Bài giảng Kinh tế vi mô 1 - Chương 4: Cầu cá nhân và cầu thị trường - Nguyễn Thúy Hằng

Ths Nguyễn Thuý Hằng Năm học 2008 -2009 Chương 4 Cầu cá nhân và cầu thị trường 2 Nội dung
Cầu cá nhân
Ảnh hưởng của thu nhập và thay thế
Cầu thị trường
Thặng dư tiêu dùng
Ngoại tác mạng lưới Ths Nguyễn Thuý Hằng Năm học 2008 -2009 3 Ảnh hưởng của sự thay đổi giá cả Mỗi mức giá đưa đến các số lượng khác nhau về thực phẩm được mua 5 U3 D 4 U2 B 12 20 Giả sử: • I = $20 • PC = $2 • PF = $2, $1, $0.50 Thực phẩm (đơn vị / tháng) Quần áo 6 A U1 4 10 Đường giá cả tiêu dùng là tập hợp những phối hợp tối ưu khi giá 1 hàng hoá thay đổi, các yếu tố khác không đổi 4 Ảnh hưởng của sự thay đổi giá cả Đường cầu Đường cầu cá nhân thể hiện mối quan hệ giữa số lượng một hàng hoá mà người tiêu dùng muốn mua với giá của nó. Thực phẩm (đơn vị/tháng) Giá thực phẩm H E G $2.00 4 12 20 $1.00 $.50 Ths Nguyễn Thuý Hằng Năm học 2008 -2009 5 Đường cầu - đặc tính quan trọng
Tại mỗi điểm trên đường cầu, người tiêu dùng đạt tối đa hoá hữu dụng vì MRSxy = Px/Py.
Mức hữu dụng thay đổi dọc theo đường cầu 6 Ảnh hưởng của sự thay đổi giá cả Thực phẩm (đơn vị/tháng) Giá thực phẩm H E G $2.00 4 12 20 $1.00 $.50 Đường cầu • E: Pf /Pc = 2/2 = 1 = MRS • G: Pf /Pc = 1/2 = .5 = MRS • H:Pf /Pc = .5/2 = .25 = MRS Khi giá thực phẩm giảm, Pf /Pc & MRS cũng giảm Ths Nguyễn Thuý Hằng Năm học 2008 -2009 7 Đường cầu cá nhân • • • C C’ C’’ U1 U2 U3 Y X XC XC’ XC’’O • • • O XC XC’ XC’’ X P1>P2>P3 thì XC<XC’< XC’’ hay khi giá giảm thì số cầu sẽ tăng nên đường cầu sẽ dốc xuống từ trái sang phải. Nguyên nhân: người tiêu dùng muốn tối đa hóa hữu dụng của bản thân. P D P1 P2 P3 8 Tác động của sự thay đổi thu nhập Thực phẩm( số lượng/ tháng) Quần áo (Số lượng/tháng) Một sự tăng lên của thu nhập trong khi giá cả không đổi làm người tiêu dùng thay đổi các giỏ hàng hoá lựa chọn. 3 4 A U1 5 10 B U2 D7 16 U3 Giả sử: Pf = $1, Pc = $2 I = $10, $20, $30 Đường thu nhập tiêu dùng là tập hợp những phối hợp tối ưu khi thu nhập thay đổi (các yếu tố khác giữ nguyên) Ths Nguyễn Thuý Hằng Năm học 2008 -2009 9 Tác động của sự thay đổi thu nhập Lượng thực phẩm/ tháng Giá thực phẩm Một sự tăng lên của thu nhập từ $10 đến $20 to $30, với giá không đổi, làm đường cầu cá nhân dịch chuyển sang phải. $1.00 4 D1 E 10 D2 G 16 D3 H 10 Đường cầu cá nhân
Thu nhập thay đổi  Khi đường thu nhập tiêu dùng có độ dốc dương:
Lượng cầu tăng cùng thu nhập
Độ co giãn của cầu theo thu nhập dương.
Hàng hoá là hàng hoá thông thường Ths Nguyễn Thuý Hằng Năm học 2008 -2009 11 Đường cầu cá nhân
Thu nhập thay đổi  Khi đường thu nhập tiêu dùng có độ dốc âm:
Lượng cầu giảm khi thu nhập tăng
Độ co giãn của cầu theo thu nhập âm.
Hàng hoá là hàng hoá cấp thấp 12 Hàng thông thường và hàng cấp thấp X Y Đường thu nhập tiêu dùng. O • A U1 A F • U2 B A’ F’ • U3 C A’’ F’’ Ths Nguyễn Thuý Hằng Năm học 2008 -2009 13 Đường cầu cá nhân
Đường Engel Đường Engel thể hiện mối quan hệ giữa lượng cầu hàng hoá và thu nhập.  Nếu hàng hoá thông thường, đường Engel có độ dốc lên.  Nếu hàng hoá cấp thấp, đường Engel có độ dốc xuống. 14 Đường Engel Thực phẩm (đơn vị/tháng) 30 10 Thu nhập ($/tháng) 20 4 8 12 16 Đường Engel có độ dốc đi lên đối với hàng hoá thông thường Ths Nguyễn Thuý Hằng Năm học 2008 -2009 15 Đường Engel Thực phẩm (đơn vị/tháng) 30 10 Thu nhập ($/tháng) 20 4 8 12 16 Đối với hàng cấp thấp, đường Engel dốc xuống Hàng thông thường Hàng cấp thấp 16 Hàng hoá thay thế và bổ sung
Nếu đường giá cả tiêu dùng có độ dốc xuống, hai hàng hoá là hàng thay thế.
Nếu đường giá cả tiêu dùng có độ dốc lên, hai hàng hoá là hàng hoá bổ sung
Hai hàng hoá có thể vừa bổ sung vừa thay thế. Ths Nguyễn Thuý Hằng Năm học 2008 -2009 17 Tác động của sự thay thế và thu nhập
Một sự thay đổi giá của một hàng hoá có 2 tác động: Thay thế và thu nhập Tác đng ca s thay th : Khi giá của một hàng hoá giảm, người tiêu dùng có xu hướng mua thêm và ngược lại  Tác đng ca thu nhp : Khi giá một hàng hoá giảm, sức mua thật sự của người tiêu dùng tăng lên, và ngược lại 18 Tác động của sự thay thế và thu nhập
Tác động của sự thay thế Tác động của sự thay thế là sự thay đổi số lượng tiêu dùng một hàng hoá khi giá của hàng hoá đó thay đổi, với mức hữu dụng không đổi. Khi giá của một hàng hoá giảm, tác động thay thế luôn làm cho lượng cầu về hàng hoá đó tăng. Ths Nguyễn Thuý Hằng Năm học 2008 -2009 19 Tác động của sự thay thế và thu nhập
Tác động của thu nhập Tác động thu nhập là sự thay đổi tiêu dùng một hàng hoá do tăng năng lực mua sắm, với giá của hàng hoá không đổi Khi thu nhập của người tiêu dùng tăng, lượng cầu một hàng hoá có thể tăng hoặc giảm. Ngay cả đối với hàng hoá cấp thấp, tác động của thu nhập ít khi đủ lớn để ảnh hưởng mạnh hơn so với tác động thay thế. 20 Tác động của sự thay thế và thu nhập: hàng hoá thông thường Thực phẩm (số lượng/ tháng)O Quần áo (số lượng/ tháng) R F1 S C1 A U1 Tác động của thu nhập, EF2, (từ D đến B) giữ giácả hàng hoá liên quan không đổi nhưng sức mua tăng Tác động của thu nhập C2 F2 T U2 B Khi giá thực phẩm giảm, tiêu dùng tăng F1F2, người tiêu dùng di chuyển từ A đến B. ETổng tác động Tác động của thay thế D Tác động của sự thay thế, F1E, (từ điểm A đến D), thay đổi giá hàng hoá liên quan nhưng giữ thu nhập thực (sự hài lòng) không đổi. Ths Nguyễn Thuý Hằng Năm học 2008 -2009 21 Thực phẩm (số lượng/ tháng)O Quần áo (số lượng/ tháng) F1 F2 T R S A U1 E Tác động của thay thế D Tổng tác động Khi hàng hoá là hàng thứ cấp, tác động của thu nhập là nghịch chiều. Tuy nhiên, Tác động của thay thế lớn hơn tác động của thu nhập B Tác động của thu nhập U2 Tác động của sự thay thế và thu nhập: hàng hoá thứ cấp 22 Độ co giãn của cầu theo giá chéo là dương C U2 Q Q D E T h ự c p h ẩ m k h á c Bánh mì Ảnh hưởng thay thế lớn hơn ảnh hưởng thu nhập E nằm trên CA FF’ Đường giá cả tiêu dùng Ths Nguyễn Thuý Hằng Năm học 2008 -2009 23 Độ co giãn của cầu theo giá chéo là âm C U2 Q Q X e m p h im Bữa ăn A FF’ D E U1 Ảnh hưởng thay thế nhỏ hơn ảnh hưởng thu nhập E nằm dưới C Đường giá cả tiêu dùng 24 Tác động của sự thay thế và thu nhập
Một trường hợp đặc biệt: Hàng hoá Giffen Tác động của thu nhập về lý thuyết là đủ lớn để tổng hai tác động làm đường cầu tăng khi giá tăng, đường cầu dốc lên. Điều này hiếm khi xãy ra và ít được quan tâm trên thực tế Giffen: Tên một nhà kinh tế học thế kỷ 19 - Người đã kiểm tra và thấy giá khoai tây tăng làm tăng lượng cầu khoai tây do người nghèo mua Ths Nguyễn Thuý Hằng Năm học 2008 -2009 25 Hàng hoá Giffen C U2 Q Q D E U1 H à n g th ô n g th ư ờ n g Hàng cấp thấp Ảnh hưởng thay thế: C->D Ảnh hưởng thu nhập: D ->EA FF’ 26 Cầu thị trường
Đường cầu thị trường Đường thể hiện mối quan hệ giữa lượng cầu hàng hoá của tất cả người tiêu dùng với giá của tất cả hàng hoá đó Là tổng các đường cầu cá nhân của thị trường Ths Nguyễn Thuý Hằng Năm học 2008 -2009 27 Ví dụ về cầu thị trường 64205 117404 1810623 2513842 32161061 Cầu thị trườngCBAGiá 28 Đường cầu thị trường Lượng 1 2 3 4 Giá 0 5 5 10 15 20 25 30 DB DC Cầu thị trường DA Đường cầu thị trường là tổng hoành độ các đường cầu cá nhân Ths Nguyễn Thuý Hằng Năm học 2008 -2009 29 Đường cầu thị trường
Từ phân tích này, chúng ta thấy có 2 điểm quan trọng: Đường cầu thị trường sẽ dịch chuyển sang bên phải khi có nhiều người tiêu dùng tham gia vào thị trường  Các nhân tố ảnh hưởng đến cầu cá nhân cũng ảnh hưởng đến cầu thị trường 30 Cầu thị trường
Cầu thị trường có vai trò quan trọng trong phân tích cầu đối với các nhóm cầu cá nhân khác nhau Hộ gia đình có trẻ em Người tiêu dùng tuổi từ 20 – 30. Ths Nguyễn Thuý Hằng Năm học 2008 -2009 31 Thặng dư tiêu dùng
Người tiêu dùng mua hàng hoá bởi vì chúng làm họ có nhiều lợi ích
Thặng dư tiêu dùng đo lường tổng lợi ích của người tiêu dùng 32 Thặng dư tiêu dùng
Thặng dư tiêu dùng  Sự khác biệt giữa mức giá cao nhất mà người tiêu dùng sẵn sàng chi trả cho một loại hàng hoá và số tiền thực sự chi trả Có thể tính thặng dư tiêu dùng dựa vào đường cầu Ths Nguyễn Thuý Hằng Năm học 2008 -2009 33 Thặng dư tiêu dùng khi mua 6 vé là tổng thặng dư của mỗi vé Thặng dư tiêu dùng 6 + 5 + 4 + 3 + 2 + 1 = 21 Thặng dư tiêu dùng – Ví dụ Số lượng vé Giá ($/vé) 2 3 4 5 6 13 0 1 14 15 16 17 18 19 20 Giá thị trường Sẽ không mua vé thứ 7 vì thặng dư âm 34 Thặng dư tiêu dùng
Đường cầu bậc thang có thể chuyển thành đường cầu thẳng khi các mức sản lượng là rất nhỏ
Thặng dư tiêu dùng là vùng dưới đường cầu và trên đường giá Ths Nguyễn Thuý Hằng Năm học 2008 -2009 35 Đường cầu Thặng dư tiêu dùng Thặng dư tiêu dùng đối với đường cầu thị trường Thặng dư tiêu dùng Số lượng vé Giá ($/vé) 2 3 4 5 60 1 Chi phí thực tế 14 15 16 17 18 19 20 Giá thị trường 36 Ứng dụng thặng dư tiêu dùng.
Tổng hợp thặng dư tiêu dùng với tập hợp lợi nhuận mà nhà sản xuất thu được, chúng ta có thể đánh giá: 1. Chi phí và lợi ích của các cấu trúc thị trường khác nhau. 2. Chính sách công cộng có thể thay đổi hành vi người tiêu dùng và các công ty. Ths Nguyễn Thuý Hằng Năm học 2008 -2009 37 Ứng dụng thặng dư tiêu dùng. - Một ví dụ
Giá trị của không khí sạch Không khí thì miễn phí ở góc độ chúng ta không phải trả tiền để hít thở nó. Câu hỏi: Việc làm trong sạch không khí mang lại lợi ích hơn chi phí để thực hiện? 38 Giá trị của không khí sạch
Các số liệu thực tế ước tính cho nhu cầu về không khí sạch
Không tồn tại thị trường cho không khí sạch, nhưng có thể thấy con người sẵn sàng chi trả cho nó. Ex: Con người chi trả nhiều hơn khi mua nhà ở khu vực không khí sạch Ths Nguyễn Thuý Hằng Năm học 2008 -2009 39 Giá trị của không khí sạch
Sử dụng các ước tính theo kinh nghiệm, chúng ta có thể đo lường thặng dư tiêu dùng cho việc giảm ô nhiễm từ đường cầu 40 Vùng tô màu thể hiện tổng thặng dư tiêu dùng khi ô nhiễm không khí giảm 5 phần của 100 triệu nitrous oxide ở mức chi phí $1000 / 1 phần giảm Đo giá trị của không khí sạch 2000 100 1000 5 A NOX (pphm) Giảm ô nhiễm Giá trị Ths Nguyễn Thuý Hằng Năm học 2008 -2009 41 Giá trị của không khí sạch
Một sự phân tích đầy đủ chi phí - lợi ích sẽ cho thấy tổng ích lợi đạt được khi giảm ô nhiễm không khí
Tổng ích lợi sẽ được so sánh với tổng chi phí để quyết định có nên giảm ô nhiễm không khí không? 42 Ngoại tác mạng lưới
Cho đến giờ, chúng ta giả định rằng cầu của một người tiêu dùng đối với một hàng hoá là độc lập đối với những người khác
Đối với một số hàng hoá, cầu của một người cũng bị ảnh hưởng bởi cầu của những người khác đã mua hàng thì tồn tại ngoại tác mạng lưới. Ths Nguyễn Thuý Hằng Năm học 2008 -2009 43 Ngoại tác mạng lưới
Ngoại tác mạng lưới thuận xãy ra nếu có nhiều người mua hơn, hoặc lượng cầu của một cá nhân tăng lên khi lượng mua của những người tiêu dùng khác tăng
Ngoại tác mạng lưới nghịch là trường hợp ngược lại 44 Ngoại tác mạng lưới thuận
Hiệu ứng trào lưu Khi người tiêu dùng theo mốt, muốn có một sản phẩm do nhiều người khác đã có nó Tạo ra trào lưu trong tiêu dùng là mục tiêu chính của các chiến dịch tiếp thị và quảng cáo đối với một số nhóm sản phẩm nhất định: ví dụ: đồ chơi, quần áo. Ths Nguyễn Thuý Hằng Năm học 2008 -2009 45 Ngoại tác mạng lưới thuận Hiu ng trào lưu D20 20 Khi người tiêu dùng tin rằng Ngày càng nhiều người mua sản phẩm, đường cầu dịch chuyển xa về bên phải 40 D40 60 D60 80 D80 100 D100 Lượng (‘000) Giá ($/sản phẩm) 46 Ngoại tác mạng lưới thuận Hiu ng trào lưu Giá ($/sản phẩm) D20 20 Đường cầu thị trường được hình thành từ việc nối các điểm trên đường cầu cá nhân. Nó co giãn hơn đường cầu cá nhân 40 D40 60 D60 80 D80 100 D100 Cầu Lượng (‘000) Ths Nguyễn Thuý Hằng Năm học 2008 -2009 47 Ngoại tác mạng lưới thuận Hiu ng trào lưu Lượng (‘000) Giá ($/sản phẩm) D20 20 Giả sử giá giảm từ $30 xuống $20. Nếu không có hiệu ứng trào lưu, lượng cầu sẽ chỉ tăng tới 48,000 40 D40 60 D60 80 D80 100 D100 Cầu Nhưng do có nhiều người mua hơn, nó trở thành trào lưu và lượng cầu sẽ tăng hơn nữa. $30 48 $20 Tác động giá đơn thuần Hiệu ứng trào lưu 48 Ngoại tác mạng lưới
Hiệu ứng thích chơi trội
Hiệu ứng thích chơi trội nói lên mong muốn được sở hữu những loại hàng “độc”
Lượng cầu của một loại hàng là hàng “chơi trội” càng nhiều thì số người có nó càng ít đi Ths Nguyễn Thuý Hằng Năm học 2008 -2009 49 Ngoại tác mạng lưới: Hiu ng ch i tri 2 Cầu D2 $30,000 $15,000 14 Đường cầu ban đầu là D2, Khi người tiêu dùng nghĩ rằng có 2,000 người đã mua hàng hoá 4 6 8 D4 D6D8 Tuy nhiên, Nếu người tiêu dùng nghĩ rằng có 6,000 người đã mua hàng hoá, đường cầu sẽ dịch chuyển từ D2 đến D6 và hiệu ứng chơi trội bị giảm Tác động giá đơn thuần Giá ($/sản phẩm) Lượng (‘000) 50 Ngoại tác mạng lưới: Hiu ng ch i tri Lượng Giá ($/sản phẩm) 2 Cầu D2 $30,000 $15,000 144 6 8 D4 D6D8 Tác động giá Đơn thuần Đường cầu ít co giãn: hàng hoá có tính chơi trội, Lượng cầu sẽ giảm nhiều nếu có nhiều người mua hàng. Do đó lượng bán sẽ giảm. Tác động ròng Tác động thíchchơi trội Ths Nguyễn Thuý Hằng Năm học 2008 -2009 51 Ước lượng cầu
Điều tra và nghiên cứu hành vi của người tiêu dùng
Phương pháp thử nghiệm
Phương pháp thí nghiệm trên thị trường
Phương pháp phân tích hồi quy