Vai trò và chức năng của ngân hàng Trung Ương

Vai trò và ch c năng NHTW ứ Mr. Th ng, L p TCố ớ 11 K53 VAI TRÒ VÀ CH C NĂNG C AỨ Ủ NGÂN HÀNG TRUNG NGƯƠ A. CH C NĂNG C A NGÂN HÀNG TRUNG NG.Ứ Ủ ƯƠ NHTW hi n th c hi n các ch c năng c b n là ngân hàng c a qu c giaệ ự ệ ứ ơ ả ủ ố và th c hi n ch c năng qu n lý nhà n c c a NHTW nh m đ m b o s nự ệ ứ ả ướ ủ ằ ả ả ự ổ đ nh ti n t và an toàn cho c h th ng ngân hàng, qua đó mà th c hi n cácị ề ệ ả ệ ố ự ệ m c tiêu kinh t vĩ mô c a n n kinh t . NHTW th c hi n các ch c năng nàyụ ế ủ ề ế ự ệ ứ thông qua các nghi p v mang tính kinh doanh song mang tính ch t kinhệ ụ ấ doanh ch là ph ng ti n nâng cao hi u qu c a ho t đ ng qu n lý chỉ ươ ệ ệ ả ủ ạ ộ ả ứ không ph i là m c đích c a NHTW. Nói cách khác,m c đích ho t đ ng c aả ụ ủ ụ ạ ộ ủ NHTW không ph i là m u tìm doanh l i mà là n đ nh l u thông ti n t , tínả ư ợ ổ ị ư ề ệ d ng và ho t đ ng ngân hàng t đó t o đi u ki n thúc đ y s phát tri nụ ạ ộ ừ ạ ề ệ ẩ ự ể kinh t .ế I. Ngân hàng Trung ng là ngân hàng đ c quy n phát hành ti n.Ươ ộ ề ề V i vai trò phát hành đ c quy n ti n trên toàn qu c nh ph ng ti n traoớ ộ ề ề ố ư ươ ệ đ i, ngân hàng trung ng tr c ti p qu n lý cung ng ti n m t. Vi c qu n lýổ ươ ự ế ả ứ ề ặ ệ ả m c đ cung ng ti n m t là công c th nh t giúp ngân hàng trung ng đi uứ ộ ứ ề ặ ụ ứ ấ ươ ề ti t m c cung ng ti n t ng h p.ế ứ ứ ề ổ ợ V i vi c đ c quy n phát hành ti n thì chính ph có th đi u ch nh đ cớ ệ ộ ề ề ủ ể ề ỉ ượ l ng ti n l u thông đ có th ki m soát l m phát và t đó có th tăng gi m lãiượ ề ư ể ể ể ạ ừ ể ả su t đ tăng l ng c u hay gi m l ng c u ng v i m i th i đi m c a n nấ ể ượ ầ ả ượ ầ ứ ớ ỗ ờ ể ủ ề kinh t .ế II. Ngân hàng trung ng là ch ngân hàng c a h th ng các ngân hàngươ ủ ủ ệ ố trung gian. 1. Ngân hàng trung ng là trung tâm thanh toán, chuy n nh ng, bùươ ể ượ tr c a các ngân hàng trung gianừ ủ . Vì các ngân hàng th ng m i và t ch c tài chính trong n c đ u ph i mươ ạ ổ ứ ướ ề ả ở tài kho n và kí qu t i ngân hàng trung ng nên hoàn toàn th c hi n đ c vaiả ỹ ạ ươ ự ệ ượ trò đi u ti t thanh toán gi a các ngân hàng gi ng nh nh ng thân ch mua bánề ế ữ ố ư ữ ủ l n nhau cùng có m t tài kho n m t ngân hàng. Vai trò này giúp ngân hàngẫ ộ ả ở ộ trung ng ki m soát, theo dõi, qu n lý ho t đ ng c a toàn b h th ng tàiươ ể ả ạ ộ ủ ộ ệ ố 1 Vai trò và ch c năng NHTW ứ Mr. Th ng, L p TCố ớ 11 K53 chính trong n c. M t khác có th qu n lý đ c l ng tín d ng ra vào trong hướ ặ ể ả ượ ượ ụ ệ th ng tài chính vào nh ng th i đi m nh t đ nh. ố ữ ờ ể ấ ị 2. Ngân hàng trung ng là ngân hàng qu n lý d tr b t bu c c a hươ ả ự ữ ắ ộ ủ ệ th ng ngân hàng trung gian.ố D tr b t bu c là ti n m t, và t l d tr b t bu c t i thi u là t l % ti nự ữ ắ ộ ề ặ ỉ ệ ự ữ ắ ộ ố ể ỉ ệ ề m t trên t ng s ti n m t do nhân dân g i vào mà các ngân hàng thành viên ph iặ ổ ố ề ặ ử ả l u l i trong kho ti n m t c a ngân hàng hay kí g i t i ngân hàng trung ng,ư ạ ề ặ ủ ử ạ ươ không đ c cho vay h t. ượ ế Khi t l d tr b t bu c tăng lên, cung ng ti n ngân hàng c a h th ngỉ ệ ự ữ ắ ộ ứ ề ủ ệ ố ngân hàng th ng m i và t ch c tài chính cũng gi m ngay t c kh c và ng cươ ạ ổ ứ ả ứ ắ ượ l i. B ng cách vi c quy đ nh t l d tr b t bu c ngân hàng trung ng qu n lýạ ằ ệ ị ỉ ệ ự ữ ắ ộ ươ ả m t cách ch t ch t c đ và cung ng ti n ngân hàng c a h th ng ngân hàngộ ặ ẽ ố ộ ứ ề ủ ệ ố trung gian. 3. Ngân hàng trung ng là c u cánh cho vay cu i cùng c a h th ngươ ứ ố ủ ệ ố ngân hàng trung gian. Không có ngân hàng trung gian nào ho c t ch c tín d ng nào dám kh ngặ ổ ứ ụ ẳ đ nh r ng trong l ch s ho t đ ng c a mình ch a h có lúc k t ti n m t. Nh ngị ằ ị ử ạ ộ ủ ư ề ẹ ề ặ ữ đ t rút ti n t c a nhân dân ( vì lãi su t th p, vì l m phát cao cho nên lãi su tợ ề ồ ạ ủ ấ ấ ạ ấ tr thành âm, vì có th nh ng lo i đ u t khác có l i cao h n ho c vì không đở ể ữ ạ ầ ư ợ ơ ặ ủ tin t ng vào ngân hàng…) s r t d làm cho ngân hàng trung gian v n vìưở ẽ ấ ễ ỡ ợ không đ ti n m t chi tr cho nhân dân. Trong tr ng h p nh th khi ngânủ ề ặ ả ườ ợ ư ế hàng trung gian không còn ch vay m n nào khác, không thu h i v k p nh ngỗ ượ ồ ề ị ữ kho n vay v k p thì nó ph i đ n ngân hàng trung ng vay ti n nh c u cánhả ề ị ả ế ươ ề ư ứ cu i cùng.ố Ngân hàng trung ng cho ngân hàng trung gian vay v i ph ng th c g i làươ ớ ươ ứ ọ cho vay chi t kh u. Đó là hình th c cho vay qua c a s chi t kh u. Lãi su t c aế ấ ứ ử ổ ế ấ ấ ủ s cho vay này là lãi su t chi t kh u. Ngân hàng trung ng là ngân hàng duyự ấ ế ấ ươ nh t không th v n hay k t ti n m t, đ n gi n vì nó r t m t ít th i gian đ inấ ể ỡ ợ ẹ ề ặ ơ ả ấ ấ ờ ẩ ti n m i. Cho nên nó có th cho ngân hàng trung gian vay khi có yêu c u.ề ớ ể ầ Ngân hàng trung gian có th cho vay h t d tr b t bu c vì khi c n thi t nóể ế ự ữ ắ ộ ầ ế có th vay ngân hàng trung ng v i lãi su t cũng gi ng nh vay c a nhân dânể ươ ớ ấ ố ư ủ đ thanh toán cho nhân dân. Nh ng gi s ngân hàng trung ng quy đ nh, tuy lãiể ư ả ử ươ ị su t cho vay c a ngân hàng trung gian là 10%, nh ng n u ngân hàng trung gianấ ủ ư ế cho vay d i t l d tr b t bu c và ph i vay đ n ngân hàng trung ng, ngânướ ỉ ệ ự ữ ắ ộ ả ế ươ hàng trung ng s cho vay v i lãi su t 12%. Lúc đó ngân hàng trung gian s cânươ ẽ ớ ấ ẽ 2 Vai trò và ch c năng NHTW ứ Mr. Th ng, L p TCố ớ 11 K53 nh c, n u nó cho vay d i t l d tr b t bu c v i lãi su t ch 10% , thì khi k tắ ế ướ ỉ ệ ự ữ ắ ộ ớ ấ ỉ ẹ thanh toán nó ph i vay l i c a ngân hàng trung ng v i lãi su t cao h n. Vi cả ạ ủ ươ ớ ấ ơ ệ l trông th y khi vay ti n c a ngân hàng trung ng s bu c các ngân hàng trungỗ ấ ề ủ ươ ẽ ộ gian gi m l ng cho vay xu ng, hay nói cách khác là gi m l ng cung ng ti nả ượ ố ả ượ ứ ề ngân hàng và tăng d tr đ gi i quy t v n đ khi dân rút ti n. ự ữ ể ả ế ấ ề ề Nh v y khi ngân hàng trung ng tăng lãi su t chi t kh u thì s làm gi mư ậ ươ ấ ế ấ ẽ ả l ng cung ti n c a h th ng ngân hàng trung gian, t c là gi m l ng cung ti nượ ề ủ ệ ố ứ ả ượ ề trong toàn b n n kinh t và ng c l i. ộ ề ế ượ ạ Trong vai trò c u cánh cu i cùng v i lãi su t cho mình quy đ nh, ngân hàngứ ố ớ ấ ị trung ng dùng lãi su t chi t kh u đ đi u ti t l ng ti n cung ng c a hươ ấ ế ấ ể ề ế ượ ề ứ ủ ệ th ng ngân hàng trung gian và c a n n kinh t . Qua đây ta th y đ c đây là m tố ủ ề ế ấ ượ ộ công c giúp chính ph qu n lý n n kinh t m t cách vĩ mô. ụ ủ ả ề ế ộ III. Ngân hàng Trung ng là Ngân hàng c a Chính phươ ủ ủ 1. Ngân hàng Trung ng là ch ngân hàng, đ i lý và c v n cho chínhươ ủ ạ ố ấ ph .ủ a. Ngân hàng trung ng là ch ngân hàng c a chính phươ ủ ủ ủ: Tùy theo đ c đi m t ch c c a t ng n c, chính ph có th y quy n choặ ể ổ ứ ủ ừ ướ ủ ể ủ ề b tài chính hay kho b c đ ng tên và làm ch tài kho n ngân hàng trung ng.ộ ạ ứ ủ ả ở ươ Hàng quý, hàng năm, ti n thu thu đ c và nh ng kho n thu khác c a ngân sáchề ế ượ ữ ả ủ đ c g i vào ngân hàng trung ng đ ngân hàng trung ng s d ng và tr lãi.ượ ử ươ ể ươ ử ụ ả Khi chính ph c n, b tài chính hay kho b c cũng ph i làm th t c đ rút ti nủ ầ ộ ạ ả ủ ụ ể ề g i t ngân hàng trung ng nh m t khách hàng bình th ng. ử ừ ươ ư ộ ườ Khi chính ph thâm h t ngân sách, chính ph có nhi u cách bù vào nh : vayủ ụ ủ ề ư c a dân b ng cách phát hành công trái, vay c a n c ngoài, vay ng tr c thu ,ủ ằ ủ ướ ứ ướ ế …, và vay c a ngân hàng trung ng. N u vay c a ngân hàng trung ng thì vủ ươ ế ủ ươ ề nguyên t c có th th ch p b ng các lo i tài s n mà chính ph có nh : ch ngắ ể ế ấ ằ ạ ả ủ ư ứ th ch quy n tài s n, ch ng khoán, vàng… Trong tr ng h p chính ph vay màư ủ ề ả ứ ườ ợ ủ không th ch p thì ngân hàng có quy n t ch i. N u ngân hàng trung ngế ấ ề ừ ố ế ươ không t ch i đ c thì nó đành phát hành ti n m t ngoài d ki n cho chính phừ ố ượ ề ặ ự ế ủ làm cho t ng cung v ti n tăng lên và n n kinh t cũng s bi n đ ng theo. ổ ề ề ề ế ẽ ế ộ Thông qua vai trò là ch ngân hàng c a chính ph v i nghi p v là cho vay,ủ ủ ủ ớ ệ ụ ngân hàng trung ng làm thay đ i l ng ti n t trong n n kinh t , nghĩa là canươ ổ ượ ề ệ ề ế thi p vào nh ng bi n đ ng c a kinh t vĩ mô. ệ ữ ế ộ ủ ế b. Ngân hàng trung ng là đ i lý c a chính ph :ươ ạ ủ ủ 3 Vai trò và ch c năng NHTW ứ Mr. Th ng, L p TCố ớ 11 K53 V i t cách là đ i lý cho chính ph , ngân hàng trung ng thay m t chínhớ ư ạ ủ ươ ặ ph t ch c thu thu qua h th ng ngân hàng c a nó. Đ ng th i nó thay m tủ ổ ứ ế ệ ố ủ ồ ờ ặ chính ph trong các th a thu n tài chính, vi n tr , vay m n, chuy n nh ng vàủ ỏ ậ ệ ợ ượ ể ượ thanh toán v i n c ngoài. Ngoài ra v i t cách này nó có th phát hành tráiớ ướ ớ ư ể phi u, c phi u…cho chính ph k c trong và ngoài n c. ế ổ ế ủ ể ả ướ B ng vi c phát hành trái phi u, c phi u…ngân hàng trung ng đã làm tr cằ ệ ế ổ ế ươ ự ti p tăng (gi m) l ng cung ng ti n cho n n kinh t . Và thông qua đó đã làmế ả ượ ứ ề ề ế tác đ ng đ n kinh t vĩ mô.ộ ế ế c. Ngân hàng trung ng là c v n tài chính cho chính phươ ố ấ ủ: Ngân sách có tác đ ng khá quan tr ng đ n n n kinh t vĩ mô vì n u ho tộ ọ ế ề ế ế ạ đ ng c a ngân sách không hài hòa v i chính sách ti n t nó s làm c n tr hi uộ ủ ớ ề ệ ẽ ả ở ệ qu c a chính sách ti n t trong đi u ti t vĩ mô. ả ủ ề ệ ề ế V i lý do trên ngân hàng trung ng ph i tham gia c v n cho chính phớ ươ ả ố ấ ủ trong chính sách tài chính và kinh t . V i vai trò này ngân hàng trung ng giánế ớ ươ ti p nh h ng đ n vi c cung ng trái phi u c a chính ph và các ho t đ ngế ả ưở ế ệ ứ ế ủ ủ ạ ộ chi tiêu khác cho h p lý v i ngân sách. Đây là m t cách đ đi u ti t kinh t vĩợ ớ ộ ể ề ế ế mô. 2. Ngân hàng trung ng là ngân hàng tr c ti p qu n lý d tr qu c gia.ươ ự ế ả ự ữ ố D tr qu c gia bao g m nh ng d tr chi n l c cho nh ng tr ng h pự ữ ố ồ ữ ự ữ ế ượ ữ ườ ợ kh n c p nh can thi p vào đi u ti t kinh t , nh p kh u hàng kh n c p đẩ ấ ư ệ ề ế ế ậ ẩ ẩ ấ ể ch ng khan hi m và ch ng l m phát, khi có thiên tai, chi n tranh… ố ế ố ạ ế D tr bao g m: vàng, ti n t ,…. V i t cách là ngân hàng c a chính ph ,ự ữ ồ ề ệ ớ ư ủ ủ ngân hàng trung ng đ c giao phó nhi m v qu n lý d tr qu c gia. Khiươ ượ ệ ụ ả ự ữ ố n m trong tay công c này ngân hàng trung ng (NHTW) có th can thi t b t kìắ ụ ươ ể ệ ấ lúc nào vào th tr ng ngo i t đ gi giá đ ng ti n trong n c, hay tăng ho cị ườ ạ ệ ể ữ ồ ề ướ ặ gi m giá. NHTW v i nghi p v mua bán trên th tr ng vàng và ngo i t , nó t oả ớ ệ ụ ị ườ ạ ệ ạ ra hai tác đ ng quan tr ng là thay đ i cung ng ti n và thay đ i t giá h i đoáiộ ọ ổ ứ ề ổ ỉ ố c a đ ng ti n trong n c. Hai đi u này tác đ ng đ n t ng c u, s n xu t, thuủ ồ ề ướ ề ộ ế ổ ầ ả ấ nh p và giá c và đ ng nhiên đi u này có tác đ ng đ n kinh t vĩ mô. ậ ả ươ ề ộ ế ế 3. Làm th qu cho kho b c nhà n c.ủ ỹ ạ ướ Tuỳ theo đ c đi m t ch c c a t ng n c,chính ph có th u quy n choặ ể ổ ứ ủ ừ ướ ủ ể ỷ ề b tài chính ho c kho b c đ ng tên ch tài kho n t i ngân hàng trung ng.hàngộ ặ ạ ứ ủ ả ạ ươ ngày,các kho n thu d i d ng thu ,l i nhu n,ho c kho n thu khác đ c g iả ướ ạ ế ợ ậ ặ ả ượ ử vào tài kho n này. NHTW có trách nhi m theo dõi,chi tr ,th c hi n thanh toán vàả ệ ả ự ệ 4 Vai trò và ch c năng NHTW ứ Mr. Th ng, L p TCố ớ 11 K53 c p v n theo yêu c u c a kho b c và s d ng s d đó khi nhàn r i t ng tấ ố ầ ủ ạ ử ụ ố ư ỗ ươ ự nh tài kho n c a khách hàng t i m t ngân hàng trung gian.ư ả ủ ạ ộ Các kho n ti n g i c a chính ph có th d i d ng vàng,ngo i t ,cácả ề ử ủ ủ ể ướ ạ ạ ệ ch ng khoán c a các t ch c phát hành khác c trong n c và n c ngoài.nóứ ủ ổ ứ ả ướ ướ chi m t tr ng đáng k trong t ng tài s n n c a NHTW và thông th ng là cácế ỉ ọ ể ổ ả ợ ủ ườ kho n n không kì h n.vì th kho n kí g i c a chính ph tr thành m t ngu nả ợ ạ ế ả ử ủ ủ ở ộ ồ v n cho các ho t đ ng cho vay và đ u t c a NHTW.ố ạ ộ ầ ư ủ Tuy nhiên NHTW không ph i là n i duy nh t th c hi n vai trò th qu choả ơ ấ ự ệ ủ ỹ chính ph . m t s n c,đ c bi t là các n c áp d ng mô hình NHTW đ c l pủ ở ộ ố ướ ặ ệ ướ ụ ộ ậ v i chính ph thì m t b ph n l n v n c a kho b c đ c g i các ngân hàngớ ủ ộ ộ ậ ớ ố ủ ạ ượ ử ở t nhân b i s h p d n c a lãi su t ti n g i.m c dù v y, ph n l n các n cư ở ự ấ ẫ ủ ấ ề ử ặ ậ ở ầ ớ ướ NHTW t ra thích h p v i vai trò này h n c b i bên c nh vi c gi và qu n lýỏ ợ ớ ơ ả ở ạ ệ ữ ả tài kho n c a chính ph ,NHTW còn th c hi n ch c năng đ i lý và c p tín d ngả ủ ủ ự ệ ứ ạ ấ ụ cho chính ph khi c n thi t.h n n a đ đ m b o nguyên t c qu n lý ngu n dủ ầ ế ơ ữ ể ả ả ắ ả ồ ự tr qu c gia,kho b c bu c ph i g i vàng,ngo i t và ch ng ch có giá b ngữ ố ạ ộ ả ử ạ ệ ứ ỉ ằ ngo i t t i NHTW.ạ ệ ạ 4. Cho chính ph vay.ủ NHTW có th c p cho chính ph các kho n tín d ng nh m bù đ p ti u h tể ấ ủ ả ụ ằ ắ ế ụ t m th i trong năm tài chính ho c b i chi ngân sách vào cu i năm tài chính.tuyạ ờ ặ ộ ố nhiên do vi c cho ngân sách vay tr c ti p s lam tăng l ng ti n cung ng,cóệ ự ế ẽ ượ ề ứ th d n đ n nguy c l m phát nên ngày nay các NHTW r t h n ch các kho nể ẫ ế ơ ạ ấ ạ ế ả tín d ng tr c ti p cho chính ph .ph n l n các kho n tín d ng đ c c p giánụ ự ế ủ ầ ớ ả ụ ượ ấ ti p thông qua vi c tái chi t kh u các trái phi u kho b c do các ngân hàng trungế ệ ế ấ ế ạ gian n m gi .ắ ữ IV. Ch c năng quan ly cua NHTW.ứ ̉ ́ ̉ Đây là ch c năng quy t đ nh b n ch t NHTW là m t ngân hàng phátứ ế ị ả ấ ộ hành.vi c th c hi n ch c năng này không th tách r i kh i các nghi p v ngânệ ự ệ ứ ể ờ ỏ ệ ụ hàng c a NHTW.nói cách khác,NHTW qu n lý vĩ mô các ho t đ ng ti n t và tínủ ả ạ ộ ề ệ d ng thông qua kh năng kinh doanh c a mìnhụ ả ủ 1. Xây d ng và th c hi n chính sách ti n t qu c gia.ự ự ệ ề ệ ố Chính sách ti n t là chính sách kinh t vĩ mô,trong đó NHTW s d ng cácề ệ ế ử ụ công c c a mình đ đi u ti t và ki m soát kh i l ng ti n trong l u thôngụ ủ ể ề ế ể ố ượ ề ư nh m đ m b o s n đ nh giá ti n t đ ng th i thúc đ y s tăng tr ng kinh tằ ả ả ự ổ ị ề ệ ồ ờ ẩ ự ưở ế và đâm b o công ăn vi c làm.ả ệ 5 Vai trò và ch c năng NHTW ứ Mr. Th ng, L p TCố ớ 11 K53 NHTW v i ch c năng phát hành ti n và kh năng tác đ ng m nh t i ho tớ ứ ề ả ộ ạ ớ ạ đ ng c a h th ng ngân hàng đ c xem là có kh năng l n trong vi c ki m soátộ ủ ệ ố ượ ả ớ ệ ể và đi u ti t kh i l ng ti n cung ng vào l u thông nên đã đ c giao tr ngề ế ố ượ ề ứ ư ượ ọ trách xây d ng và th c thi chính sách ti n t c a qu c gia. có th nói,chính sáchự ự ề ệ ủ ố ể ti n t là tr ng tâm ho t đ ng c a NHTW.đi u này có nghĩa là m i ho t đ ngề ệ ọ ạ ộ ủ ề ọ ạ ộ c a NHTW(k c phát hành ti n)đ u nh m th c hi n các m c tiêu c a chínhủ ể ả ề ề ằ ự ệ ụ ủ sách ti n t và b chi ph i b i các m c tiêu đó .ề ệ ị ố ở ụ Chính sách ti n t đ c ho ch đ nh theo m t trong hai h ng sau:ề ệ ượ ạ ị ộ ướ - Chính sách ti n t m r ng: nh m tăng l ng ti n cung ng đ khuy nề ệ ở ộ ằ ượ ề ứ ể ế khích đ u t , m r ng s n xu t kinh doanh, t o vi c làm. M c đích c a chínhầ ư ở ộ ả ấ ạ ệ ụ ủ sách này là ch ng suy thoái kinh t và th t nghi p.ố ế ấ ệ - Chính sách ti n t th t ch t: nh m gi m l ng ti n cung ng đ h n chề ệ ắ ặ ằ ả ượ ề ứ ể ạ ế đ u t , kìm hãm s phát tri n quá đà c a n n kinh t . M c đích c a chính sáchầ ư ự ể ủ ề ế ụ ủ lúc này là ch ng l m phát.ố ạ 2. Thanh tra, giám sát ho t đ ng c a h th ng ngân hàng.ạ ộ ủ ệ ố V i t cách là ngân hàng c a các ngân hàng, ngân hàng trung ng không chớ ư ủ ươ ỉ cung ng các d ch v ngân hàng thu n tuý cho các ngân hàng trung gian, mà thôngứ ị ụ ầ qua các ho t đ ng đó, ngân hàng trung ng còn th c hi n vai trò đi u ti t, giámạ ộ ươ ự ệ ề ế sát th ng xuyên ho t đ ng c a các ngân hàng trung gian nh m đ m b o s nườ ạ ộ ủ ằ ả ả ự ổ đ nh trong ho t đ ng ngân hàng và b o v l i ích c a các ch th trong n n kinhị ạ ộ ả ệ ợ ủ ủ ể ề t , đ c bi t là c a nh ng ng i g i ti n trong quan h v i ngân hàng.ế ặ ệ ủ ữ ườ ử ề ệ ớ a. Đ m b o s n đ nh c a h th ng ngân hàng:ả ả ự ổ ị ủ ệ ố Khác v i các t ch c kinh doanh khác, kinh doanh trong lĩnh v c tài chínhớ ổ ứ ự ti n t c n thiêt ph i đ c ki m soát và đi u ti t ch t ch b i vì:ề ệ ầ ả ượ ể ề ế ặ ẽ ở - Các ngân hàng đ m nhi m vai trò đ c bi t trên th tr ng tài chính nóiả ệ ặ ệ ị ườ riêng và trong toàn b n n kinh tém nói chung: nó là kênh chuy n giao v n t ti tộ ề ể ố ừ ế ki m đ u t , là công c c a chính ph trong vi c tài tr v n cho các m c tiêuệ ầ ư ụ ủ ủ ệ ợ ố ụ chi n l c, ho t đ ng c a các trung gian tài chính, đ c bi t là các t ch c nh nế ượ ạ ộ ủ ặ ệ ổ ứ ậ ti n g i, có nh h ng đ n vi c đi u hành chính sách ti n t .ề ử ả ưở ế ệ ề ề ệ - Ho t đ ng c a các ngân hàng liên quan đ n h u h t các ch th kinh tạ ộ ủ ế ầ ế ủ ể ế trong xã h i nên s s p đ c a m t ngân hàng s làm nh h ng đ n quy n l iộ ự ụ ổ ủ ộ ẽ ả ưở ế ề ợ c a ng i g i ti n đ ng th i đ n toàn b h th ng ngân hàng. Các ngân hàng cóủ ườ ử ề ồ ờ ế ộ ệ ố m i liên h và ph thu c v i nhau ch t ch thông qua các lu ng v n tín d ngố ệ ụ ộ ớ ặ ẽ ồ ố ụ luân chuy n và thông qua ho t đ ng c a h th ng thanh toán. Ch m t tr c tr cể ạ ộ ủ ệ ố ỉ ộ ụ ặ 6 Vai trò và ch c năng NHTW ứ Mr. Th ng, L p TCố ớ 11 K53 nh trong quá trình thanh toán c a m t ngân hàng cũng s gây nên v n đ vỏ ủ ộ ẽ ấ ề ề thanh kho n c a c h th ng. M t khác, s s p đ c a ngân hàng s gây khóả ủ ả ệ ố ặ ự ụ ỏ ủ ẽ khăn v v ncho các doanh nghi p, đ c bi t là các doanh nghi p v a và nh ,ề ố ệ ặ ệ ệ ừ ỏ đ ng th i nh h ng t i quy n l i c a ng i g i ti n.ồ ờ ả ưở ớ ề ợ ủ ườ ử ề - B n ch t ho t đ ng c a các ngân hàng là ch a đ ng r i ro. M c đ r i roả ấ ạ ộ ủ ứ ự ủ ứ ộ ủ s tăng lên khi các ngân hàng có xu h ng ch y theo l i nhu n làm ph ng h iẽ ướ ạ ợ ậ ươ ạ đ n quy n l i c a ng i g i ti n. Nguyên t c ho t đ ng c a các ngân hàng là điế ề ợ ủ ườ ử ề ắ ạ ộ ủ vay ng n và cho vay dài. B ng t ng k t tài s n c a nó luôn ch a đ ng m c r iắ ả ổ ế ả ủ ứ ự ứ ủ ro ti m năng do chênh l ch v th i h n gi a ngu n v n và s d ng v n, gi aề ệ ề ờ ạ ữ ồ ố ử ụ ố ữ yêu c u thanh kho n và mong mu n sinh l i t i đa. Vì th s đi u ti t ch t chầ ả ố ờ ố ế ự ề ế ặ ẽ và giám sát th ng xuyên c a ngân hàng TW s ngăn c n xu h ng ch y theoườ ủ ẽ ả ướ ạ l i nhu n qua m c, đ y ngân hàng vào tình tr ng r i ro và phá s n.ợ ậ ứ ẩ ạ ủ ả - S t n t i và phát tri n c a các trung gian tài chính nói chung và ngân hàngự ồ ạ ể ủ nói riêng ph thu c vào lòng tin c a công chúng v i t cách là ng i g i ti n.ụ ộ ủ ớ ư ườ ử ề M t sai sót nh trong quá trình kinh doanh và cung ng d ch v ngân hàng cũngộ ỏ ứ ị ụ có th gây nên s nghi ng có tính ch t lan truy n. đi u này th t s đe do sể ự ờ ấ ề ề ậ ự ạ ự t n t i c a các ngân hàng.ồ ạ ủ b. B o v khách hàng:ả ệ Ch c năng thanh tra, giám sát c a ngân hàng trung ng còn nh m đ m b oứ ủ ươ ằ ả ả s công b ng và bình đ ng trong quan h gi a ngân hàng và các khách hàng.ự ằ ẳ ệ ữ Đi u này đ c th hi n hai khía c nh:ề ượ ể ệ ở ạ Th nh tứ ấ , nh m b o v l i ích h p pháp c a khách hàng v i t cách làằ ả ệ ợ ợ ủ ớ ư ng i đi vay. Ch ng h n, quy đ nh chu n m c v vi ph m và m c đ chi ti tườ ẳ ạ ị ẩ ự ề ạ ứ ộ ế c a các thông tin c n báo cáo cho ngân hàng khi vay v n, chu n m c hoá th t củ ầ ố ẩ ụ ủ ụ vay v n và ti p nh n các d ch v ngân hàng, quy dinh c th v lý và gi iố ế ậ ị ụ ụ ể ề ử ả quy t các tranh ch p gi a nhân hàng v i khách hàngế ấ ữ ớ Th hai, ứ nh m thúc đ y c nh tranh và hi u qu thông qua qui đ nh v ch tằ ẩ ạ ệ ả ị ề ấ l ng và s c p nh p thông tin mà ngân hàng có nghĩa v cung c p cho nh ngượ ự ậ ậ ụ ấ ữ ng i tham gia th tr ng. C th , c n qui đ nh rõ c ch cung c p thông tin,ườ ị ườ ụ ể ầ ị ơ ế ấ lo i thông tin và ph m vi cung c p.ạ ạ ấ Đi u này giúp cho công chúng v i t cách ng i đ u t và ng i s d ngề ớ ư ườ ầ ư ườ ử ụ các d ch v ài chính có ch t l ng. các ngân hàng vì th quan tâm h n t i tínhị ụ ấ ượ ế ơ ớ minh b ch và ch t l ng ch t l ng c a b n t ng k t tài s n trong chi n l cạ ấ ượ ấ ượ ủ ả ổ ế ả ế ượ c nh tranh khách hàng.ạ 7 Vai trò và ch c năng NHTW ứ Mr. Th ng, L p TCố ớ 11 K53 Đ đ t đ c m ch đích nay, NHTW và các th ch đi u ti t có liên quanể ạ ượ ụ ể ế ề ế th ng đ a ra các chu n m c, các h ng d n ho c qui đ nh v tính đ y đ vàườ ư ẩ ự ướ ẫ ặ ị ề ầ ủ chính xác c a thông tin đ c công b .ủ ượ ố B. VAI TRÒ ĐI U TI T N N KINH T VĨ MÔ C A NGÂN HÀNGỀ Ế Ề Ế Ủ TRUNG NG.ƯƠ I. M i h at đ ng c a Ngân hàng Trung ng đ u nh h ng m tọ ọ ộ ủ ươ ề ả ưở ậ thi t đ n cung ng ti n trong n n kinh t ế ế ứ ề ề ế ( Cung ng ti n thay đ i làmứ ề ổ bi n đ ng giá c , s n l ng qu c gia, do đó m t cách gián ti p m i h atế ộ ả ả ượ ố ộ ế ọ ọ đ ng ngân hàng nh h ng sâu s c đ n n n kinh t ).ộ ả ưở ắ ế ề ế 1. nh h ng c a cung ng ti n đ n n n kinh t : Ả ưở ủ ứ ề ế ề ế S khác bi t trong chính sách cung ng ti n là kho ng cách gi a chính sácự ệ ứ ề ả ữ cung ng n i l ng và chính sách cung ng th t ch t.ứ ớ ỏ ứ ắ ặ Gi s vào th i đi m ta nghiên c u, đ ng cung ng ti n t ng ng c aả ử ờ ể ứ ườ ứ ề ươ ứ ủ ngân hàng là LS0 ng v i nhu c u ti n trong n n kinh t là LD. N n kinh t đ tứ ớ ầ ề ề ế ề ế ạ bình quân t m th i trên th tr ng ti n t t i đi m bình quân E0 cho bi t: v iạ ờ ị ườ ề ệ ạ ể ế ớ m c bình quân y l ng cung ng ti n là L0 và lãi su t là R0. ứ ấ ượ ứ ề ấ Bây gi , cho r ng ngân hàng trung ng quy t đ nh th t ch t cung ng ti nờ ằ ươ ế ị ắ ặ ứ ề đ h n ch l m phát (LS0 t i LS1) trong khi LD v n không thay đ i. Chính đi uể ạ ế ạ ớ ẫ ổ ề này đã làm cho lãi su t tăng v t t R0 đ n R1. E0 di chuy n đ n E1. Lúc nàyấ ọ ừ ế ể ế ti n s khan hi m h n (do l ng cung gi m). Ti n khan hi m thì giá tr c aề ẽ ế ơ ượ ả ề ế ị ủ đ ng ti n s tăng theo do đó l m phát s gi m.ồ ề ẽ ạ ẽ ả Ng c l i, gi s sau m t kho ng th i gian ch ng l m phát v i cái giá là sượ ạ ả ử ộ ả ờ ố ạ ớ ự suy thoái (ti n khan hi m, lãi su t cao bên c nh đó s th t ch t ti n t c a ngânề ế ấ ạ ự ắ ặ ề ệ ủ hàng khi n doanh nghi p khó ti p c n ngu n v n vay), ngân hàng trung ngế ệ ế ậ ồ ố ươ b t đ u chuy n sang cung ng ti n n i l ng. T ng cung ti n t tăng t LS1 lênắ ầ ể ứ ề ớ ỏ ổ ề ệ ừ LS2, c t LD t i E2, lúc này l ng ti n t tăng lên L2 và lãi su t gi m xu ng cònắ ạ ượ ề ệ ấ ả ố R2. Lúc này thì n n kinh t ph i đ i m t v i thách th c m i là l m phát có thề ế ả ố ặ ớ ứ ớ ạ ể gia tăng (do có quá nhi u ti n trong l u thông). Vì th cho nên m i l n áp d ngề ề ư ế ỗ ầ ụ m c lãi su t hay l ng cung ng ti n ngân hàng trung ng ph i đ n đo suyứ ấ ượ ứ ề ươ ả ắ nghĩ nh ng tác h i thi t h n cho m i chính sách ti n t .ữ ạ ệ ơ ỗ ề ệ 8 Vai trò và ch c năng NHTW ứ Mr. Th ng, L p TCố ớ 11 K53 Chính sách cung ng ti n n i l ng làm cho ti n t tr nên d i dào h n.ứ ề ớ ỏ ề ệ ở ồ ơ Đi u này kích thích tiêu dùng cho cu c s ng và cho đ u t nhi u h n. S giaề ộ ố ầ ư ề ơ ự tăng tiêu dùng và đ u t làm s n xu t liên t c đ c m r ng, tuy n m thêmầ ư ả ấ ụ ượ ở ộ ể ộ công nhân, gi m th t nghi p và gia tăng thu nh p qu c dân. N n kinh t tăngả ấ ệ ậ ố ề ế tr ng v i giá c tăng cao h n tr c. Chính sách cung ng ti n th t ch t làmưở ớ ả ơ ướ ứ ề ắ ặ cho chi phí đ có ti n cao h n và ti n tr nên khan hi m. S n xu t thi u v n,ể ề ơ ề ở ế ả ấ ế ố ng i mua thi u ti n bu c ph i c t gi m chi tiêu và đ u t , đi u này d n đ nườ ế ề ộ ả ắ ả ầ ư ề ẫ ế t ng c u gi m và giá c h . Cái giá ph i tr là s n xu t b thu h p, th t nghi pổ ầ ả ả ạ ả ả ả ấ ị ẹ ấ ệ tăng, thu nh p qu c dân gi m và n n kinh t r i vào tình tr ng suy thoái. ậ ố ả ề ế ơ ạ Do đó cung ng ti n là s c m nh đ y quy n l c c a ngân hành trung ng.ứ ề ứ ạ ầ ề ự ủ ươ Khi ngân hàng trung ng đi u ti t cung ng ti n t c là nó b t đ u ti n hànhươ ề ế ứ ề ứ ắ ầ ế đi u ti t n n kinh t . ề ế ề ế 2. M c tiêu và ph ng th c đi u ti t kinh t vĩ mô b ng cung ng ti nụ ươ ứ ề ế ế ằ ứ ề c a ngân hàng trung ng. ủ ươ  M c tiêu:ụ - Chính sách ti n t ph i ph c v cho m c đích đ m b o cho n n kinh tề ệ ả ụ ụ ụ ả ả ề ế có tăng tr ng, t c là gi m th t nghi p, gia tăng thu nh p qu c dân và m r ngưở ứ ả ấ ệ ậ ố ở ộ ti m năng s n xu t, ch ng suy thoái… ề ả ấ ố Th tr ng ti n tị ườ ề ệ R1 R0 R2 E1 E0 E2 LS1 LS0 L1 LS2 L0 L2 LD Cung ng ti nứ ề Lãi su tấ 0 9 Vai trò và ch c năng NHTW ứ Mr. Th ng, L p TCố ớ 11 K53 - Chính sách ti n t ph i h ng v n đ nh giá c : Giá c có l m phátề ệ ả ướ ề ổ ị ả ả ạ th p là m c tiêu c a m i n n kinh t vì m c tăng thu nh p th c t c a nhân dânấ ụ ủ ọ ề ế ứ ậ ự ế ủ s d ng, do đó đ i s ng c a ng i lao đ ng s t t h n và ng i dân s tinẽ ươ ờ ố ủ ườ ộ ẽ ố ơ ườ ẽ chính ph h n. S n xu t s có v n v i chi phí h và n n kinh t s có s c b tủ ơ ả ấ ẽ ố ớ ạ ề ế ẽ ứ ậ v đ u t lâu dài, giá tr đ ng ti n n i đ a s n đ nh. ề ầ ư ị ồ ề ộ ị ẽ ổ ị - Ph i t o cho n n kinh t có m t n n t ng tài chính n đ nh: N n t ng tàiả ạ ề ế ộ ề ả ổ ị ề ả chính n đ nh đ c hi u là b ng chính sách ti n t , ngân hàng trung ng ph iổ ị ượ ể ằ ề ệ ươ ả n đ nh h at đ ng tài chính c a h th ng tài chính trong n c m t cách giánổ ị ọ ộ ủ ệ ồ ướ ộ ti p… h ng qu n lý các h at đ ng c a nó phù h p v i các m c tiêu kinh t .ế ướ ả ọ ộ ủ ợ ớ ụ ế Làm hài hòa các l i ích c a các t ch c tài chính đ nó ph c v t t nh t cho l iợ ủ ổ ứ ể ụ ụ ố ấ ợ ích chung c a c n n kinh t . ủ ả ề ế - Góp ph n m r ng s n l ng ti m năng c a n n kinh t : Các ti m năngầ ở ộ ả ượ ề ủ ề ế ề nh đ t đai, tài nguyên thiên nhiên, ngu n l c con ng i… m c tiêu cu i cùngư ấ ồ ự ườ ụ ố c a chính sách là khai thác và phát tri n các ng n l c m t cách có hi u quủ ể ưồ ự ộ ệ ả nh t. ấ II. Các ph ng th c đi u ti t kinh t vĩ mô b ng đi u ti t cung ngươ ứ ề ế ế ằ ề ế ứ ti n c a ngân hàng trung ng.ề ủ ươ 1. M c tiêu trung gian trong đi u ti t kinh t thông qua đi u ti t cung ngụ ề ế ế ề ế ứ ti n.ề Khi xem xét m c tiêu trung gian (lãi su t,d tr ,t giá) trong h at đ ng đi uụ ấ ự ữ ỷ ọ ộ ề ti t kinh t vĩ mô c a ngân hàng trung ng, thì nh ng m c tiêu này th c ch tế ế ủ ươ ữ ụ ự ấ ch là ph ng ti n giúp cho ngân hàng trung ng đ t đ c m c tiêu là đi u ti tỉ ươ ệ ươ ạ ượ ụ ề ế n n kinh t . Xét v ng n h n lãi su t, d tr , t giá thay đ i nh h ng m tề ế ề ắ ạ ấ ự ữ ỷ ổ ả ưở ộ cách nhanh chóng đ n tiêu dùng và đ u t và đ n n n kinh t . T đó v m tế ầ ư ế ề ế ừ ề ặ ng n h n các nhà kinh t h c xem ba tác nhân trên là nh ng m c tiêu trung gian.ắ ạ ế ọ ữ ụ • Lãi su t ấ Lãi su t là t l ph n trăm gi a kh an ti n ng i vay tr cho ng i cho vayấ ỉ ệ ầ ữ ỏ ề ưở ả ườ trên ti n v n trong m t kho ng th i gian nh t đ nh nh 1 năm, 1 tháng.ề ố ộ ả ờ ấ ị ư 10 Vai trò và ch c năng NHTW ứ Mr. Th ng, L p TCố ớ 11 K53 Gi s lúc đ u lãi su t c a th tr ng ti n t là R0, m c lãi su t này nhuả ử ầ ấ ủ ị ườ ề ệ ở ứ ấ c u tiêu dùng c a nhân dân là AD0 và s n l ng qu c gia là Y0.ầ ủ ả ượ ố Bây gi cho r ng ngân hàng trung ng và chính ph quy t đ nh nâng lãiờ ằ ươ ủ ế ị su t đ gi m l m phát. Lãi su t cao h n làm cho vi c vay ti n tr nên khó khănấ ể ả ạ ấ ơ ệ ề ở P2 P0 P1 E1 E0 E2 Y1 Y0 Y2 AD0 GDP Giá cả AD1 AD2 45 0S 0 R1 R0 R2 E’1 E’0 E’2 Y1 Y0 Y2 GDP Lãi xu tấ Th tr ng ti n tị ườ ề ệ 0 11 Th tr ng hàng hóaị ườ Vai trò và ch c năng NHTW ứ Mr. Th ng, L p TCố ớ 11 K53 h n do ơ th s n xu t không dám tiêu dùng nhi u v n và s n xu t có xuế ả ấ ề ố ả ấ h ng gi m sút. Do lãi su t cao nên ng i dân g i ti n vào ngân hàngướ ả ấ ườ ử ề nhi u h n và nhu c u tiêu dùng gi m xu ng. Đ ng c u AD0 d ch chuy nề ơ ầ ả ố ườ ầ ị ể đ n AD1. Tiêu dùng và đ u t gi m làm giá c gi m t P0 xu ng P1, s nế ầ ư ả ả ả ừ ố ả l ng t t xu ng Y1 và n n kinh t đi vào tình tr ng suy thoái. ượ ụ ố ề ế ạ Ng c l i khi lãi su t h xu ng R2, s n xu t s tiêu dùng nhi u v nượ ạ ấ ạ ố ả ấ ẽ ề ố h n, s n xu t đ c đ y m nh, lãi su t th p ng i tiêu dùng s ti t ki mơ ả ấ ượ ẩ ạ ấ ấ ườ ẽ ế ệ ít h n và đ u t và chi tiêu nhi u h n do đó c u s tăng lên. Giá c cũngơ ầ ư ề ơ ầ ẽ ả s tăng và s n l ng qu c gia do đó cũng tăng lên.ẽ ả ượ ố • D tr :ự ữ Khi ngân hàng trung ng s d ng t l d tr b t bu c nh m tươ ử ụ ỷ ệ ữ ự ắ ộ ư ộ công c , nó tác đ ng tr c ti p đ n cung ng ti n. Lúc đó d tr b t bu cụ ộ ự ế ế ứ ề ự ữ ắ ộ là công c mà cung ng ti n là m c tiêu. ụ ứ ề ụ Khi ngân hàng trung ng không s d ng cách đi u ti t tr c ti p b ngươ ử ụ ề ế ự ế ằ vi c áp đ t t l d tr b t bu c, nó có th tác đ ng đ n d tr b t bu cệ ặ ỷ ệ ự ữ ắ ộ ể ộ ế ự ữ ắ ộ b ng cung ng ti n. Đó là cách đi u ti t gián ti p. B ng vi c bán ch ngằ ứ ề ề ế ế ằ ệ ứ khoán ra đ thu ti n v (gi m l ng ti n trong l u thông, ti n t đó khanể ề ề ả ượ ề ư ề ừ hi m d n), t đó mà lãi su t tăng lên và làm gi m vi c cho vay. Khi ngânế ầ ừ ấ ả ệ hàng trung ng xu t ti n ra đ mua ch ng khóan (tăng cung ng ti n choươ ấ ề ể ứ ứ ề n n kinh t , ti n d dàng đ có h n) do đó làm gi m lãi su t, tăng khề ế ề ễ ể ơ ả ấ ả năng cho vay. Trong tr ng h p này cung ng ti n là công c mà d tr làườ ợ ứ ề ụ ự ữ m c tiêu. ụ • T giá h i đoái ỷ ố T giá h i đoái đ c xem là giá c a m t đ ng ti n trên s so sánh v iỷ ố ượ ủ ộ ồ ề ự ớ m t đ ng ti n n c khác ( kí hi u là E ).ộ ồ ề ướ ệ 12 Vai trò và ch c năng NHTW ứ Mr. Th ng, L p TCố ớ 11 K53 B ng vi c thay đ i cung ng ti n, ngân hàng trung ng có th làm tăng hayằ ệ ổ ứ ề ươ ể gi m giá đ ng ti n n i đ a so v i n c ngoài. Khi ngân hàng trung ng tăng cungả ồ ề ộ ị ớ ướ ươ ng ti n t LS0 lên LS2, có quá nhi u đ n v ti n n i đ a trong s so sánh v i n cứ ề ừ ề ơ ị ề ộ ị ự ớ ướ ngoài, hay nói cách khác ch c n ít ti n n c ngoài h n đ đ i l y m t đ n v đ ngỉ ầ ề ướ ơ ể ổ ấ ộ ơ ị ồ n i t , do v y giá tr đ ng ti n trong n c gi m t RV0 xu ng RV2 ( t giá trao đ iộ ệ ậ ị ồ ề ướ ả ừ ố ỉ ổ t E0 lên E2 ). Trong tr ng h p ng c l i, khi ngân hàng trung ng th t ch từ ườ ợ ượ ạ ươ ắ ặ ti n t , gi m cung ng ti n xu ng còn LS1, đ ng ti n trong n c tr nên khanề ệ ả ứ ề ố ồ ề ướ ở hi m h n và t đó giá tr đ ng ti n trong n c tăng lên đ n RV1. T giá trao đ iế ơ ừ ị ồ ề ướ ế ỉ ổ gi m xu ng E1. ả ố Hay cũng có cách khác, là cách nh Hoa Kì làm trong năm 1995. Hoa Kì bánư ng ai t đ rút ti n n i đ a v (thu h p cung ng ti n) nh m tăng giá đ ng ti nọ ệ ể ề ộ ị ề ẹ ứ ề ằ ồ ề n i đ a. Và bán đ ng n i t đ mua ngo i t (tăng cung ng ti n) nh m gi mộ ị ồ ộ ệ ể ạ ệ ứ ề ằ ả giá đ ng n i t . ồ ộ ệ Khi đ ng ti n trong n c b m t giá (t c là v i m t đ n v ng ai t có thồ ề ướ ị ấ ứ ớ ộ ơ ị ọ ệ ể đ i nhi u đ ng n i t h n) lúc đó s làm gia tăng xu t kh u (bán hàng ra n cổ ề ồ ộ ệ ơ ẽ ấ ẩ ướ ngòai và thu ti n v b ng ng ai t , khi đ i ra n i t s có l i h n do đ ng n iề ề ằ ọ ệ ổ ộ ệ ẽ ợ ơ ồ ộ t đã m t giá h n tr c ), do đó s làm tăng GDP. Và khi đ ng ti n n i t tăngệ ấ ơ ướ ẽ ồ ề ộ ệ giá s làm tăng nh p kh u. ẽ ậ ẩ RV1 RV0 RV2 E1 E0 E2 LS1 LS0 L1 LS2 L0 L2 Cung ng ti nứ ề Giá tr đ ng ti nị ồ ề trong n cướ 0 Th tr ng ti n tị ườ ề ệ 13 Vai trò và ch c năng NHTW ứ Mr. Th ng, L p TCố ớ 11 K53 Do nh ng lý do trên t giá h i đoái có tác đ ng đ n kinh t vĩ mô và n m đ cữ ỉ ố ộ ế ế ắ ượ t giá h i đoái này chính ph c n ngân hàng trung ng đi u ti t l ng cung ngỉ ố ủ ầ ươ ề ế ượ ứ ti n. ề 2. Các công c đi u ti tụ ề ế . a. Nghi p v th tr ng m ệ ụ ị ườ ở Nghi p v th tr ng m có 2 l ai: đ c phép mua bán ch ng khóan vàoệ ụ ị ườ ở ọ ượ ứ nh ng th i đi m nh t đ nh sau khi nghi p v đ c ti n hành và l ai không đ cữ ờ ể ấ ị ệ ụ ượ ế ọ ượ phép mua bán l i. ạ Khi ngân hàng trung ng đem ch ng khoán ra th tr ng m đ bán nó thuươ ứ ị ườ ở ể ti n hay séc v , cho nên: ề ề Th nh t,ứ ấ gi m l ng cung ti n m t trong l u thông t đó gi m kh năngả ượ ề ắ ư ừ ả ả cho vay c a các ngân hàng trung gian. ủ Th hai,ứ khi ngân hàng trung gian mua ch ng khoán c a ngân hàng trung ng thìứ ủ ươ d tr ti n c a nó s gi m xu ng và kh năng cung ng ti n c a nó b th t ch t. ự ữ ề ủ ẽ ả ố ả ứ ề ủ ị ắ ặ Th baứ , l ng ch ng khoán tăng lên, ch ng khoán tr nên th a và giá c a nóượ ứ ứ ở ừ ủ s gi m xu ng, lãi su t c a nó s tăng lên. Lãi su t ch ng khoán tăng lên bu cẽ ả ố ấ ủ ẽ ấ ứ ộ các ngân hàng ph i tăng lãi su t đ tránh tình tr ng ng i dân rút ti n ra kh iả ấ ể ạ ườ ề ỏ ngân hàng đ đ u t vào ch ng khoán. Lãi su t ngân hàng tăng làm l ng ti nể ầ ư ứ ấ ượ ề cung ng gi và do đó ti n tr nên khan hi m, do đó t giá và giá c hàng hóaứ ả ề ở ế ỉ ả gi m xu ng. Và ng c l i khi ngân hàng trung ng ra th tr ng m đ muaả ố ượ ạ ươ ị ườ ở ể ch ng khoán. ứ Nh v y khi ngân hàng trung ng th c hi n nghi p v bán, nó th t ch tư ậ ươ ự ệ ệ ụ ắ ặ cung ng ti n, tăng lãi su t, gi m t giá và giá c h xu ng và ng c l i khi th cứ ề ấ ả ỉ ả ạ ố ượ ạ ự hi n nghi p v mua. ệ ệ ụ b. Lãi su t cho vay chi t kh u ấ ế ấ Đ c ngân hàng trung ng quy t đ nh trong c hai tr ng h p: ượ ươ ế ị ả ườ ợ TH 1: Cho vay bình th ng v i kí qu khi ngân hàng trung gian k t thanh toán.ườ ớ ỹ ẹ TH 2: Cho vay d i hình th c c u cánh cu i cùng. ướ ứ ứ ố Lãi su t cho vay chi t kh u có c hai tác d ng: tr c ti p và gián ti p. Tácấ ế ấ ả ụ ự ế ế đ ng gián ti p là nó làm tăng, gi m lãi su t cho vay c a ngân hàng trung gian vàộ ế ả ấ ủ do đó tác đ ng đ n cung ng ti n và tín d ng. Tác đ ng tr c ti p là nó làm tăngộ ế ứ ề ụ ộ ự ế hay gi m d tr c a ngân hàng trung gian và do đó tác đ ng đ n l ng cho vayả ự ữ ủ ộ ế ượ tiêu dùng và đ u t trong kinh t . ầ ư ế 14 Vai trò và ch c năng NHTW ứ Mr. Th ng, L p TCố ớ 11 K53 Khi ngân hàng trung ng tăng lãi su t chi t kh u thì đó là bi n c quanươ ấ ế ấ ế ố tr ng. Lãi su t tăng khi n ngân hàng trung gian không th vay m n c a ngânọ ấ ế ể ượ ủ hàng trung ng nhi u và d dàng nh tr c. Do đó nó ph i gi m l ng cho vayươ ề ễ ư ướ ả ả ượ và h u qu là t ng c u và s n l ng gi m theo. Đi u này cũng làm cho ngânậ ả ổ ầ ả ượ ả ề hàng trung gian ý th c r ng khi c n vay thì ngân hàng trung gian ph i trã lãi su tứ ằ ầ ả ấ cao, do đó ngân hàng trung gian s t t nâng lãi su t c a mình đ kh i thi t h iẽ ừ ừ ấ ủ ể ỏ ệ ạ n ng khi ph i vay c a ngân hàng trung ng. Lãi su t ti p t c th t ch t l ngặ ả ủ ươ ấ ế ụ ắ ặ ượ cung ti n và tác đ ng đ n n n kinh t . Và ng c l i khi gi m lãi su t chi tề ộ ế ề ế ượ ạ ả ấ ế kh u. ấ • D tr b t bu c ự ữ ắ ộ S thay đ i trong t l d tr b t bu c nh h ng đ n l ng cung c a ti nự ổ ỉ ệ ự ữ ắ ộ ả ưở ế ượ ủ ề và nh hu ng sâu s c đ n n n kinh t . ả ở ắ ế ề ế • Chính sách ti n m t ề ặ Ngòai vi c có th thay đ i c s ti n thông qua nghi p v th tr ng m vàệ ể ổ ơ ố ề ệ ụ ị ườ ở cho vay chi t kh u ngân hàng trung ng có th có nh ng cách khác nh : ế ấ ươ ể ữ ư Khi ngân hàng tung ti n m t ra mua ng ai t trên th tr ng ng ai t , t cề ặ ọ ệ ị ưở ọ ệ ứ kh c nó làm tăng giá tr c a đ ng ng ai t (ng ai t trong l u thông ít đi, l ngắ ị ủ ồ ọ ệ ọ ệ ư ượ ti n n i t thì tăng thêm ), nâng t giá lên cao. Cung ng ti n n i t t ng th l pề ộ ệ ỉ ứ ề ộ ệ ổ ể ậ t c bành tr ng sau đó và ng c l i khi bán ng ai t . ứ ướ ượ ạ ọ ệ Khi ngân sách chính ph thâm h t nó s cho chính ph vay, l ng ti n m tủ ụ ẽ ủ ượ ề ặ nó cho vay làm tăng l gn ti n trong l u thông và tăng cung ng ti n trong n nượ ề ư ứ ề ề kinh t thông qua vi c chi tiêu c a chính ph .ế ệ ủ ủ ________________H T_______________Ế 15