Bài giảng môn Tư tưởng Hồ Chí Minh - Chương 1 Cơ sở, quá trình hình thành và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh

CHƯƠNG ICƠ SỞ, QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINHcấu trúc chương II. Cơ sở hình thành tư tưởng Hồ Chí MinhII. Quá trình hình thành và phát triển TT HCMIII. Giá trị tư tưởng Hồ Chí MinhI. CƠ SỞ HÌNH THÀNH TT HCMCơ sở khách quan hình thành TT HCMBối cảnh lịch sử hình thành TTHCMVua Minh MạngVua Gia LongVua Tự đức (1847 – 1883) Lịch sử Việt Nam cuối TK 19 đầu TK 20Cuối TK 19 XH phong kiến VN suy tàn, nông nghiệp trì trệ Nhà Nguyễn thi hành ch sách bảo thủ, phản động. Lịch sử VN cuối TK19 đầu TK20:Pháp tấn công Đà Nẳng 31-8-1858 Khi thực dân Pháp xâm lược  Nhà Nguyễn bạc nhược phản kháng yếu ớt  nhân nhượng cầu hòa  đầu hàng nhục nhã 1884 Vua Hàm Nghi1871- 1943 (72 t)Ba Đình Bãi SậyHương KhêCác cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào Cần Vương (1885 – 1896)Tôn Thất Thuyết (1839- 1913)Phan Đình Phùng Cao ThắngNguyễn Thiện ThuậtĐinh công TrángPhạm BànhCuộc kháng chiến của nhân dân ta lâm vào tình thế rất khó khănPhong trào Duy tân theo khuynh hướng DC TS đầu TK 20Định mệnh ?Bối cảnh quốc tếnhân dân lao động chính quốcnhân dân lao động thuộc địaCHỦ NGHĨAĐẾQUỐCCuối thế kỷ 19 đầu thế kỷ 20 Chống thực dân, đế quốc trở thành cuộc đấu tranh chung của nhân dân lao động bị áp bức trên thế giớiĐại chiến thế giới lần 1 đã làm cho CNTB thế giới suy yếuTạo điều kiện cho CM XHCN Tháng Mười Nga thắng lợiNguyễn Aí Quốc tham dự ĐH V của QTCS và cùng các đại biểu khácTHUỘC ĐỊAI.1.b. Những tiền đề tư tưởng lý luận:Giá trị truyền thống dân tộc: Truyền thống yêu nước và ý chí bất khuất trong đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc VN Tinh thần nhân nghĩa, truyền thống đoàn kết, tương thân tương ái Truyền thống lạc quan yêu đời Truyền thống cần cù, dũng cảm, ham học hỏi mở rộng cửa đón tinh hoa văn hóa nhân loạiI. CƠ SỞ HÌNH THÀNH TƯ TƯỞNG HCMCơ sở khách quan hình thành TT HCMa.Bối cảnh l sử hình thành TT HCM:b. Những tiền đề tư tưởng- lý luận:- G trị truyền thống DT:Tinh hoa văn hóa nhân loại: Chủ nghĩa Mác – Lê nin TƯ TƯỞNG VĂN HÓA PHƯƠNG ĐÔNG Nho giáo Phật giáo Tôn Trung Sơn TƯ TƯỞNG VĂN HÓA PHƯƠNG TÂYKhổng Tử - Mạnh Tử551-479 TCN72 tuổi372 - 298 TCN74 tuổi Tư tưởng văn hóa phương đông:Nho giáo: Hạn chế:Đại diện cho hệ tư tưởng Phong Kiến; coi khinh l động, khinh phụ nữ, tư tưởng đẳng cấp Tích cực: Hành đạo giúp đời lý tưởng về XH bình trị;Đề cao VH, lễ giáo, hiếu học Chủ trương tu thân dưỡng tínhHCM: lựa chọn y tố t cựcSử dụng những m đề cũ đưa vào những nội dung mới phù hợp yêu cầu CMPhật Thích Ca (563-483TCN)Phật giáo:Tích cực:Tư tưởng vị tha, từ bi, bác ái, thương người Sống đạo đức, trong sạch, giản dị, chăm lo điều thiện Gắn bó với nhân dân, dân tộc đề cao lao động, chống lười biếngTinh thần bình đẳng Giá trị đó in đậm trong TTHCMTôn Trung Sơn (1866-1925) Tư tưởng dân chủ của Tôn Trung Sơn: Chủ nghĩa tam dân: (1905) Dân tộc độc lập, dân quyền tự do, dân sinh hạnh phúc. C lĩnh cải cách của Tôn T Sơn 1924: 3 Chính sách lớn:Thân Nga, liên cộng, phù trợ công nông Khẩu hiệu:“ Phản đế phản phong, tiết chế đại TB”HCM: “ chủ nghĩa ấy thích hợp với chủ nghĩa nước ta” Tư tưởng và văn hóa phươngTâyMontesquieu J.J Rousseau Voltaire(1694- 1755) (1712- 1778) (1694- 1778)Từ nhỏ HCM đã sớm tiếp cận VH phương Tây: - Học tiểu học Pháp Việt, quốc học Huế - Đọc sách báo Pháp, tiếp xúc lính Pháp tiến bộ - Sớm biết khẩu hiệu: “Tự do –bình đẳng –bác ái” - Sớm biết những thành tựu KHKT phương Tây Ý tưởng sang phương Tây tìm hiểu nền v minh nhân loại Trong 10 năm bôn ba, HCM đến nhiều nước TB, đọc nhiều t phẩmcủa các nhà khai sángTìm hiểu về nhà nước,Tự do, bình đẳng, bác áiT thu ph cách DC ph tâyTuyên ngôn độc lập của Mỹ 1776Tuyên ng«n nh©n quyÒn vµ d©n quyÒn cña Ph¸p 1791“Tất cả mọi người đều sinh ra có quyền bình đẳng. Tạo hóa cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được, trong những quyền ấy có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc"“Người ta sinh ra tự do và bình đẳng về quyền lợi và phải luôn luôn được tự do bình đẳng về quyền lợi”Người nhận xét: “CM Pháp cũng như CM Mỹ,nghĩa là CMTB, CM không đếnnơi, tiếng là Cộng hòa, DC, kỳthực thì nó tước đoạt công nôngngoài thì áp bức thuộc địa”.“Luận cương của Lênin làm cho tôi rất cảm động, phấn khởi, sáng tỏ, tin tưởng biết bao! Tôi vui mừng đến phát khóc lên. Ngồi một mình trong buồng mà tôi nói to lên nhưđang nói trước quần chúng đông đảo: Hỡi đồng bào bị đọa đày đau khổ! Đây là cái cần thiết cho chúng ta, đây là con đường giải phóng chúng ta" Con đường tôi tới chủ nghĩa Lênin, Hồ Chí Minh toàn tập, NXB CTQG, Hà Nội, 1996, T.10, tr.127 - Chủ nghĩa Mác-Lênin :K.MaxF.EngelsV.I.LeninChủ nghĩa Mác- lênin: Là nguồn gốc có ý nghĩa quyết định sự phát triển về chất trong TTHCMThông qua thế giới quan, ph pháp luận của CNM-L  giúp HCM tổng kết kiến thức, kinh nghiệm thực tiễn để tìm ra con đường cứu nước.I.2. Nhân tố chủ quan của HCM: Khả năng tư duy độc lập tự chủ sáng tạo; khả năng phê phán trong nghiên cứu lý luận và hoạt động thực tiễn. Sự khổ công học tập để nắm bắt tri thức nhân loại, kinh nghiệm đấu tranh của PTCN, PTGPDT để có thể tiếp cận với CNM-L. Có lý tưởng yêu nước, có nghị lực phi thường, có sức cảm hóa đặc biệt, hết lòng yêu thương nhân dân, sẵn sàng hy sinh vì ĐLDT, vì hạnh phúc nhân dân. Các giai đoạn trong quá trình hình thành và phát triển tư tưởng Hồ Chí Minh1945 - 1969Tiếp tục bổ sung, ph triển tư tưởngVờ ĐLDT và CNXH1930 - 1945Vượt qua thử thách, kiên trì con đường đã chọn cho cách mạng Việt Nam1920 - 1930Hình thành cơ bản tư tưởng về CMVN1911 - 1920Tìm đường cứu nước GP dân tộcTrước 1911Hình thành tư tưởng yêu nướcII. QUÁ TRÌNH HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN TT HCM:II. Quá trình hình thành và phát triển tư tưởng HCM:Thời kỳ hình thành tư tưởng yêu nước và chớ hướng cứu nước (trước năm 1911)Sông Lam – Núi HồngHoàng Trù quê mẹ và làng Sen quê chaQUÊ HƯƠNG NGHĨA TRỌNG TÌNH CAONĂM MƯƠI NĂM ẤY BIẾT BAO NHIÊU TÌNHNgười về thăm quêTgCụ thân sinhNguyễn Sinh Sắc(1862 – 1929)Thân mẫuHoàng Thị Loan(1868 - 1901)Bà Nguyễn Thị Thanh(1884 - 1954)Ông Nguyễn Sinh Khiêm(1888 – 1950) Chính sách cai trị của thực dân Pháp ở VNNhà tù Hỏa Lò – nơi giam giữ nhiềungười Việt Nam yêu nướcNHÀ TÙ NHIỀU HƠN TRƯỜNG HỌCII.1. Thời kỳ hình thành tư tưởng yêu nước và chớ hướng cứu nước (trước năm 1911)TgNguyễn Sinh Cung lúc còn nhỏ thường được nghe cha và các bạn của ông bàn về thế sự Nguyễn Tất Thành khi học tại trường Quốc học HuếNguyễn Tất Thành tham gia phong trào chống thuế Trung Kỳ (1908)II.2. Thời kỳ tỡm thấy con đường cứu nước, giải phóng dân tộc (1911 - 1920)Bản yêu sách 8 điểm của Nguyễn ái Quốc gửi tới Hội nghị Véc – xayHội nghị Véc – xay (Pháp) của các nước đồng minh thắng trận 1919PHẢI DỰA VÀO SỨC MẠNH CỦA CHÍNH DÂN TỘC MÌNHII.2. Thời kỳ tỡm thấy con đường cứu nước, giải phóng dân tộc (1911 - 1920)Bản sơ thảo lần thứ nhấtNHỮNG LUẬN CƯƠNG VỀ CÁC VẤN ĐỀ DÂN TỘC VÀ THUỘC ĐỊA V.I. LÊNINLênin và tác phẩm thông qua tại đại hội II của Quốc tế cộng sản (1920) đã tác động mạnh mẽ đến tư tưởng của Nguyễn Aí QuốcII.2. Thời kỳ tỡm thấy con đường cứu nước, giải phóng dân tộc (1911 - 1920)Muốn cứu nước và giải phóng dân tộc, không có con đường nào khác con đường cách mạng vô sảnII.3. Thời kỳ hình thành tư tưởng cơ bản về cách mạng Việt Nam (1921 - 1930)Báo “Người cùng khổ” (1922)Bìa cuốn Bản án chế độ thực dân Pháp (1925)Nguyễn ái Quốc dự đại hội V của Quốc tế cộng sản (7/1924)“Cách mạng giải phóng dân tộc ở thuộc địa có thể nổ ra và giành thắng lợi trướccách mạng vô sản ở chính quốc”II.3. Thời kỳ hình thành tư tưởng cơ bản về cách mạng Việt Nam (1921 - 1930)Tâm tâm xã (1923)Cộng sản đoàn (2/1925)Hội Việt Nam cách mạng thanh niên (6/1925)“Là quả trứng từ đó nở ra con chim non cộng sản” Nguyễn ái Quốc thời kỳ hoạt động ở Trung QuốcII.3. Thời kỳ hình thành tư tưởng cơ bản về cách mạng Việt Nam (1921 - 1930)II.3. Thời kỳ hình thành tư tưởng cơ bản về cách mạng Việt Nam (1921 - 1930) Hồng Kông ngày nay - Nơi đã diễn ra hội nghị hợp nhất thành lập Đảng cộng sản Việt Nam 1930đông Dương Cộng sản đảngAn NamCộng sản đảngII.3. Thời kỳ hình thành tư tưởng cơ bản về cách mạng Việt Nam (1921 - 1930) Những đại biểu tham gia Hội nghị thành lập ĐảngII.4. Thời kỳ vượt qua thử thỏch, kiờn trỡ con đường đó xỏc định, tiến tới giành thắng lợi đầu tiờn cho cỏch mạng việt nam (1930 - 1945) Nhà ngục Victoria ở Hồng Kông, nơi Người bị giam (1931 - 1933) và Nguyễn ái Quốc khi vừa ra khỏi nhà tù 28.1.1941, Nguyễn ái Quốc đặt chân tới biên giới nước ta ở cột mốc 108 tại Hà Quảng, Cao Bằng sau 30 năm xa cáchII.4. Thời kỳ vượt qua thử thỏch, kiờn trỡ con đường đó xỏc định, tiến tới giành thắng lợi đầu tiờn cho cỏch mạng việt nam (1930 - 1945) đây suối Lênin kia núi Mác “Bàn đá chông chênh dịch sử đảngCuộc đời cách mạng thật là sang”4. Thời kỳ vượt qua thử thỏch, kiờn trỡ con đường đó xỏc định, tiến tới giành thắng lợi đầu tiờn cho cỏch mạng việt nam (1930 - 1945) Lán Khuổi Nậm - Nơi Nguyễn ái Quốc triệu tập và chủ tri hội nghị Ban chấp hành trung ương đảng lần thứ 8 (5/1941) – Hội nghị đánh dấu sự trở về của tư tưởng Nguyễn ái Quốc trong Cương lĩnh đầu tiênII.4. Thời kỳ vượt qua thử thỏch, kiờn trỡ con đường đó xỏc định, tiến tới giành thắng lợi đầu tiờn cho cỏch mạng việt nam (1930 - 1945) Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn độc lập sáng ngày 2/9/1945 tại quảng trường Ba Đình, khai sinh ra nước Việt Nam dân chủ cộng hòaII.5. Thời kỳ tiếp tục phát triển, hoàn thiện tư tưởng về ĐLDT và CNXH (1945-1969)Tư tưởng kết hợp kháng chiến và kiến quốcTư tưởng về chiến tranh nhân dân- Tư tưởng xây dựng Nhà nước của dân, do dân, vì dânTư tưởng xây dựng Đảng Cộng sản với tư cách là một Đảng cầm quyền.III. Giá trị tư tưởng Hồ Chí Minh:1. TTHCM soi sáng con đường GP và phát triển DT:TTHCM là tài sản tinh thần vô giá của DTVN:- Đáp ứng nhiều vấn đề của TĐ, của CMVN và TG.Nó định hướng cho việc GPDT, cho sự phát triển đất nước. Ngày nay, TTHCM t tục soi sáng cho sự nghiệp “XD 1 nước VN HB, TN, ĐL, DC và giàu mạnh”. III.1.b. TTHCM là nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động của CMVN:Là ngọn cờ dẫn dắt CMGPDT VN đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác.Là ngọn đuốc soi đường cho đất nước thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, XH công bằng, dân chủ, văn minh.Trong bối cảnh thế giới hiện nay  giúp ta nhận thức đúng những vấn đề lớn liên quan đến ĐLDT, phát triển XH và lợi ích con ngườiIII.2. TTHCM đối với sự phát triển của thế giới:Phản ánh khát vọng của thời đại:HCM có những cống hiến x sắc về CMGPDT TĐ:Mối quan hệ gữa DT và GC trong CMGPDTMối q hệ giữa CMGPDTTĐ với CMVS ch quốcKhả năng CMGPDTTĐ nổ ra và thắng lợi trước CMVS chính quốcVề ĐLDT tiến lên CNXH  Có giá trị to lớn, làm phong phú thêm kho tàng lý luận CNM-L và những vấn đề quốc tế ngày nay.III.2.b. Tìm ra giải pháp đấu tranh GP loài người: Đóng góp lớn nhất của HCM đối với Th Đại là: - Xác định con đường cứu nước đúng đắn cho DT  giải pháp để thức tỉnh hàng 100 triệu người bị áp bức. Người xác định CNĐQ là kẻ thù lớn nhất, để chiến thắng, cần phải thực hiện “đại đoàn kết” các DT.Từ rất sớm, Người nhận thức đúng sự biến chuyển của TĐ  gắn CMVN với CMTG, đưa CMGPDT thuộc địa vào phạm trù CMVS.III.2.c. Cổ vũ các DT đấu tranh trong sự nghiệp giải phóng Dưới ngọn cờ HCM, nhân dân ta đã xóa bỏ mọi hình thức áp bức, bóc lột và xây dựng một XH mới tốt đẹp. Trong lòng nhân dân thế giới, CT HCM là bất diệt, là “lãnh tụ thế giới thứ ba”, “Cuộc đời CT HCM là nguồn cổ vũ đối với tất cả các chiến sĩ đấu tranh cho tự do”