Vi khuẩn nguyên thuỷ

Vi khuẩn nguyên thuỷ: Nhóm vi khuẩn nguyên thuỷ có kích thước rất nhỏ và có vị trí trung gian giữa vi khuẩn và virut. 1. Micoplatma (Mycoplasma): là vi sinh vật chưa có thành tế bào cho nên dễ bị biến dạng, là loại vi sinh vật nhỏ nhất trong sinh giới có đời sống dinh dưỡng độc lập. Thuộc loại hiếu khí và hiếu khí không bắt buộc. Chúng phân bố rộng rãi trong tự nhiên, có đời sống hoại sinh, nhiều loại có thể gây bệnh cho người, gia súc, gia cầm và thực vật. Mycoplasma có hình hạt nhỏ riêng lẻ hay tập trung từng đôi, từng chuỗi ngắn, hình vòng nhẫn, vòng khuyên, là loại G- , có kích thước khoảng 150 – 300 nm. Mycoplasma không có thành tế bào, chỉ có màng nguyên sinh chất dày 70 – 100 A0, trong tế bào có các hạt riboxom và thể nhân. Mycoplasma sinh sản theo phương thức cắt đôi. Hiện nay người ta đã biết khoảng 80 loài, theo hệ thống phân loại của Bergey (1994) thì chúng thuộc bộ Mycoplasmatales, có 3 họ: Mycoplasmataceae, Acholeplasmataceae, Spiroplasmataceae. 2. Ricketxi (Ricketsia): Năm 1909, H.T.Rickettsia phát hiện ra mầm bệnh của bệnh sốt thương hàn phát ban, và ông đã hy sinh năm 1910 trong khi nghiên cứu bệnh này, vì vậy để ghi nhớ công lao của nhà khoa học người ta đã đặt tên cho nhóm vi sinh vật này là Ricketxi. Đây là nhóm vi sinh vật nhân nguyên thuỷ G-, chỉ tồn tại trong tế bào các vi sinh vật nhân thật. Khác với Micoplasma, chúng đã có thành tế bào và không sống độc lập trong các môi trường nhân tạo. - Tế bào có kích thước khá thay đổi, loại nhỏ nhất chỉ là 0,25 x 1,0 µm, có loại có kích thước 0,6 x 1,2 µm, loại lớn nhất đạt 0,8 x 2,0 µm. - Tế bào có hình thái biến hoá, có thể có hình que, hình cầu, hình song cầu, hình sợi ...Trong tế bào chủ, Ricketxi thường tụ tập thành từng khối dày đặc. - Sinh sản bằng cách phân cắt thành 2 phần bằng nhau. - Dưới kính hiển vi điện tử, Ricketxi có thành tế bào, màng nguyên sinh chất và các thể trung tâm hình sợi gọi là chất nhân. Ricketxi chứa khoảng 30% protein, ngoài ra còn có khá nhiều lipit trung tính, photpholipit và hydratcacbon. Hàm lượng ADN chiếm khoảng 9% so với khối lượng khô của tế bào. Hàm lượng ARN thay đổi tuỳ theo loài nhưng thường gấp 2 – 3 lần so với ADN. Ricketxi có chứa Chúng có khả năng dự trữ năng lượng trong ATP và có hệ thống enzim Cytocrom nhưng không tự tổng hợp và tích luỹ được axit amin cần thiết cho chúng. Vật chủ của Ricketxi là các động vật có chân đốt như ve, bét, bọ, rận..., các động vật nhỏ bé này sẽ truyền mầm bệnh qua động vật và người như bệnh sốt phát ban, bệnh sốt Query (Q). Theo hệ thống phân loại của Bergey (1994) thì Ricketxi thuộc bộ Rickettsiales, trong bộ này có 3 họ với 14 chi: họ Rickettsiaceae có 8 chi, họ Bartonellaceae có 2 chi và họ Anaplasmataceae có 4 chi. 3. Clamidia (Chlamydia): Đây là loại vi khuẩn rất nhỏ bé, qua lọc, bắt màu G-, có chu kỳ sống khá đặc biệt, ký sinh bắt buộc trong tế bào các sinh vật nhân thật. Nhiều loài gây bệnh nguy hiểm cho người và động vật như bệnh mắt hột. Clamydia khác virut ở các đặc điểm sau: - Có cấu tạo tế bào. - Có chứa cả 2 loại axit nucleic. - Thành phần tế bào có chứa peptidoglican đặc trưng cho vi khuẩn G-. - Có Riboxom. - Có hệ thống enzim không hoàn chỉnh, thiếu enzim tham gia vào quá trình trao đổi sinh năng lượng, do đó buộc phải ký sinh trong tế bào có nhân thật. - Sinh sản bằng cách phân cắt thành 2 phần bằng nhau. Chu kỳ sống của Clamidia khá đặc biệt: dạng cá thể có khả năng xâm nhiễm nên còn gọi là dạng cảm nhiễm (nguyên thể), chúng có hình cầu, hình quả lê, có thể chuyển động, có đường kính 0,2 – 0,5 µm. Nguyên thể bám chắc được vào mặt ngoài của tế bào chủ và có tính cảm nhiễm cao. Khi nguyên thể hấp phụ lên tế bào vật chủ, nhờ tác dụng thực bào của tế bào chủ mà nguyên thể xâm nhập vào trong tế bào, phần màng bao quanh nguyên thể biến thành không bào. Nguyên thể lớn dần lên trong không bào và biến thành thuỷ thể (phi cảm nhiễm), còn gọi là thể dạng lưới, đây là loại tế bào hình cầu, màng mỏng, có kích thước khá lớn (0,8 – 1,5 µm). Thuỷ thể liên tiếp phân cắt thành 2 phần đều nhau và tạo thành vi khuẩn lạ trong nguyên sinh chất của tế bào chủ. Sau đó một lượng lớn các tế bào con này lại phân hoá thành các nguyên thể nhỏ hơn nữa, màng dày và có tính cảm nhiễm. Khi tế bào vật chủ bị phá vỡ, chúng được giải phóng ra và tiếp tục xâm nhập vào tế bào khác. Theo hệ thống phân loại của Bergey (1994) thì Clamidia chỉ là 1 chi thuộc họ Chlamydiaceae, bộ Chlamydiales.