số mà ngân hàng ghi nợ khách hàng dưới dạng tài khoản séc.Kinh Teá Vó Moâ*1. ÑÒNH NGHÓA  CUNG TIEÀN TEÄ (MS)*M2 – Tiền rộng: M2 = M1 + Tiền gửi có kỳ hạnCác khoản tiền gửi ở tài khoản tiết kiệm có kỳ hạn không thể sử dụng vào các giao dịch trực tiếp.Tuy nhiên, các tài khoản tiết kiệm này có thể chuyển sang tài khoản không kỳ hạn ngay lập tức, nên được xem “gần như là tiền”.Kinh Teá Vó Moâ*Kinh Teá Vó Moâ*Tỷ lệ dự trữ bắt buộc: là tỷ lệ dự trữ mà ngân hàng trung ương bắt buộc ngân hàng thương mại phải trích ra một phần tiền để dự trữ, không được cho vay hết.Tỷ lệ dự trữ bắt buộc dbb = Tiền dự trữ/Tiền ngân hàngm: tỷ lệ tiền mặt , m = Tiền mặt/Tiền ngân hàngLãi suất chiết khấu: là mức lãi suất mà ngân hàng thương mại phải trả cho ngân hàng TW khi vay tiền của ngân hàng TW.Kinh Teá Vó Moâ*Kinh Teá Vó Moâ*Kinh Teá Vó MoâPhD Thö Hoaøng*Tổng quát hóa:Nếu ngân hàng TW muốn số tiền lưu thông ngoài hệ thống ngân hàng là M1 thì phải dựa vào số tiền ban đầu và số nhân tiền tệ.Số tiền ban đầu này được gọi là cơ số tiền, hay lượng tiền mạnh, ký hiệu là M0.M0 bao gồm tiền lưu thông ngoài ngân hàng và các khoản dự trữ của ngân hàng thương mại.M1 = kM x M0 suy ra KM = M1/M0Với M0 = TM + DT, M1 = TM + KGHay kM = m + 1/ m + dKinh Teá Vó MoâPhD Thö Hoaøng*Soá nhaân tieàn teä (money multiplier)Löu yù: kM > 1 kM tæ leä nghòch vôùi d kM tæ leä nghòch vôùi tyû leä tieàn maët ngoøai ngaân haøngkM= 1 - d m + d1 +Kinh Teá Vó MoâPhD Thö Hoaøng*Do đó, nếu cơ số tiền thay đổi một lượng tiền ∆M0 thì làm cho cung tiền thay đổi ∆M1.∆M1 = kM x ∆M0hay kM = ∆M1 / ∆M0Ý nghĩa kM: Số nhân tiền tệ cho biết lượng cung tiền thay đổi bao nhiêu khi cơ số tiền thay đổi 1 đv.Kinh Teá Vó MoâPhD Thö Hoaøng*Hàm cung tiền tệ:Muốn tạo ra lượng cung tiền M1 thì ngân hàng TW phải đưa vào lượng tiền ban đầu M0 cùng với số nhân tiền, để hệ thống ngân hàng tạo ra M1.Do đó, hàm số cung tiền là hàm số không phụ thuộc vào lãi suất thị trường. Lượng cung tiền thường là cố định trong một khoản thời gian nào đó.Hàm số cung tiền: MS = M1*Kinh Teá Vó MoâPhD Thö Hoaøng*MS là lượng cung tiền của nền kinh tế, P là mức giá chung của nền kinh tế, thì:Giá trị thực của M1 = M1 / P = MS / PThí dụ: Khi ngân sách là 300.000 đ, giá áo là 100.000 đ/cái, NTD mua được 3 cái áo.Nếu giá áo tăng lên 150.000 đ/cái, tức là P tăng lên 1.5 lần, khi đó NTD chỉ mua được 2 cái áo.Vậy, giá trị thực của 300.000 đ ban đầu chỉ còn là 200.000 đ (300.000 / 1.5).Kinh Teá Vó MoâPhD Thö Hoaøng*Chính sách của chính phủ tác động đến cung tiền:Chính phủ thay đổi lượng cung tiền bằng cách tác động vào một trong các nhân tố sau:Cơ số tiềnSố nhân tiềnCơ số tiền và số nhân tiềnNghiệp vụ thị trường mởKinh Teá Vó MoâPhD Thö Hoaøng*Thay đổi dự trữ bắt buộcThay đổi tỷ lệ dự trữ bắt buộc:Khi tỷ lệ dự trữ bắt buộc thay đổi => số nhân tiền thay đổi => lượng tiền thay đổi.Thí dụ:Tỷ lệ dtbb = 10%:Lượng cung tiền = 1.000.000 / 0.1 = 10.000.000 đTỷ lệ dtbb = 5%:Lượng cung tiền = 1.000.000 / 0.05 = 20.000.000 đKinh Teá Vó MoâPhD Thö Hoaøng*Nghiệp vụ thị trường mở:Khi ngân hàng TW bán hay phát hành trái phiếu, người ta sẽ đem tiền mặt hoặc dùng chi phiếu để mua trái phiếu.Lượng tiền mặt lưu thông ngoài ngân hàng cũng như dự trữ trong ngân hàng thương mại giảm, làm cơ số tiền giảm và kết quả là lượng cung tiền giảm.Kinh Teá Vó MoâPhD Thö Hoaøng*Thay đổi lãi suất chiết khấu:Khi ngân hàng TW giảm lãi suất chiết khấu => ngân hàng thương mại trả lãi vay thấp và sẽ vay tiền của ngân hàng TW nhiều => cơ số tiền tăng lên => cung tiền sẽ tăng.*Kinh Teá Vó MoâPhD Thö Hoaøng*III. Cầu tiềnCác động cơ để nắm giữ tiền:Động cơ giao dịch:Hộ gia đình thực hiện các giao dịch chi tiêu dùng.Doanh nghiệp thực hiện các giao dịch mua hay thuê YTSXChính phủ thực hiện các giao dịch trả lương CB-CNV, xây dựng trường học, bệnh việnĐộng cơ dự phòng:Bên cạnh nhu cầu chi tiêu dùng, con người cũng cần tiền dự phòng cho các trường hợp bất ngờ, không lường trước được.Động cơ đầu cơ:Đầu cơ là hành động mua một loại tài sản và đợi đến lúc giá trị của loại tài sản đó tăng lên thì bán ra.Kinh Teá Vó MoâPhD Thö Hoaøng*Khái niệm: Caàu tieàn teä laø löôïng tieàn maø daân chuùng, caùc doanh nghieäp, caùc cô quan nhaø nöôùc caàn giöõ ñeå chi tieâu.Cầu tiền của cá nhân phụ thuộc vào giá cả hàng hóa và dịch vụ (P), thu nhập (Y) và chi phí cơ hội của việc nắm giữ tiền.Cầu tiền của nền kinh tế phụ thuộc vào mức giá, GDP thực và lãi suất.Mức giá: Khi các yếu tố khác không đổi, nếu mức giá thay đổi thì lượng cầu tiền danh nghĩa cũng phải thay đổi tương ứng để lượng tiền thực không đổi.Kinh Teá Vó MoâPhD Thö Hoaøng*GDP thực:Nhu cầu nắm giữ tiền mặt các chủ thể trong nền kinh tế phụ thuộc vào giá trị thực của thu nhập mà họ có.Lãi suất:Lãi suất là chi phí cơ hội của việc giữ tiền. Khi nắm giữ loại tài sản nào, chúng ta hưởng lãi theo tỷ lệ sinh lợi do tài sản đó mang lại.***Hàm cầu tiền theo lãi suấtLãi suất và lượng cầu tiền mặt quan hệ nghịch biến với nhau, khi lãi suất giảm thì lượng cầu tiền mặt tăng lên. với a0 > 0 và a1 YP) Ms↓ → r↑ → I↓ → AD↓ → Y↓*Tác động của chính sách tiền tệ thu hẹp Yt > YP: CB thực hiện chính sách tiền tệ thu hẹp (giảm cung tiền)rMDMM1MS1E1r1MS2E2r2M2rII = I0 + Imr.rI1r1r2I2ADYYpY1AD1AD2450