Bài giảng tài chính tiền tệ

Cú xốc Nixon hay cú sốc đô la là một biện pháp kinh tế của tổng thống Mỹ Richard Nixon. Ngày 15 tháng 8 năm 1971 đồng đô la Mỹ đã tụt giá xuống mức thấp nhất kể từ sau chiến tranh thế giới lần thứ 2, tổng thống Nixon đã tuyên bố Mỹ sẽ đơn phương phá giá đồng Đô la, đình chỉ khả năng quy đổi của đồng đô la ra vàng, đồng thời áp đặt mức thuế đặc biệt 10% đối với hàng hóa nhập khẩu. Những hành động này được biết đến như là "Cú sốc Nixon" chủ yếu nhằm vào Nhật Bản và Tây Âu, những nước tuy là đồng minh chiến lược của Mỹ nhưng ngày càng trở thành đối thủ cạnh tranh kinh tế với Mỹ.

48 trang | Chia sẻ: aloso | Lượt xem: 2098 | Lượt tải: 1

Bạn đang xem trước 20 trang tài liệu Bài giảng tài chính tiền tệ, để xem tài liệu hoàn chỉnh bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

1Ch−¬ng 1 ﬀ ﬁ ﬂ ﬃ ﬀ ! " # ﬃ $ ﬀ TÀI CHÍNH - TIỀN TỆ % & ' ( % % ) * + , - . / + + 0 1 2 3 4 5 6 7 8 . 9 - : 7 ; < Tiền Thái Bình Hưng Bảo của Đinh Tiên Hoàng (968-979) Mặt lưng tiền Thái Bình Hưng Bảo, có chữ “Đinh” dưới lỗ vuông Mặt lưng tiền Thái Bình Hưng Bảo, có chữ “Đinh” trên lỗ vuông 2) * + , - . / + + 0 1 2 3 4 < Đồng tiền Việt Nam dân chủ cộng hòa 3 4NÕu b¹n ®· sèng ë Mü tr−íc cuéc chiÕn tranh c¸ch m¹ng, tiÒn cña b¹n cã thÓ gåm nh÷ng ®ång tiÒn Doubloons T©y Ban Nha. Tr−íc néi chiÕn, c¸c d¹ng chÝnh cña tiÒn ë Mü kh«ng chØ lµ nh÷ng ®ång tiÒn vµng hay b¹c mµ cßn lµ nh÷ng phiÕu do c¸c ng©n hµng t− nh©n ph¸t hµnh, ®−îc gäi lµ giÊy b¹c ng©n hµng (the bank notes). Ngµy nay cã thÓ b¹n dïng kh«ng nh÷ng c¸c ®ång tiÒn kim lo¹i hay ®«la mµ chÝnh phñ ph¸t hµnh coi lµ tiÒn, mµ c¶ nh÷ng tõ sÐc ®−îc ký ph¸t theo tµi kho¶n ®−îc gi÷ ë c¸c ng©n hµng. TiÒn lµ nh÷ng vËt kh¸c nhau ë nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau - tuy vËy, nã lu«n lu«n quan träng ®èi víi d©n chóng vµ ®èi víi nÒn kinh tÕ. (Lêi dÉn ch−¬ng 2: TiÒn lµ g× ? Frideric S.Mishkin : TiÒn tÖ, ng©n hµng vµ thÞ tr−êng tµi chÝnh, trang 45). TiÒn lµ g× ? NghÜa cña tiÒn ®−îc hiÓu nh− thÕ nµo? TiÒn trong c¸c thuËt ng÷ hµng ngµy: TiÒn (money) ®ång nghÜa víi ®ång tiÒn (currency) (tiÒn giÊy, tiÒn kim lo¹i). C¸ch hiÓu nµy qu¸ hÑp. TiÒn (money) ®ång nghÜa víi cña c¶i (wealth). VD: Hä lµ ng−êi giµu cã (cã nhiÒu tiÒn vµ nhiÒu tµi s¶n quý). Cña c¶i lµ tËp hîp c¸c vËt thÓ cã chøa gi¸ trÞ, kh«ng chØ cã tiÒn mµ cßn lµ nhµ, chøng kho¸n, ®Êt, tranh, ®å cæ... C¸ch hiÓu nµy qu¸ réng. TiÒn (money) ®ång nghÜa víi thu nhËp (income). VD: ViÖc lµm tèt cã thÓ kiÕm ®−îc nhiÒu tiÒn. Thu nhËp lµ l−îng tiÒn ®ang kiÕm ®−îc trong mét ®¬n vÞ thêi gian. C¸ch hiÓu nµy lÖch vÒ ph©n phèi (tiÒn l−¬ng). TiÒn ®−îc dïng ®èi víi c¸c nhµ kinh tÕ lµ bÊt cø c¸i g× ®−îc chÊp nhËn trong thanh to¸n ®Ó lÊy hµng ho¸, dÞch vô hoÆc tr¶ nî. (TrÝch Frideric S.Mishkin : TiÒn tÖ, ng©n hµng vµ thÞ tr−êng tµi chÝnh, tr. 45-46) 51.1.1 SỰ XUẤT HIỆN TIỀN TỆ VÀ CÁC HÌNH THÁI TIỀN TỆ Ph©n c«ng lao ®éng s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ trao ®æi hµng ho¸ Qu¸ tr×nh trao ®æi: Hµng ho¸ (H) - Hµng ho¸ (H) Hµng ho¸ (H) - VNGC (H) - Hµng ho¸ (H) 6§Æc ®iÓm VNGC: Cã gi¸ trÞ sö dông thiÕt thùc Quý hiÕm, dÔ b¶o qu¶n, dÔ vËn chuyÓn Mang tÝnh ®Þa ph−¬ng Vµng ®−îc coi lµ vËt ngang gi¸ chung phæ biÕn: Khi mét l−îng vµng víi khèi l−îng vµ chÊt l−îng nhÊt ®Þnh ®−îc chÕ t¸c theo mét h×nh d¸ng nµo ®ã th× ®−îc gäi lµ tiÒn. Khi xuÊt hiÖn tiÒn tÖ. Hµng ho¸ (H)- TiÒn (T)-Hµng ho¸ (H) H - H → H - T - H VNGC tõ gi¸ trÞ thÊp ®Õn gi¸ trÞ cao: ph¶n ¸nh tr×nh ®é SX hµng ho¸. TiÒn tÖ ra ®êi ®−îc coi lµ mét ph¸t minh quan träng nhÊt cña lÞch sö loµi ng−êi. 7Vµng - vËt ngang gi¸ chung: H×nh th¸i tiÒn cña gi¸ trÞ hµng ho¸ Khi vµng lµ VNGC, HH ®−îc chia lµm 2 cùc: - HH th«ng th−êng: trùc tiÕp biÓu hiÖn gi¸ trÞ sö dông (mçi lo¹i HH chØ tho¶ m·n ®−îc mét vµi nhu cÇu nµo ®ã). - Vµng - tiÒn tÖ : trùc tiÕp biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña mäi hµng ho¸ kh¸c (Vµng -TT cã thÓ tho¶ m·n ®−îc nhiÒu nhu cÇu cña ng−êi së h÷u nã). TiÒn - vµng ®−îc coi lµ hµng ho¸ ®Æc biÖt. TÝnh chÊt cña Vµng-tiÒn tÖ : Cã chøc n¨ng nh− hµng ho¸ kh¸c: gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông. Lµ hµng ho¸ ®Æc biÖt nªn cã gi¸ trÞ sö dông ®Æc biÖt - gi¸ trÞ sö dông x· héi. 8 TiÒn tÖ lµ mét ph¹m trï lÞch sö, lµ s¶n phÈm cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸. ë ®©u cã s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ trao ®æi th× cã tiÒn tÖ. TiÒn tÖ lµ hµng ho¸ ®Æc biÖt, ®ãng vai trß VNGC ®Ó ®o gi¸ trÞ cña tÊt c¶ c¸c hµng ho¸ kh¸c. Quan niÖm míi vÒ tiÒn tÖ S¶n xuÊt, trao ®æi hµng ho¸ ph¸t triÓn → phi vËt chÊt ho¸ cña tiÒn tÖ→ Vai trß vµng - tiÒn tÖ ngµy cµng gi¶m. TiÒn tÖ ®· cã nh÷ng thay ®æi rÊt c¨n b¶n: TÊt c¶ nh÷ng ph−¬ng tiÖn cã thÓ ®ãng vai trß trung gian trao ®æi ®−îc nhiÒu ng−êi thõa nhËn th× ®−îc gäi lµ tiÒn. 9C¸c h×nh th¸i tiÒn tÖ Ho¸ tÖ TÝn tÖ Bót tÖ "§iÖn tö" tÖ 10 Ho¸ tÖ (Commodity money) Ho¸ tÖ lµ tiÒn b»ng HH Ho¸ tÖ kh«ng ph¶i lµ kim lo¹i (c¸c h×nh thøc s¬ khai cña tiÒn: bß, cõu, vá sß, v¶i,...) H¹n chÕ: tÝnh kh«ng ®ång nhÊt, dÔ h− háng, khã b¶o qu¶n, vËn chuyÓn, khã chia ra hay gép l¹i, chØ c«ng nhËn trong khu vùc nhá,... Ho¸ tÖ lµ kim lo¹i (kim tÖ) (®ång, kÏm, b¹c, vµng,...) ThuËn lîi: phÈm chÊt, träng l−îng cã thÓ quy ®Þnh chÝnh x¸c, dÔ dµng; bÒn, Ýt hao mßn, dÔ chia nhá,... TÝn tÖ (Token money) TiÒn tÖ lµ tÝn tÖ th× b¶n th©n nã kh«ng cã gi¸ trÞ, nh−ng ®−îc mäi ng−êi tÝn nhiÖm TiÒn kim lo¹i (coin) TiÒn kim lo¹i kh¸c víi ho¸ tÖ kim lo¹i: Trong ho¸ tÖ kim lo¹i, gi¸ trÞ cña kim lo¹i ®óc thµnh tiÒn b»ng gi¸ trÞ ghi trªn bÒ mÆt ®ång tiÒn; Trong tiÒn tÖ kim lo¹i: gi¸ trÞ ghi trªn bÒ mÆt ®ång tiÒn kh«ng cã quan hÖ g× víi gi¸ trÞ chÊt kim lo¹i ®óc tiÒn 11 TiÒn giÊy (paper money, bank notes) TiÒn giÊy kh¶ ho¸n GiÊy ®−îc in thµnh tiÒn ®Ó l−u hµnh thay cho tiÒn b»ng vµng hay b»ng b¹c ng−êi ta ký göi ë ng©n hµng. CÇm tiÒn giÊy cã thÓ ®æi ®−îc mét l−îng vµng, b¹c t−¬ng ®−¬ng gi¸ trÞ ghi trªn giÊy TiÒn giÊy bÊt kh¶ ho¸n Lµ lo¹i tiÒn giÊy l−u hµnh mµ kh«ng ®æi ®−îc thµnh vµng b¹c. §©y lµ tiÒn giÊy hiÖn hµnh trªn thÕ giíi. (XuÊt hiÖn ë VN: TK 15 (Nhµ Hå); Ph¸p: 1720, Mü: 1862) TÝn tÖ (Token money) Bót tÖ (Bank money) Bót tÖ (tiÒn ghi sæ) chØ t¹o ra khi ph¸t tÝn dông vµ th«ng qua tµi kho¶n t¹i ng©n hµng. Bót tÖ kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt, nh−ng còng cã nh÷ng tÝnh chÊt nh− tiÒn giÊy lµ sö dông trong thanh to¸n qua c¸c c«ng cô ng©n hµng: sÐc, lÖnh chuyÓn tiÒn... ¦u ®iÓm h¬n tiÒn giÊy: an toµn, chuyÓn thµnh tiÒn dÔ dµng, thanh to¸n thuËn lîi, dÔ di chuyÓn... 12 TiÒn ®iÖn tö (E. money) TiÒn ®iÖn tö lµ tiÒn ®−îc sö dông qua hÖ thèng thanh to¸n tù ®éng. 13 ﬀ ﬁ ﬂ ﬃ ! " ﬃ ﬀ # ﬂ ﬀ ﬃ ﬁ ﬂ ﬃ ﬃ ﬀ $ ﬀ % & ' ﬂ ( ) ﬂ " ﬃ * + , - ﬂ ﬃ ﬃ ﬂ $ ﬃ ﬀ . " ﬃ / + 0 ﬂ ﬃ 1 % ﬃ ) 2 3 ' ﬂ ( ﬃ 4 5 ﬂ $ ﬀ ﬂ ﬃ ( 6 7 ﬃ 8 1 ﬂ ﬃ ( $ 9 ﬂ $ 4 ! : ﬂ $ 4 ﬂ $ ﬀ ﬃ 8 6 7 ﬃ 8 ; ﬂ < ﬂ / ) ﬂ 6 , ﬃ ﬂ $ ﬃ ﬀ = > ? @ A B C D E D @ F E G H I J K L > B A I M @ F N O > A P Q R S T U V W U V V X Y Z [ \ U V I ] I G C ^ _ @ F N D L > ] ` E > B @ F > H A P a K b O A c A K d E D @ F E G H e E H K f I ] C D g h E ^ i @ F A > B @ A P O G I j > N D A k K E C ` l F > H A P a m Th−íc ®o gi¸ trÞ Ph−¬ng tiÖn l−u th«ng Ph−¬ng tiÖn dù tr÷ gi¸ trÞ Ph−¬ng tiÖn thanh to¸n TiÒn tÖ TG K. Marx – Các chức năng của tiền 14 Th−íc ®o gi¸ trÞ (Standard of value) Gi¸ trÞ cña tiÒn ®−îc sö dông lµm ph−¬ng tiÖn ®Ó so s¸nh víi gi¸ trÞ cña hµng ho¸, dÞch vô → tiÒn ®· thùc hiÖn chøc n¨ng th−íc ®o gi¸ trÞ. Th«ng qua tiÒn, hµng ho¸ ®−îc biÓu hiÖn gi¸ trÞ cña m×nh (vÒ chÊt) vµ cã thÓ so s¸nh ®−îc (vÒ l−îng). M¸c cho r»ng tiÒn lµ th−íc ®o hao phÝ lao ®éng x· héi kÕt tinh trong c¸c hµng ho¸. Sù phi vËt chÊt ho¸ th−íc ®o gi¸ trÞ → träng l−îng vµng cña tiªu chuÈn gi¸ c¶ gi¶m dÇn ý nghÜa trong thùc tiÔn ng−êi ta chØ quan t©m ®Õn søc mua cña tiÒn ®ã cao hay thÊp. C¬ së ®Ó x¸c lËp ®¬n vÞ tiÒn tÖ: NSL§ vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng: tiÒn ®¬n vÞ cña quèc gia nµy lµ −íc sè hoÆc béi sè cña tiÒn ®¬n vÞ quèc gia kia. Khi thùc hiÖn chøc n¨ng th−íc ®o gi¸ trÞ, tiÒn ®· chuyÓn gi¸ trÞ cña hµng ho¸ thµnh tªn míi - gi¸ c¶. 15 Thùc chÊt gi¸ c¶ hµng ho¸ lµ tû lÖ so s¸nh gi÷a gi¸ trÞ cña nã víi gi¸ trÞ cña tiÒn tÖ. V× thÕ gi¸ c¶ hµng ho¸ tû lÖ thuËn víi gi¸ trÞ cña hµng ho¸ vµ tû lÖ nghÞch víi gi¸ trÞ tiÒn tÖ. Ph−¬ng tiÖn l−u th«ng (Medium of exchange) TiÒn ®−îc sö dông lµm m«i giíi trung gian trao ®æi hµng ho¸ vËn ®éng ®ång thêi vµ ng−îc chiÒu víi sù vËn ®éng cña hµng ho¸. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn: H-T-H ®−îc t¸ch thµnh 2 giai ®o¹n: H-T: b¸n T-H: mua Hai giai ®o¹n ®ã ®éc lËp nhau vÒ kh«ng gian vµ thêi gian: b¸n chç nµy vµ mua chç kh¸c, b¸n lóc nµy, mua lóc kh¸c hiÖn t−îng mÊt c©n ®èi cung - cÇu mét sè lo¹i hµng ho¸ nµo ®ã theo kh«ng gian vµ thêi gian: xuÊt hiÖn ®Çu c¬, t¨ng gi¶m gi¸,... 16 Trong l−u th«ng chØ chÊp nhËn mét sè l−îng tiÒn nhÊt ®Þnh c©n ®èi víi l−îng hµng ho¸, dÞch vô ®−a vµo l−u th«ng→ sè l−îng tiÒn cÇn thiÕt trong l−u th«ng. Ph−¬ng tiÖn dù tr÷ gi¸ trÞ (Store of value) Dù tr÷ gi¸ trÞ lµ tÝch luü mét l−îng gi¸ trÞ nµo ®ã b»ng nh÷ng ph−¬ng tiÖn ®−îc x· héi thõa nhËn víi môc ®Ých chuyÓn thµnh hµng ho¸ vµ dÞch vô trong t−¬ng lai. Yªu cÇu cña ph−¬ng tiÖn dù tr÷ gi¸ trÞ: - Gi¸ trÞ dù tr÷ ph¶i hiÖn thùc (ph¶i ®o, ®Õm, ®ong ®−îc) - Gi¸ trÞ dù tr÷ b»ng c¸c ph−¬ng tiÖn ®−îc XH thõa nhËn. - Gi¸ trÞ dù tr÷ mang tÝnh chÊt thêi gian. Tïy thêi gian dµi hay ng¾n chän ph−¬ng tiÖn vµ gi¸ trÞ dù tr÷ kh¸c nhau. 17 Ph−¬ng tiÖn thanh to¸n (Mean of payment) TiÒn lµ ph−¬ng tiÖn ®Ó thanh to¸n: - Kho¶n nî vÒ hµng ho¸ vµ dÞch vô ®· trao ®æi. - C¸c ho¹t ®éng phi hµng ho¸: nép thuÕ, tr¶ l−¬ng, ®ãng gãp... Khi chøc n¨ng ph−¬ng tiÖn thanh to¸n ®−îc thùc hiÖn th× quan hÖ trao ®æi còng kÕt thóc. TiÒn tÖ thÕ giíi (World money) Trong thanh to¸n quèc tÕ, tiÒn thùc hiÖn chøc n¨ng ph−¬ng tiÖn trao ®æi quèc tÕ "tiÒn tÖ thÕ giíi" (vµng) Ngµy nay, mçi quèc gia cã th−íc ®o gi¸ trÞ riªng ph¶i so s¸nh gi¸ trÞ gi÷a c¸c ®ång tiÒn qua tû gi¸ hèi ®o¸i. 18 Tham kh¶o: Chøc n¨ng cña tiÒn theo Frideric S. Mishkin (§äc TiÒn tÖ, ng©n hµng vµ thÞ tr−êng tµi chÝnh, trang 47-56) Ph−¬ng tiÖn trao ®æi TiÒn mÆt vµ sÐc lµ ph−¬ng tiÖn trao ®æi ®Ó trao ®æi lÊy hµng ho¸, dÞch vô. TÝnh ®a d¹ng cña tiÒn lµ di chóc cho tÝnh s¸ng t¹o cña loµi ng−êi t−¬ng tù nh− s¸ng t¹o ra ng«n ng÷. §¬n vÞ ®¸nh gi¸ TiÒn ®−îc dïng ®Ó ®o gi¸ trÞ trong nÒn kinh tÕ. §o gi¸ trÞ hµng ho¸ b»ng tiÒn nh− ®o chiÒu dµi b»ng m, ®o thÓ tÝch b»ng m3... VD: 3 mÆt hµng A, B, C. Cã 3 sè l−îng ®o gi¸ trong kinh tÕ H-H: A-B, A-C vµ B-C NÕu cã n mÆt hµng: tổ hợp chập 2 của n phần tử Sè mÆt hµng SL gi¸ trong H-H Sè l−îng gi¸ trong H-T-H 3 3 3 10 45 10 1000 499.500 1000 ... 10.000 49.995.000 10.000 ! !( )! ( 1)( 2)! ( 1)2 2!( 2)! 2 k n n k n k n n n n n n n C C − − − − − = = = 19 N¬i chøa gi¸ trÞ TiÒn lµ n¬i chøa søc mua hµng theo thêi gian: t¸ch thêi gian tõ khi cã thu nhËp cho ®Õn khi tiªu dïng nã. ViÖc gi÷ tiÒn liªn quan ®Õn tÝnh láng cña tiÒn (liquidity). TiÒn lµ tµi s¶n cã tÝnh láng nhÊt v× nã lµ ph−¬ng tiÖn trao ®æi. 1.1.3. Vai trß cña tiÒn tÖ 20 TiÒn tÖ lµ ph−¬ng tiÖn ®Ó ph¸t triÓn SX vµ trao ®æi HH TiÒn tÖ lµ SP cña nÒn kinh tÕ HH, t¹i sao tiÒn tÖ l¹i trë thµnh c«ng cô thóc ®Èy s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸? TiÒn lµm cho gi¸ trÞ HH ®−îc biÓu hiÖn mét c¸ch ®¬n gi¶n vµ chóng dÔ dµng ®−îc so s¸nh víi nhau TiÒn tÖ lµm cho gi¸ trÞ cña HH ®−îc thùc hiÖn thuËn lîi: ng−êi cã HH chØ cÇn chuyÓn nã thµnh tiÒn sau ®ã dÔ dµng ®¹t tíi mét gi¸ trÞ sö dông míi. TiÒn tÖ lµm cho trao ®æi HH kh«ng bÞ rµng buéc vÒ kh«ng gian vµ thêi gian: lùa chän cña con ng−êi trë nªn thËn träng vµ chÝnh x¸c h¬n. TiÒn tÖ lµm cho h¹ch to¸n s¶n xuÊt kinh doanh thuËn lîi. TiÒn tÖ biÓu hiÖn quan hÖ x· héi Quan hÖ x· héi lµ quan hÖ gi÷a ng−êi víi ng−êi trong s¶n xuÊt vµ trao ®æi HH. TiÒn lµ sîi d©y nèi ng−êi s¶n xuÊt HH víi nhau. Trong s¶n xuÊt, tuú ®iÒu kiÖn vµ tr×nh ®é cña mçi ng−êi bÞ ph©n ho¸ thµnh ng−êi giµu, ng−êi nghÌo ®Þa vÞ kh¸c nhau trong x· héi. §ã còng lµ lý do trong x· héi tiÒn ®−îc nhiÒu ng−êi sïng b¸i. 21 TiÒn tÖ lµ ph−¬ng tiÖn phôc vô môc ®Ých ng−êi së h÷u chóng Trong ®iÒu kiÖn cßn quan hÖ hµng ho¸ - tiÒn tÖ, c¸c chñ thÓ muèn ®Õn môc ®Ých ®Òu dïng ®Õn ph−¬ng tiÖn tiÒn tÖ. TiÒn tÖ lµ biÓu hiÖn bÒ ngoµi cña tµi chÝnh. TiÒn tÖ thÓ hiÖn "thÕ lùc" ng−êi së h÷u chóng. 22 1.2.1. Kh¸i qu¸t sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn 23 §iÒu kiÖn ra ®êi: s¶n xuÊt hµng ho¸ XH nguyªn thñy: ch−a cã SH, ch−a cã SX hµng ho¸ ch−a cã tiÒn tÖ. Ph©n c«ng L§ xuÊt hiÖn SX HH ra ®êi xuÊt hiÖn tiÒn tÖ HiÖn t−îng “ph¸t minh tiÒn tÖ” - Thóc ®Èy giao l−u KT, SX HH. - Lµm th−íc ®o c¸c ho¹t ®éng KT - Ph©n phèi phi TC ph©n phèi TC TC xuÊt hiÖn Sù xuÊt hiÖn tµi chÝnh c«ng Ph©n c«ng L§XH T− h÷u Giai cÊp - §Êu tranh giai cÊp Nhµ n−íc Sù xuÊt hiÖn tµi chÝnh c«ng: tõ ho¹t ®éng chÝnh trÞ thªm nhiÖm vô: chÝnh trÞ + kinh tÕ + x· héi Tµi chÝnh c«ng lµ c«ng cô Nhµ n−íc can thiÖp vµo nÒn KT 24 Tµi chÝnh lµ ph¹m trï vÒ kinh tÕ, ra ®êi vµ tån t¹i g¾n liÒn víi nÒn kinh tÕ hµng ho¸ - tiÒn tÖ. Tµi chÝnh c«ng ra ®êi vµ tån t¹i g¾n liÒn víi sù tån t¹i cña kinh tÕ hµng ho¸ - tiÒn tÖ vµ nhµ n−íc. ý nghÜa kh¼ng ®Þnh sù tån t¹i kh¸ch quan cña ph¹m trï tµi chÝnh? 1.2.2 B¶n chÊt cña tµi chÝnh C¸c biÓu hiÖn bªn ngoµi cña tµi chÝnh Quü tiÒn tÖ B¶n chÊt tµi chÝnh 25 C¸c biÓu hiÖn bªn ngoµi cña tµi chÝnh Tõ c¸c hiÖn t−îng XH: TC ®−îc coi nh− nh÷ng nguån lùc, nh÷ng quü tiÒn tÖ. BiÓu hiÖn nguån tµi chÝnh trong thùc tÕ: vèn b»ng tiÒn, vèn NS, vèn TD,... C¸c nguån tµi chÝnh lu«n vËn ®éng (t¸i t¹o, bæ sung, sö dông…). VËn ®éng tµi chÝnh ®éc lËp t−¬ng ®èi víi vËn ®éng vËt chÊt trong XH ®Æc tr−ng vËn ®éng tiÒn tÖ (tµi chÝnh). TÝnh môc ®Ých cña nguån TC: (VD: Vèn ®iÒu lÖ DN: kinh doanh; NSNN: thùc hiÖn chøc n¨ng NN;...) TÝnh th−êng xuyªn vËn ®éng (t¸i t¹o, bæ sung, sö dông) Quü tiÒn tÖ TÝnh chÊt Ph©n phèi §Æc tr−ng cho tÝch luü cña c¶i trong ph©n phèi Ph¶n ¸nh kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ph©n phèi 26 C¬ së x¸c ®Þnh b¶n chÊt tµi chÝnh MÆt trùc quan: sù vËn ®éng t−¬ng ®èi cña nguån tµi chÝnh quü tiÒn tÖ MÆt thùc chÊt: c¸c quan hÖ ph©n phèi cña c¶i x· héi (ph©n phèi nguån tµi chÝnh) B¶n chÊt tµi chÝnh Tµi chÝnh lµ hÖ thèng c¸c quan hÖ kinh tÕ d−íi h×nh thøc gi¸ trÞ trong ph©n phèi c¸c nguån cña c¶i x· héi th«ng qua t¹o lËp vµ sö dông c¸c quü tiÒn tÖ nh»m ®¸p øng môc tiªu cña c¸c chñ thÓ trong x· héi 27 C¸c ®Æc tr−ng cña b¶n chÊt quan hÖ ph©n phèi h×nh thøc gi¸ trÞ t¹o lËp vµ sö dông quü tiÒn tÖ Môc ®Ých cña ph©n phèi 1.2.3. Chøc n¨ng cña tµi chÝnh Chøc n¨ng ph©n phèi Chøc n¨ng gi¸m ®èc 28 Chøc n¨ng ph©n phèi Chøc n¨ng ph©n phèi – c¸c vÊn ®Ò chung Qu¸ tr×nh ph©n phèi §Æc tr−ng c¬ b¶n cña chøc n¨ng ph©n phèi Chøc n¨ng ph©n phèi – C¸c vÊn ®Ò chung §èi t−îng ph©n phèi: cña c¶i XH d−íi h×nh thøc gi¸ trÞ Chñ thÓ ph©n phèi: c¸c chñ thÓ trong nÒn kinh tÕ (NN, DN,...) KÕt qu¶ ph©n phèi: t¹o lËp vµ sö dông c¸c quü tiÒn tÖ H×nh thøc ph©n phèi: gi¸ trÞ Ph¹m vi ph©n phèi: tõ ph©n phèi KQKD cho ®Õn c¸c nhu cÇu tiªu dïng vµ ®Çu t− C¬ së cña quan hÖ ph©n phèi: c¸c quan hÖ kinh tÕ Môc ®Ých cña ph©n phèi: môc ®Ých cña c¸c chñ thÓ 29 Chøc n¨ng ph©n phèi - Qu¸ tr×nh ph©n phèi Ph©n phèi lÇn ®Çu Qu¸ tr×nh ph©n phèi l¹i lµ ph©n phèi phÇn thu nhËp c¬ b¶n gi÷a c¸c thµnh viªn trùc tiÕp t¹o ra cña c¶i x· héi (c¸c chñ thÓ trùc tiÕp SXKD) lµ ph©n phèi diÔn ra ë kh©u c¬ së cña hÖ thèng tµi chÝnh (n¬i s¸ng t¹o ra cña c¶i x· héi) lµ ph©n phèi kÕt qu¶ SXKD ë c¸c doanh nghiÖp, c¸c hé s¶n xuÊt... (ph©n phèi doanh thu) Ph©n phèi lÇn ®Çu – ai? ë ®©u? c¸i g×? 30 Ph©n phèi lÇn ®Çu – néi dung? Bï ®¾p hao phÝ t− liÖu s¶n xuÊt Bï ®¾p hao phÝ søc lao ®éng §ãng c¸c phÝ b¶o hiÓm (SX, KD, TS...) Tr¶ phÝ ®ãng gãp cho c¸c chñ SH hay nguån tµi nguyªn (l·i gãp vèn, l·i ng©n hµng, thuÕ SXKD) Thu nhËp cña doanh nghiÖp Qua ph©n phèi lÇn ®Çu chØ h×nh thµnh nªn c¸c phÇn thu nhËp c¬ b¶n trong XH. §ã ch−a ph¶i lµ nhu cÇu tiªu dïng cuèi cïng cña XH. Qu¸ tr×nh ph©n phèi l¹i Qu¸ tr×nh ph©n phèi l¹i lµ tiÕp tôc ph©n phèi phÇn thu nhËp c¬ b¶n ®· ®−îc h×nh thµnh trong ph©n phèi lÇn ®Çu B»ng ph©n phèi lÇn ®Çu vµ ph©n phèi l¹i, SPXH sÏ vËn ®éng tõ n¬i SX ®Õn tiªu dïng cuèi cïng. 31 Ph©n phèi l¹i – môc ®Ých? §iÒu hoµ c¸c nguån tiÒn tÖ b¶o ®¶m ph¸t triÓn c©n ®èi c¸c ngµnh, vïng, ®Þa ph−¬ng B¶o ®¶m nhu cÇu tiªu dïng cho c¸c ho¹t ®éng ë lÜnh vùc kh«ng s¶n xuÊt vËt chÊt §iÒu tiÕt thu nhËp cña c¸c tÇng líp d©n c− Ph©n phèi l¹i – nhiÖm vô? vai trß? TiÕp tôc qu¸ tr×nh ph©n phèi c¸c quü tiÒn tÖ ®· h×nh thµnh trong ph©n phèi lÇn ®Çu ChuyÓn ®æi quyÒn së h÷u, quyÒn sö dông vÒ thu nhËp gi÷a c¸c chñ thÓ §iÒu tiÕt qu¸ tr×nh ph©n phèi s¶n phÈm XH ®Õn tiªu dïng cuèi cïng cã ®Þnh h−íng 32 Chøc n¨ng ph©n phèi - §Æc tr−ng c¬ b¶n §Þnh h−íng c¸c quan hÖ kinh tÕ KÝch thÝch c¸c quan hÖ kinh tÕ §iÒu tiÕt c¸c quan hÖ kinh tÕ Chøc n¨ng gi¸m ®èc Chøc n¨ng gi¸m ®èc cña tµi chÝnh lµ sù gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ th«ng qua sù vËn ®éng h×nh thøc gi¸ trÞ tõ kh©u s¶n xuÊt ®Õn n¬i tiªu dïng nh»m b¶o ®¶m c¸c c¸c quü tiÒn tÖ ®−îc sö dông tèt nhÊt 33 Chøc n¨ng gi¸m ®èc – c¸c vÊn ®Ò chung? Chñ thÓ G§: lµ c¸c chñ thÓ ph©n phèi §èi t−îng G§: lµ qu¸ tr×nh t¹o lËp vµ sö dông c¸c quü tiÒn tÖ, qu¸ tr×nh vËn ®éng c¸c nguån tµi chÝnh KQ G§: ph¸t hiÖn, hiÖu chØnh H×nh thøc G§: G§ b»ng ®ång tiÒn (h×nh thøc gi¸ trÞ) Ph¹m vi G§: tõ ®Çu ®Õn cuèi qu¸ tr×nh ph©n phèi Môc ®Ých G§: b¶o ®¶m hiÖu qu¶, kû c−¬ng Chøc n¨ng gi¸m ®èc - ®Æc ®iÓm? - G§ b»ng ®ång tiÒn - G§ cã tÝnh toµn diÖn, liªn tôc, ph¹m vi réng, kÞp thêi 34 Chøc n¨ng gi¸m ®èc - ý nghÜa? - B¶o ®¶m tÝnh hîp lý trong quan hÖ tÝch luü – tiªu dïng - B¶o ®¶m quan hÖ c©n ®èi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn - Duy tr× kû c−¬ng, ph¸p luËt - Thùc hiÖn c¸c ®iÒu chØnh trong ph©n phèi 1.2.4. Vai trß cña tµi chÝnh trong nÒn KTQD Lµ c«ng cô ph©n phèi SPQD Lµ c«ng cô qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt vÜ m« 35 Tµi chÝnh – c«ng cô ph©n phèi SPQD Quü tiÒn tÖ lµ c«ng cô cã tÝnh môc ®Ých trong thùc hiÖn chøc n¨ng cña nhµ n−íc Th«ng qua ph©n phèi tµi chÝnh, c¸c quan hÖ tÝch luü – tiªu dïng ®−îc x¸c lËp Ph©n phèi tµi chÝnh lµ ®ßn bÈy kÝch thÝch vµ ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ kinh tÕ Tµi chÝnh gãp phÇn æn ®Þnh tiÒn tÖ, gi¸ c¶, søc mua... §iÒu tiÕt thu nhËp d©n c−, b¶o ®¶m c«ng b»ng x· héi Tµi chÝnh – c«ng cô qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt vÜ m« Tµi chÝnh tham gia c¸c ®Þnh h−íng kinh tÕ H−íng dÉn vµ khuyÕn khÝch c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ: khuyÕn khÝch, h¹n chÕ, cÊm,... §iÒu chØnh c¸c quan hÖ kinh tÕ theo chÝnh s¸ch tõng thêi kú. 36 C«ng cô thùc hiÖn qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt vÜ m« - NSNN - Quü tµi chÝnh QG - CS tµi trî - ThuÕ - LuËt tµi chÝnh - CS gi¸ (trî gi¸, b¶o hiÓm gi¸, ®iÒu tiÕt gi¸) - L·i suÊt TD - Tû gi¸ hèi ®o¸i - ... Một số hình ảnh tham khảo 37 ) * + , - . / + 2 - . + 5 6 7 + 5 8 . 9 - : 7 ; - 5 6 Tiền Thái Bình Hưng Bảo của Đinh Tiên Hoàng (968-979) Mặt lưng tiền Thái Bình Hưng Bảo, có chữ “Đinh” dưới lỗ vuông Mặt lưng tiền Thái Bình Hưng Bảo, có chữ “Đinh” trên lỗ vuông ﬀ ﬁ ﬂ ﬃ ﬀ ! ﬀ " # $ ﬀ % & ﬀ ﬀ ' ( ) ﬀ ' * + , ' - % ) ! ﬀ . & ﬀ / ) ﬀ ' 0 / ﬀ 1 2 3 4 % 5 6 ﬀ & ﬀ 7 . 8 " 9 ﬀ : ) ; * ﬀ . 8 " 9 ﬀ / ? ﬀ ' " @ A = % ? ﬀ ' ; B ; C D ! ﬀ E 0 Thập đạo Tướng quân lên ngôi, lập ra triều Lê (sử gọi là “nhà Tiền Lê”) lấy niên hiệu là Thiên Phúc (980-988) rồi sau đó đổi sang Hưng Thống (989- 994), Ứng Thiên (995- 1005). Đại Việt Sử Ký Toàn Thư chép rằng: “Giáp Thân, năm thứ 5 (984), mùa xuân, tháng 2, đúc tiền Thiên Phúc”. Tiền Thiên Phúc Trấn Bảo của Lê Đại Hành (980-988) Mặt lưng tiền Thiên Phúc Trấn Bảo, có chữ “Lê” trên lỗ vuông ) * + , - . / + - F 7 . 5 6 7 + 5 8 . 9 - : 7 ; - 5 6 38 Tiền Thời Hồ Quý Ly ﬀ ﬁ ﬂ ﬃ ! " # ! $ % & ' ( ) * + , - . / % + 0 1 " # ! 2 ﬃ 3 , % 4 / + 5 4 " ﬁ + ! " ﬁ $ 3 + ! ﬃ $ " ﬃ 6 ﬃ 7 8 9 $ . : : ; < ﬀ : 6 = = : : % : = ﬁ 3 ; > ; : > = = : : ' ﬀ = ' ; 0 That of 30 cash with waves. " 60 " " clouds. " 120 " " turtle. " 180 " " unicorn. (kỳ lân) " 300 " " phoenix. " 600 " " dragon. French Indochina 20 Dollars/Piastres 1893-1898 39 French Indochina 20 Piastres 1909-1920 . ; ﬁ 3 3 * ﬀ ' ! ( ﬀ ' ﬀ ? ﬁ ﬀ ' ﬁ ﬂ ﬃ 40 Đồng ! ( ﬀ ' ﬀ ? ﬁ ﬀ ' ﬁ ﬂ 41 ﬁ 3 3 ﬀ ﬀ ' ﬁ ﬃ 42 43 Có chuyện gì trên đồng tiền này? Chuyện ồn ào của tờ tiền này 44 Mời đọc và thảo luận ﬁ 0 ! " ! ﬀ bacdongduong.htm 0 ﬃ ﬂ ﬁ 2 ; ; ; : ﬀ ; 6 ﬀ = ﬀ ﬀ : ﬀ ; : : % : : ﬀ = ely_used_standards_other/currency_codes/currency_codes_list-1.htm ﬂ 0 . > ﬀ . 7 ﬀ ﬁ ﬂ ﬃ ! " # $ % & ' hay " ! " ( ) * + là một biện pháp kinh tế của Tổng thống Mỹ Richard Nixon. Ngày 15 tháng 8 năm 1971 đồng đô la Mỹ đã tụt giá xuống mức thấp nhất kể từ sau chiến tranh thế giới lần thứ 2, Tổng thống Nixon đã tuyên bố Mỹ sẽ đơn phương phá giá đồng Đô-la, đình chỉ khả năng quy đổi của đồng đô la ra vàng, đồng thời áp đặt mức thuế đặc biệt 10% đối với hàng hóa nhập khẩu. Những hành động này được biết đến như là "Cú sốc Nixon" chủ yếu nhằm vào Nhật Bản và Tây Âu, những nước tuy là đồng minh chiến lược của Mỹ nhưng ngày càng trở thành đối thủ cạnh tranh kinh tế với Mỹ. 45 46 47 Yêu cầu tiểu luận nhỏ Viết một tiểu luận về ội dung thể hiện được các ý sau đây: - Một tự hào xứng danh với lịch sử dân tộc - Một đáp ứng được các yêu cầu cơ bản của nền kinh tế - Những hạn chế, bất cập trong giai đoạn hiện nay - Cần làm gì để đồng tiền VN mang tầm thời đại Yêu cầu: - Làm theo cá nhân, không theo nhóm - Ngắn gọn (không quá 3 trang) nộp giáo viên - Trình bày trước lớp khi có yêu cầu 48 Đọc các bài sau đây để làm quen với chính sách tiền tệ Tư Giang Thứ Bảy, 16/10/2010, 10:19 (GMT+7) neo.html ﬀ ﬁ ﬂ ﬃ ! " # $ % & ﬀ # & ' Cảnh Thái Bài đã được xuất bản.: 04/10/2010 06:00 GMT+7 ( ) * + , $ - & . - ﬃ Huỳnh Thế Du Thứ Năm, 30/9/2010, 10:09 (GMT+7) / 0 & 1 2 3 & ﬂ 4 5 4 Thái Bình Thứ Năm, 30/9/2010, 10:06 (GMT+7) Yêu cầu: - Cá nhân chuẩn bị trình bày trước lớp khi có yêu cầu về các nội dung bài - Chú ý Bài 3: Tại sao tre VN xuất khẩu sang TQ nhưng lại nhập khẩu tăm tre của TQ? Collect by www.thuonghieuso.net 1/ Frederic S.Mishkin: Tiền tệ, ngân hàng và thị trường tài chính, NXB Khoa học và Kỹ thuật, Hà Nội. 1994 2/ Sử Đình Thành – Vũ Minh Hằng (2008), Nhập môn Tài chính Tiền tệ, NXB LĐ-XH. 3/ Lê Văn Tề - Nguyễn Văn Hà (2005): Lý thuyết tài chính - tiền tệ, NXB Thống kê, Hà Nội. 4/ Nguyễn Hữu Tài (chủ biên) (2002): Lý thuyết tài chính - tiền tệ, NXB Thống kê, Hà Nội. 5/ Nguyễn Đăng Dờn (chủ biên) (2005): Tiền tệ - Ngân hàng, NXB Thống kê, Hà Nội. TL tham khảo chính

Các file đính kèm theo tài liệu này:

Bài giảng tài chính tiền tệ.pdf