Bài giảng Lý thuyết cung – cầu

Chương 2Lí THUYẾT CUNG – CẦU CUNG - Cầu Thị trường Cầu (Hành vi của người mua) Cung (Hành vi của người bán) (Luật cung - cầu) - Cõn bằng và sự thay đổi trạng thỏi cõn bằng - Ảnh hưởng của cỏc chớnh sỏch của chớnh phủ I. Cầu Một số kn Cỏc cụng cụ XĐ cầu Luật cầu Cỏc nhõn tố ảnh đến cầu Phõn biệt sự vận động và sự dịch chuyển của đường cầu 1. Một số kn Cầu Lượng cầu Nhu cầu Cầu cỏ nhõn và cầu thị trường CẦU – LƯỢNG CẦU Cầu về 1 loại H2 là số lượng H2 mà ng mua sẵn sàng và cú khả năng mua ở cỏc mức giỏ khỏc nhau trong một khoảng t nhất định. (Ceteris Paribus) Lượng cầu về 1 loại H2 là số lượng H2 mà ngmua sẵn sàng và cú khả năng mua ở một mức P nhất định trong 1 khoảng t nào đú, (Ceteris Paribus). BIỂU CẦU Cầu là tập hợp của tất cả cỏc lượng cầu ở mọi mức giỏ So sỏnh cầu – lượng cầu Cầu là một hàm của giỏ QD = f(P) cũn Lượng cầu chỉ là một giỏ trị của hàm cầu đú Vớ dụ: cú cầu một thị trường gạo: QD = 15 - 3P thỡ lượng cầu ở mức giỏ P = 3, => QD = 15 – 3.3 = 6 Cầu là 1 đường cũn lượng cầu chỉ là 1 điểm Cầu – nhu cầu 5.Tự thể hiện 4. Được kớnh trọng 3.Quan hệ giao tiếp 2. An toàn 1. ăn, mặc, ở, đi lại, học hành,… Nhu cầu là những mong muốn ước muốn núi chung của con người. =>Nhu cầu là 1phạm trự k cú giới hạn và k cú khả năng thanh toỏn =>Cầu thể hiện những nhu cầu cú khả năng thanh toỏn Thỏp Abraham Mashlow Cầu cỏ nhõn và cầu thị trường Cầu thị trường: QD là cầu của 1thị tr được tổng hợp từ cỏc cầu cỏ nhõn QD = qi (với i = 1,n) Cầu cỏ nhõn: qDi là cầu của 1 TV kt nào đú (cỏ nhõn, hộ gia đỡnh, DN,...) 2. Cỏc cụng cụ xỏc định cầu Bảng(biểu) cầu Hàm cầu Đồ thị cầu BIỂU CẦU Cầu là tập hợp của tất cả cỏc lượng cầu ở mọi mức giỏ Hàm cầu Hàm cầu: QD = f(P) Nếu là hàm tuyến tớnh: Q = aP + b ; (a b = 22 – 3a = 22 – 3.(-4) = 34 QD = 34 – 4P Đường cầu ĐỒ THỊ CẦU 10 12 22 P Q 0 3 6 5 D Đường cầu dốc xuống cho biết người mua sẵn sàng và cú khả năng mua nhiều hơn với mức giỏ thấp hơn 3. LUẬT CẦU nd: Lượng cầu về 1 loại hàng húa sẽ tăng lờn khi giỏ của hàng húa đú giảm đi và ngược lại (CeterisParibus) vắn tắt: P ↑ ( ↓ ) => Q ↓ ( ↑ ) P Q P1 P2 Q1 Q2 I II Cơ sở của luật cầu tồn tại QL khan hiếm người TD biết tối đa hoỏ lợi ớch và H2 cú tớnh thay thế  nếu P đắt họ khụng mua mà mua hàng húa khỏc thay thế cho nú vớ dụ: khi Pthịt đắt  nhiều người chuyển sang ăn cỏ, trứng,...  QD thịt  4. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNGCẦU Giỏ cỏc hàng húa liờn quan (Py) Thu nhập (I): Số lượng người mua tham gia thị trường(N) Thị hiếu (T) Kỳ vọng (E) Cỏc yếu tố khỏc SỰ THAY ĐỔI CỦA CẦU Cầu tăng đường cầu dịch sang phải ( D đến D1) Cầu giảm đường cầu dịch sang trỏi ( D đến D2) P D D1 D2 Q S E Qe Q1 Q2 I II Giỏ cả hàng húa cú liờn quan (Py) QxD = (Py; nhõn tố khỏc const) H2 cú liờn quan là loại H2 cú quan hệ với nhau trong việc thoả món 1 nhu cầu nào đú của con người Bao gồm Hàng húa thay thế Hàng húa bổ sung Hàng húa thay thế là H2 cú thể SD thay thế nhau trong việc thoả món 1 ncầu nào đú của con người Quan hệ giữa Py và QDxcú qhệ thuận chiều vd: khi PCÀ PHấ=> QDCP=>DCHẩ ↑ => đường DCHẩdịch sang phải QDx = b + a PY , (a > 0) QDx = 5 + 2 PY Hàng húa bổ sung là H2 được SD đồng thời với H2 khỏc Quan hệ giữa Py và QDx cú qhệ nghịch chiều vd: khi PCÀ PHấ=> QDCP=>Dđường ↓ => đường Dđường dịch sang trỏi QDx = b + a PY , (a DH cũng thay đổi Hàng húa bỡnh thường: cú quan hệ tỷ lệ thuận H2 thiết yếu: tốc độ thay đổi thu nhập > tđộ tđổi cầu H2 thụng thường: tốc độ thay đổi thu nhập ~ tđộ tđổi cầu H2 xa xỉ: tốc độ thay đổi thu nhập thay đổi về lượng cầu dọc theo đường cầu => vận động Sự dịch chuyển của đường cầu(biến ngoại sinh) Khi cỏc ntố (PY, I, N, T, E) thay đổi => đường cầu dịch chuyển II. Cung Một số kn Cỏc cụng cụ XĐ cung Luật cung Cỏc nhõn tố ảnh đến cung Phõn biệt sự vận động và sự dịch chuyển của đường cung 1.Một số kn Cung Lượng cung Cung cỏ nhõn và cung thị trường CUNG – LƯỢNG CUNG Cung là số lượng H2 mà người bỏn sẵn sàng và cú khả năng bỏn ở cỏc mức giỏ khỏc nhau trong 1 khoảng thời gian nhất định. (Ceteris Paribus) Lượng cung là số lượng H2 được cung tại một mức giỏ nào đú (CeterisParibus) BIỂU CUNG Cung là tập hợp của tất cả cỏc lượng cung ở mọi mức giỏ So sỏnh cung – lượng cung Cung là một hàm của giỏ QS = f(P) cũn Lượng cung chỉ là một giỏ trị của hàm cung đú Vớ dụ: cú cung một thị trường gạo: QS = 5P - 2 thỡ lượng cung ở mức giỏ P = 4, => QS = 5.4 – 2 = 18 Cung là 1 đường cũn lượng cung chỉ là 1 điểm Cung cỏ nhõn và cung thị trường Cung thị trường: QS là cung của 1 thị trường được tổng hợp từ cỏc cung cỏ nhõn QS = qJ (với j = 1,n) Cung cỏ nhõn: qDi là cung của 1 TV kt nào đú (cỏ nhõn, hộ gia đỡnh, DN,...) 2. Cỏc cụng cụ xỏc định cầu Bảng(biểu) cầu Hàm cầu Đồ thị cầu BIỂU CUNG Cung là tập hợp của tất cả cỏc lượng cung ở mọi mức giỏ Hàm cung Hàm cung: QS = f(P) Nếu là hàm tuyến tớnh: Q = cP + d; (a>0) 13 = c.3 + d 18 = c.4 + d -5 = - c,=> d = 13 – 3c = 13 – 3.5 = -2 QS = 5P-2 ĐỒ THỊ CUNG Đường cung dốc lờn thể hiện người bỏn muốn bỏn nhiều hơn khi giỏ càng cao 3. LUẬT CUNG Luật cung: Lượng cung của hầu hết cỏc loại hàng húa cú xu hướng tăng khi giỏ của hàng húa đú tăng và ngược lại trong một khoảng thời gian nhất định (cố định cỏc ntố khỏc) Hàm cung: QS = f(P) Nếu là hàm tuyến tớnh: Q = cP + d (c >0) 4. CÁC NTỐ ẢNH HƯỞNG CUNG QS = f( Pi , Cn , N, T , E) Giỏ của cỏc yếu tố đầu vào Cụng nghệ SX Chớnh sỏch của Chphủ (thuế, trợ cấp) Số lượng người bỏn tham gia thịtrường Kỳ vọng (E) Cỏc yếu tố khỏc… Giỏ của cỏc yếu tố đầu vào (Pi) Π = TR – TC ; TR = P.Q ; TC = ATC.Q => Π = Q( P – ATC) => Pi ↑ => AC ↑ => Π ↓ => S ↓ => đường cung dịch chuyển sang trỏi Piliờn quan Sự dịch chuyển CỦA ĐƯỜNG CUNG 5.SỰ VẬN ĐỘNG VÀ DỊCH CHUYỂN Vận động dọc đường cầu ( đường cung) Thay đổi trong lượng cầu (lượng cung) Do thay đổi trong giá của hàng hóa/dịch vụ (các yếu tố khác không đổi) Dịch chuyển của đường cầu (đường cung) Thay đổi của cầu (cung) Do thay đổi của một trong những nhân tố ảnh hưởng đến cầu (cung) III. CÂN BẰNG CUNG CẦU 1. Trạng thỏi cõn bằng, dư thừa và thiếu hụt 1.1. Trạng thỏi cõn bằng Đn: Trạng thỏi cõn bằng là trạng thỏi tại đú cung đỏp ứng đủ cầu khụng cú dư thừa và thiếu hụt Đặc trưng: QD = QS = QCB PD = PS = PCB Cỏch XĐ: Bảng, đồ thị: (E) = (S) X (D), giải phtr QD = QS => PCB , QCB PD = PS => QCB , PCB TRẠNG THÁI DƯ THỪA giỏ thị trường cao hơn giỏ cõn bằng: Pt > Pe  P ↑=> QS ↑( luật S); => QD ↓(luật D) QS > QD  dư thừa (dư cung) ΔQ = QS - QD vớ dụ: QD = 34 – 4P, QS = 5P – 2 nếu P = 6 => dư cung Q = (5.6 – 2) – (34 – 4.6) = 18 Cân bằng- dư thừa- thiếu hụt P Q 0 10 13 18 22 28 0,4 4 6 S D Dư thừa Điểm CB (E) Pe = 4,Qe = 18 Dư thừa: ΔQD =28-10 = 18 Thiếu hụt: ΔQS =22– 13=9 Thiếu hụt E 3 TRẠNG THÁI THIẾU HỤT giỏ thị trường thấp hơn giỏ cõn bằng: Pt QS ↓( luật S); => QD ↑(luật D) QS dư cầu Q = (34 – 4.3) – (5.3 – 2) = 9 2. Thay đổi trạng thái cân bằng Thay đổi trạng thái cân bằng- Sự dịch chuyển Thay đổi trạng thái cân bằng Khi S↑ + D↑ => QCB↑ , P khụng XĐ: ↑, ↓ , const S S’ D D’ Pe Qe Thay đổi trạng thái cân bằng- Sự dịch chuyển Thay đổi trạng thái cân bằng- Sự dịch chuyển 2. Kiểm soỏt giỏ Đn: là những qui định của Chớnh phủ về giỏ cả H2 buộc mọi thành viờn kt phải tuõn thủ Mục đớch ổn định giỏ cả thị trường bảo vệ quyền lợi người tiờu dựng bảo vệ quyền lợi người SX Cỏc hỡnh thức giỏ cố định Giỏ trần Giỏ sàn giỏ cố định là giỏ N2 quy định ,cố định trong từng thời kỳ vớ dụ giỏ trong cơ chế KHH tập trung vỡ PCĐ trong khi PCB thay đổi  cú thể PCĐ  PCB  dư thừa PCĐ  PCB  thiếu hụt CHÍNH SÁCH CỦA CHÍNH PHỦ: Giỏ trần và giỏ sàn Giỏ trần: - cao nhất trờn thị trường - hậu quả: thiếu hụt - bảo vệ người tiờu dựng Giỏ sàn: - thấp nhất trờn thị trường - hậu quả: dư thừa - mức tiền lương tối thiểu GIÁ TRẦN Là P bảo vệ quyền lợi người mua  Pc  PCB  P ↓=> thiếu hụt là P qui định cao nhất trao đổi trờn thị trường khụng được phộp cao hơn Làm cho ớch lợi XH (NSB)↓= DWL vớ dụ: mức giỏ tiền thuờ nhà tối đa ở nhiều nước ĐỒ THỊ GIÁ TRẦN S PS D cs DWL Pc CS PS GIÁ SÀN Là P bảo vệ quyền lợi người sx, bỏn hàng  Pf > PCB  P ↑=> dư thừa là P qui định thấp nhất trao đổi trờn thị trường khụng được phộp thấp hơn Làm cho ớch lợi XH (NSB)↓= DWL vớ dụ: mức tiền lương trả cho người LĐ tối thiểu ở nhiều nước ĐỒ THỊ GIÁ SÀN S PS D cs DWL Pf CHÍNH SÁCH CỦA CHÍNH PHỦ:Thuế/1đvsp Người tiêu dùng chịu ∆P = PE’ - PE Người sản xuất chịu t - ∆P Giá cân bằng trên thị trường thay đổi như thế nào ? THUẾ ĐÁNH VÀO TỪNG ĐVSP t = tTD + tSX; Pstax = PS + t tTD = Ptax – Pe => TRTAXTD= tTD.QTAX tSX = t– tTD => TRTAXSX= tSX.QTAX TRTAX= t.QTAX = TRTAXTD + TRTAXSX = QTAX .(tTD + tSX) = QTAX . t CHÍNH SÁCH CỦA CHÍNH PHỦTrợ cấp/1đvsp Người tiờu dựng được lợi ∆P = PE’ - PE Người sản xuất được lợi: a - ∆P CHÍNH SÁCH TRỢ CẤP/1đvsp S’ D TEtrSX Pe Ptr s TEtrTD TRỢ CẤP VÀO TỪNG ĐVSP tr = trTD + trSX; Pstr = PS - tr trTD = Pe – Ptr => TEtrTD= trTD.Qtr trSX = tr – trTD => TEtrSX= trSX.Qtr TEtr = tr.Qtr = TEtrTD + TEtr SX = Qtr .(trTD + trSX) = Qtr . tr Hạn ngạch nhập khẩu Đn: Là số lượng một loại hàng húa nào đú được phộp nhập khẩu Mđ: bảo vệ cỏc hóng sx trong nước Cý: khi cấm nhập khẩu hoặc đúng cửa T2 H2 => hạn ngạch = 0 vd: hàng dệt may của Cộng đồng chõu Âu thộp của Mỹ gạo đối với Nhật và Hàn quốc CHÍNH SÁCH CỦA CHÍNH PHỦ:Hạn ngạch nhập khẩu P2 Sd P2 S St P1 P1 Qd1 Qd2 Q f1 Q f2 Qd1+ Q f1 Qd2+ Qf2 P2 P1 Sf Chính sách cấm nhập làm giảm tổng cung TỔNG KẾT BT C2 XD pt S-D: QD= aP +b, QS = cP +d Tỡm giỏ và SL CB: QD = QS => Pe,Qe Tớnh thặng dư TD:CS,thặng dư sx PS tại điểm CB Khi ấn định Giỏ trần, giỏ sàn thỡ điều gỡ xảy ra? Tớnh lượng dư thừa, thiếu hụt đú. Chớnh phủ đỏnh thuế t/1đvsp=> tớnh P TAX ,QTAX?TRTAX,TRTAXTD,TRTAXSX PS CẦU VÀ CO DÃN ĐỘ CO DÃN ĐỘ CO GIÃN CỦA CẦU Độ co gión của cầu theo giỏ: EDP Độ co gión của cầu theo thu nhập: EDI Độ co gión chộo: EXY ĐỘ co dãn của cầuTHEO GIÁ Kn: là đại lượng đo bằng tỷ số giữa % thay đổi của lượng cầu với % thay đổi của giỏ(cỏc ntố khác giữ nguyên) cụng thức: CÁCH TÍNH ĐỘ CO DÃN THEO 2 TRƯỜNG HỢP CO DÃN ĐIỂM CO DÃN KHOẢNG (ĐOẠN) Co dãn điểm là co dón tại 1 điểm nào đú của đường cầu = 1/độ dốc .P/Q Co dãn khoảng Là co dón tại 1 khoảng hữu hạn nào đú của đường cầu Thực chất: là co dón giữa 2 mức giỏ khỏc nhau Phân loại hệ số co dãn của cầu theo giá |EP |>1: cầu co dãn (%∆Q> % ∆P) |EP | 0 hàng hóa thông thường EI > 1 hàng hóa xa xỉ E = 1 H2 bỡnh thường 00 : X và Y là hai hàng hóa thay thế Exy tăng thuế nếu là cụng cụ qlý => tăng, giảm T Xu hướng: đẩy tỷ lệ thuế cao => trốn T giảm T => thu được ớt liờn quan đến chsỏch đa dạng húa sp Các hãng phải chú ý cân nhắc chính sách giá cả đối với những hàng hóa có nhiều sản phẩm thay thế. Các hãng nên đồng bộ hóa quá trình sản xuất và đa dạng hóa trong kinh doanh đối với những hàng hóa bổ sung (trong cả sản xuất và tiêu dùng) MQH CỦA E VỚI CHS HỐI ĐOÁI Chs hối đoỏi là thuộc chs vĩ mụ Quy định giỏ trị đồng nội tệ thấp so với đồng ngoại tệ => kh khớch xuất khẩu hạn chế nhập khẩu Và ngược lại Xkh tăng ớt, nhkh giảm ớt => k cải thiện cỏn cõn thương mại Sẽ cải thiện khi EDPX + EDPI > 1 tỷ giá hối đoái Được XĐ trờn cơ sở cõn bằng tiền tệ,CB này khụng chỉ của 1 nước mà thụng qua cỏn cõn thương mại qtế Nếu muốn kớch thớch xuất khẩu: tỷ giỏ cao quy định gtrị đồng nội tệ thấp so với đ ngoại tệ Nếu muốn bảo hộ sx trong nước: tỷ giỏ thấp quy định giỏ trị đ nội tệ cao so với đ ngoại tệ Cý: khi tỷ giỏ hối đoỏi do thị trường XĐ thỡ sẽ phụ thuộc vào S-D của đồng tiền=> k nước nào thả nổi hoàn toàn mà phải cú điều tiết, gọi là tỷ giỏ bẩn(dirty) VD: tỷ giá hối đoái tỷ giá hối đoái giữa 2 nước là giỏ cả mà 2 nước dựa vào đú 2 nước trao đổi buụn bỏn với nhau tỷ giá hối đoái danh nghĩa: là giỏ tương đối giữa 2 đồng tiền của 2 nước EN a $= 16VND/$ Tỷ giỏ hối đoỏi thực tế( tỷ lệ trao đổi): là giỏ tương đối của hàng húa và dịch vụ trao đổi giữa 2 nước Nếu tỷ giỏ hối đoỏi giữa hàng nội và hàng ngoại thấp => người TD thớch dựng đồ nội Nếu cao(giỏ đắt) thỡ ngược lại Nhằm mđ Muốn tăng xuất khẩu, giảm nhập khẩu => phỏ giỏ đồng tiền + khi hàng trong nước trở nờn quỏ rẻ: xuất khẩu + khi hàng nước ngoài trở nờn quỏ đắt: giảm nhập Được: cỏn cõn thương mại được cải thiện Mất: giỏ cả trong nước cao tỏc đụng đến đời sống nhõn dõn =>để việc phỏ giỏ cú Hq cũn phụ thuộc vào S-D, E, cơ cấu mặt hàng nhập và xuất CÁN CÂN THANH TOÁN Được cải thiện khi ĐK Marsh lerner EDPX + EDPI > 1 EDPX : E của hàng xkh theo P EDPI : E của hàng nkh theo P Xuất phỏt điểm từ nền KT kộm pt =>Đồng nội tệ mất giỏ =>KT tiếp tục đi xuống =>xuất khẩu =>S tăng => KT phỏt triển đi lờn N,X t CB Chính sách thương mại Đối với những hàng trong nước không sản xuất đựơc cầu thường là không co dãn. Nếu đánh thuế cao không có ý nghĩa bảo hộ mà chỉ làm tăng giá và có thể dẫn tới lạm phát. MQH GiỮA Edi VỚI CHÍNH SÁCH ĐẦU TƯ Các chính sách kinh tế phải tính đến cả việc điều chỉnh cơ cấu sản xuất giữa các vùng theo thu nhập Khi thu nhập thay đổi phải chú ý đến điều chỉnh cơ cấu đầu tư Đa dạng hóa mặt hàng xuất khẩu ở các nứơc thứ ba vì cầu với hàng xuất khẩu ở các nứơc này rất không co dãn. Trong chiến lược cạnh tranh: chỳ ý chất lượng sp II. HỆ SỐ CO GIÃN CỦA CUNG THEO GIÁ (ESP) Là phần trăm thay đổi của lượng cung chia cho phần trăm thay đổi trong giá của hàng hóa (các nhân tố khác không đổi). EPS= Phân loại: - Cung co dãn - Cung ít co dãn - Cung co dãn đơn vị - Cung co dãn hoàn toàn - Cung hoàn toàn không co dãn = ΔQ/ΔP.P/Q Các yếu tố ảnh hưởng ESP Sự thay thế của các yếu tố sản xuất nếu hàng hóa được sản xuất bởi một yếu tố sản xuất duy nhất thì ESP = 0 Nếu người sx chấp nhận bỏn 1 mức giỏ cho mọi mức sản lượng thỡ ESP= α Thời gian: cung ngắn hạn thường ít co giãn hơn cung dài hạn ESP ngắn hạn Khi P tăng cỏc hóng tăng thuờ LĐ hoặc tăng giờ làm Và ngược lại => ESP thu hoạch SO SÁNH ESP trong ngắn hạn và dài hạn Vd: gieo trồng lạc Sdài hạn Sngắn hạn P Q ý nghĩa Đa dạng hóa mặt hàng xuất khẩu Công nghiệp hóa để giảm sự tổn thương của các ngành sản xuất có ảnh hưởng nhiều bởi môi trường BT: Thị trường sản phẩm X được coi là cạnh tranh có hàm cung vlà PS = 10 + Q, cầu bề nú là 1 đường thẳng cú độ dốc là -1 và ở mức giỏ là 20 thỡ hệ số co dón của D theo giỏ là -0,5. Viết ptr đường D. Tính giá và sản lượng cân bằng. Tính thặng dư tiêu dùng và thặng dư sản xuất tại mức giá cân bằng. Nếu chính phủ ấn định giá là 30. Điều gì xảy ra trên thị trường? Tính thặng dư tiêu dùng và thặng dư sản xuất tại mức giá này. Vẽ minh họa cỏc kq đó tớnh được.