Tuy rừng tự nhiên phần lớn là rừng hỗn giao nhiều loài cây, nhưng
do giới hạn về nhận thức tư tưởng đến nay ở nhiều nước vẫn trồng rừng
thuồn loài là chính và đã trồng trên một quy mô lớn rừng thuần loài một
số loài cây Thông, Sa mộc, Hông. Do kết câu và chức năng hệ sinh thái
rừng thuần loài khá đơn giản, nhiều khu vực đã xẩy ra dịch sâu bệnh hại
tính đa dạng sinh vật giảm khả năng đất rừng bị suy thoái, lâm phần
không thể duy trì được sức sản xuất và làm giảm chức năng của nó gây
ảnh hưởng đến sản xuất lâm nghiệp và môi trường sinh thái. Cho nên bất
cứ ở nước nào nhiều nhà lâm học càng chú ý đến trồng và chăm sóc rừng
hỗn giao để đi tìm tính ổn định của hệ sinh thái rừng mang ý nghĩa bền
vững và thu được hiệu ích tổng hợp sinh thái và kinh tế.
Căn cứ vào việc điều tra các mặt, rừng hỗn giao có kết cấu hợp lý
sẽ mang lại những ưu điểm và tác dụng sau:
1)Lợi dụng đầy đủ khả năng quang hợp và đất, tuỳ từng loài cây có đặc
tính sinh vật học khác nhau mà tiến hành hỗn giao thích hợp có thể lợi
dụng được không gian. Như hỗn giao các loài cây khác nhau về tính chịu
bóng hoặc ưu sáng, bộ rễ nông sâu mọc cụm mọc tản các kiểu ưa phân
bón như ưa đạm ưa lân, ka li và thời gian hấp thu lợi dụng khác nhau.
Như vậy có thể lợi dụng cả phần trên mặt đất và phía dưới mặt đất tạo ra
những loài cây có thời kỳ khác nhau tầng thứ khác nhau, lợi dụng các
chất dinh dưỡng khác nhau để nâng cao sức sản xuất của đất rừng. Yêu
cầu về ánh sáng của các loài cây trong rừng hỗn giao có phân tầng hợp lý
tán cây rừng, những cây ưa sáng ở tầng trên có thể lợi dụng được đầy đủ
năng lượng ánh sáng còn những cây ưa bóng ở tầng dưới vẫn phát huy
được khả năng quan hợp, nâng cao được sự tích luỹ sản lượng lâm phần.
Bộ rễ của rừng hỗn giao sẽ phân bố hợp lý lợi dụng đầy đủ dinh dưỡng
trong đất. So với rừng hỗn giao rừng thuần loài lợi dụng không gian bên
ngoài không đầy đủ, nhưng không có nghĩa là rừng thuần loài không thể
lợi dụng tốt điều kiện bên ngoài.
10 trang |
Chia sẻ: tlsuongmuoi | Lượt xem: 2998 | Lượt tải: 0
Bạn đang xem nội dung tài liệu Ý nghĩa quan trọng của trồng chăm sóc rừng hỗn giao, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Cao Ðình Sõn Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
71
tuæi mµ c¸c c©y trong ®¸m cã sù ph©n ho¸ râ rÖt lîi dông chÆt tØa tha,
duy tr× ®îc kh¶ n¨ng khÐp t¸n cña rõng.
VÒ mÆt kh«ng gian dinh dìng cña ®Êt rõng bè trÝ theo ®¸m kh«ng
nh bè trÝ theo hµng, s¶n lîng kh«ng cao nhng cã u ®iÓm lµ thÝch hîp
víi m«i trêng kh¾c nghiÖt cho nªn nã thÝch h¬pj víi nh÷ng c©y chÞu
bãng sinh trëng chËm vµ trong ®iÒu kiÖn lËp ®Þa kÐm. Nh÷ng n¬i cã sù
c¹nh tranh cá d¹i vµ c©y bôi kÞch liÖt ph¬ng thøc bè trÝ theo ®¸m ®èi víi
c©y l¸ kim mçi ha lµ 200-400 (®¸m). Gi÷a c¸c ®¸m cã thÓ b¶o lu c¸c
c©y l¸ réng quý hiÕm cã thÓ t¸i sinh tù nhiªn, ®ã lµ mét ph¬ng ph¸p hçn
giao c¸c c©y l¸ réng cã hiÖu qu¶. Ph¬ng ph¸p nµy h×nh thµnh mét hiÖu
Ých b¶o vÖ t¬ng ®èi tèt cña c¸c c©y gç c©y bôi vµ cá d¹i còng cã thÓ
rõng ®îc c¶i t¹o c¸c rõng thø sinh. Trong rõng tù nhiªn cã mét sè h¹t
t¸i sinh vµ chÞu bãng (th«ng) vµ mét sè loµi t¸i sinh chåi ph©n bè theo
®¸m khuynh híng nµy cã lîi cho viÖc b¶o tån vµ ph¸t triÓn quÇn thÓ loµi
nªn cÇn ®îc lîi dông trong nh÷ng ®iÒu kiÖn thÝch hîp.
Bè trÝ theo ®¸m cã nh÷ng mÆt cã lîi nhng còng cã mÆt kh«ng lîi.
Khi rõng cßn non t¸c dông cã lîi chiÕm u thÕ nhng sau mét ®é tuæi
nhÊt ®Þnh t×nh h×nh cung øng ¸nh s¸ng níc ph©n ë trong ®¸m kh¸ khÈn
tr¬ng vµ g©y ra nh÷ng m©u thuÉn yªu cÇu ph¶i kÞp thêi chÆt tØa tha.
Bè trÝ theo ®¸m cã thÓ ¸p dông nhiÒu ph¬ng ph¸p nh gieo trªn
hè lín gieo thµnh nhiÒu hè gieo daú thµnh ®¸m. §é lín cña ®¸m ph¶i
xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu m«i trêng, tõ 3 ®Õn 5 c©y ®Õn mêi mÊy c©y. Sè
lîng ®¸m nãi chung nªn t¬ng ®¬ng víi sè c©y trªn ®¬n vÞ diÖn tÝch
lóc chÆt chÝnh. Sù s¾p xÕp ®¸m cã thÓ quy chuÈn còng cã thÓ kh«ng theo
quy t¾c theo biÕn ®æi theo ®Þa h×nh vµ thùc b× tù nhiªn.
3.Tæ thµnh loµi c©y rõng.
Tæ thµnh loµi c©y rõng lµ tû lÖ thµnh phÇn c¸c loµi c©y rõng nã
chiÕm th«ng thêng l©m phÇn tæ thµnh chØ mét loµi c©y chØ rõng thuÇn
loµi cß rõng cã hai loµi c©y trë nªn gäi lµ rõng hçn giao. Tæ thµnh loµi
c©y rõng nãi chung thêng biÓu thÞ b»ng diÖn tÝch mÆt c¾t thiÕt diÖn
®êng kÝnh ngang ngùc cña mét loµi c©y trªn thiÕt diÖn ®êng kÝnh
ngang ngùc cña tæng sè loµi c©y toµn rõng còng cã thÓ biÓu thÞ b»ng tr÷
lîng cña mét loµi c©y trªn tæng tr÷ lîng toµn rõng. Tæ thµnh loµi c©y
khi trång rõng lµ tû lÖ phÇn tr¨m c¸c loµi c©y trªn tæng sè c©y toµn rõng
bao gåm tÊt c¶ c©y gç c©y bôi.
3.1 ý nghÜa quan träng cña trång ch¨m sãc rõng hçn giao.
Tuy rõng tù nhiªn phÇn lín lµ rõng hçn giao nhiÒu loµi c©y, nhng
do giíi h¹n vÒ nhËn thøc t tëng ®Õn nay ë nhiÒu níc vÉn trång rõng
thuån loµi lµ chÝnh vµ ®· trång trªn mét quy m« lín rõng thuÇn loµi mét
sè loµi c©y Th«ng, Sa méc, H«ng. Do kÕt c©u vµ chøc n¨ng hÖ sinh th¸i
rõng thuÇn loµi kh¸ ®¬n gi¶n, nhiÒu khu vùc ®· xÈy ra dÞch s©u bÖnh h¹i
tÝnh ®a d¹ng sinh vËt gi¶m kh¶ n¨ng ®Êt rõng bÞ suy tho¸i, l©m phÇn
kh«ng thÓ duy tr× ®îc søc s¶n xuÊt vµ lµm gi¶m chøc n¨ng cña nã g©y
¶nh hëng ®Õn s¶n xuÊt l©m nghiÖp vµ m«i trêng sinh th¸i. Cho nªn bÊt
Cao Ðình Sõn Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
72
cø ë níc nµo nhiÒu nhµ l©m häc cµng chó ý ®Õn trång vµ ch¨m sãc rõng
hçn giao ®Ó ®i t×m tÝnh æn ®Þnh cña hÖ sinh th¸i rõng mang ý nghÜa bÒn
v÷ng vµ thu ®îc hiÖu Ých tæng hîp sinh th¸i vµ kinh tÕ.
C¨n cø vµo viÖc ®iÒu tra c¸c mÆt, rõng hçn giao cã kÕt cÊu hîp lý
sÏ mang l¹i nh÷ng u ®iÓm vµ t¸c dông sau:
1)Lîi dông ®Çy ®ñ kh¶ n¨ng quang hîp vµ ®Êt, tuú tõng loµi c©y cã ®Æc
tÝnh sinh vËt häc kh¸c nhau mµ tiÕn hµnh hçn giao thÝch hîp cã thÓ lîi
dông ®îc kh«ng gian. Nh hçn giao c¸c loµi c©y kh¸c nhau vÒ tÝnh chÞu
bãng hoÆc u s¸ng, bé rÔ n«ng s©u mäc côm mäc t¶n c¸c kiÓu a ph©n
bãn nh a ®¹m a l©n, ka li vµ thêi gian hÊp thu lîi dông kh¸c nhau.
Nh vËy cã thÓ lîi dông c¶ phÇn trªn mÆt ®Êt vµ phÝa díi mÆt ®Êt t¹o ra
nh÷ng loµi c©y cã thêi kú kh¸c nhau tÇng thø kh¸c nhau, lîi dông c¸c
chÊt dinh dìng kh¸c nhau ®Ó n©ng cao søc s¶n xuÊt cña ®Êt rõng. Yªu
cÇu vÒ ¸nh s¸ng cña c¸c loµi c©y trong rõng hçn giao cã ph©n tÇng hîp lý
t¸n c©y rõng, nh÷ng c©y a s¸ng ë tÇng trªn cã thÓ lîi dông ®îc ®Çy ®ñ
n¨ng lîng ¸nh s¸ng cßn nh÷ng c©y a bãng ë tÇng díi vÉn ph¸t huy
®îc kh¶ n¨ng quan hîp, n©ng cao ®îc sù tÝch luü s¶n lîng l©m phÇn.
Bé rÔ cña rõng hçn giao sÏ ph©n bè hîp lý lîi dông ®Çy ®ñ dinh dìng
trong ®Êt. So víi rõng hçn giao rõng thuÇn loµi lîi dông kh«ng gian bªn
ngoµi kh«ng ®Çy ®ñ, nhng kh«ng cã nghÜa lµ rõng thuÇn loµi kh«ng thÓ
lîi dông tèt ®iÒu kiÖn bªn ngoµi.
2)C¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lËp ®Þa hçn giao hîp lý c¸c loµi c©y kh¸c nhau cã
thÓ c¶i thiÖn kh¸ lín ®iÒu kiÖn lËp ®Þa. Chñ yÕu biÓu hiÖn ë hai mÆt: a)
KÕt cÊu rõng phøc t¹p ®îc h×nh thµnh cã lîi cho viÖc c¶i thiÖn tiÓu khÝ
hËu ®Êt rõng ( ¸nh s¸ng, nhiÖt, níc, kh«ng khÝ ) lµm cho ®iÒu kiÖn m«i
trêng sinh trëng c©y rõng ®îc c¶i thiÖn. B) rõng hçn giao cã thÓ tÝch
luü ®îc c¸c chÊt dinh dìng vµ n©ng cao ®îc tèc ®é tuÇn hoµn dinh
dìng lµm cho ®Êt rõng ®îc duy ch× vµ c¶i thiÖn.
ë c¸c vïng c¸t ven s«ng B¾c Kinh trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn v« cïng kh¾c
nghiÖt tríc ®©y trång rõng D¬ng thuÇn loµi ®· øc chÕ sù sinh trëng
cña c©y t¹o thµnh nh÷ng c©y nhá giµ. VÒ sau trång xen c©y HoÌ ®· lµm
gi¶m nhiÖt ®é tõ 360 xuèng 320 hµm lîng níc trong ®Êt n©ng cao 3-4
lÇn tiÓu khÝ hËu cña ®Êt rõng còng ®îc c¶i thiÖn, cho nªn trång rõng hçn
giao D¬ng vµ HoÌ lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng c¶i thiÖn
sinh trëng cña rõng vµ n©ng cao søc s¶n xuÊt cña rõng.
Duy tr× vµ n©ng cao ®é ph× cña ®Êt rõng chñ yÕu quyÕt ®Þnh bëi sè
lîng cµnh kh« l¸ dông trong rõng, chÊt lîng vµ tèc ®é ph©n gi¶i chóng.
Lîng l¸ dông cña c©y l¸ kim rÊt Ýt vµ kh¶ n¨ng ph©n gi¶i khã kh¨n dÉn
®Õn chÊt mïn tÝch luü ë tÇng A0
bÞ chua ho¸ vµ lµ mét trong nh÷ng
nguyªn nh©n chñ yÕu lµm cho ®é ph× cña rõng l¸ kim bÞ suy tho¸i. Cµn
ph¶i hçn giao c©y l¸ réng( nhÊt lµ c©y cè ®Þnh ®¹m) víi c©y l¸ kim,
kh«ng chØ cã thÓ t¨ng lªn lîng l¸ rông trong rõng mµ cßn lµm t¨ng
lîng tuÇn hoµn dinh dìng, t¨ng tèc ®é ph©n gi¶i cµnh kh« l¸ dông
n©ng cao ®îc hiÖu suÊt dinh dìng cña ®Êt. Nã cã ý nghÜa duy tr× ®îc
søc s¶n xuÊt cña rõng. Theo ®iÒu tra cña häc viÖn n«ng nghiÖp khoa Nam
Cao Ðình Sõn Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
73
ë l©m trêng Khai B×nh Qu¶ng §«ng lîng cµnh kh« l¸ rông ë trong
rõng hçn giao Th«ng vµ Vèi thuèc 16 tuæi nhiÒu h¬n rõng thuÇn loµi
cïng tuæi lµ 61.5% chÊt h÷u c¬ ®¹m toµn phÇn, l©n h÷u hiÖu vµ kali hu
hiÖu ë tÇng A cña tÇng hçn giao ®¹t ®îc 4.79%, 0.11%, 0.23mg/kg,
1.95mg/kg, mµ rõng th«ng thuÇn loµi hµm lîng chÊt h÷u c¬ vµ ®¹m toµn
phÇn chØ ®¹t 1.83% hoÆc 0.08% l©n h÷u hiÖu vµ kali h÷u hiÖu kh«ng
®¸ng kÓ.
3)Xóc tiÕn sinh trëng c©y rõng t¨ng thªm s¶n lîng ®Êt rõng vµ t¨ng s¶n
phÈm rõng duy tr× vµ n©ng cao søc s¶n xuÊt ®Êt rõng. Rõng hçn giao bè
trÝ hîp lý cã thÓ lîi dông ®Çy ®ñ kh«ng gian dinh dìng, c¶i thiÖn rÊt lín
®iÒu kiÖn lËp ®Þa cho nªn cã thÓ sóc tiÕn sinh trëng c©y rõng t¨ng thªm
s¶n lîng ®Êt rõng, t¨ng chñng lo¹i s¶n phÈm cña rõng duy tr× vµ n©ng
cao ®îc søc s¶n xuÊt ®Êt rõng. Theo th«ng b¸o cña Yu Xin Tuo ®iÒu tra
rõng hçn giao cña 46 loµi c©y trªn 14 tØnh miÒn nam trong ®ã 11 loµi
Th«ng 9 loµi Sa méc 25 loµi c©y l¸ réng, s¶n lîng gç trªn ®¬n vÞ diÖn
tÝch cao h¬n rõng thuÇn loµi b×nh qu©n lµ 20% cã n¬i t¨ng 2-3 lÇn. Tuy
nhiªn còng cã nh÷ng vÝ dô ngîc l¹i, nhÊt lµ tr÷ lîng cña nh÷ng loµi
c©y môc ®Ých trong rõng hçn giao thêng do sè lîng c©y rõng Ýt ®i so
víi rõng thuÇn loµi mµ lµm gi¶m hiÖu Ých kinh tÕ, lµ mét nguyªn nh©n
quan träng h¹n chÕ t¸c h¹i cña rõng hçn giao.
Nh÷ng loµi c©y môc ®Ých trong rõng hçn giao do sù hç trî cña
loµi c©y b¹n sinh trëng th©n c©y th¼ng trßn tØa cµnh tù nhiªn tèt h¬n
chÊt lîng gç còng tèt h¬n. Do tæ thµnh nhiÒu loµi c©y trong rõng hçn
giao c¸c chñng lo¹i s¶n phÈm cña rõng kh¸c nhau gi¸ trÞ còng kh«ng nh
nhau chu kú s¶n xuÊt s¶n phÈm dµi ng¾n kh¸c nhau, nh vËy cã thÓ lÊy
ng¾n nu«i dµinhiÒu trêng hîp cã thÓ n©ng cao gi¸ trÞ kinh tÕ cña rõng.
NhiÒu tØnh miÒn nam ®· trång Sa méc víi nhiÒu c©y l¸ réng quý hiÕm
sau 20 n¨m ®· mang l¹i mét hiÖu Ých kh¸ lín. Mét sè n¬i ®· trång Th«ng
Sßi, Polia, hçn giao vÒ chÌ ®· lµm t¨ng chÊt lîng cña chÌ vµ thu ®îc
lîng gç lín n©ng cao ®îc hiÖu Ých kinh tÕ cña ®Êt rõng.
4)Ph¸t huy ®îc hiÖu Ých sinh th¸i vµ hiÖu Ých x· héi cña rõng. HiÖn nay
hiÖu Ých sinh th¸i ®· trë thµnh mét chøc n¨ng chñ yÕu cña rõng. Rõng
hçn giao mang l¹i nhiÒu hiÖu Ých sinh th¸i rÊt râ rÖt nh b¶o vÖ níc vµ
®Êt, phßng gÝo vµ gi÷ c¸t lµm s¹ch khÝ quyÓn tÝch ch÷ lîng CO2
kh«i
phôc hÖ sinh th¸i bÞ tho¸i ho¸. KÕt cÊu cña t¸n rõng hçn giao phøc t¹p
nhiÒu tÇng c¶n ®îc lîng ma h¬n rõng thuÇn loµi lµm gi¶m ®îc tèc
®é giã h¹i. C¸c chÊt mïn vµ tÇng cµnh kh« l¸ dông còng dµy h¬n rõng
thuÇn loµi chÊt ®Êt, kh¶ n¨ng gi÷ níc vµ thÊm níc còng ®îc t¨ng
cêng, bé rÔ cña c¸c loµi c©y kh¸c nhau giao nhau vµ ph©n bè s©u n©ng
cao ®îc c¸c khe hë trong ®Êt t¨ng cêng ®é thÊm cña níc ma nh vËy
lµm gi¶m dßng ch¶y bÒ mÆt vµ sù mÊt níc ë tÇng ®Êt mÆt. N¨m 1985
ngêi ta ®· ®iÒu tra lu lîng dßng ch¶y ë rõng hçn giao Th«ng ®u«i
ngùa vµ DÎ ë vÞ trÝ ®é dèc 260 sên phÝa nam tuæi rõng lµ 9-11 n¨m ®é
tµn che lµ 0.76 kÕt qu¶ cho thÊy lu lîng dßng ch¶y bÒ mÆt lµ 2.98m3 ®é
s©u dßng ch¶y lµ 29.8 mm vµ sè lîng l«ng bµo lµ 362tÊn/ km2 nhng
Cao Ðình Sõn Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
74
rõng Th«ng thuÇn loµi cao h¬n chóng lµ 2.08 lÇn, 2.08lÇn vµ 5.14 lÇn.
Trong mét lÇn ma 4.5 giê lîng ma lµ 116 mm hÖ sè dßng ch¶y bÒ
mÆt cña rõng hçn giao lµ 20% thÊp h¬n rõng thuÇn loµi 3 lÇn c¨n cø vµo
tµi liÖu ®iÒu tra cña tr¹m thÝ nghiÖm chèng xãi mßn cña huyÖn §iÖn B¹ch
tØnh Qu¶ng §«ng trong rõng hçn giao nhiÒu tÇng thø cã 320 loµi c©y sau
khi tiÕn hµnh ®ãng cöa rõng trång n¨m 1984 cã lîng ma n¨m lµ 2000
mm hÖ sè dßng ch¶y vµ sè xãi mßn lµ 8.48% vµ 98.3 tÊn/ km2 trong lóc
®ã ë rõng thuÇn loµi lµ 51.2% vµ 1478 tÊn/km2.
Rõng hçn giao cã thÓ duy tr× vµ n©ng cao tÝnh ®a d¹ng cña rõng.
Do rõng hçn giao cã kÕt cÊu phøc t¹p nh rõng tù nhiªn t¹o ®iÒu kiÖn tèt
cho nhiÒu loµi sinh vËt chó ngô vµ sinh tån do ®ã mµ duy tr× vµ n©ng cao
®îc tÝnh ®a d¹ng sinh vËt. NhiÒu nghiªn cøu ngoµi níc ®Òu chøng tá
rõng hçn giao cã thÓ lµm t¨ng sè lîng ®éng vËt th©n mÒm trong ®Êt hiÖu
Ých cña chóng gÇn nh gÊp ®«i. Nghiªn cøu vÒ mÆt nµy còng cßn Ýt
nhng chóng ta cã thÓ nhËn thøc r»ng rõng hçn giao cã thÓ b¶o vÖ c¸c
lo¹i gen di truyÒn cña nhiÒu loµi c©y.
Bè trÝ rõng hçn giao hîp lý cßn cã thÓ lµm t¨ng gi¸ trÞ thÈm mü,
gi¸ trÞ du lich, chøc n¨ng b¶o vÖ søc khoÎ con ngßi lµm cho rõng ph¸t
huy tèt h¬n hiÖu Ých x· héi nhiÒu rõng §µo, rõng M¬ thÝ sinh ë B¾c
Kinh ®· t¹o nªn mét c¶nh quan hoa xu©n, tríc ra hoa sau ra l¸ ngêi ta
cã c¶m gi¸c ®¬n ®iÖu nhng hçn giao vÒ Th«ng vµ B¸ch c©y xanh quanh
n¨m ngêi ta cã c¶m gi¸c xanh vµ ®Ñp n©ng cao ®îc møc ®é c¶nh ®Ñp
cña rõng hçn giao vµ còng t¨ng ®îc sè lÇn du kh¸ch tíi xem mang l¹i
hiÖu Ých kinh tÕ vµ x· héi .
5)T¨ng cêng søc ®Ò kh¸ng cña c©y rõng. Do hÖ thèng rõng hçn giao tæ
thµnh nhiÒu loµi c©y chuçi thøc ¨n dµi kÕt cÊu dinh dìng ®a d¹ng, cã lîi
cho chim thó c tró vµ nÊm ký sinh .NhiÒu loµi sinh vËt khèng chÕ lÉn
nhau vµ cã thÓ khèng chÕ ®îc sù ph¸t dÞch cña s©u bÖnh h¹i. Theo ®iÒu
tra cña viÖn khoa häc An Huy rõng hçn giao Th«ng, DÎ cã h¬n 30 loµi
chim trong ®ã cã 26 loµi ¨n s©u rãm th«ng. Rõng th«ng thuÇn loµi chØ cã
6 loµi víi sè lîng rÊt Ýt. Trong rõng hçn giao l¸ kim l¸ réng ®ã tû lÖ s©u
bÞ b¾t ®¹t ®îc 90%, tØ lÖ ký sinh trøng lµ 37.8 67% tØ lÖ ký sinh s©u
non vµ nhéng lµ 53.2 80%. Do tØ lÖ thiªn ®Þch trong rõng hçn giao gi÷
®îc mét sè lîng nhÊt ®Þnh mµ kh«ng ph¸t sinh dÞch, lîng thøc ¨n
còng phong phó mµ kh«ng lµm cho thiªn ®Þch mÊt ®i vµ thùc hiÖn ®îc
viÖc khèng chÕ c¸c loµi s©u h¹i. Tõ n¨m 1954 s©u rãm th«ng thêng g©y
dÞch, hµng n¨m ph¶i dïng 12000 kg thuèc nhng n¨m nµo còng ph¸t
dÞch, ®Õn nh÷ng n¨m 70 l©m trêng ®· quyÕt t©m c¶i t¹o l©m phÇn vµ
®ãng cöa rõng. Tr¶i qua nhiÒu n¨m lç lùc biÕn rõng Th«ng thuÇn loµi
thµnh mét rõng hçn giao cã 251 loµi c©y gç, 25 n¨m l¹i ®©y kh«ng dïng
thuèc mµ còng kh«ng ph¸t dÞch hµng n¨m mçi c©y chØ cßn mét con.
TÇng t¸n c©y cña rõng hçn giao ë nhiÒu líp, cµnh l¸ giao nhau vµ
bé rÔ còng ph¸t triÓn h¬n rõng thuÇn loµi, cho nªn cã kh¶ n¨ng chèng
gi«ng giã b·o. T¹i c¸c tØnh phÝa Nam rõng Sa méc thuÇn loµi thêng bÞ
giã ®æ, sau khi hçn giao víi th«ng hoÆc LiÕu sam th× l¹i gi¶m ®îc kh¶
Cao Ðình Sõn Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
75
n¨ng ®æ g·y cña c©y rõng. Rõng hçn giao ë mïa kh« nãng thêng gi¶m
nhiÖt ®é ®é Èm t¨ng nªn cho nªn c¸c vËt liÖu ch¸y khã b¾t löa. Rõng
thuÇn loµi l¸ kim rÔ ph¸t sinh ch¸y vµ rÔ bèc nhanh tõ mÆt ®Êt ®Õn t¸n
c©y rÊt khã dËp. VÝ dô rõng Th«ng ®u«i ngùa hçn giao víi rõng c©y l¸
réng nh Vèi thuèc, Lim, Kh¸o ®· gi¶m møc ®é nguy hiÓm vµ tØ lÖ ph¸t
sinh ch¸y rõng, VÝ dô viÖn nghiªn cøu khoa häc Phóc KiÕn ®· x¸c ®Þnh
trong rõng hçn giao Sa méc vµ Giæi ®é Èm b×nh qu©n hµng ngµy cao h¬n
3% Sa méc thuÇn loµi hµm lîng níc cña chÊt mïn cao h¬n 7.66%
lîng tÝch níc trong rõng cao h¬n 46.8%. Sè lîng vËt liÖu ch¸y nguy
hiÓm vµ s¶n lîng l©m phÇn còng gi¶m ®i lµ 8.5 vµ 3.96% nhiÖt ®é b¾t
löa cña Giæi cao h¬n Sa méc 270c cho nªn cã thÓ t»ng cêng ®¬c kh¶
n¨ng chèng ch¸y.
6)TÝnh t¬ng ®èi cña u ®iÓm rõng hçn giao. Nh÷ng u ®iÓm cña rõng
hçn giao nªu trªn vÉn lµ cã tÝnh t¬ng ®èi, ph¶i cã nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt
®Þnh, míi ph¸t huy ®îc nh÷ng u ®iÓm vµ t¸c dông cña nã. Trång, ch¨m
sãc, khai th¸c lîi dông,®ßi hái kü thuËt kh¸ phøc t¹p, thi c«ng kh¸ phiÒn
phøc, dång thêi s¶n lîng cña loµi c©y môc ®Ých cã thÓ thÊp h¬n rõng
thuÇn loµi. §Æc biÖt lµ lÞch sö nghiªn cøu khoa häc vfa thùc tiÔn s¶n xuÊt
cña níc ta cßn rÊt ng¾n, mèi quan hÖ loµi rõng hçn giao vµ quy luËt
h×nh thµnh l©m phÇn cßn thiÕu nh÷ng nhËn thøc s©u ¾c, trong c«ng t¸c
thùc tÕ vÉn cha n¾m v÷ng. Thö so s¸nh, trång rõng thuÇn loµi kü thuËt
®¬n gi¶n,dÔ thi c«ng, lu©n kú khai th¸c ng¾n. Cho nªn trong c¸c ®iÒu
kiÖn kh¸c nhau, hiÖn nay cã nªn trång rõng hçn giao hay kh«ng cßn ph¶i
ph©n tÝch cô thÓ, nhng trång rõng vÉn ph¶i trång ch¨m sãc nh rõng tù
nhiªn, ph¶i t¨ng cêng tû lÖ rõng hçn giao lµ ®iÒu tÊt yÕu ph¶i thùc hiÖn.
3.2. C¬ së lý luËn cña viÖc trång ch¨m sãc rõng hçn giao thµnh
c«ng
Rõng hçn giao cã trång thµnh c«ng hay kh«ng, ngoµi viÖc tho¶
m·n c¸c yªu cÇu th«ng thêng, mÊu chèt lµ lµm thÕ nµo ®iÒu chØnh ®îc
mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi c©y tæ thµnh trong rõng hçn giao. §iÒu chØnh
chÝnh x¸c ph¶i x©y dùng trªn c¬ së nhËn thøc s©u s¾c mèi quan hÖ loµi.
Cho nªn nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi trong rõng hçn giao lµ
mét híng träng ®iÓm cña trång ch¨m sãc rõng vµ sinh th¸i häc rõng.
NhËn thøc mèi quan hÖ ®ã gÇn nöa thÕ kû nay ®· cã nh÷ng tiÕn triÓn rÊt
lín, nhÊt lµ trong mÊy n¨m nay rõng thuÇn loµi cã nhiÒu vÊn ®Ò cÇn ph¶i
gi¶i quyÕt vµ tiÕp tôc nghiªn cøu, trong ®ã viÖc nghiªn cøu c¬ chÕ t¸c
dông gi÷a c¸c loµi trong ph¹m vi thÕ giíi cµng ngµy cµng s©u s¾c h¬n.
3.2.1. C¬ së sinh th¸i häc cña mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi
trong rõng hçn giao.
Trong giíi tù nhiªn c¸c c¸ thÓ sinh vËt tån t¹i trong m«i trêng ®Òu
cùc kú quan träng tuy nhiªn trong mét sè m«i trêng c¸c nh©n tè vËt lý
cã t¸c dông chñ ®¹o trong quÇn x· sinh vËt, nhng trong nhiÒu hÖ sinh
th¸i ®Æc ®iÓm cña b¶n th©n sinh häc vµ ph¬ng thøc t¸c ®éng t¬ng hç
lÉn nhau còng rÊt quan träng mçi mét loµi sinh vËt trong qua tr×nh chän
Cao Ðình Sõn Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
76
läc tù nhiªn ®Òu chiÕm cø mét khu vùc vµ cã quan hÖ v¬Ý mét lo¹t c¸c
sinh vËt kh¸c, cã t¸c dông t¬ng hç gi÷a c¸c sinh vËt nh thÕ míi lµm
cho hÖ sinh th¸i c©n b»ng vµ sinh vËt míi ®îc sinh tån trong tù nhiªn.
Rõng hçn giao lµ mét quÇn x· thùc vËt tæ thµnh nhiÒu loµi c©y kh¸c nhau
lµ mét h×nh thøc tån t¹i rÊt phæ biÕn trong ®iÒu kiÖn tù nhiªn cña c©y gç.
Nh÷ng loµi c©y kh¸c nhau sèng trong cïng mét m«i trêng s¶n sinh sù
c¹nh tranh mét sè tµi nguyªn nh ¸nh s¸ng níc dinh dìng kh«ng khÝ,
nhiÖt lîng vµ kh«ng gian, c¨n cø vµo nguyªn lý c¹nh tranh hai loµi
kh«ng thÓ sèng chung l©u dµi trong rõng hçn giao chóng cã mét vÞ trÝ
sinh th¸i kh¸c nhau. Sù thùc lµ dï trong quÇn x· hçn giao tù nhiªn vÉn
ph¶i phèi hîp trong rõng hçn giao nh©n t¹o loµi c©y vÉn ph¶i th«ng qua
tÝnh thÝch øng kh¸c nhau tÝnh chÞu ®ùng nhu cÇu sinh tån vµ hµnh vi kh¸c
nhau ®Ó tr¸nh sù c¹nh tranh h×nh thµnh mét mèi quan hÖ ®èi lËp thèng
nhÊt bæ sung cho nhau gi÷a c¸c loµi cho nªn taä ra mét rõng hçn giao cã
thµnh c«ng hay kh«ng quyÕt ®Þnh bëi møc ®é t¬ng ®ång vµ chªnh lÖch
n¨ng lùc khi c¹nh tranh vÒ yªu cÇu sèng cña hai loµi, nghÜa lµ mèi quan
hÖ vÞ trÝ sinh th¸i c¸c loµi c©y kh¸c nhau. VÒ mÆt lý luËn mèi quan hÖ vÞ
trÝ sinh th¸i cña bÊt cø hai loµi c©y nµo sinh trëng ®Òu cã ba h×nh thøc:
1) vÞ trÝ sinh th¸i cña hai loµi kh«ng cïng nhau; 2) mét bé phËn trïng
nhau; 3) trïng nhau hoµn toµn. Loµi thø nhÊt kh«ng ph¸t sinh c¹nh tranh
hoµn toµn hç trî lÉn nhau, loµi thø hai tån t¹i sù c¹nh tranh mét bé phËn
kh«ng trïng nhau sÏ hç trî cho nhau møc ®é vÒ cêng ®é c¹nh tranh vµ
hç trî cã thÓ suÊt hiÖn hai bªn cïng cã lîi, mét bªn cã lîi vµ hai bªn ®Òu
cã h¹i. loµi thø ba c¹nh tranh l©n nhau cuèi cïng mét loµi xÏ bÞ tiªu diÖt.
Th«ng thêng trong rõng hçn giao loµi thø hai lµ phæ biÕn nhÊt kh¸i
niÖm vÒ vÞ trÝ sinh th¸i ®· trë thµnh mét t tëng trung t©m ®Ó gi¶i thÝch
quan hÖ gi÷a c¸c loµi sinh vËt, cho nªn khi th¨m giß t¸c dông t¬ng hç
gi÷a c¸c loµi hçn giao x¸c ®Þnh vÞ trÝ sinh th¸i cña mçi loµi lµ v« cïng
quan träng, nhng x¸c ®Þnh vÞ trÝ sinh th¸i lµ mét vÊn ®Ò sinh th¸i häc rÊt
phøc t¹p, ®ßi hái chóng ta ph¶i cã c¸ch nh×n tæng hîp vµ biÕn ®æi ®Ó t×m
hiÓu ®Æc tÝnh sinh vËt häc vµ sinh th¸i häc cña mét loµi nhÊt ®Þnh lµm
cho quan hÖ c¹nh tranh ®îc dung hoµ t¨ng cêng sù t¸c dông hç trî ®Ó
ph¸t huy hiÖu Ých hçn giao lín h¬n.
3.2.2 M« h×nh biÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi trong
rõng hçn giao.
Gi÷a c¸c loµi cã t¸c dông t¬ng hç phøc t¹p vµ sinh ra mét kÕt qu¶
cuèi cïng lµ t¸c dông cã lîi vµ cã h¹i. Nãi chung khi hai loµi hçn giao
víi nhau mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi cã thÓ biÓu hiÖn cã lîi nh hç trî cho
nhau vµ sóc tiÕn l©n nhau vµ cã h¹i lµ c¹nh tranh øc chÕ l©n nhau hai t×nh
h×nh ®ã ®îc quyÕt ®Þnh bëi sù kh¸c nhau vÒ vÞ trÝ sinh th¸i mçi loµi
ph¬ng thøc biÓu hiÖn t¸c dông ®ã trong thùc tÕ lµ: Trung tÝnh ( 0) xóc
tiÕn (+) vµ øc chÕ (-) vµ s¾p xÕp thµnh mét tæ hîp: 00, 0+, - -, - +, + +. V×
trong rõng hçn giao c¸c loµi c©y cã vÞ trÝ kh¸c nhau( loµi chñ yÕu vµ loµi
Cao Ðình Sõn Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
77
hç trî ) cßn mèi quan hÖ cña nã lµ lîi h¹i ®¬n ph¬ng hoÆc lîi h¹i song
ph¬ng (h×nh 3-6) vÒ ý nghÜa nã nhÊt trÝ víi ph©n lo¹i sinh th¸i häc.
M« h×nh biÓu hiÖn mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi ®Æc biÖt nhÊn m¹nh kÕt qu¶
t¸c dông hç trî vµ nã cã mét ý nghÜa s©u s¾c t¸c dông t¬ng hç gi÷a c¨n
c¸c loµi trong rõng hçn giao kh«ng cã t¸c dông cã lîi tuyÖt ®èi còng
kh«ng cã t¸c dông cã h¹i tuyÖt ®èi mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi cuèi cïng
biÓu hiÖn mét hiÖu øng tæng hîp ®a t¸c dông hai loµi cïng tån t¹i sÏ cã
t¸c dông canh tranh dinh dìng ®Êt níc ¸nh s¸ng vµ th«ng qua c¶i taä
®Êt vµ c¶i thiÖn tiÓu khÝ hËu l¹i hç trî cho nhau vµ cuèi cïng biÓu hiÖn c¶
hai loµi quan hÖ. NÕu bè trÝ rõng hçn giao Keo vµ B¹ch ®µn kh«ng hîp lý
do Keo sinh trëng nhanh sÏ chÌn Ðp sinh trëng cña B¹ch ®µn, tuy gi÷a
chóng biÓu hiÖn sù c¹nh tranh nhng còng tån t¹i mét mÆt cã lîi c¶i
thiÖn dinh dìng cho c©y B¹ch ®µn. ChØ cã c¸ch nh×n biÖn chøng mèi
quan hÖ gi÷a c¸c loµi c©y trong rõng hçn giao míi cã thÓ th«ng qua c¸c
biÖn ph¸p øc chÕ sù c¹nh tranh xóc tiÕn sù hç trî gi÷a c¸c loµi lµm cho
quan hÖ cã lîi ph¸t triÓn.
M« h×nh biÓu hiÖn quan hÖ gi÷a c¸c loµi còng thay ®æi vµ chuyÓn
ho¸ cho nhau theo thêi gian, ®iÒu kiÖn lËp ®Þa vµ c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c sù
biÕn ®éng c¸c nh©n tè ®ã, cã lóc rÊt nhá còng g©y ra mét sù giao ®éng vµ
ph¸ ho¹i mèi quan hÖ c©n b»ng cò lµm cho mèi quan hÖ chuyÓn híng cã
lîi lµ chÝnh hoÆc cã h¹i lµ chÝnh. VÝ dô c©y Tr¾c b¸ch hçn giao víi T¸o
thêi kú ®Çu th× T¸o t¹o ®iÒu kiÖn cho tr¾c b¸ch ph¸t triÓn nhng vÒ sau do
sinh trëng cña t¸o nhanh t¸n c©y réng vµ sinh ra sù chÐn Ðp c©y tr¾c
b¸ch vµ m« h×nh biÓu hiÖn mèi quan hÖ nµy ®· chuyÓn híng theo chiÒu
ngîc l¹i nhiÒu m« h×nh gi÷a c©y l¸ kim vµ c©y l¸ réng hçn giao thêng
x¶y ra hiÖn tîng ®ã cho nªn ph¶i t×m hiÓu quy luËt biÕn ®æi theo thêi
gian lËp ®Þa vµ c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c cã mét gi¸ trÞ tham kh¶o quan träng ®Ó
t¹o nªn rõng hçn giao.
3.2.3 Ph¬ng thøc chñ yÕu t¸c dông gi÷a c¸c loµi.
VÒ tæng thÓ ph¬ng thøc t¸c dông gi÷a c¸c loµi ®îc chia lµm hai
lo¹i, t¸c dông trùc tiÕp vµ t¸c dung gi¸n tiÕp. T¸c dông trùc tiÕp lµ
ph¬ng thøc ¶nh hëng tiÕp xóc trùc tiÕp gi÷a c¸c c©y, t¸c dông gi¸n tiÕp
lµ th«ng qua m«i trêng sèng mµ g©y ¶nh hëng trong quan hÖ cña rõng
hçn giao t¸c dông gi¸n tiÕp tån t¹i chñ yÕu vµ quan träng vµ thêng ®îc
cho r»ng lµ ph¬ng thøc t¸c ®éng chñ yÕu gi÷a c¸c loµi.
1) Ph¬ng thøc t¸c dông c¬ giíi. Trong rõng hçn giao mét loµi c©y lµm
tæn h¹i vËt lý ®Õn mét loµi c©y kh¸c nh va ®Ëp cä s¸t t¸n c©y vµ th©n
c©y chÌn Ðp bé rÔ d©y leo quÊn quanh th©n c©y. T¸c dông c¬ giíi chñ
yÕu lµ sù cä s¸t gi÷a c¸c t¸n c©y trong rõng hçn giao gi÷a c¸c c©y l¸
kim vµ c¸c c©y l¸ réng thêng gÆp trêng hîp nµy tyu nhiªn ph¬ng
thøc t¸c ®éng c¬ giíi kh«ng quan träng l¾m chØ ph¸t huy t¸c dông
trong mét ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh.
2) Ph¬ng thøc t¸c ®éng sinh vËt
Cao Ðình Sõn Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
78
C¸c loµi c©y kh¸c nhau cã thÓ th«ng qua ph¬ng thøc thô phÊn t¹p giao
liÒn sinh bé rÔ vµ ký sinh mµ ph¸t sinh t¸c dông trùc tiÕp gi÷a c¸c loµi.
LiÒn sinh bé rÔ lµ mèi quan hÖ quan träng trong mèi quan hÖ gi÷a c¸c
loµi nhng c¨n cø vµo nguyªn lý tiÕp ghÐp vµ ®iÒu tra bé rÔ cña rõng hçn
giao cña nhiÒu loµi nã chØ biÓu hiÖn ë nh÷ng loµi c©y th©n cËn cßn nh÷ng
c©y xa hä hµng th× kh«ng ph¸t sinh. GÇn ®©y nhiÒu nhµ khoa häc ®·
nghiªn cøu hiÖn tîng céng sinh gi÷a c¸c loµi nÊm vµ rÔ c©y, c¸c sîi nÊm
lµ cÇu nèi giao lu nhiÒu chÊt nh níc, hîp chÊt c¸c bon, ni t¬, phèt pho
hiÖn tîng giao lu nµy h×nh thµnh mét m¹ng líi lµm cho thÕ giíi díi
®Êt thµnh mét thÓ hoµn chØnh nhµ khoa häc Thuû ®iÓn ph¸t hiÖn gi÷a c©y
Th«ng vµ c©y
cã sîi nÊm ngoµi céng sinh nèi chÊt ®¹m víi nhau vµ
th«ng qua t¸c dông quang hîp, hîp chÊt c¸c bon trªn c¸c sîi nÊm th«ng
qua c¸c sîi nÊm bé rÔ cã mèi liªn hÖ nhau bæ trî c¸c chÊt NP cho nhau.
3) Ph¬ng thøc t¸c dông sinh vËt, vËt lý.
§ã lµ mét trêng sinh vËt ®Æc biÖt ®îc h×nh thµnh xung quanh mét loµi
c©y nh÷ng loµi c©y kh¸c nhau tiÕp cËn víi trêng sinh vËt sÏ sinh ra mét
ph¬ng thøc t¸c dông ¶nh hëng, c¸i gäi lµ trêng sinh vËt bao gåm
trêng bøc x¹ vµ trêng nhiÖt nhiÒu t¸c gi¶ ph¸t hiÖn c©y cã thÓ phãng ra
tia tö ngo¹i vµ g©y ¶nh hëng ®èi víi nhiÒu loµi c©y kh¸c ë xung quanh.
HiÖn nay nghiªn cøu mèi quan hÖ sinh vËt vËt lý cña c©y cßn Ýt nhng
ph¬ng ph¸p nghiªn cøu dÇn dÇn thµnh thôc vµ h×nh thµnh mét híng
tiÕn triÓn sau nµy.
4) Ph¬ng thøc t¸c dông sinh ho¸(t¸c dông c¶m gi¸c ho¸ häc), mét loµi
c©y cã thÓ sinh ra mét lo¹i chÊt ho¸ häc ®Ó xóc tiÕn hoÆc øc chÕ mét
loµi c©y kh¸c c¸c chÊt ho¸ c¶m ®ã cã thÓ th«ng qua lîng ma s¬ng
mï mµ ph©n gi¶i c¸c thÓ thùc vËt, c¸c chÊt tiÕt cña bé rÔ bay h¬i vµ
ch¶y ®i c¸c chÊt ho¸ c¶m lµ axÝt h÷u c¬, tanin, phªnon, chemben,
hooc m«m vµ chÊt kÝch thÝch vv. C¬ chÕ t¸c dông cña chóng v« cung
phøc t¹p hiÖn nay ngêi ta ®· chøng minh t¸c dông øc chÕ sù ph©n
chia tÕ bµo thùc vËt ¶nh hëng ®Õn h« hÊp vµ quang hîp cña thùc vËt
lµm thay ®æi qua tr×nh tæng hîp vËt chÊt gi¶m ho¹t tÝnh kÝch thÝch
sinh trëng cña c©y Kinmins rip cho r»ng t¸c dông ho¸ c¶m trong hÖ
sinh th¸i lµ hiÖn tîng phæ biÕn trong rõng hçn giao cµng thÓ hiÖn
®iÒu ®ã. NhiÒu níc ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu t¸c dông ho¸ c¶m gi÷a
c¸c loµi c©y, ë Trung Quèc còng ®· tiÕn hµnh nghiªn cøu ®Õn nhiÒu
loµi c©y nh LiÔu, Th«ng, Kh¸o, Vèi thuèc, V©n sam, HoÌ
VÝ dô
trong rõng hçn giao LiÔu vµ Th«ng dông l¸ c©y th«ng tiÕt ra chÊt
Terpen c¸c vá c©y vµ cµnh kh« l¸ rông tiÕt ra chÊt h÷u c¬ bé rÔ tiÕt ra
acetat benzen vµ xóc tiÕn sù sinh trëng cña c©y liÔu. Tuy nhiªn sù
tån t¹i chñ yÕu t¸c dông ho¸ c¶m gi÷a c¸c loµi c©y trong rõng hçn
giao, nhng h×nh thøc vµ cêng ®é t¸c dông l¹i quyÕt ®Þnh bëi nång
®é cña c¸c chÊt vµo trong ®Êt rõng. VÝ dô cµnh kh« l¸ rông cña c©y dÎ
ë nång ®é 1/10 vµ 1/50 trong dung dÞch cã thÓ lµm cho tû lÖ n¶y mÇm
cu¶ h¹t th«ng gi¶m 40.4% vµ 30.3% sau mét n¨m sinh trëng chiÒu
cao cña c©y con gi¶m 37.2% vµ 22.5%, t¸c dông quang hîp cña c©y
Cao Ðình Sõn Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
79
th«ng hoµn toµn mÊt kh¶ n¨ng tèc ®é quang hîp gi¶m xuèng 28.5%;
nhng nÕu nång ®é lµ 1/100 th× tû lÖ n¶y mÇm sinh trëng chiÒu cao
t¸c dông quang hîp t¨ng lªn 39.6% , 16% vµ 17.2%. NhiÒu nghiªn
cøu ë níc ngoµi còng cã kÕt qu¶ t¬ng tù. Trong tù nhiªn cã nhiÒu
nh©n tè ¶nh hëng ®Õn nång ®é cña chÊt ho¸ c¶m nh sè lîng c©y
ho¸ c¶m ë nhiÒu, kh« h¹n c¸c c¬ quan cña c©y cã chÊt ho¸ c¶m, chÊt
ho¸ c¶m ph¶i æn ®Þnh vµ rÔ bÞ ®Êt hÊp phô vv míi lµm chÊt ho¸ c¶m
biÓu hiÖn ra râ rÖt. Nhng nãi chung nÕu chÊt ho¸ c¶m cã sè lîng Ýt
rÔ bÞ ma giã röa tr«i vµ rÔ ph©n gi¶i vµ mÊt t¸c dông ho¸ c¶m. Lµm
thÕ nµo l¾m v÷ng ®îc chÊt ho¸ c¶m trong rõng ®Ó nhËn thøc vµ ®¸nh
gi¸ ®îc vai trß cña rõng hçn giao lµ mét vÊn ®Ò mÊu chèt ®Ó chØ ®¹o
vµ ch¨m sãc rõng hçn giao.
5) Ph¬ng thøc t¸c dông sinh lý sinh th¸i.
Loµi c©y th«ng qua ®iÒu kiÖn m«i trêng rõng thay ®æi mµ ¶nh hëng lÉn
nhau, ®iÒu kiÖn m«i trêng rõng bao gåm m«i trêng vËt lý( ¸nh s¸ng,
níc, nhiÖt, kh«ng khÝ ), m«i trêng ho¸ häc ( dinh dìng ®Êt, chØ sè pH,
tÝnh n¨ng trao ®æi iong) vµ m«i trêng sinh vËt ( vi sinh vËt, ®éng vËt, vi
sinh vËt).
1) m«i trêng vËt lý rõng thay ®æi lµ t¸c dông gi¸n tiÕp ®îc s¶n sinh
th«ng qua m«i trêng vËt lý lµm thay ®æi tiÓu khÝ hËu rõng mµ ¶nh
hëng ®Õn sinh trëng c©y rõng. Nghiªn cøu vÒ mÆt nµy rÊt nhiÒu, kÕt
luËn chung lµ c¸c loµi c©y hçn giao hîp lý cã thÓ c¶i thiÖn tiÓu khÝ
hËu rõng v× môc ®Ých sinh trëng loµi c©y mµ cung cÊp c¸c ®iÒu kiÖn
¸nh s¸ng, nhiÖt, níc mét c¸ch hîp lý, t»ng cêng kh¶ n¨ng ®Ò kh¸ng
víi c¸c ®iÒu kiÖn m«i trêng bÊt lîi n©ng cao kh¶ n¨ng lîi dông cã
hiÖu qu¶ nguån tµi nguyªn quan n¨ng vµ nhiÖt n¨ng nh ë c¸c vïng
nói vµ vïng duyªn h¶i phÝa nam Trung Quèc ®iÒu kiÖn ®Êt ®ai kh¸ tèt
nhng do giã h¹i nghiªm träng trång rõng thuÇn loµi c©y sa méc
thêng bÞ cong vµ sinh trëng kÐm nhng trång c©y liÔu sam do kh¶
n¨ng chèng giã m¹nh nªn sinh trëng vÉn u thÕ vµ khoÎ m¹nh. NÕu
chän hai loµi c©y nµy hçn giao víi nhau cã thÓ lµm t¨ng kh¶ n¨ng
chèng giã h¹i lµm cho c©y sa méc sinh trëng b×nh thêng cã thÓ më
réng ph¹m vi trång c©y sa méc. Ngoµi ra rõng hçn giao cßn cã thÓ c¶i
thiÖn ®îc tÝnh chÊt vËt lý cña ®Êt nh Th«ng ®u«i ngùa hçn giao víi
c©y Såi do c©y Såi lµm t¨ng lîng bé rÔ n©ng cao ®îc tÝnh thÊm
níc trong ®Êt tõ ®ã mµ xóc tiÕn sinh trëng th«ng ®u«i ngùa.
2) M«i trêng sinh vËt rõng thay ®æi c¸c loµi c©y th«ng qua thay ®«i m«i
trêng cho ®éng vËt, thùc vËt vµ vi sinh vËt mµ h×nh thµnh mét t¸c
dông gi¸n tiÕp. PhÇn trªn ®· nãi rõng th«ng hçn giao víi c¸c loµi c©y
l¸ réng cã thÓ khèng chÕ c¸c loµi s©u h¹i, c¸c loµi bæ trî cã thÓ khèng
chÕ c¸c loµi cá d¹i mµ xóc tiÕn sinh trëng cña c©y môc ®Ých mµ
th«ng qua hçn giao mµ lµm thay ®æi m«i trêng sinh vËt t¹o ®iÒu kiÖn
cã lîi cho c¸c c©y môc ®Ých. Ngoµi ra c¸c vi sinh vËt trong ®Êt còng
t¨ng sè lîng, vµ sè loµi cã su híng ®a d¹ng ho¸ VÝ dô rõng hçn
giao c©y D¬ng vµ HoÌ tæng sè vi sinh vËt ®· t¨ng nªn 2.1 lÇn so víi
Cao Ðình Sõn Gv Lâm nghiệp (sýu tầm)
80
rõng D¬ng thuÇn loµi, sè vi khuÈn t¨ng lªn 122% nÊm 13% vµ x¹
khuÈn t¨ng 58% vi khuÈn NH3 ho¸ t¨ng lªn 150% vi khuÈn Nitrat ho¸
70-75%. Bëi v× c©y HoÌ cã thÓ cung cÊp m«i trêng dinh dìng cao
cho sù sinh trëng ph¸t triÓn cña c¸c vi sinh vËt ®Êt ®ång thêi ho¹t
tÝnh cña vi khuÈn cè ®Þnh ®¹m cña c©y Hße trong mét giai ®o¹n nhÊt
®Þnh ®îc n©ng lªn râ rÖt. NhiÒu thÝ nghiÖm trång c©y trong chËu nÕu
trång hçn giao th× sè lîng cè ®Þnh ®¹m t¨ng lªn nÕu trång riªng lÎ th×
sè lîng ®ã kh«ng xuÊt hiÖn ë c©y D¬ng.
3) M«i trêng ho¸ häc ®Êt thay ®æi,
M«i trêng ho¸ häc ®Êt lµ qu¸ tr×nh phøc t¹p lµm thay ®æi thµnh phÇn
dinh dìng cña ®Êt , chØ sè pH vµ tÝnh n¨ng chao ®æi ion tõ ®ã h×nh thµnh
mét mèi chao ®æi gi¸m tiÕp nhiÒu nghiªn cøu chøng tá rõng hçn giao
lµm thay ®æi m«i trêng dinh dìng ®Êt xóc tiÕn sinh trëng n©ng cao
søc s¶n xuÊt ®Êt rõng ph¸t huy ®îc søc s¶n xuÊt hçn giao.
a)Lîi dông dinh dìng lÉn nhau rõng hçn giao cã lóc ph¶i lîi dông dinh
dìng lÉn nhau nghÜa lµ mét loµi nµy cã thÓ hÊp thu dinh dìng cña loµi
kia ®Ó tr¸nh ®îc sù c¹nh tranh qu¸ m¹nh. T¸c dông hç trî nµy cã lóc
ph¶i th«ng qua sù ®iÒu chØnh cña con ngêi ®Ó chän c¸c loµi c©y hçn
giao, nhng cã lóc trong trong qu¸ tr×nh sinh trëng gi÷a c¸c loµi c©y
hçn giao cã sù tù ®iÒu chØnh, vÝ dô nÕu trång xen ë trong chËu thµnh
phÇn dinh dìng nit¬ cña c©y hoÌ lµ 12-34% nhng trång trong ®Êt phÇn
lín chÊt dinh dìng ®¹m l¹i dµnh cho c©y D¬ng. Vµ D¬ng thuÇn loµi
cã cêng ®é hÊp thu P lín h¬n c©y HoÌ thuÇn loµi nhng khi trång rõng
hçn giao cêng ®é hÊp thu P cña c©y D¬ng gi¶m xuèng vµ cña c©y HoÌ
t¨ng nªn. Quan hÖ lîi dông dinh dìng lÉn nhau lµ kÕt qu¶ thÝch øng cña
c¸c loµi c©y g©y ra mét t¸c dông quan träng trong viÖc t¨ng s¶n rõng
trång hçn giao.
b)Ph©n gi¶i cµnh kh« l¸ rông. Ph©n gi¶i cµnh kh« l¸ rông lµ con ®êng
chñ yÕu nhÊt trong qu¸ tr×nh tuÇn hoµn vËt chÊt cña ®Êt rõng. Bè trÝ hîp
lý rõng hçn giao khi tån t¹i mét loµi c©y nµo ®ã kh«ng chØ lµm t¨ng lªn
mét s¶n lîng, mµ cßn lµm cho sù ph©n gi¶i cµng kh« l¸ rông cµng
nhanh, n©ng cao ®îc hµm lîng dinh dìng trong ®Êt. Nh rõng c©y
b¹ch d¬ng thuÇn loµi tèc ®é ph©n gi¶i cµnh kh« l¸ rông rÊt chËm, trong
1 n¨m mÊt ®i 27% N, hµm lîng P còng gi¶m bít sau 10 th¸ng, n¨m ®ã
chua cã cµnh kh« l¸ rông, hµm lîng dinh dìng chua bÞ gi¶m xuèng,
sau khi trång xen víi c©y hße, tèc ®é ph©n gi¶i t¨gn lªn râ rÖt tû lÖ mÊt
träng lîng lªn tíi 36%, N,P cµng nhiÒu mét c¸ch nhanh chãng. Sù ph©n
gi¶i cµnh kh« l¸ rông lµ do c¸c vi sinh vËt thùc hiÖn, nhiÒu nghiªn cøu
cho thÊy trong qu¸ tr×nh ph©n gi¶i cµnh kh« l¸ rông vÉn lµ giai ®o¹n tËp
trung nguån Nit¬, tèc ®é ph©n gi¶i cµnh kh« l¸ rông t¨ng nhanh cã thÓ
lµm t¨ng nhanh sù tÝch luü Nit¬ vµ nh÷ng c©y cè ®Þnh Nit¬ víi c©y l¸ kim
cã thÓ t¹o m«i trêng Nit¬ cao; ®¬ng nhiªn nh vËy sÏ lµm cho m«i
trêng vËt lý ®îc c¶i thiÖn, ®éng vËt th©n mÒm t¨ng nhanh. Tèc ®é ph©n
gi¶i cµnh kh« l¸ rông trong rõng hç giao t¨ng nhanh trùc tiÕp lµm cho
dinh dìng trong rõng t¨ng nhanh.
Các file đính kèm theo tài liệu này:
- Ý nghĩa quan trọng của trồng chăm sóc rừng hỗn giao.pdf