Bài giảng Kinh tế vĩ mô (bài giảng + bài tập)

o phöông phaùp thu nhaäp, chuùng ta phaûi coäng khaáu hao vaøo bôûi vì noù ñaõ bò tröø khoûi soá tieàn thöïc nhaän. Ñieàu naøy caàn thieát cho vieäc caân baèng thu nhaäp vaø chi tieâu. Noùi caùch khaùc, thu nhaäp quoác daân nhö ñaõ ñöôïc ñònh nghóa trong baûng treân bao goàm lôïi nhuaän doanh nghieäp sau khi ñaõ tröø ñi khaáu hao, vì vaäy phaûi coäng khaáu hao trôû laïi. Thueá giaùn tieáp tröø ñi trôï caáp: Thueá giaùn tieáp: ví duï nhö thueá mua baùn, thueá haûi quan, caùc khoaûn phí khi xin giaáy pheùp. Trôï caáp: caùc khoaûn chi cuûa chính phuû maø khoâng ñoåi laáy moät haøng hoaù hay dòch vuï naøo. Thu nhaäp roøng cuûa caùc yeáu toá: thu nhaäp töø caùc yeáu toá xuaát khaåu tröø cho caùc khoaûn chi cho caùc yeáu toá nhaäp khaåu. Thu nhaäp quoác daân laø thu nhaäp töø caùc yeáu toá saûn xuaát sôû höõu bôûi coâng daân moät nöôùc. GDP laø saûn löôïng ñöôïc saûn xuaát trong laõnh thoå moät nöôùc. Cheânh leäch giöõa thu nhaäp quoác daân vaø GDP: Thu nhaäp töø nöôùc ngoaøi cuûa coâng daân trong nöôùc Thu nhaäp cuûa ngöôøi nöôùc ngoaøi treân laõnh thoå moät nöôùc ñang tính GDP Khoaûn khaùc: bao goàm nhöõng khoaûn chi chuyeån nhöôïng giöõa caùc doanh nghieäp vaø sai soá thoáng keâ. Giaù yeáu toá saûn xuaát vaø giaù thò tröôøng: Khi söû duïng phöông phaùp chi tieâu ñeå tính GDP, chuùng ta coäng chi tieâu cuûa caùc haøng hoaù vaø dòch vuï cuoái cuøng. Caùc khoaûn chi tieâu naøy tính theo giaù ngöôøi ta ñaõ traû cho caùc haøng hoaù vaø dòch vuï. Giaù naøy goïi laø giaù thò tröôøng. Coù moät caùch khaùc nöõa ñeå ñònh giaù haøng hoaù—giaù yeáu toá saûn xuaát. Giaù yeáu toá saûn xuaát laø giaù trò cuûa moät haøng hoaù ñöôïc tính baèng caùch coäng taát caû chi phí cuûa caùc yeáu toá saûn xuaát ñöôïc söû duïng. GDP theo giaù thò tröôøng (hay ñôn giaûn laø GDP) laø GDP tính theo gía tieâu duøng. GDP theo giaù yeáu toá saûn xuaát laø GDP ñöôïc tính toaùn theo giaù saûn xuaát. Neáu khoâng coù chính phuû, giaù thò tröôøng vaø giaù yeáu toá saûn xuaát baèng nhau. Phöông phaùp saûn xuaát: phöông phaùp naøy tính GDP baèng caùch coäng giaù trò gia taêng cuûa taát caû caùc doanh nghieäp trong neàn kinh teá. Giaù trò gia taêng baèng giaù thò tröôøng cuûa saûn löôïng tröø giaù trò nhaäp löôïng mua töø caùc doanh nghieäp khaùc. GDP = ΣVAi MÖÙC GIAÙ VAØ LAÏM PHAÙT: Giaù luoân luoân thay ñoåi, vaøi loaïi haøng gía taêng leân raát nhanh, vaøi loaïi giaù taêng chaäm, coù loaïi giaù laïi giaûm. Vì giaù caû cuûa caùc loaïi haøng hoaù vaø dòch vuï taêng hay giaûm ôû caùc möùc khaùc nhau, chuùng ta duøng chæ soá gía ñeå ño löôøng möùc giaù trung bình. Ñaàu tieân, chuùng ta laáy moät roå haøng hoaù vaø dòch vuï roài tính giaù trò cuûa noù. Sau ñoù chuùng ta theå hieän giaù trò cuûa roå haøng theo tyû leä phaàn traêm giaù trò cuûa noù trong kyø goác. Tyû leä phaàn traêm ñoù ñöôïc goïi laø chæ soá giaù. Baûng: Tính toaùn chæ soá giaù: Chæ soá giaù trong moät thôøi kyø = (giaù thò tröôøng cuûa roå haøng trong moät naêm/ giaù thò tröôøng cuûa cuøng roå haøng ñoù trong naêm goác) x 100 Haøng hoaù Soá löôïng 1990 (kyø goác) 1991 (kyø hieän taïi) Giaù Chi phí Giaù Chi phí Videos Moät loác saùu lon nöôùc ngoït 4 2 $6.00 $3.00 $24.00 $6.00 $6.75 $4.20 $27.00 $8.40 $30.00 $35.40 Chæ soá giaù naêm 1991 = ($35.40 / $30.00) x 100 = 118 Ngaøy nay ngöôøi ta söû duïng hai loaïi chæ soá giaù: chæ soá giaù tieâu duøng vaø chæ soá giaûm phaùt GDP Chæ soá giaù tieâu duøng (CPI) : ño löôøng giaù trung bình cuûa nhöõng haøng hoaù vaø dòch vuï thöôøng ñöôïc tieâu duøng bôûi moät gia ñình Vieät Nam ôû thaønh thò. Baûng: Chæ soá giaù tieâu duøng (moät baøi tính ñôn giaûn) Caùc moùn trong roå haøng Naêm goác Naêm hieän taïi Soá löôïng Giaù Chi phí Giaù Chi phí vôùi soá löôïng naêm goác Cam Caét toùc Xe buyùt Toång chi tieâu 5 tuùi 6 200 $0.80 tuùi $11.00 löôït $0.70 löôït $4.00 $66.00 $140.00 $210 $1.20 moãi tuùi $12.50 löôït $0.75 löôït $6.00 $75.00 $150.00 $231.00 CPI = ($210 / $210) x 100 = 100 ($231.00 / $210.00) x 100 = 110 Chæ soá giaûm phaùt GDP: ño löôøng giaù trung bình cuûa taát caû caùc loaïi haøng hoaù vaø dòch vuï ñöôïc tính trong GDP . Baûng: GDP danh nghóa, GDP thöïc vaø chæ soá giaûm phaùt GDP: Nhöõng baøi tính ñôn giaûn Kyø hieän taïi Kyø goác Soá löôïng Giaù Chi phí Giaù Chi phí Cam Maùy vi tính Vieát möïc 4240 tuùi 5 1060 $1.05/ tuùi $2100 caùi $1 caùi GDP danh nghóa $4,452 $10,500 1,060 $16,012 $1/ tuùi $2000 caùi $1 GDP thöïc $4,240 $10,000 $1,060 $15,300 Chæ soá giaûm phaùt GDP = ($16,012 / $15,300) x 100 = 104.7 GDP danh nghóa: GDP tính theo giaù hieän taïi—nghóa laø khoâng ñöôïc ñieàu chænh theo nhöõng söï thay ñoåi trong möùc giaù—coøn ñöôïc goïi laø GDP theo giaù hieän haønh hay GDP khoâng ñieàu chænh. GDP thöïc: GDP ñaõ ñöôïc ñieàu chænh theo söï thay ñoåi cuûa möùc giaù, coøn goïi laø GDP ñaõ ñieàu chænh GDP thöïc = GDP danh nghiaõ / Chæ soá giaù (theo tyû leä phaàn traêm) TÖØ GDP ÑEÁN THU NHAÄP KHAÛ DUÏNG CAÙ NHAÂN Baûng: GDP, GNP, NNP, Thu nhaäp quoác daân, Thu nhaäp caù nhaân, vaø Thu nhaäp khaû duïng caù nhaân, 1999 Ñoâ-la (tyû) GDP Coäng: thu töø caùc yeáu toá saûn xuaát xuaát ra nöôùc ngoaøi Tröø: chi cho caùc yeáu toá saûn xuaát nhaäp töø nöôùc ngoaøi Baèng : GNP Tröø: khaáu hao Baèng : saûn phaåm quoác daân roøng (NNP) Tröø: thueá giaùn tieáp tröø trôï caáp coäng khoaûn khaùc Baèng: thu nhaäp quoác daân Tröø: lôïi nhuaän doanh nghieäp tröø coå töùc Tröø: chi baûo hieåm xaõ hoäi Coäng: thu nhaäp töø laõi khi cho chính phuû vaø ngöôøi tieâu duøng vay Coäng: chi chuyeån nhöôïng cho caùc caù nhaân Baèng: thu nhaäp caù nhaân Tröø: thueá caù nhaân Baèng: thu nhaäp khaû duïng caù nhaân 9,299.2 +305.9 -316.9 9,288.2 -1,161.0 8,127.1 -675.5 7,469.7 -485.7 -662.1 +456.6 +1,011.0 7,789.6 -1,152.0 6,637.7 Saûn phaåm quoác daân roøng (NNP): toång saûn phaåm quoác daân tröø ñi khaáu hao; chính laø toång saûn phaåm quoác gia tröø ñi löôïng tieàn caàn thieát ñeå duy trì löôïng haøng hoaù tö baûn . Thu nhaäp caù nhaân: toång thu nhaäp cuûa caùc hoä gia ñình. Baèng (thu nhaäp quoác daân) tröø (lôïi nhuaän doanh nghieäp tröø coå töùc) tröø (chi cho baûo hieåm xaõ hoäi) coäng (thu nhaäp töø laõi khi cho chính phuû vaø hoä gia ñình vay) coäng (chi chuyeån nhöôïng maø caùc hoä gia ñình nhaän). Thu nhaäp cuûa hoä gia ñình sau khi traû thueá vaø baûo hieåm xaõ hoäi nhöng tröôùc khi traû thueá thu nhaäp caù nhaân. Thu nhaäp khaû duïng caù nhaân hay thu nhaäp sau thueá: thu nhaäp caù nhaân tröø ñi thueá thu nhaäp caù nhaân. Ñoù laø löôïng tieàn maø hoä gia ñình chi tieâu hay tieát kieäm. Tieát kieäm caù nhaân: soá tieàn coøn laïi cuûa thu nhaäp khaû duïng sau khi chi tieâu trong moät thôøi gian nhaát ñònh. Tyû suaát tieát kieäm caù nhaân: tyû leä phaàn traêm thu nhaäp caù nhaân ñöôïc tieát kieäm. Neáu tyû leä tieát kieäm caù nhaân thaáp, hoä gia ñình chi tieâu nhieàu so vôùi thu nhaäp; neáu tyû leä naøy cao, hoä gia ñình chi tieâu thaän troïng. CAÙC HAÏN CHEÁ CUÛA GDP: GDP vaø phuùc lôïi xaõ hoäi: Neáu toäi aùc giaûm, xaõ hoäi seõ toát hôn, nhöng vieäc giaûm toäi aùc khoâng phaûi laø taêng saûn löôïng neân khoâng phaûn aûnh ôû GDP. Vieäc taêng thôøi gian nghæ ngôi chính laø taêng phuùc lôïi xaõ hoäi. Nhöng vieäc taêng thôøi gian nghæ ngôi seõ laøm GDP giaûm xuoáng vì thôøi gian söû duïng cho saûn xuaát giaûm. Phaàn lôùn caùc hoaït ñoäng phi thò tröôøng vaø vieäc laøm trong nhaø, chaúng haïn nhö troâng treû, khoâng ñöôïc tính vaøo GDP maëc duø ñoù chính laø hoïat ñoäng saûn xuaát thöïc söï. Tuy nhieân, neáu chuùng ta göûi con cho ngöôøi troâng treû hoaëc thueâ moät ai ñoù doïn deïp nhaø cöûa hay laùi xe cho chuùng ta thì GDP taêng leân. GDP ít khi phaûn aûnh nhöõng taùc ñoäng xaáu ñeán xaõ hoäi. Saûn xuaát nhieàu, GDP cao, oâ nhieãm caøng cao. GDP khoâng phaân bieät tröôøng hôïp phaàn lôùn saûn löôïng loït vaøo tay moät soá ít ngöôøi vaø tröôøng hôïp saûn löôïng ñöôïc chia ñeàu cho taát caû moïi ngöôøi. GDP cuõng khoâng tính ñeán loaïi haøng hoaù maø neàn kinh teá saûn xuaát ra (suùng ñaïn, thuoác laù, söõa, saùch vôû. . .) Neàn kinh teá ngaàm: moät phaàn cuûa neàn kinh teá trong ñoù caùc giao dòch dieãn ra vaø thu nhaäp ñöôïc taïo ra maø khoâng ñöôïc baùo caùo vaø do vaäy khoâng ñöôïc tính trong GDP. GDP hoaëc GNP bình quaân ñaàu ngöôøi: GDP hay GNP cuûa moät quoác gia chia cho daân soá SOME IMPORTANT IDENTITIES Y = C + I + G + NX fundamental identity of aggregate demand YD = Y + Tr – Tx sources of disposable income YD = C + S uses of disposable income BD = (G + Tr) – Tx budget deficit Y = GDP YD = disposable income C = consumption Tr = transfers I = investment Tx = taxes G = government purchases S = savings NX = net exports BD = government budget deficit The basic macroeconomic identity C + I + G + NX = Y = YD + (Tx – Tr) = C + S + (Tx – Tr) Which reduces to S – I = (G + Tr – Tx) + NX “twin deficits”: the budget (G + Tr – Tx) and trade deficits (-NX) Chương 3 TOÅNG CAÀU VAØ TOÅNG CUNG Toaøn duïng nhaân coâng: tyû leä vieäc laøm khi thaát nghieäp ôû möùc thaát nghieäp töï nhieân. Caùc neàn kinh teá khoâng phaûi luoân luoân ôû möùc toaøn duïng nhaân coâng hay luoân luoân taêng tröôûng theo moät tyû leä ñeàu ñaën. Caùc dao ñoäng kinh teá: xaûy ra khi GDP thöïc ôû treân hay döôùi khuynh höôùng taêng tröôûng. Chu kyø kinh doanh: moät teân khaùc cuûa dao ñoäng kinh teá. CHU KYØ KINH DOANH VAØ CAÙC DAO ÑOÄNG KINH TEÁ: Suy thoaùi: Saùu thaùng lieân tieáp neàn kinh teá coù taêng tröôûng aâm Ñænh: thôøi ñieåm baét ñaàu khuûng hoaûng Ñaùy: thôøi ñieåm saûn löôïng ngöøng suït giaûm Môû roäng: thôøi kyø töø ñaùy leân ñænh cuûa moät chu kyø kinh doanh Thu heïp: thôøi kyø töø ñænh xuoáng ñaùy cuûa moät chu kyø kinh doanh Khuûng hoaûng: teân thöôøng duøng ñeå chæ moät thôøi kyø suy thoaùi traàm troïng Ñònh luaät Okun (TS. Döông Taán Dieäp (1999), Kinh Teá Vó Moâ, Nhaø Xuaát Baûn Thoáng Keâ) ñöôïc trình baøy theo nhieàu caùch. Döôùi ñaây laø hai caùch ñieån hình: Caùch 1: khi saûn löôïng thöïc teá thaáp hôn saûn löôïng tieàm naêng 2% thì thaát nghieäp seõ taêng theâm 1%. Caùch 2: khi saûn löôïng thöïc teá taêng nhanh hôn saûn löôïng tieàm naêng 2,5% thì thaát nghieäp seõ giaûm bôùt 1%. Töông öùng vôùi 2 caùch trình baøy treân ta coù hai coâng thöùc tính tyû leä thaát nghieäp thöïc teá (Ut) nhö sau: Caùch 1: Ut = Un + (Yp – Yt) 50/ Yp Caùch 2: Ut = U(-1) – 0,4(y-p) Un: tyû leä thaát nghieäp töï nhieân U(-1): tyû leä thaát nghieäp tröôùc ñoù Yp: saûn löôïng tieàm naêng Yt: saûn löôïng thöïc teá y: toác ñoä taêng cuûa Yt p: toác ñoä taêng cyûa Yp Caùc bieán thuaän chu kyø: caùc bieán kinh teá di chuyeån theo cuøng moät höôùng vôùi GDP thöïc. Ví duï: ñaàu tö, chi tieâu cho tieâu duøng, giaù chöùng khoaùn. . . Caùc bieán ngöôïc chu kyø: caùc bieán kinh teá di chuyeån ngöôïc höôùng vôùi GDP thöïc. Ví duï: thaát nghieäp GIAÙ CÖÙNG NHAÉC: Chuùng ta bieát raèng trong kinh teá hoïc, giaù caû laø tín hieäu cho caùc nhaø saûn xuaát; vì vaäy caùc nguoàn löïc ñöôïc söû duïng hieäu quaû. Nhöng heä thoáng giaù caû khoâng luoân luoân hoaït ñoäng kòp thôøi. Moät vaøi loaïi giaù raát linh hoaït, trong khi moät vaøi loaïi khaùc cöùng nhaéc. Giaù linh hoaït: nhöõng loaïi giaù ñöôïc ñieàu chænh haøng ngaøy. Ví duï: giaù caù töôi, rau vaø caùc loaïi thöïc phaåm khaùc. Giaù cöùng nhaéc: nhöõng loaïi giaù ñieàu chænh chaäm. Ví duï: giaù caùc loaïi haøng coâng nghieäp nhö theùp hoaëc coâng cuï, maùy moùc. Thôøi kyø ngaén haïn trong kinh teá vó moâ: thôøi kyø gía caû khoâng thay ñoåi nhieàu. TOÅNG CAÀU VAØ TOÅNG CUNG (AD VAØ AS) Chuùng ta xem xeùt AD vaø AS ñeå hieåu giaù caû vaø saûn löôïng ñöôïc xaùc ñònh nhö theá naøo caû trong ngaén haïn vaø trong daøi haïn. Chuùng ta seõ xem xeùt hai loaïi AS: trong ngaén haïn vaø trong daøi haïn. Toång caàu: Heä soá goùc cuûa ñöôøng cong AD: ñi xuoáng, bôûi vì: Taùc ñoäng cuûa caûi: khi möùc giaù giaûm xuoáng, giaù trò thöïc teá cuûa ñoàng tieàn taêng leân laøm taêng chi tieâu. Taùc ñoäng laõi suaát: vôùi moät löôïng cung tieàn cho tröôùc trong neàn kinh teá, möùc giaù caøng thaáp chöøng naøo thì laõi suaát caøng thaáp chöøng naáy. Khi laõi suaát giaûm, caàu cho ñaàu tö (ñaàu tö bôûi doanh nghieäp vaø haøng tieâu duøng laâu beàn bôûi hoä gia ñình) taêng leân. Taùc ñoäng töø thöông maïi quoác teá: trong neàn kinh teá môû, möùc giaù thaáp coù nghóa laø haøng noäi ñòa reû hôn so vôùi haøng nöôùc ngoaøi, vì vaäy caàu cho haøng noäi ñòa seõ taêng leân. Caùc yeáu toá laøm dòch chuyeån ñöôøng toång caàu: Caùc yeáu toá laøm taêng toång caàu Caùc yeáu toá laøm giaûm toång caàu Giaûm thueá Taêng chi tieâu chính phuû Taêng cung tieàn Taêng thueá Giaûm chi tieâu chính phuû Giaûm cung tieàn Nhöõng yeáu toá khaùc: ví duï, neàn kinh teá Nhaät taêng tröôûng raát nhanh vaø ngöôøi Nhaät mua haøng hoaù Vieät Nam nhieàu hôn, toång caàu cuûa chuùng ta seõ taêng leân. Töông töï, neáu caùc doanh nghieäp laïc quan hôn veà töông lai vaø taêng ñaàu tö, toång caàu cuõng seõ taêng leân. Toång cung: Ñöôøng toång cung theå hieän moái quan heä giöõa möùc giaù vaø saûn löôïng cung öùng. Ñöôøng toång cung coå ñieån: coù daïng thaúng ñöùng. Noù theå hieän quan ñieåm cho raèng trong daøi haïn, saûn löôïng chæ do caùc yeáu toá saûn xuaát quyeát ñònh. Ñöôøng toång cung cuûa Keynes: khaù laøi bôûi vì ngöôøi ta giaû ñònh raèng trong ngaén haïn, caùc doanh nghieäp coù theå ñaùp öùng moïi möùc saûn löôïng yeâu caàu, vôùi nhöõng thay ñoåi nhoû trong möùc giaù. Caàn bieát raèng möùc saûn löôïng maø toång caàu caét toång cung cuûa Keynes khoâng nhaát thieát phaûi laø möùc saûn löôïng toaøn duïng nhaân coâng. Chæ trong daøi haïn, khi möùc giaù ñöôïc ñieàu chænh hoaøn toaøn, neàn kinh teá seõ hoaït ñoäng ôû möùc toaøn duïng nhaân coâng. Cuù soác cuûa cung: laø nhöõng söï kieän beân ngoaøi laøm dòch chuyeån ñöôøng toång cung. Ví duï: söï taêng giaù daàu löûa. SAÛN LÖÔÏNG VAØ GIAÙ TRONG DAØI HAÏN VAØ TRONG NGAÉN HAÏN Möùc saûn löôïng cuûa neàn kinh teá, y0, vöôït quùa möùc saûn löôïng tieàm naêng yp. Ñaây laø thôøi kyø phoàn thònh: saûn löôïng vöôït quaù tieàm naêng. Bôûi vì neàn kinh teá hoaït ñoäng ôû möùc vöôït quaù tieàm naêng daøi haïn cuûa noù, tyû leä thaát nghieäp seõ raát thaáp. Caùc doanh nghieäp gaëp nhieàu khoù khaên trong vieäc tuyeån moä vaø duy trì löïc löôïng lao ñoäng. Hoï cuõng gaëp khoù khaên trong vieäc mua nguyeân lieäu vaø caùc nhaäp löôïng khaùc cho saûn xuaát. Khi caùc doanh nghieäp caïnh tranh tuyeån lao ñoäng vaø thu mua nguyeân vaät lieäu, caû löông vaø giaù ñeàu coù xu höôùng taêng leân. Hình veõ minh hoïa: ñöôøng khoâng lieàn neùt cho thaáy ñöôøng toång cung Keynes AS dòch chuyeån leân treân lieân tuïc. Trong daøi haïn, ñöôøng AS cuûa Keynes tieáp tuïc taêng leân cho ñeán khi noù caét ñöôøng AD taïi E1. Taïi ñieåm naøy, neàn kinh teá ñaït ñöôïc caân baèng daøi haïn—ñoù chính laø ñieåm AD caét ñöôøng AS coå ñieån. CAÂN BAÈNG THU NHAÄP QUOÁC DAÂN ÑÖÔØNG CHEÙO CUÛA KEYNES: Moâ hình ñôn giaûn laø moät sô ñoà vôùi caàu cuûa haøng hoaù vaø dòch vuï theå hieän treân truïc tung, saûn löôïng (y) theå hieän treân truïc hoaønh, vaø ñöôøng cheùo 450, nhö trong hình veõ, cho thaáy moái quan heä chuû yeáu giöõa caàu vaø saûn löôïng. Töø baát cöù ñieåm naøo treân ñöôøng cheùo 450, khoaûng caùch qua beân traùi ñeán truïc tung baèng khoaûng caùch xuoáng döôùi ñeán truïc hoaønh—ñaây laø ñieåm quan troïng caàn nhôù. Chuùng ta baét ñaàu baèng giaû ñònh neàn kinh teá khoâng coù chính phuû vaø khoâng coù ngöôøi nöôùc ngoaøi. Chæ coù ngöôøi tieâu duøng vaø caùc doanh nghieäp coù caàu veà haøng hoaù: ngöôøi tieâu duøng coù caàu veà haøng tieâu duøng, caùc doanh nghieäp coù caàu veà haøng ñaàu tö. Chuùng ta coøn laøm cho moïi vieäc ñôn giaûn hôn: giaû ñònh raèng caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng vaø doanh nghieäp laø moät con soá coá ñònh. Trong ngaén haïn, caàu quyeát ñònh saûn löôïng: Saûn löôïng = Caàu Bôûi vì toång caàu coá ñònh taïi C + I, noù khoâng phuï thuoäc vaøo saûn löôïng. Saûn löôïng caân baèng taïi y*, möùc saûn löôïng maø taïi ñoù ñöôøng caàu caét ñöôøng 450. Giao ñieåm laø E, taïi ñoù saûn löôïng ño löôøng treân truïc hoaønh baèng caàu cuûa ngöôøi tieâu duøng vaø doanh nghieäp ño löôøng treân truïc tung. HAØM TIEÂU DUØNG: Haøm tieâu duøng laø gì? Khi thu nhaäp quoác daân taêng leân, tieâu duøng cuõng taêng leân, bôûi vì khi thu nhaäp taêng leân, ngöôøi ta coù nhieàu tieàn hôn cho tieâu duøng. Moái quan heä giöõa tieâu duøng vaø thu nhaäp goïi laø haøm tieâu duøng vaø coù theå dieãn ñaït nhö sau: C = f (Y) Tieâu duøng laø moät haøm cuûa thu nhaäp Baûng 1 Moái quan heä giöõa thu nhaäp, tieâu duøng vaø tieát kieäm (1) Thu nhaäp quoác daân ($bn) (2) Tieâu duøng ($bn) (3) Tieát kieäm ($bn) (4) APC (C/Y) (5) MPC (DC/DY) (6) APS (S/Y) (7) MPS (DS/DY) 0 100 200 300 400 500 600 120 180 240 300 360 420 480 -120 -80 -40 0 40 80 120 1.8 1.2 1.0 0.9 0.84 0.8 0.6 0.6 0.6 0.6 0.6 0.6 -0.8 -0.2 0 0.1 0.16 0.2 0.4 0.4 0.4 0.4 0.4 0.4 Ñöôøng 450 trong hình treân minh hoaï nhöõng ñieåm coù chi tieâu baèng thu nhaäp. Ví duï: ñieåm A. Beân traùi cuûa ñieåm A vaø ñieåm B, tieát kieäm laø soá aâm hay vay möôïn. Beân phaûi ñieåm A vaø B, tieát kieäm laø soá döông. Haøm tieâu duøng coù theå ñöôïc trình baøy döôùi daïng: C = a + bY Vôùi a vaø b laø nhöõng haèng soá; a laø tung ñoä goùc treân truïc tung vaø b laø heä soá goùc cuûa haøm tieâu duøng. Phöông trình haøm tieâu duøng nhö sau: C = 120 + 0.6Y C = C0 + MPC. YD Nghóa laø haøm tieâu duøng caét truïc tung taïi $120 tyû vaø khi thu nhaäp taêng leân $1 thì tieâu duøng taêng leân 60 xu, nghóa laø heä soá goùc laø 0,6. Haøm tieát kieäm: vôùi haøm tieâu duøng cho tröôùc, hình veõ cho thaáy moái quan heä giöõa thu nhaäp vaø tieát kieäm, phöông trình cuûa haøm tieát kieäm nhö sau: S = -120 + 0.4Y S = - C0 + (1 –MPC) YD S = - C0 + MPS.YD Caùc thay ñoåi trong haøm tieâu duøng: Moät soá yeáu toá laøm cho tieâu duøng töï ñònh thay ñoåi. Chaúng haïn nhö hai yeáu toá sau: Cuûa caûi cuûa ngöôøi tieâu duøng taêng leân laøm taêng tieâu duøng töï ñònh ( cuûa caûi bao goàm caùc loaïi chöùng khoaùn vaø haøng hoaù laâu beàn, ví duï nhö xe hôi vaø tuû laïnh. Cuûa caûi khaùc vôùi thu nhaäp; thu nhaäp laø soá tieàn kieám ñöôïc trong moät khoaûng thôøi gian nhaát ñònh, chaúng haïn moät naêm) Ngöôøi tieâu duøng töï tin hôn seõ laøm taêng tieâu duøng töï ñònh. Moät soá yeáu toá laøm thay ñoåi MPC. Chaúng haïn nhö hai yeáu toá sau: Nhaän thöùc veà söï thay ñoåi thu nhaäp taùc ñoäng leân MPC. Neáu ngöôøi tieâu duøng tin raèng söï thu nhaäp taêng laø laâu daøi, hoï seõ tieâu duøng phaàn lôùn thu nhaäp taêng leân so vôùi tröôøng hôïp thu nhaäp taêng leân taïm thôøi. Söï thay ñoåi thueá suaát laøm thay ñoåi heä soá goùc cuûa haøm tieâu duøng. Khuynh höôùng tieâu duøng vaø tieát kieäm: Coù lieân quan ñeán haøm tieâu duøng vaø haøm tieát kieäm laø khuynh höôùng tieâu duøng bình quaân (APC) vaø khuynh höôùng tieát kieäm bình quaân (APS) vaø khuynh höôùng tieâu duøng bieân (MPC) vaø khuynh höôùng tieát kieäm bieân (MPS) Khuynh höôùng tieâu duøng bình quaân (APC) laø tyû leä toång thu nhaäp daønh cho tieâu duøng vaø ñöôïc tính baèng caùch laáy toång chi tieâu chia cho toång thu nhaäp. APC = C/Y Baûng treân, coät 4, cho thaáy APC giaûm khi thu nhaäp taêng leân Khuynh höôùng tieát kieäm bình quaân (APS) laø tyû leä toång thu nhaäp daønh cho tieát kieäm vaø ñöôïc tính baèng caùch laáy toång tieát kieäm chia cho toång thu nhaäp. APS = S/Y Caàn chuù yù raèng: APC + APS = 1 Khuynh höôùng tieâu duøng bieân (MPC) lieân quan ñeán nhöõng thay ñoåi trong tieâu duøng khi thu nhaäp thay ñoåi vaø ñöôïc tính baèng caùch chia thay ñoåi tieâu duøng cho thay ñoåi thu nhaäp. MPC = DC / DY MPC laø heä soá goùc cuûa haøm tieâu duøng vaø theå hieän laø b trong haøm tuyeán tính, C = a + bY (d) Khuynh höôùng tieát kieäm bieân (MPC) lieân quan ñeán nhöõng thay ñoåi trong tieát kieäm khi thu nhaäp thay ñoåi vaø ñöôïc tính baèng caùch chia thay ñoåi tieát kieäm cho thay ñoåi thu nhaäp. MPS = DS / DY MPS laø heä soá goùc cuûa haøm tieát kieäm. Chuù yù raèng: MPC + MPS = 1 Chương 4 CAÂN BAÈNG THU NHAÄP QUOÁC DAÂN Caân baèng trong neàn kinh teá coù hai khu vöïc: Ñaàu tieân chuùng ta giaû ñònh neàn kinh teá khoâng coù chính phuû vaø khoâng coù ngoaïi thöông, nhö vaäy chæ coù moät khoaûn bôm vaøo laø ñaàu tö vaø moät khoaûn ruùt ra laø tieát kieäm. Ñaây laø moâ hình ñôn giaûn nhaát cuûa neàn kinh teá, ñöôïc goïi laø neàn kinh teá ñoùng vaø khoâng coù chính phuû. Neàn kinh teá hai khu vöïc bao goàm hoä gia ñình vaø doanh nghieäp. Caân baèng laø tình huoáng khoâng coù nhöõng khuynh höùông thay ñoåi, nhö vaäy caân baèng thu nhaäp quoác daân chæ coù theå toàn taïi khi thu nhaäp quoác daân khoâng taêng khoâng giaûm. Tình huoáng khoâng ôû traïng thaùi caân baèng goïi laø khoâng caân baèng. Caân baèng thu nhaäp quoác daân coù theå dieãn ñaït baèng hai caùch: phöông phaùp thu nhaäp-chi tieâu vaø phöông phaùp bôm vaøo-ruùt ra. Phöông phaùp thu nhaäp-chi tieâu: Baûng 2 Caân baèng thu nhaäp quoác daân Thu nhaäp quoác daân (Y) (tyû ñoâ-la) Tieâu duøng theo keá hoaïch (C) (tyû ñoâ-la) Tieát kieäm keá hoaïch (S) (tyû ñoâ-la) Ñaàu tö keá hoaïch (I) (tyû ñoâ-la) Chi tieâu keá hoaïch (E = C + I) (tyû ñoâ-la) Khuynh höôùng cuûa thu nhaäp quoác daân 0 100 200 300 400 500 600 700 800 120 180 240 300 360 420 480 540 600 -120 -80 -40 0 40 80 120 160 200 40 40 40 40 40 40 40 40 40 160 220 280 340 400 460 520 580 640 Taêng Taêng Taêng Taêng Khoâng ñoåi Giaûm Giaûm Giaûm Giaûm Neáu Y = 300 tyû ñoâ-la, E = C + I = 340 tyû ñoâ-la: hoä gia ñình vaø doanh nghieäp khoâng theå tieâu xaøi 40 tyû ñoâ-la dö ra bôûi vì coù theå thieáu haøng hoaù vaø dòch vuï. Maët khaùc, haøng toàn kho cuõng bò giaûm ñi. Trong caû hai tình huoáng, coù khaû naêng doanh nghieäp seõ taêng saûn löôïng vaø nhö vaäy thu nhaäp quoác daân taêng leân. E (= C + I) > Y : thu nhaäp quoác daân seõ taêng leân Neáu Y = 600 tyû ñoâ-la, E = 520 tyû ñoâ-la: haøng dö thöøa trong kho baùn khoâng heát; thu nhaäp quoác daân giaûm Neáu Y = 400 tyû ñoâ-la, E = 400 tyû ñoâ-la; Y = E: doanh nghieäp khoâng thay ñoåi möùc saûn löôïng saûn xuaát vaø haøng toàn kho khoâng ñoåi. Thu nhaäp quoác daân seõ caân baèng, ôû ñoù chi tieâu keá hoaïch baèng saûn löôïng keá hoaïch. Ñöôøng 450 theå hieän nhöõng ñieåm coù chi tieâu baèng thu nhaäp: E = Y vaø toång chi tieâu baèng tieâu duøng coäng ñaàu tö. E = C + I Nhö vaäy taïi ñieåm caân baèng: Y = C + I theå hieän baèng ñieåm e trong hình Nhôù raèng bôûi vì ñaàu tö laø töï ñònh, ñöôøng chi tieâu (C + I ) song song vôùi haøm tieâu duøng (C) Phöông phaùp bôm vaøo-ruùt ra: Trong neàn kinh teá ñôn giaûn hai khu vöïc tieát kieäm laø khoaûn ruùt ra vaø ñaàu tö laø khoaûn bôm vaøo. Tieát kieäm ñöôïc thöïc hieän bôûi hoä gia ñình vaø ñaàu tö ñöôïc thöïc hieän bôûi doanh nghieäp, vì vaäy khoâng coù lyù do gì ñeå cho tieát kieäm keá hoaïch baèng ñaàu tö keá hoaïch. Xem laïi baûng 2, neáu thu nhaäp quoác daân laø 300 tyû ñoâ-la, tieát kieäm keá hoaïch laø zero trong khi ñaàu tö keá hoaïch laø 40 tyû ñoâ-la. Trong tình huoáng naøy roõ raøng laø bôm vaøo lôùn hôn ruùt ra vaø nhö theá thu nhaäp quoác daân seõ taêng leân. Neáu thu nhaäp quoác daân laø 600 tyû ñoâ-la, tieát kieäm keá hoaïch seõ laø 120 tyû ñoâ-la vaø ñaàu tö keá hoaïch seõ laø 40 tyû ñoâ-la. Khi tieát kieäm keá hoaïch vöôït quaù ñaàu tö keá hoaïch, doanh nghieäp seõ khoâng theå baùn heát haøng hoaù. Nhö vaäy seõ xaûy ra tình traïng ñaàu tö ngoaøi döï kieán cuûa haøng toàn kho vaø doanh nghieäp caét giaûm saûn löôïng, ñöa ñeán thu nhaäp quoác daân giaûm. Thu nhaäp quoác daân chæ caân baèng (nôi E = Y) khi tieát kieäm keá hoaïch baèng ñaàu tö keá hoaïch, vaø trong baûng 2 ñaây laø khi caû hai tieát kieäm vaø ñaàu tö ñeàu baèng 40 tyû ñoâ-la. Ñieàu naøy theå hieän baèng ñieåm e trong hình. Taïi ñieåm caân baèng, chi tieâu keá hoaïch seõ ñuùng baèng thu nhaäp quoác daân, nhö vaäy doanh nghieäp seõ khoâng coù ñaàu tö ngoaøi döï kieán trong haøng hoaùtoàn kho. Doanh nghieäp khoâng môû roäng cuõng khoâng thu heïp saûn löôïng. (nhôù laïi: Yd = Y – Tx + Tr vôùi Y : saûn löôïng hay thu nhaäp, Yd = thu nhaäp khaû duïng, Tx: thueá, Tr: caùc khoaûn chuyeån nhöôïng Trong neàn kinh teá hai khu vöïc, khoâng coù chính phuû, vì vaäy: Yd = Y) Vì thu nhaäp cuûa hoä gia ñình chæ ñeå tieâu duøng hay tieát kieäm: Y = C + S Trong phaàn tröôùc ta bieát raèng khi caân baèng: Y = C + I Nhö vaäy: C + I = C + S Nghóa laø: S = I laø caân baèng trong phöông phaùp bôm vaøo-ruùt ra Caân baèng trong neàn kinh teá boán khu vöïc: Khu vöïc chính phuû: Chi tieâu chính phuû coäng vaøo toång caàu trong neàn kinh teá trong khi thueá chính phuû ñöa tieàn ra khoûi neàn kinh teá. Chi tieâu chính phuû laø khoaûn bôm vaøo trong doøng chu chuyeån cuûa thu nhaäp trong khi thueá laø khoaûn ruùt ra. Chi tieâu chính phuû do caùc chính saùch chính phuû quyeát ñònh vaø ñöôïc xem laø töï ñònh. Thueá laø moät haøm cuûa thu nhaäp quoác daân. T = f (Y) {Nhôù laïi: Yd = Y – Tx + Tr} nhôù laïi ñaúng thöùc trong phaàn III.1: E = Y Bôûi vì baây giôø chuùng ta coù chính phuû: E = C + I + G Nhö vaäy caân baèng seõ laø: Y = C + I + G Theå hieän caân baèng trong neàn kinh teá ñoùng, theo phöông phaùp thu nhaäp—chi tieâu Vôùi phöông phaùp bôm vaoø—ruùt ra, caùc khoaûn bôm vaøo laø I + G vaø caùc khoaûn ruùt ra laø S + T, nhö vaäy caân baèng seõ laø: S + T = I + G Ngoaïi thöông: Theâm vaøo ngoaïi thöông nghóa laø xuaát khaåu vaø nhaäp khaåu seõ ñöôïc tính vaøo moâ hình, baây giôø laø neàn kinh teá môû. Xuaát khaåu theå hieän luoàng chaûy vaøo doøng chu chuyeån cuûa thu nhaäp vaø do ñoù ñöôïc xem laø khoaûn bôm vaøo, trong khi ñoù nhaäp khaåu theå hieän vieäc chi tieâu cho haøng hoaù vaø dòch vuï cuûa nöôùc ngoaøi neân laø khoaûn ruùt ra. Xuaát khaåu gioáng nhö ñaàu tö vaø chi tieâu chính phuû, ñöôïc giaû ñònh laø töï ñònh trong khi nhaäp khaåu do thu nhaäp quyeát ñònh. Thu nhaäp quoác daân taêng leân thì caàu nhaäp khaåu taêng leân, do ñoù: M = f (Y) Coäng theâm ngoaïi thöông vaøo moâ hình nghóa laø neàn kinh teá laø neàn kinh teá môû, söû duïng phöông phaùp thu nhaäp-chi tieâu: Y = C + I + G + X – M C + I + G + X – M theå hieän toång chi tieâu toång chi tieâu cho haøng hoaù vaø dòch vuï trong neàn kinh teá tröø ñi chi tieâu cho haøng nhaäp khaåu. Toång chi tieâu coù theå xem nhö toång caàu. Söû duïng phöông phaùp bôm vaøo—ruùt ra caân baèng seõ ôû taïi: S + T + M = I + G + X Caùc khoaûn ruùt ra (Leakages: L) hay (Withdrawls: W) = caùc khoaûn bôm vaøo (Injections: J) Moâ hình 4-khu vöïc coù theå ñöôïc theå hieän trong hình. Ñöôøng J trong hình laø ñöôøng thaúng naèm ngang bôûi vì nhö ñaõ giaû ñònh ôû treân, I, G vaø X laø töï ñònh. XUAÁT KHAÅU VAØ NHAÄP KHAÅU Taêng xuaát khaåu nghóa laø taêng caàu haøng hoaù vaø dòch vuï saûn xuaát taïi Vieät Nam. Taêng nhaäp khaåu nghóa laø taêng vieäc mua haøng hoaù nöôùc ngoaøi bôûi ngöôøi Vieät Nam. Nhaäp khaåu haøng hoaù thay vì mua haøng noäi ñòa seõ laøm giaûm caàu haøng Vieät Nam. Ñeå ñieàu chænh laïi moâ hình cuûa chuùng ta, bao goàm taùc ñoäng cuûa xuaát khaåu vaø nhaäp khaåu, chuùng ta thöïc hieän hai böôùc nhö sau: Böôùc moät: coäng theâm nhaäp khaåu (X) vaøo caàu cho haøng hoaù vaø dòch vuï cuûa Vieät Nam. Chuùng ta giaû ñònh raèng, xuaát khaåu ñöôïc cho tröôùc. Böôùc thöù hai: tröø ñi nhaäp khaåu (M) ra khoûi toång chi tieâu cuûa ngöôøi Vieät Nam. Chuùng ta giaû ñònh raèng, nhaäp khaåu gioáng nhö tieâu duøng, taêng khi thu nhaäp taêng. Vì ngöôøi tieâu duøng nhaäp khaåu nhieàu haøng hoaù hôn khi thu nhaäp taêng, chuùng ta coù theå vieát nhö sau: Nhaäp khaåu = M = my Trong ñoù, m laø moät soá thaäp phaân, ñöôïc goïi laø khuynh höôùng nhaäp khaåu bieân. Ta coù b laø khuynh höôùng tieâu duøng bieân noùi chung, vì vaäy b – m laø khuynh höôùng tieâu duøng bieân cho haøng noäi ñòa. Ví duï, neáu b = 0,8 vaø m = 0,2 thì cöù moãi moät ñoàng GDP taêng leân, toång tieâu duøng taêng 0,8 ñoàng nhöng tieâu duøng cho haøng noäi ñòa chæ taêng leân 0,6 ñoàng (bôûi vì, 0,2 ñoàng laø chi tieâu cho haøng nhaäp khaåu). MPC trong ví duï naøy sau khi ñaõ tröø ñi phaàn nhaäp khaåu laø (0,8 – 0,2) = 0,6 Coâng thöùc tính caân baèng thu nhaäp vaø soá nhaân Nghòch lyùø cuûa tieát kieäm: Khi coù khuûng hoaûng vaø thaát nghieäp trong neàn kinh teá, ngöôøi ta thöôøng trôû neân tieát kieäm hôn. Tuy nhieân, trong kinh teá vó moâ, khi moïi ngöôøi trong neàn kinh teá ñeàu taêng tieát kieäm cuoái cuøng seõ daãn ñeán tieát kieäm giaûm ñi. Khoaûng (loã hoång) giaûm phaùt: Chæ coù duy nhaát moät möùc ñoä cuûa toång caàu hoaëc toång chi tieâu ñaït ñöôïc caân baèng thu nhaäp quoác daân vaø ñoù laø ñieåm Y1. Caùc möùc thu nhaäp quoác daân khaùc seõ khoâng oån ñònh vaø di chuyeån ñeán ñieåm caân baèng. Ñieåm caân baèng thu nhaäp quoác daân khoâng nhaát thieát phaûi ôû möùc toaøn duïng nhaân coâng (möùc höõu nghieäp toaøn phaàn) vaø Keynes cho raèng, neàn kinh teá coù theå caân baèng ôû moät möùc thaát nghieäp cao. Trong hình treân, möùc höõu nghieäp toaøn phaàn cuûa thu nhaäp cuûa quoác daân laø YF. ÔÛ möùc thu nhaäp quoác daân ñoù, chi tieâu trong neàn kinh teá, C + I + G + X – M, coù theå khoâng ñuû ñeå duy trì möùc höõu nghieäp toaøn phaàn. Khoaûng caùch AB ñöôïc goïi laø khoaûng giaûm phaùt vaø, vì caùc khoaûn ruùt ra lôùn hôn caùc khoaûn bôm vaøo, thu nhaäp quoác daân seõ giaûm xuoáng ñeán khi ñaït ñöôïc Y1. Vì vaäy, ñeå loaïi tröø khoaûng giaûm phaùt vaø coù ñöôïc möùc höõu nghieäp toaøn phaàn, haøm toång chi tieâu phaûi dòch chuyeån leân treân. Chính phuû coù theå laøm ñöôïc ñieàu naøy baèng caùch taêng chi tieâu chính phuû hay giaûm thueá Khoaûng laïm phaùt: Toång caàu hoaëc toång chi tieâu coù theå vöôït quaù möùc caàn thieát ñeå ñaït ñöôïc möùc toaøn duïng nhaân coâng. Y1 laø möùc caân baèng thu nhaäp quoác daân trong khi YF laø möùc thu nhaäp toaøn duïng nhaân coâng. Taïi möùc thu nhaäp toaøn duïng nhaân coâng YF, caùc khoaûn bôm vaøo lôùn hôn caùc khoaûn ruùt ra. Nghóa laø taïi ñaây, caàu cho haøng hoaù vaø dòch vuï lôùn hôn khaû naêng saûn xuaát cuûa neàn kinh teá. Khoaûng laïm phaùt ñöôïc minh hoïa baèng khoaûng caùch CD vaø keát quaû laø giaù taêng leân. Ñeå loaïi tröø khoaûng laïm phaùt, phaûi giaûm toång caàu baèng nhöõng chính saùch nhö giaûm chi tieâu chính phuû vaø taêng thueá. Ñaàu tö theo keá hoaïch: a) Ñaàu tö laø gì? Trong ngoân ngöõ haøng ngaøy, chuùng ta söû duïng töø “ñaàu tö” ñeå ñeà caäp ñeán ñieàu maø chuùng ta laøm vôùi soá tieàn tieát kieäm ñöôïc: “Toâi ñaàu tö vaøo chöùng khoaùn AOL”. Trong ngoân ngöõ kinh teá, “ñaàu tö” ñeà caäp ñeán vieäc saùng taïo ra haøng tö baûn. Ñoái vôùi moät nhaø kinh teá, “ñaàu tö” laø moät caùi gì ñoù ñöôïc saûn xuaát ra nhaèm muïc ñích saùng taïo ra caùc giaù trò trong töông lai. Töø ñaây trôû ñi, chuùng ta duøng töø “ñaàu tö” chæ ñeà caäp ñeán vieäc mua nhaø xöôûng, thieát bò vaø haøng toàn kho cuûa doanh nghieäp. Taát caû nhöõng thöù naøy ñöôïc tính laø haøng tö baûn cuûa doanh nghieäp. Ví duï, phaàn lôùn haøng tö baûn cuûa moät cuûa haøng baùn quaàn aùo laø quaàn aùo chöa baùn ñöôïc ôû trong kho, treân caùc keä haøng. Caùc nhaø maùy thöôøng coù hai loaïi toàn kho: caùc nhaäp löôïng vaø caùc haøng hoaù cuoái cuøng. Moät doanh nghieäp saûn xuaát xe hôi coù baùnh xe, ñoäng cô, saét theùp vaø haøng ngaøn thöù khaùc trong kho ñöôïc duøng ñeå saûn xuaát ra xe hôi; theâm vaøo ñoù doanh nghieäp naøy cuõng coù nhöõng xe hôi ñaõ saûn xuaát nhöng chöa baùn ñöôïc b) Ñaàu tö thöïc teá vaø ñaàu tö keá hoaïch: Moät doanh nhgieäp khoâng phaûi luoân luoân ñaàu tö ñuùng theo keá hoaïch ñaõ ñeà ra. Bôûi vì doanh nghieäp khoâng luoân luoân kieåm soaùt ñöôïc quyeát ñònh ñaàu tö cuûa mình; coù nhieàu yeáu toá beân ngoaøi taùc ñoäng vaøo doanh nghieäp. Tuy nhieân, coù moät phaàn ñaàu tö maø doanh nghieäp khoâng kieåm soaùt ñöôïc: ñaàu tö vaøo haøng hoaù toàn kho. Söï thay ñoåi haøng toàn kho baèng vôùi soá löôïng haøng saûn xuaát tröø ñi soá löôïng haøng baùn ñöôïc. Ñaàu tö theo keá hoaïch: phaàn coäng theâm vaøo haøng tö baûn vaø haøng toàn kho theo keá hoaïch cuûa doanh nghieäp. Ñaàu tö thöïc teá: Soá löôïng ñaàu tö thöïc teá ñaõ xaûy ra; bao goàm caû nhöõng thay ñoåi trong haøng toàn kho ngoaøi keá hoaïch Trong chöông naøy chuùng ta giaû ñònh raèng, ñaàu tö theo keá hoaïch cuûa doanh nghieäp trong töøng thôøi kyø laø coá ñònh, möùc ñoä ñaàu tö naøy khoâng thay ñoåi theo thu nhaäp, nghóa laø haøm ñaàu tö keá hoaïch laø moät haøm coá ñònh. c) Toång ñaàu tö, ñaàu tö roøng, ñaàu tö thay theá: Toång ñaàu tö: Vieäc mua nhaø xöôûng, thieát bò maùy moùc môùi, hoaëc toång chi tieâu cho baát ñoäng saûn, coäng vôùi haøng toàn kho taêng theâm. Noù goàm hai thaønh toá: ñaàu tö roøng vaø ñaàu tö thay theá. Ñaàu tö roøng: vieäc mua theâm haøng tö baûn Ñaàu tö thay theá: vieäc mua nhaèm thay theá cho haøng tö baûn ñaõ bò hao moøn. d) Caùc yeáu toá quyeát ñònh vieäc ñaàu tö: Laõi suaát Laïm phaùt döï baùo Lôïi nhuaän döï baùo Haøng tö baûn hieän höõu Laõi suaát: Laõi suaát caøng thaáp, ñaàu tö caøng cao. Laïm phaùt döï baùo: tæ leä laïm phaùt döï baùo caøng cao chöøng naøo thì ñaàu tö caøng cao chöøng naáy. Laïm phaùt cao seõ mang laïi doanh thu cao. Doanh thu cao treân soá voán ñaàu tö nhaát ñònh, nghóa laø lôïi nhuaän cao. Lôïi nhuaän döï baùo: lôïi nhuaän döï baùo caøng cao thì löôïc ñaàu tö caøng lôùn e) Caàu ñaàu tö: Theå hieän moái quan heä giöõa ñaàu tö keá hoaïch vaø laõi suaát thöïc teá, caùc yeáu toá khaùc giöõ nguyeân. Chương 5 TOÅNG CAÀU, CHÍNH SAÙCH TAØI KHOAÙ VAØ NGOAÏI THÖÔNG Taïi haàu heát caùc nöôùc chaâu Aâu, chi tieâu chính phuû chieám khoaûng moät phaàn naêm saûn löôïng quoác gia. Chính phuû cuõng chi cho caùc khoaûn trôï caáp moät khoaûn töông töï, vaø chính phuû söû duïng thueá ñeå chi cho caû hai khoaûn chi tieâu treân. Chính saùch taøi khoaù: laø nhöõng quyeát ñònh cuûa chính phuû veà chi tieâu vaø thueá. Caùc taùc ñoäng cuûa chính saùch taøi khoaù: Chính saùch oån ñònh: bao goàm nhöõng hoaït ñoäng cuûa chính phuû nhaèm giöõ saûn löôïng ôû möùc gaàn vôùi möùc toaøn duïng nhaân coâng. Thaâm huït ngaân saùch: xaûy ra khi chi chính phuû nhieàu hôn caùc khoaûn thu. Ñeå taøi trôï cho caùc khoaûn thaâm huït, chính phuû chuû yeáu laø vay nôï cuaû daân chuùng baèng caùch baùn traùi phieáu, traû nhöõng khoaûn laõi nhaát ñònh vaøo moät ngaøy naøo ñoù. Nôïï quoác gia: laø nhöõng khoaûn nôï coøn toàn ñoïng cuûa chính phuû. CHÍNH PHUÛ TRONG SÔ ÑOÀ LÖU CHUYEÅN: Baûng: Thu vaø chi cuûa chính phuû Anh naêm 1993 Thu Tyû pound Chi Tyû pound Thueá thu nhaäp Thueá lôïi töùc Ñoùng goùp cuûa caùc cô quan cho an sinh xaõ hoäi Thueá tröïc tieáp Thueá chi tieâu Thueá taøi saûn Thueá giaùn tieáp Thueá vaø khoaûn thu khaùc THU CHÍNH PHUÛ 57 16 37 110 63 23 86 28 224 An sinh xaõ hoäi Y teá Quoác phoøng Chính quyeàn ñòa phöông Traû laõi vay Chi khaùc cuûa chính phuû CHI TIEÂU CHÍNH PHUÛ THAÂM HUÏT CHÍNH PHUÛ THAÂM HUÏT CUÛA DOANH NGHIEÄP QUOÁC DOANH YEÂU CAÀU VAY MÖÔÏN CUÛA KHU VÖÏC COÂNG COÄNG 70 28 24 69 17 52 260 36 -1 35 Trong caùc khoaûn chi tröïc tieáp cho haøng hoaù vaø dòch vuï, chi cho y teá vaø quoác phoøng laø hai khoaûn chi chuû yeáu. Caùc khoaûn chi cho an sinh xaõ hoäi—höu trí, trôï caáp thaát nghieäp, caùc loaïi trôï caáp khaùc—vaø laõi vay traû cho caùc khoaûn nôï cuûa chính phuû laø caùc thaønh toá quan troïng cuûa caùc khoaûn chuyeån nhöôïng. Nguoàn thu chuû yeáu cuûa thueá tröïc tieáp laø thueá thu nhaäp vaø vieäc ñoùng goùp cuûa caùc cô quan vaøo caùc chöông trình baûo hieåm quoác gia nhö höu trí vaø trôï caáp thaát nghieäp. Caùc khoaûn thueá giaùn tieáp bao goàm thueá giaù trò gia taêng (VAT), thueá tieâu thuï ñaëc bieät ñoái vôùi caùc loaïi haøng hoaù nhö thuoác laù, röôïu, daàu löûa, vaø caùc loaïi thueá taøi saûn maø chính quyeàn ñòa phöông ñaùnh treân caùc hoä gia ñình vaø doanh nghieäp. CHÍNH PHUÛ VAØ TOÅNG CAÀU AD = C + I + G (neàn kinh teá ñoùng, coù chính phuû) Vieäc phaân bieät giöõa GDP theo giaù thò tröôøng vaø GDP theo giaù yeáu toá saûn xuaát thaät phieàn toaùi, vì vaäy chuùng ta seõ giaû ñònh raèng taát caû caùc khoaûn thueá ñeàu laø thueá tröïc tieáp. Khi khoâng coù thueá giaùn tieáp, giaù thò tröôøng vaø giaù yeáu toá saûn xuaát baèng nhau. Giaû ñònh G coá ñònh bôûi vì khoâng coù lyù do roõ raøng naøo cho thaáy chi tieâu chính phuû bieán ñoäng theo möùc saûn löôïng vaø thu nhaäp. Vì vaäy cho ñeán nay chuùng ta coù ba thaønh phaàn töï ñònh cuûa AD khoâng bieán ñoäng tröïc tieáp theo thu nhaäp vaø saûn löôïng: chi tieâu C, ñaàu tö I vaø chi tieâu chính phuû G. Thueá roøng = thueá – caùc khoaûn chuyeån nhöôïng YD = Y – NT Vôùi: YD laø thu nhaäp khaû duïng, Y laø thu nhaäp quoác daân vaø saûn löôïng quoác daân, vaø NT laø thueá roøng. Ñeå ñôn giaûn, ta giaû ñònh NT ñöôïc tính theo tyû leä cuûa thu nhaäp quoác daân. Neáu t laø tyû suaát thueá roøng, toång thu nhaäp töø thueá roøng laø: NT = tY YD = Y – NT = Y – tY = Y(1 – t) Chuùng ta tieáp tuïc giaû ñònh raèng tieâu duøng keá hoaïch cuûa hoä gia ñình thay ñoåi tyû leä thuaän vôùi thu nhaäp khaû duïng caù nhaân. Ñeå ñôn giaûn, giaû ñònh raèng tieâu duøng töï ñònh laø zero, tieâu duøng bieân cuûa thu nhaäp khaû duïng laø MPC = 0,7. Luùc naøy, haøm tieâu duøng laø C = 0.7 YD. C = 0.7 YD = 0.7 (1 – t ) Y Neáu thu nhaäp quoác daân taêng 1 ñoàng, tieâu duøng seõ chæ taêng 0,7 x (1-t) ñoàng. Neáu thueá suaát roøng laø 0,2 vaø (1-t) laø 0,8; tieâu duøng chæ taêng 0,7 x 0,8 = 0,56 ñoàng. Moãi ñoàng thu nhaäp quoác daân taêng leân seõ chæ laøm taêng thu nhaäp khaû duïng theâm 80 xu, trong ñoù hoä gia ñình chæ tieâu duøng theâm 56 xu. Ta goïi MPC laø khuynh höôùng tieâu duøng bieân töø thu nhaäp khaû duïng vaø MPC’ laø khuynh höôùng tieâu duøng bieân töø thu nhaäp quoác daân. Vôùi thueá suaát roøng t, thu nhaäp khaû duïng luoân luoân baèng (1-t) laàn cuûa thu nhaäp quoác daân vaø MPC’ seõ coù moái lieân heä vôùi MPC nhö sau: MPC’ = MPC (1 – t). C = MPC. YD = MPC (1-t ) Y Ôû ñaây chuùng ta seõ thaáy chính phuû coù taùc ñoäng ñeán saûn löôïng caân baèng. AE = AD = C0 + MPC. Y + I0 Y0 = C0 + MPC. Y0 + I0 ( 1 – MPC ) Y0 = C0 + I0 Y0 = (C0 + I0 ) / ( 1 – MPC ) ( 1 – MPC ): soá nhaân Ex: I = 300, C = 0.7YD AD = C + I = 0.7YD + 300 Y0 = 0.7Y0 + 300 Y0 = 300 / 0.3 = 1000 Taùc ñoäng cuûa chi tieâu chính phuû treân saûn löôïng: AD =C + I + G AD = C0 + MPC. Y + I0 + G0 Y0 = C0 + MPC. Y0 + I0 + G0 ( 1 – MPC ) Y0 = C0 + I0 + G0 Y0 = (C0 + I0 + G0 ) / ( 1 – MPC ) ΔY0 = ΔG/ ( 1 – MPC ) Giaû ñònh G = 200, khoâng coù thueá. AD = C + I + G = 0.7 YD + 300 + 200 (khoâng coù thueá: YD = Y) Y0 = 0.7 Y0 + 300 + 200 = 1666 Nhö vaäy khi G taêng leân seõ laøm cho saûn löôïng caân baèng taêng theâm moät löôïng baèng soá nhaân nhaân vôùi löôïng taêng cuûa G. Nhö vaäy, khi coù suy thoaùi kinh teá, saûn löôïng caân baèng thaáp, vieäc taêng chi tieâu chính phuû seõ laøm taêng AD vaø taêng saûn löôïng caân baèng. Taùc ñoäng cuûa thueá roøng treân saûn löôïng: Ta boû qua chi tieâu cuûa chính phuû vaø taäp trung vaøo thueá roøng: Ñaàu tieân, C = 0.7 YD, I =300, t = 0 => YD = Y AD = C + I Taïi ñieåm caân baèng: Y0 = 0.7 Y0 + 300 0.3 Y0 = 300 Y0 = 1000 Thueá suaát thueá roøng taêng töø zero leân 0.2: AD = C0 + MPC. YD + I0 = C0 + MPC ( 1 – t )Y + I0 Y0 = C0 + MPC ( 1 – t )Y0 + I0 Y0 [ 1 – MPC ( 1 – t )] = C0 + I0 Y0 = (C0 + I0 ) / [ 1 – MPC ( 1 – t )] 1 – MPC ( 1 – t ): soá nhaân C = 0.7 YD, I =300, t = 0.2 C = 0.7 YD = 0.7 (1 – t ) Y AD = C + I = 0.7 (1-0.2) Y + 300 = 0.56 Y + 300 taïi ñieåm caân baèng Y0 = 0.56 Y0 + 300 0.44 Y0 = 300 Y0 = 681.8181 Taêng thueá suaát thueá roøng laøm giaûm saûn löôïng caân baèng vaø giaûm thueá suaát thueá roøng laøm taêng saûn löôïng caân baèng. Taùc ñoäng keát hôïp cuûa chi tieâu chính phuû vaø thueá: Ñaàu tieân, C = 0.7 YD, I =300, t = 0 => YD = Y AD = C + I Taïi ñieåm caân baèng Y0 = 0.7 Y0 + 300 0.3 Y0 = 300 Y0 = 1000 Keát hôïp hai söï thay ñoåi vôùi nhau: G= 200, t = 0.2, (I = 300, MPC = 0.7) C = 0.7 YD = 0.7 (1 – t ) Y = 0.7 (1 – 0.2) Y = 0.56 Y AD = C + I + G = 0.56 Y + 300 + 200 taïi ñieåm caân baèng Y0 = 0.56 Y0 + 300 + 200 = 500 / 0.44 = 1136.36 Figure 5.5 Soá nhaân ngaân saùch caân baèng: Ñaàu tieân, Y0 = 1000 Vôùi t = 20%, thu töø thueá ñaàu tieân laø 200, chính laø chi tieâu chính phuû. Coù theå baïn nghó raèng ΔG = ΔT, AD vaø saûn löôïng caân baèng khoâng thay ñoåi. Nhöng hình treân cho thaáy raèng saûn löôïng caân baèng taêng leân. Taïi sao? Chi tieâu chính phuû taêng 200 laøm toång caàu taêng 200. Taêng thueá laøm giaûm YD 200. Nhöng vì MPC töø YD chæ laø 0,7 neân YD giaûm chæ laøm giaûm tieâu duøng 140 (= 0.7 x 200). AD taêng 60. Saûn löôïng taêng laøm cho tieâu duøng taêng theâm. Khi ñaït ñeán ñieåm caân baèng môùi, saûn löôïng taêng taát caû laø 136. Soá nhaân ngaân saùch caân baèng cho thaáy raèng khi chi tieâu chính phuû taêng leân ñuùng baèng taêng thueá seõ laøm saûn löôïng taêng. Soá nhaân vôùi thueá theo tyû leä: Soá nhaân Vôùi: MPC’ laø MPC töø thu nhaäp quoác daân chöù khoâng phaûi laø töø thu nhaäp khaû duïng. Vôùi thueá theo tyû leä, MPC’ = MPC (1 – t). Vôùi MPC cho tröôùc töø thu nhaäp khaû duïng, thueá suaát t taêng leân seõ laøm giaûm MPC’, taêng (1 – MPC’), vaø laøm giaûm soá nhaân. Baûng sau ñaây cho moät vaøi ví duï: MPC t MPC’ Soá nhaân 0.9 0.9 0.7 0.7 0.7 0 0.2 0 0.2 0.4 0.90 0.72 0.70 0.56 0.42 10.00 3.57 3.33 2.27 1.72 NGAÂN SAÙCH CHÍNH PHUÛ Ngaân saùch laø baûng moâ taû chi tieâu vaø caùc khoaûn taøi trôï cho chi tieâu cuûa moät caù nhaân, moät coâng ty hay moät chính phuû. Ngaân saùch chính phuû moâ taû: Haøng hoaù vaø dòch vuï chính phuû seõ mua. Caùc khoaûn chuyeån nhöôïng chính phuû seõ thöïc hieän Caùch thöùc chính phuû chi traû cho chuùng Thaâm huït ngaân saùch: khi chi tieâu lôùn hôn thueá Thaëng dö ngaân saùch: khi thueá lôùn hôn chi tieâu Thaâm huït ngaân saùch chính phuû = G – NT Giaû söû G coá ñònh taïi 200, t = 0,2 Ngaân saùch chính phuû thaâm huït hay thaëng dö laø do 3 yeáu toá: thueá suaát t, möùc ñoä chi tieâu chính phuû G, vaø möùc thu nhaäp. Khi G vaø t ñöôïc cho tröôùc thì thaâm huït hay thaëng dö ngaân saùch phuï thuoäc vaøo möùc thu nhaäp. Möùc thu nhaäp caøng cao thì thaâm huït caøng nhoû hay thaëng dö caøng lôùn. CAÙC COÂNG CUÏ TÖÏ OÅN ÑÒNH VAØ CHÍNH SAÙCH TAØI KHOÙA TÍCH CÖÏC: MPC t MPC’ Soá nhaân 0.9 0.9 0.7 0.7 0.7 0 0.2 0 0.2 0.4 0.9 0.72 0.70 0.56 0.42 10.00 3.57 3.33 2.27 1.72 Baûng treân cho thaáy thueá suaát thueá roøng caøng cao thì soá nhaân caøng beù. Ví duï, khi MPC laø 0,7 thì soá nhaân laø 3,33 neáu thueá suaát laø zero; nhöng con soá naøy chæ laø 2,27 neáu thueá suaát laø 0,2. Caùc coâng cuï töï oån ñònh laø caùc cô cheá trong neàn kinh teá laøm giaûm phaûn öùng cuûa GNP ñoái vôùi caùc cuù shock. Thueá thu nhaäp, VAT, vaø trôï caáp thaát nghieäp laø caùc nhaân toá oån ñònh töï ñoäng quan troïng. Khi saûn löôïng giaûm, caùc khoaûn chi chính phuû cho trôï caáp thaát nghieäp taêng leân vaø khoaûn thu töø thueá thu nhaäp vaø thueá VAT giaûm xuoáng. Vì vaäy, thueá suaát thueá roøng phaûi ñuû cao ñeå giaûm soá nhaân xuoáng ñaùng keå. Vaø ñieàu naøy nghóa laø söï dòch chuyeån cuûa AD seõ coù taùc ñoäng nhoû hôn leân saûn löôïng caân baèng. Trong neàn kinh teá môû, nhaäp khaåu laø moät coâng cuï töï oån ñònh khaùc. Chính saùch taøi khoaù tích cöïc hay chuû ñoäng: Maëc duø caùc coâng cuï töï oån ñònh luoân laøm vieäc, chính phuû coù theå söû duïng caùc chính saùch taøi khoaù tích cöïc hay chuû ñoäng nhö nhöõng caùch thay theá cho chi tieâu hay thueá suaát ñeå oån ñònh toång caàu gaàn vôùi möùc saûn löôïng toaøn duïng nhaân coâng. Khi caùc thaønh phaàn cuûa AD ñöôïc xem laø thaáp khaùc thöôøng, chính phuû kích caàu baèng caùch giaûûm thueá hay taêng chi tieâu, hoaëc caû hai. Ngöôïc laïi, khi caùc thaønh phaàn cuûa AD ñöïôc xem laø cao khaùc thöôøng, chính phuû taêng thueá hoaëc giaûm chi tieâu. NÔÏ QUOÁC GIA VAØ THAÂM HUÏT: Nôï quoác gia: toång caùc khoaûn nôï toàn ñoïng cuûa chính phuû Nôï cuûa khu vöïc coâng: nôï cuûa chính phuû vaø caùc ngaønh quoác höõu hoùa. The national debt: the government’s total outstanding debts The public sector debt: debts of the government and debts of the nationalized industries. Veà maët lyù thuyeát, coù hai lyù do ñeå cho raèng nôï quoác gia ñaõ ñöôïc quan taâm quaù ñaùng: Thöù nhaát, phaàn lôùn caùc chuû nôï laø coâng daân cuûa quoác gia naém trong tay coâng traùi cuûa chính phuû. Ñoù chính laø khoaûn nôï maø chuùng ta, vôùi tö caùch laø moät quoác gia, maéc nôï chính baûn thaân mình Thöù hai, moät soá tieàn maø khu vöïc coâng coäng ñaõ vay tröôùc ñaây ñaõ ñöôïc duøng ñeå ñaàu tö cô sôû vaät chaát hay ñaàu tö vaøo con ngöôûi, khoaûn naøy seõ laøm taêng nguoàn thu töø thueá trong töông lai vaø goùp phaàn thanh toaùn heát nôï. Theá thì taïi sao caùc nhaø kinh teá hoïc minh maãn laïi phaûi lo laéng veà quy moâ cuûa nôï coâng? Coù hai lyù do: Thöù nhaát, neáu khoaûn nôï trôû neân lôùn so vôùi GNP, caàn phaûi taêng thueá suaát ñeå trang traûi laõi nôï. Thueá suaát cao coù theå gaây ra nhöõng taùc ñoäng khoâng khuyeán khích hay boùp meùo. Thöù hai, neáu chính phuû khoâng muoán taêng thueá suaát cao hôn moät möùc nhaát ñònh (coù theå do nhöõng taùc ñoäng baát lôïi ñaõ ñeà caäp ôû phaàn treân) hay khoâng theå taêng thueá suaát cao hôn motä möùc nhaát ñònh (vì caùc doanh nghieäp vaø nhöõng ngöøôi giaøu coù theå seõ di cö sang nöùôc khaùc), thì moät khoaûn nôï khaù lôùn coù theå ñöa ñeán nhöõng thaâm huït lôùn maø chính phuû chæ coù theå buø ñaép ñöôïc baèng caùch vay nôï hay in tieàn. Do vay nôg chæ laøm vaán ñeà theâm phöùc taïp, chính phuû coù theå seõ in tieàn. Vaø theá laø sieâu laïm phaùt xaûy ra. NGOAÏI THÖÔNG VAØ XAÙC ÑÒNH SAÛN LÖÔÏNG: Xuaát khaåu: nhöõng haøng hoaù ñöôïc saûn xuaát trong nöôùc vaø baùn ra nöôùc ngoaøi Nhaäp khaåu: laø nhöõng haøng hoaù ñöôïc saûn xuaát ôû nöôùc ngoaøi vaø ñöôïc nhaân daân trong nöôùc mua. Caùn caân thöông maïi: giaù trò cuûa xuaát khaåu roøng. Thaêng dö thöông maïi: khi xuaát khaåu lôùn hôn nhaäp khaåu Thaâm huït thöông maïi: khi nhaäp khaåu lôùn hôn xuaát khaåu. Khi moät hoä gia ñình chi tieâu nhieàu hôn thu nhaäp cuûa noù, noù ñaõ laïm chi, hay bò thaâm huït, vaø phaûi giaûm bôùt soá taøi saûn cuûa mình (trong taøi khoaûn ngaân haøng hay soá coå phieáu cuûa noù) ñeå trang traûi cho khoaûn thieáu huït naøy. Töông töï, khi moät quoác gia bò thaâm huït thöông maïi vôùi theá giôùi beân ngoaøi, nöôùc naøy phaûi baùn ñi moät soá taøi saûn cuûa mình cho ngöôøi nöôùc ngoaøi ñeå trang traûi thaâm huït Y = C + I + G + X – M Chuùng ta giaû ñònh raèng caàu xuaát khaåu cuûa chuùng ta chuû yeáu phuï thuoäc vaøo ñieàu ñang xaûy ra ôû nöôùc ngoaøi. Vì vaäy chuùng ta coi caàu xuaát khaåu laø töï ñònh. Caàu nhaäp khaåu taêng khi thu nhaäp vaø saûn löôïng trong nöôùc taêng. Khuynh höôùng nhaäp khaåu bieân (MPM) laø tyû leä maø moãi ñoàng thu nhaäp quoác daân taêng theâm ñöôïc söû duïng ñeå mua haøng nhaäp khaåu. Neáu MPM = 0,2 thì trong moãi ñoàng thu nhaäp quoác daân taêng theâm coù 20 xu ñöôïc söû duïng ñeå mua haøng nhaäp khaåu. Hình veõ cho thaáy ôû möùc thu nhaäp thaáp, xuaát khaåu roøng laø moät soá döông. Coù thaëng dö thöông maïi vôùi theá giôùi beân ngoaøi. Ôû möùc thu nhaäp cao, coù thaâm huït thöông maïi vaø xuaát khaåu roøng aâm. Khi caàu nhaäp khaåu taêng maø caàu xuaát khaåu khoâng taêng, taêng thu nhaäp seõ giaûm thaëng dö thöông maïi hoaëc taêng thaâm huït thöông maïi. Xuaát khaåu roøng vaø saûn löôïng caân baèng: Ôû möùc thu nhaäp thaáp, caàu xuaát khaåu roøng döông: C+ I + G + X – M > C + I + G Khi thu nhaäp taêng, caàu nhaäp khaåu taêng vaø xuaát khaåu roøng giaûm. Hình ñaàu tieân trong phaàn VII cho thaáy khi Y = 250, xuaát khaåu roøng laø zero. Hình thöù hai trong phaàn II cho thaáy C+ I + G + X – M caét C + I + G ôû möùc saûn löôïng 250. Treân möùc saûn löôïng naøy, xuaát khaåu roøng aâm vaø AD giaûm döôùi C + I + G. Giaû söû MPC töø thu nhaäp quoác daân laø 0,7. Ñöôøng C + I + G vôùi heä soá goùc laø 0,7 ; coøn C+ I + G + X – M coù heä soá goùc chæ laø 0,5. Bôûi vì moãi ñoàng thu nhaäp coäng theâm ñoùng goùp 70 xu vaøo chi tieâu, noù cuõng ñoùng goùp 20 xu vaøo nhaäp khaåu, do ñoù MPM = 0,2 (moãi ñoàng thu nhaäp quoác daân ñoùng goùp 50 xu vaøo AD cuûa haøng noäi ñòa, vaø heä soá goùc cuûa AD laø 0,5) Ñieåm caân baèng taïi E. Soá nhaân trong neàn kinh teá môû: AD = C + I + G + X – M = C0 + MPC. YD + I0 + G0 + X0 – MPM. Y = C0 + MPC ( 1 – t ) Y + I0 + G0 + X0 – MPM. Y Y0 = C0 + MPC ( 1 – t ) Y0 + I0 + G0 + X0 – MPM. Y0 Y0 [ 1 - MPC ( 1 – t ) + MPM ] = C0 + I0 + G0 + X0 Y0 = ( C0 + I0 + G0 + X0 ) / [ 1 - MPC ( 1 – t ) + MPM ] Taêng xuaát khaåu: Taêng xuaát khaåu laøm dòch chuyeån AD leân treân => möùc caân baèng phaûi taêng. Vôùi möùc saûn löôïng cao hôn, nhaäp khaåu taêng. Ta coù: Toång caùc khoaûn ruùt ra = toång caùc khoaûn bôm vaøo X  => möùc saûn löôïng caân baèng vaø thu nhaäp caân baèng  => S  , NT  , M . Bôûi vì S, NT vaø M ñeàu taêng, chuùng ta keát luaän raèng taêng M < taêng X. Chi tieâu cho haøng nhaäp khaåu vaø vieäc laøm: Noùi chung ngöôøi ta cho raèng nhaäp khaåu laøm maát vieäc laøm cuûa daân trong nöôùc. Quan ñieåm naøy ñuùng, nhöng cuõng nguy hieåm. Noù ñuùng bôûi vì chi tieâu nhieàu hôn cho haøng noäi ñòa seõ laøm taêng caàu cuûa haøng noäi ñòa vaø laøm taêng saûn löôïng vaø vieäc laøm. (hình trong phaàn II.1 cho thaáy khi MPM giaûm, AD doác hôn => saûn löôïng caân baèng vaø thu nhaäp caân baèng taêng. Tuy nhieân, nhaäp khaåu cuõng coù theå bò haïn cheá tröïc tieáp: haïn ngaïch nhaäp khaåu) Noù nguy hieåm vì noù boû qua khaû naêng traû ñuûa cuûa caùc nöôùc khaùc. Khi giaûm nhaäp khaåu, ta caét xuaát khaåu cuûa nöùôc khaùc. Nöôùc ñoù seõ traû ñuûa theo cuøng moät caùch vaø theá laø xuaát khaåu cuûa chuùng ta bò giaûm. Cuoái cuøng, khoâng ai coù lôïi veà vieäc laøm maø thöông maïi quoác teá bò trieät tieâu.