Tổng quan về văn hoá kinh doanh

®æi v¨n hãa doanh nghiÖp lu«n ®ßi hái thêi gian. Trong suèt giai ®o¹n chuyÓn ®æi, mét vµi bÊt phï hîp cña nÒn v¨n ho¸ doanh nghiÖp sÏ lµm gi¶m hiÖu qu¶ kinh doanh cña c«ng ty. Nhng nÕu luËn ®iÓm míi ®îc tæng kÕt trong ch¬ng nµy lµ ®óng th× c«ng ty HP vÉn sÏ tiÕp tôc ph¸t triÓn hïng m¹nh trong t¬ng lai trõ khi c¸c tiªu chuÈn vµ ph¬ng thøc ho¹t ®éng cña c«ng ty bÞ suy yÕu hoÆc m«i trêng kinh doanh b¾t ®Çu thay ®æi nhanh h¬n. Phong c¸ch kiÓu c«ng ty Hewlett-Packard cã thÓ còng tån t¹i ë tÊt c¶ c¸c c«ng ty cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao kh¸c trong ®ît nghiªn cøu cña chóng t«i. Khi hái c¸c nhµ qu¶n lý ë c«ng ty Dayton Hudson r»ng liÖu v¨n ho¸ doanh nghiÖp t¹i c«ng ty cã thay ®æi trong thËp niªn qua kh«ng vµ hÇu hÕt c©u tr¶ lêi lµ cã, nhng kh«ng thay ®æi nhiÒu. Khi ®îc hái yÕu tè nµo cña nÒn v¨n ho¸ kh«ng thay ®æi, hä ®Òu cho r»ng ®ã lµ nh÷ng gi¸ trÞ chuÈn mùc cèt lâi, trong ®ã nhiÒu chuÈn mùc b¾t nguån tõ gia ®×nh nhµ Dayton nh lµ: tÝnh cam kÕt víi céng ®ång, víi kh¸ch hµng, víi møc tµi chÝnh æn ®Þnh, víi nh©n viªn vµ víi sù ®æi míi. Khi hái hä c¸i g× ®· thay ®æi 10 n¨m qua, hä nãi nhiÒu vÒ c¸ch thøc ho¹t ®éng cña c«ng ty nh: c«ng ty ®· gi¶m bít nh÷ng quy ®Þnh, nguyªn t¾c kh«ng cÇn thiÕt, ®Ò cao sù c«ng b»ng, tËp trung vµo c¸c vÊn ®Ò quyÒn h¹n vµ nhiÖm vô trong kinh doanh vµ gi¶m bít quy tr×nh qu¶n lý rêm rµ. Hä còng cho r»ng nh÷ng thay ®æi nµy lµ thÝch hîp víi nh÷ng thay ®æi trong m«i trêng kinh doanh. Khi hái nh÷ng thay ®æi trªn ®· diÔn ra nh thÕ nµo, hä nãi vÒ vai trß qu¶n lý cña Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh Ken Macke, ngêi cã 30 n¨m kinh nghiÖm víi c«ng ty Dayton Hudson. B¶n th©n Macke thõa nhËn r»ng nh÷ng thay ®æi nµy diÔn ra kh«ng dÔ dµng, nhÊt lµ khi liªn quan ®Õn lÜnh vùc kinh doanh míi. §Ó ®a ra ®îc nh÷ng thay ®æi nµy, «ng cho biÕt «ng ph¶i nãi nhiÒu vÒ c¸c tiªu chuÈn mµ mäi ngêi trong c«ng ty cïng quan t©m, nªu ra ®îc sù cÇn thiÕt ph¶i thay ®æi c¸c tiªu chuÈn ®ã.. PhÇn lín, ®éng lùc do v¨n ho¸ doanh nghiÖp t¹o ra t¹i 12 c«ng ty cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao ®Òu gièng víi ®éng lùc t¹i c«ng ty Dayton Hudson vµ Hewlett-Packard. V¨n ho¸ doanh nghiÖp ®Òu gãp phÇn vµo thµnh qu¶ kinh doanh cña c«ng ty v× nã tiÕp thªm nghÞ lùc cho nh©n viªn vµ híng nh©n viªn cïng thùc hiÖn theo chiÕn l- îc vµ ph¬ng thøc hµnh ®éng cña c«ng ty sao cho phï hîp víi môc tiªu ®Ò ra vµ v× nã cã nh÷ng søc m¹nh tiÒm Èn bªn trong cã kh¶ n¨ng thay ®æi c¸c chiÕn lîc vµ c¸ch thøc hµnh ®éng khi ®iÒu kiÖn hoÆc môc tiªu thay ®æi. KÕt qu¶ lµ 12 c«ng ty ®· kinh doanh hiÖu qu¶ h¬n c¸c ®èi thñ kh¸c cã cïng tiÒm lùc nhng v¨n ho¸ doanh nghiÖp l¹i kh«ng thÝch nghi b»ng. Chóng còng ph¸t triÓn h¬n h¼n nh÷ng ®èi thñ c¹nh tranh cã nÒn v¨n ho¸ 52 doanh nghiÖp yÕu chÝnh v× nh÷ng lý do ®îc nªu ë LuËn ®iÓm I, ®ã lµ: chóng cã nhiÒu kh¶ n¨ng t¹o ®éng lùc cho nh©n viªn vµ híng nh©n viªn cïng thùc hiÖn theo ®êng lèi riªng cña c«ng ty. Chóng t«i kh«ng cã thªm th«ng tin cÇn thiÕt ®Ó kiÓm chøng xem kiÓu v¨n ho¸ doanh nghiÖp nµy cã ph¶i lµ yÕu tè quan träng duy nhÊt quyÕt ®Þnh thµnh c«ng cña c¸c c«ng ty trªn hay kh«ng - hay cã thÓ lµ quan träng h¬n c¶ c¬ cÊu cña mét ngµnh c«ng nghiÖp hoÆc chÊt lîng qu¶n lý ë cÊp cao. Nhng theo nh÷ng d÷ liÖu th«ng tin chóng t«i thu thËp ®îc th× tÇm quan träng cña v¨n ho¸ doanh nghiÖp ®èi víi hiÖu qu¶ kinh doanh cña c«ng ty lµ kh¸ râ rµng. Văn hóa doanh nghiệp, yếu tố vàng của thành công 05:46' AM - Th sáu, 20/10/2006ứ Văn hoá doanh nghi p chính là tài s n vô hình c a m i doanh nghi p. Cùng v i s phát tri n c a n nệ ả ủ ỗ ệ ớ ự ể ủ ề kinh t th tr ng thì vi c xây d ng văn hoá doanh nghi p là m t vi c làm h t s c c n thi t nh ngế ị ườ ệ ự ệ ộ ệ ế ứ ầ ế ư cũng không ít khó khăn. 1/ Hi u th nào v văn hoá doanh nghi p? ể ế ề ệ Có r t nhi u đ nh nghĩa khác nhau v văn hoá. Theo E.Heriôt thì “Cái gì còn l i khi t t c nh ng cái khác bấ ề ị ề ạ ấ ả ữ ị quên đi - cái đó là văn hoá”. Còn UNESCO l i có m t đ nh nghĩa khác v văn hoá: “Văn hoá ph n ánh và th hi n m t cách t ng quát,ạ ộ ị ề ả ể ệ ộ ổ s ng đ ng m i m t c a cu c s ng (c a m i cá nhân và c a m i c ng đ ng) đã di n ra trong quá kh , cũng nh đang di n ra trong hi nố ộ ọ ặ ủ ộ ố ủ ỗ ủ ỗ ộ ồ ễ ứ ư ễ ệ t i, qua hàng bao nhiêu th k nó đã c u thành m t h th ng các giá tr , truy n th ng, th m m và l i s ng và d a trên đó t ng dân t cạ ế ỷ ấ ộ ệ ố ị ề ố ẩ ỹ ố ố ự ừ ộ kh ng đ nh b n s c riêng c a mình”. ẳ ị ả ắ ủ V y văn hoá doanh nghi p là gì? Văn hoá doanh nghi p là toàn b các giá tr văn hoá đ c gây d ng nên trong su t quá trình t n t i vàậ ệ ệ ộ ị ượ ự ố ồ ạ phát tri n c a m t doanh nghi p, tr thành các giá tr , các quan ni m và t p quán, truy n th ng ăn sâu vào ho t đ ng c a doanh nghi pể ủ ộ ệ ở ị ệ ậ ề ố ạ ộ ủ ệ y và chi ph i tình c m, n p suy nghĩ và hành vi c a m i thành viên c a doanh nghi p trong vi c theo đu i và th c hi n các m c đích. ấ ố ả ế ủ ọ ủ ệ ệ ổ ự ệ ụ Cũng nh văn hoá nói chung, văn hoá doanh nghi p có nh ng đ c tr ng c th riêng bi t. Tr c h t, văn hoá doanh nghi p là s n ph mư ệ ữ ặ ư ụ ể ệ ướ ế ệ ả ẩ c a nh ng ng i cùng làm trong m t doanh nghi p và đáp ng nhu c u giá tr b n v ng. Nó xác l p m t h th ng các giá tr đ c m iủ ữ ườ ộ ệ ứ ầ ị ề ữ ậ ộ ệ ố ị ượ ọ ng i làm trong doanh nghi p chia s , ch p nh n, đ cao và ng x theo các giá tr đó. Văn hoá doanh nghi p còn góp ph n t o nên sườ ệ ẻ ấ ậ ề ứ ử ị ệ ầ ạ ự khác bi t gi a các doanh nghi p và đ c coi là truy n th ng c a riêng m i doanh nghi p. ệ ữ ệ ượ ề ố ủ ỗ ệ 2/ Văn hoá doanh nghi p t i Nh tệ ạ ậ T i M , các nhà nghiên c u đã tìm hi u m i quan h gi a ho t đ ng c a doanh nghi p, thành t u c a doanh nghi p và n i dung văn hóaạ ỹ ứ ể ố ệ ữ ạ ộ ủ ệ ự ủ ệ ộ c a doanh nghi p đó. H nh n th y r ng h u h t các công ty thành công đ u duy trì, gìn gi n n văn hóa doanh nghi p c a mình. Có sủ ệ ọ ậ ấ ằ ầ ế ề ữ ề ệ ủ ự khác bi t gi a các n n văn hóa trong các công ty. M i n n văn hóa khác nhau có th đ a ra m t h th ng văn hóa doanh nghi p khácệ ữ ề ỗ ề ể ư ộ ệ ố ệ nhau. Theo ông A. Urata, văn hóa truy n th ng c a Nh t B n, do hoàn c nh sau chi n tranh th gi i đã t o ra nh ng nét đ c tr ng. Đó làề ố ủ ậ ả ả ế ế ớ ạ ữ ặ ư nh ng ng i lao đ ng Nh t B n th ng làm vi c su t đ i cho m t công ty, công s . H đ c x p h ng theo b dày công tác. Trong cácữ ườ ộ ậ ả ườ ệ ố ờ ộ ở ọ ượ ế ạ ề công ty c a Nh t B n đ u có t ch c công đoàn. Các quy t đ nh s đ c ra theo quy t đ nh c a t p th và các ho t đ ng đ c tr ng đóủ ậ ả ề ổ ứ ế ị ẽ ượ ế ị ủ ậ ể ạ ộ ặ ư có tên là Kaizen. Văn hóa doanh nghi p ki u Nh t đã t o cho công ty m t không khí làm vi c nh trong m t gia đình, các thành viên g n bó v i nhau ch tệ ể ậ ạ ộ ệ ư ộ ắ ớ ặ ch . Lãnh đ o c a công ty luôn quan tâm đ n các thành viên. Th m chí ngay c trong nh ng chuy n riêng t c a h nh c i xin, maẽ ạ ủ ế ậ ả ữ ệ ư ủ ọ ư ướ chay, m đau, sinh con... cũng đ u đ c lãnh đ o thăm h i chu đáo. Vì làm vi c su t đ i cho công ty nên công nhân và ng i lao đ ngố ề ượ ạ ỏ ệ ố ờ ườ ộ s đ c t o đi u ki n đ h c h i và đào t o t ngu n v n c a công ty. Nâng cao năng su t, ch t l ng và đào t o con ng i đ c coiẽ ượ ạ ề ệ ể ọ ỏ ạ ừ ồ ố ủ ấ ấ ượ ạ ườ ượ là hai đ c tr ng c b n c a văn hóa doanh nghi p Nh t B n. ặ ư ơ ả ủ ệ ậ ả Có m t s khác b êt c b n trong t duy c a ng i Nh t v doanh nghi p. T i M và ph ng Tây, quy n l c cao nh t trong vi c quy tộ ự ị ơ ả ư ủ ườ ậ ề ệ ạ ỹ ươ ề ự ấ ệ ế đ nh s ph n c a m t doanh nghi p là các c đông. Ng i qu n lý doanh nghi p và v n c a doanh nghi p tách h n nhau. C đông yêuị ố ậ ủ ộ ệ ổ ườ ả ệ ố ủ ệ ẳ ổ c u nhà qu n lý ph i nâng cao l i nhu n c a doanh nghi p trong m t th i gian ng n. Ch s c t c là th c đo năng l c c a nhà qu nầ ả ả ợ ậ ủ ệ ộ ờ ắ ỉ ố ổ ứ ướ ự ủ ả lý. Tuy nhiên, ng i Nh t l i quan ni m r ng doanh nghi p t n t i nh m t ho t đ ng mang tính đ o đ c. M i ng i trong công tyườ ậ ạ ệ ằ ệ ồ ạ ư ộ ạ ộ ạ ứ ọ ườ ph i k t n i v i nhau trong m i quan h chung. Doanh nghi p là m t ch th th ng nh t. Ng i Nh t quan tâm đ n l i ích doanhả ế ố ớ ố ệ ệ ộ ủ ể ố ấ ườ ậ ế ợ nghi p và ng i làm trong doanh nghi p, thay vì ch quan tâm đ n l i nhu n nh ph ng Tây. Do đó, t i m t doanh nghi p Nh tệ ườ ệ ỉ ế ợ ậ ư ở ươ ạ ộ ệ ậ B n, ng i lãnh đ o ph i lo nâng cao đ i s ng cho ng i lao đ ng và đi u này nh h ng l n đ n chi n l c phát tri n c a doanhả ườ ạ ả ờ ố ườ ộ ề ả ưở ớ ế ế ượ ể ủ nghi p. Nó cũng liên quan m t thi t đ n vi c nâng cao ch t l ng và năng su t lao đ ng. S th ng nh t gi a doanh nghi p và ng iệ ậ ế ế ệ ấ ượ ấ ộ ự ố ấ ữ ệ ườ làm trong doanh nghi p đã t o cho m i thành viên s trung thành cao. T t c đ u quan tâm đ n s s ng còn c a doanh nghi p, do đóệ ạ ọ ự ấ ả ề ế ự ố ủ ệ d n đ n s tăng tr ng cao. ẫ ế ự ưở 53 3/ Th c tr ng văn hoá doanh nghi p Vi t Nam ự ạ ệ ở ệ Nhìn nh n m t cách t ng quát, chúng ta th y văn hoá trong các c quan và doanh nghi p n c ta còn có nh ng h n ch nh t đ nh: Đóậ ộ ổ ấ ơ ệ ở ướ ữ ạ ế ấ ị là m t n n văn hoá đ c xây d ng trên n n t ng dân trí th p và ph c t p do nh ng y u t khác nh h ng t i; môi tr ng làm vi c cóộ ề ượ ự ề ả ấ ứ ạ ữ ế ố ả ưở ớ ườ ệ nhi u b t c p d n t i có cái nhìn ng n h n; ch a có quan ni m đúng đ n v c nh tranh và h p tác, làm vi c ch a có tính chuyênề ấ ậ ẫ ớ ắ ạ ư ệ ắ ề ạ ợ ệ ư nghi p; còn b nh h ng b i các khuynh h ng c c đoan c a n n kinh t bao c p; ch a có s giao thoa gi a các quan đi m đào t oệ ị ả ưở ở ướ ự ủ ề ế ấ ư ự ữ ể ạ cán b qu n lý do ngu n g c đào t o; ch a có c ch dùng ng i, có s b t c p trong giáo d c đào t o nên ch t l ng ch a cao. M tộ ả ồ ố ạ ư ơ ế ườ ự ấ ậ ụ ạ ấ ượ ư ặ khác văn hoá doanh nghi p còn b nh ng y u t khác nh h ng t i nh : N n s n xu t nông nghi p nghèo nàn và nh h ng c a tànệ ị ữ ế ố ả ưở ớ ư ề ả ấ ệ ả ưở ủ d đ qu c, phong ki n. ư ế ố ế Văn hoá doanh nghi p có v trí và vai trò r t quan tr ng trong s phát tri n c a m i doanh nghi p, b i b t kỳ m t doanh nghi p nào n uệ ị ấ ọ ự ể ủ ỗ ệ ở ấ ộ ệ ế thi u đi y u t văn hoá, ngôn ng , t li u, thông tin nói chung đ c g i là tri th c thì doanh nghi p đó khó có th đ ng v ng và t n t iế ế ố ữ ư ệ ượ ọ ứ ệ ể ứ ữ ồ ạ đ c. Trong khuynh h ng xã h i ngày nay thì các ngu n l c c a m t doanh nghi p là con ng i mà văn hoá doanh nghi p là cái liênượ ướ ộ ồ ự ủ ộ ệ ườ ệ k t và nhân lên nhi u l n các giá tr c a t ng ngu n l c riêng l . Do v y, có th kh ng đ nh văn hoá doanh nghi p là tài s n vô hình c aế ề ầ ị ủ ừ ồ ự ẻ ậ ể ẳ ị ệ ả ủ m i doanh nghi p. Theo ông Tr n Hoàng B o (1 trong s 300 nhà doanh nghi p tr ) nh n xét: Văn hoá c a doanh nghi p đ c th hi nỗ ệ ầ ả ố ệ ẻ ậ ủ ệ ượ ể ệ phong cách lãnh đ o c a ng i lãnh đ o và tác phong làm vi c c a nhân viên. Cũng theo ông B o, đ i tác khi quan h thì ngoài vi cở ạ ủ ườ ạ ệ ủ ả ố ệ ệ quan tâm t i l i nhu n c a công ty h còn đánh giá doanh nghi p qua văn hoá c a doanh nghi p đó. ớ ợ ậ ủ ọ ệ ủ ệ S thành công c a m i doanh nghi p, đ c bi t là các n c châu á th ng đ c d a trên m i quan h cá nhân c a ng i lãnh đ o, cònự ủ ỗ ệ ặ ệ ở ướ ườ ượ ự ố ệ ủ ườ ạ các n c Tây Âu thì thành công c a doanh nghi p l i đ c d a trên các y u t nh kh năng qu n lý các ngu n l c, năng su t làm vi c,ướ ủ ệ ạ ượ ự ế ố ư ả ả ồ ự ấ ệ tính năng đ ng c a nhân viên… Ngoài nh ng y u t ch quan, đ xây d ng văn hoá doanh nghi p còn ph i chú tr ng t i nh ng y u tộ ủ ữ ế ố ủ ể ự ệ ả ọ ớ ữ ế ố khách quan. Đó là vi c t o l p th tr ng, l i ích c a ng i tiêu dùng, đ c th hi n qua “Các nguyên t c ch đ o đ b o v ng i tiêuệ ạ ậ ị ườ ợ ủ ườ ượ ể ệ ắ ỉ ạ ể ả ệ ườ dùng”, là quá trình h i nh p vào n n kinh t khu v c và th gi i. ộ ậ ề ế ự ế ớ 4/ Xây d ng văn hoá doanh nghi p trên c s nào? ự ệ ơ ở Tr c h t chúng ta ph i có quan đi m c th v vai trò c a văn hoá doanh nghi p. S th ng th c a b t c m t doanh nghi p nàoướ ế ả ể ụ ể ề ủ ệ ự ắ ế ủ ấ ứ ộ ệ không ph i ch là có bao nhiêu v n và s d ng công ngh gì mà nó đ c quy t đ nh b i vi c t ch c nh ng con ng i nh th nào.ả ở ỗ ố ử ụ ệ ượ ế ị ở ệ ổ ứ ữ ườ ư ế Con ng i ta có th đi lên t tay không v v n nh ng không bao gi t tay không v văn hoá. Văn hoá ch có n n t ng ch không cóườ ể ừ ề ố ư ờ ừ ề ỉ ề ả ứ đi m m c đ u cu i. Do v y, xu t phát đi m c a doanh nghi p có th s là r t cao n u nh nó đ c xây d ng trên n n t ng văn hoá.ể ố ầ ố ậ ấ ể ủ ệ ể ẽ ấ ế ư ượ ự ề ả Các doanh nghi p khi xây d ng đ u ph i có nh n th c và ni m tin tri t đ , lúc đó văn hoá s xu t hi n. M i c i cách ch th c s có tínhệ ự ề ả ậ ứ ề ệ ể ẽ ấ ệ ọ ả ỉ ự ự thuy t ph c khi nó tách ra kh i l i ích cá nhân, còn văn hoá doanh nghi p thì ph i b o v cho m i quy n l i và l i ích c a cá nhân. ế ụ ỏ ợ ệ ả ả ệ ọ ề ợ ợ ủ Khi xây d ng văn hóa doanh nghi p c n ph i có nh ng bi n pháp c th . Bi n pháp đ u tiên là ph i xây d ng m t h th ng đ nh chự ệ ầ ả ữ ệ ụ ể ệ ầ ả ự ộ ệ ố ị ế c a doanh nghi p, bao g m: Chính danh, t ki m soát, phân tích các công vi c, các yêu c u. Sau đó xây d ng các kênh thông tin; xâyủ ệ ồ ự ể ệ ầ ự d ng các th ch và thi t ch t p trung và dân ch nh : Đa d ng hoá các lo i hình đào t o và phát tri n ngu n nhân l c; tiêu chu n hoáự ể ế ế ế ậ ủ ư ạ ạ ạ ể ồ ự ẩ các ch c năng, nhi m v , quy n h n; xây d ng c ch k t h p hài hoà các l i ích đ doanh nghi p tr thành ngôi nhà chung, là conứ ệ ụ ề ạ ự ơ ế ế ợ ợ ể ệ ở thuy n v n m nh c a m i ng i. ề ậ ệ ủ ọ ườ *) Các h t nhân văn hóa doanh nghi p ạ ệ Đây là c s đ hình thành văn hóa doanh nghi p. Các h t nhân văn hóa là k t qu c a s tác đ ng qua l i gi a các thành viên trongơ ở ể ệ ạ ế ả ủ ự ộ ạ ữ doanh nghi p v i nhau. Khi doanh nghi p b t đ u ho t đ ng, n n văn hóa doanh nghi p xu t hi n, phát tri n và t b o v . Văn hóaệ ớ ệ ắ ầ ạ ộ ề ệ ấ ệ ể ự ả ệ doanh nghi p có tính đ c thù nên các h t nhân văn hóa đ c hình thành cũng có tính ch t riêng bi t. Văn hóa c a các t p đoàn đa qu cệ ặ ạ ượ ấ ệ ủ ậ ố gia khác v i văn hóa c a các doanh nghi p liên doanh ho c văn hóa c a doanh nghi p gia đình. H t nhân văn hóa doanh nghi p bao g mớ ủ ệ ặ ủ ệ ạ ệ ồ tri t lý, ni m tin, các chu n m c làm vi c và h giá tr . ế ề ẩ ự ệ ệ ị *) Phát tri n văn hóa giao l u c a các doanh nghi p ể ư ủ ệ Các doanh nghi p th ng có xu h ng liên doanh, liên k t v i nhau. Đ t n t i trong môi tr ng kinh doanh ph c t p, đa văn hóa, cácệ ườ ướ ế ớ ể ồ ạ ườ ứ ạ doanh nghi p không th duy trì văn hóa doanh nghi p mình gi ng nh nh ng lãnh đ a đóng kín c a mà ph i m c a và phát tri n giaoệ ể ệ ố ư ữ ị ủ ả ở ử ể l u v văn hóa. Vi c phát tri n văn hóa giao l u s t o đi u ki n cho các doanh nghi p h c t p, l a ch n nh ng khía c nh t t v vănư ề ệ ể ư ẽ ạ ề ệ ệ ọ ậ ự ọ ữ ạ ố ề hóa c a các doanh nghi p khác nh m phát tri n m nh n n văn hóa c a doanh nghi p mình và ng c l i. ủ ệ ằ ể ạ ề ủ ệ ượ ạ *) Xây d ng các tiêu chu n v văn hóa doanh nghi p ự ẩ ề ệ Đ hình thành m t n n văn hóa m nh và có b n s c riêng, h u h t các doanh nghi p th ng xây d ng cho mình nh ng tiêu chu n vể ộ ề ạ ả ắ ầ ế ệ ườ ự ữ ẩ ề văn hóa và bu c m i ng i khi vào làm vi c cho doanh nghi p ph i tuân theo. Tuy nhiên, các tiêu chu n này có th thay đ i khi khôngộ ọ ườ ệ ệ ả ẩ ể ổ còn phù h p ho c hi u qu th p. Trong tr ng h p nh v y, vi c sáng t o ra nh ng tiêu chu n m i là c n thi t. ợ ặ ệ ả ấ ườ ợ ư ậ ệ ạ ữ ẩ ớ ầ ế Trong đi u ki n toàn c u hóa n n kinh t th gi i và quá trình c nh tranh qu c t ngày càng gay g t thì văn hóa doanh nghi p đ c chúề ệ ầ ề ế ế ớ ạ ố ế ắ ệ ượ tr ng xây d ng và phát tri n. Nó tr thành m t lo i tài s n vô hình đóng vai trò c c kỳ quan tr ng trong kho tài s n doanh nghi p và làọ ự ể ở ộ ạ ả ự ọ ả ệ m t trong nh ng công c c nh tranh khá s c bén. Nh ng doanh nghi p không có n n văn hóa m nh khó có th c nh tranh cao trên thộ ữ ụ ạ ắ ữ ệ ề ạ ể ạ ị 54 tr ng. Đ ng th i, doanh nghi p có th t o ra và tăng uy tín c a mình trên th tr ng thông qua vi c xây d ng và phát tri n m t n n vănườ ồ ờ ệ ể ạ ủ ị ườ ệ ự ể ộ ề hóa doanh nghi p m nh. ệ ạ *) Văn hóa t p đoàn đa qu c gia ậ ố Các t p đoàn đa qu c gia có nhi u chi nhánh ho t đ ng nhi u n c trên th gi i, th ng ph i đ i m t v i môi tr ng kinh doanh đaậ ố ề ạ ộ ở ề ướ ế ớ ườ ả ố ặ ớ ườ s c t c, đa qu c t ch và đa văn hóa. Đ tăng c ng s c m nh và s liên k t gi a các chi nhánh c a các công ty đa qu c gia các n cắ ộ ố ị ể ườ ứ ạ ự ế ữ ủ ố ở ướ khác nhau, các t p đoàn ph i có m t n n văn hóa đ m nh. H u nh t p đoàn đa qu c gia nào cũng có b n s c văn hóa riêng c a mìnhậ ả ộ ề ủ ạ ầ ư ậ ố ả ắ ủ và đây đ c coi là m t trong nh ng đi u ki n s ng còn, m t lo i vũ khí c nh tranh l i h i. Các công ty đa qu c gia có m c đích kinhượ ộ ữ ề ệ ố ộ ạ ạ ợ ạ ố ụ doanh chi n l c, nhãn hi u hàng hóa n i ti ng và danh ti ng cao v ch t l ng s n ph m và d ch v trên th tr ng th gi i. Nh ngế ượ ệ ổ ế ế ề ấ ượ ả ẩ ị ụ ị ườ ế ớ ữ k t qu này có th coi là s n ph m c a quá trình v n đ ng c a văn hóa t p đoàn. Tuy nhiên, đ đ t đ c nh ng đ nh cao c a s thànhế ả ể ả ẩ ủ ậ ộ ủ ậ ể ạ ượ ữ ỉ ủ ự công đó, các t p đoàn ph i m t nhi u th i gian và ti n b c. Ch ng h n, đ có nhãn hi u Pepsi Cola n i ti ng v i màu xanh t i tr ,ậ ả ấ ề ờ ề ạ ẳ ạ ể ệ ổ ế ớ ươ ẻ T p đoàn Pepsi ph i ch n cách ti p c n văn hóa ph ng Đông - s n xu t lo i đ u ng mang nhãn hi u Pepsi Cola v i bi u t ng thi uậ ả ọ ế ậ ươ ả ấ ạ ồ ố ệ ớ ể ượ ế âm và thi u d ng (bi u t ng c a nh ng ng i theo Ph t giáo) đ đ n v i khách hàng là nh ng tín đ c a Ph t giáo. Đ b o h choế ươ ể ượ ủ ữ ườ ậ ể ế ớ ữ ồ ủ ậ ể ả ộ bi u t ng này, T p đoàn ph i chi t i 500 tri u USD và giá c a nhãn hi u Pepsi đã lên t i 55 t USD. Đ i th c nh tranh c a Pepsi Colaể ượ ậ ả ớ ệ ủ ệ ớ ỷ ố ủ ạ ủ là T p đoàn Coca Cola. T p đoàn này có n n văn hóa hùng m nh và v i nh ng u th v danh ti ng, uy tín cũng nh ngh thu t kinhậ ậ ề ạ ớ ữ ư ế ề ế ư ệ ậ doanh đã chi n th ng Pepsi Cola trên th ng tr ng m c dù đ u ng Coca Cola ch đ c x p th 7 trong s 12 lo i đ u ng hàng đ uế ắ ươ ườ ặ ồ ố ỉ ượ ế ứ ố ạ ồ ố ầ c a n c M v ch t l ng và đ u ng này đã b ng i tiêu dùng châu Âu t y chay vào năm 1999. ủ ướ ỹ ề ấ ượ ồ ố ị ườ ẩ *) Văn hóa doanh nghi p gia đình ệ Các doanh nghi p gia đình đ c xem là m t lo i đ nh ch đ c đáo trong đó m t gia đình là h t nhân c a doanh nghi p. Văn hóa doanhệ ượ ộ ạ ị ế ộ ộ ạ ủ ệ nghi p gia đình ch u nh h ng c a truy n th ng gia đình, s k t c gi a các th h và lòng trung thành v i nh ng tri t lý kinh doanh,ệ ị ả ưở ủ ề ố ự ế ụ ữ ế ệ ớ ữ ế kinh nghi m, bí quy t đ c gia đình đúc rút đ c trong quá trình kinh doanh. Thông th ng, trong gia đình, ng i ch gia đình th ngệ ế ượ ượ ườ ườ ủ ườ n m đ c bí quy t v m t ngh nghi p nào đó và d a vào ngh nghi p đó đ thành l p doanh nghi p gia đình. Vì th , văn hóa doanhắ ượ ế ề ộ ề ệ ự ề ệ ể ậ ệ ế nghi p gia đình ch u nh h ng r t l n tác đ ng c a phong cách lãnh đ o c a ng i ch gia đình. K lu t trong doanh nghi p gia đìnhệ ị ả ưở ấ ớ ộ ủ ạ ủ ườ ủ ỷ ậ ệ th ng đ c đ cao vì h v a là ng i ch s h u v a là ng i s d ng các tài s n c a gia đình. Ch ng h n, doanh nghi p s n xu tườ ượ ề ọ ừ ườ ủ ở ữ ừ ườ ử ụ ả ủ ẳ ạ ệ ả ấ giày dép Biti’s (Vi t Nam) là m t bi n th c a doanh nghi p gia đình. Doanh nghi p này có m t n n văn hóa m nh và các thành viên c aệ ộ ế ể ủ ệ ệ ộ ề ạ ủ doanh nghi p đ u th m nhu n đ c nh ng giá tr và chu n m c c a văn hóa doanh nghi p. Doanh nghi p này đang có tri n v ng trệ ề ấ ầ ượ ữ ị ẩ ự ủ ệ ệ ể ọ ở thành m t trong nh ng công ty đa qu c gia đ u tiên c a Vi t Nam. ộ ữ ố ầ ủ ệ Có th nói, Văn hoá doanh nghi p là nh m t o ra quy t c ng x cho doanh nghi p mà không ph i t o ra tác d ng ch đ o. Cách làm nàyể ệ ằ ạ ắ ứ ử ệ ả ạ ụ ỉ ạ c a các doanh nghi p không ch có tác d ng thúc đ y cho doanh nghi p mình th c hi n đ c ph ng th c kinh doanh "l y con ng iủ ệ ỉ ụ ẩ ệ ự ệ ượ ươ ứ ấ ườ làm trung tâm", mà còn làm cho năng l c phát tri n s n ph m và năng l c đoàn k t hi p đ ng t p th c a doanh nghi p tr nên ph nự ể ả ẩ ự ế ệ ồ ậ ể ủ ệ ở ồ vinh, tăng thêm s g n bó c a nhân viên v i doanh nghiêp, nâng cao hi u qu kinh doanh. ự ắ ủ ớ ệ ả Ngu n:ồ Bwportal V văn hoá doanh nghi p n c ta hi n nayề ệ ở ướ ệ Xây d ng và phát tri n văn hoá doanh nghi p c a n c ta hi n nay có tác d ng r t quan tr ng trong vi c nâng cao hi uự ể ệ ủ ướ ệ ụ ấ ọ ệ ệ qu và s c c nh tranh c a doanh nghi p theo yêu c u phát tri n kinh t đ t n c và h i nh p kinh t và h i nh p kinh tả ứ ạ ủ ệ ầ ể ế ấ ướ ộ ậ ế ộ ậ ế qu c t . T th c ti n, xin th g i ra m t s suy nghĩ đ cùng trao đ i v v n đ văn hoá doanh nghi p trong th ch kinhố ế ừ ự ễ ử ợ ộ ố ể ổ ề ấ ề ệ ể ế t th tr ng n c ta hi n nay.ế ị ườ ở ướ ệ Văn hoá doanh nghi p: n n t ng c a s phát tri nệ ề ả ủ ự ể Văn hoá doanh nghi p là toàn b nh ng giá tr tinh th n mà doanh nghi p t o ra trong quá trình s n xu t kinh doanh tácệ ộ ữ ị ầ ệ ạ ả ấ đ ng t i tình c m, lý trí và hành vi c a các thành viên cũng nh s phát tri n b n v ng c a doanh nghi p. Văn hoá doanhộ ớ ả ủ ư ự ể ề ữ ủ ệ nghi p g n v i đ c đi m t ng dân t c, trong t ng giai đo n phát tri n cho đ n t ng doanh nhân, t ng ng i lao đ ng, doệ ắ ớ ặ ể ừ ộ ừ ạ ể ế ừ ừ ườ ộ đó, r t phong phú, đa d ng. Song Văn hoá doanh nghi p cũng không ph i là vô hình, khó nh n bi t mà r t h u hình, thấ ạ ệ ả ậ ế ấ ữ ể hi n rõ m t cách v t ch t, ch ng nh ng trong hành vi kinh doanh giao ti p c a công nhân, cán b trong doanh nghi p, màệ ộ ậ ấ ẳ ữ ế ủ ộ ệ c trong hàng hoá và d ch v c a doanh nghi p, t m u mà, ki u dáng đ n n i dung và ch t l ng. Văn hoá doanhả ị ụ ủ ệ ừ ẫ ể ế ộ ấ ượ nghi p là c s c a toàn b các ch tr ng, bi n pháp c th trong s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p, chi ph i k tệ ơ ở ủ ộ ủ ươ ệ ụ ể ả ấ ủ ệ ố ế qu kinh doanh c a doanh nghi p. Chính vì v y, có th nói thành công ho c th t b i c a các doanh nghi p đ u g n v iả ủ ệ ậ ể ặ ấ ạ ủ ệ ề ắ ớ vi c có hay không có văn hoá doanh nghi p theo đúng nghĩa c a khái ni m này.ệ ệ ủ ệ 55 n c ta n u ch tính trong 100 năm qua, thì trong nh ng năm đ t n c b đô h , nhi u doanh nhân đã kh i x ngỞ ướ ế ỉ ữ ấ ướ ị ộ ề ở ướ nh ng ý t ng r t m i trong vi c phát tri n công th ng nghi p, hình thành nh ng n n móng đ u tiên c a văn hoá doanhữ ưở ấ ớ ệ ể ươ ệ ữ ề ầ ủ nghi p n c ta, đó là tinh th n dân t c trong kinh doanh, dũng c m c nh tranh v i t b n Pháp, Hoa lúc đó đang làm chệ ướ ầ ộ ả ạ ớ ư ả ủ trên th tr ng. L ch s đã ghi l i tên tu i c a nh ng doanh nhân th i đó là "t s n dân t c" nh B ch Thái B i, đ c coiị ườ ị ử ạ ổ ủ ữ ờ ư ả ộ ư ạ ưở ượ là "vua v n t i B c Vi t đ u th k ", "b c anh hùng trong kinh t gi i n c nhà" (l i nhà h c gi Nguy n Văn T ), nhậ ả ắ ệ ầ ế ỷ ậ ế ớ ướ ờ ọ ả ễ ố ư Nguy n S n Hà, ch hãng s n Resistanco dùng th ng hi u c a mình đáng b i nhi u hãng s n đ ng th i, nh Tr nễ ơ ủ ơ ươ ệ ủ ạ ề ơ ươ ờ ư ầ Chánh Chi u, đã ch trì nhi u c s kinh doanh và ra báo, là m t trong nh ng nhân v t quan tr ng c a phong trào Minhế ủ ề ơ ở ộ ữ ậ ọ ủ Tân đ t Nam Kỳ vào nh ng năm đ u c a th k XX nh Tr ng Văn B n v i nhãn hi u xà phòng Cô Ba n i ti ng cấ ữ ầ ủ ế ỷ ư ươ ề ớ ệ ổ ế ả n c. Th i đó, phong trào Duy Tân d y lên r m r t mi n Trung đ n mi n B c, ngoài vi c khuy n khích nâng cao dânướ ờ ấ ầ ộ ừ ề ế ề ắ ệ ế trí, canh tân đ t n c, đã kích thích nhi u doanh nhân ng i Vi t l p ra các hi u buôn, đ cao tinh th n dân t c trong kinhấ ướ ề ườ ệ ậ ệ ề ầ ộ doanh. R i đây, chúng ta còn có d p t ng k t đ đánh giá m t cách đ y đ h n nh ng b c phát tri n c a doanh nhânồ ị ổ ế ể ộ ầ ủ ơ ữ ướ ể ủ Vi t Nam trong l ch s , nh ng đi u có th kh ng đ nh là: trên kh p đ t n c ta, trong nh ng năm b đ qu c th ng tr , đãệ ị ử ư ề ể ẳ ị ắ ấ ướ ữ ị ế ố ố ị có không ít nh ng doanh nhân ý th c đ c n i đau m t n c, luôn luôn đ cao tinh th n dân t c trong kinh doanh, - m tữ ứ ượ ỗ ấ ướ ề ầ ộ ộ n i dung c b n c a văn hoá doanh nghi p.ộ ơ ả ủ ệ Trong nh ng năm th c hi n th ch k ho c hoá t p chung, do th tr ng và các quy lu t c a th tr ng không đ c côngữ ự ệ ể ế ế ạ ậ ị ườ ậ ủ ị ườ ượ nh n, các doanh nghi p n c ta ti n hành s n xu t kinh doanh theo ch tiêu pháp l nh đ c ban hành t trên, s n ph mậ ệ ướ ế ả ấ ỉ ệ ượ ừ ả ẩ làm ra đ c giao n p lên c p trên, không tính đ n nhu c u th tr ng, không ho ch toán đ n giá c , c ng v i ti n l ng,ượ ộ ấ ế ầ ị ườ ạ ế ả ộ ớ ề ươ ti n th ng trong doanh nghi p không g n v i k t qu s n xu t, v.v... Th ch k ho ch hoá t p trung cũng không b oề ưở ệ ắ ớ ế ả ả ấ ể ế ế ạ ậ ả đ m trách nhi m và quy n h n c a doanh nghi p v i t cách là m t th c th kinh doanh, h n ch tính sáng t o, tinh th nả ệ ề ạ ủ ệ ớ ư ộ ự ể ạ ế ạ ầ kinh doanh c a ng i qu n lý doanh nghi p. Tình tr ng đó đã làm sai l ch b n ch t c a kinh doanh, cũng có th g i đó làủ ườ ả ệ ạ ệ ả ấ ủ ể ọ "s n xu t mà không kinh doanh".ả ấ Tuy v y, cũng trong th i kỳ này, có nh ng cán b qu n lý doanh nghi p đã m nh d n tìm tòi, th nghi p cách làm ăn m i,ậ ờ ữ ộ ả ệ ạ ạ ử ệ ớ t o ra m t s mô hình kinh doanh có hi u qu . Nh ng mô hình này đã nêu lên m t s nét đ c tr ng c a văn hoá doanhạ ộ ố ệ ả ữ ộ ố ặ ư ủ nghi p th i kỳ đó: tinh th n dám nghĩ dám làm, năng đ ng sáng t o, v n lên kh c ph c khó khăn, thi u th n. Truy nệ ờ ầ ộ ạ ươ ắ ụ ế ố ề th ng văn hoá đó đã có nh h ng t t đ i v i th h doanh nhân ngày nay.ố ả ưở ố ố ớ ế ệ Công cu c đ i m i đ c kh ng đ nh t Đ i h i toàn qu c l n th VI c a Đ ng (12-1986) và th ch kinh t th tr ngộ ổ ớ ượ ẳ ị ừ ạ ộ ố ề ứ ủ ả ể ế ế ị ườ đ c công nh n đã m ra cho các doanh nghi p, doanh nhân n c ta nh ng đi u ki n m i có ý nghĩa quy t đ nh đ t ngượ ậ ở ệ ướ ữ ề ệ ớ ế ị ể ừ b c hình thành văn hoá doanh nghi p phù h p v i đ c đi m kinh t , xã h i n c ta, đó là văn hoá doanh nghi p Vi tướ ệ ợ ớ ặ ể ế ộ ở ướ ệ ệ Nam. Công cu c đ i m i đã đem l i ộ ổ ớ ạ s gi i phóng các l c l ng s n xu t, quy n t do kinh doanh c a m i công dânự ả ự ượ ả ấ ề ự ủ ọ trong nh ng lĩnh v c mà pháp lu t không c m.ữ ự ậ ấ Đó cũng là phát huy s c m nh c a toàn dân t cứ ạ ủ ộ cho công cu c tr n h ngộ ấ ư đ t n c; m i ng i đ c t do phát huy tài năng, trí tu trong kinh doanh, làm giàu cho mình và cho đ t n c,nh Đ iấ ướ ọ ườ ượ ự ệ ấ ướ ư ạ h i IX c a Đ ng đã quy t đ nh. Có th nói đây là s th hi n n i b t nh t c a văn hoá lãnh đ o, văn hoá qu n lý: là sộ ủ ả ế ị ể ự ể ệ ổ ậ ấ ủ ạ ả ự lãnh đ o phù h p quy lu t phát tri n c a th i đ i, phù h p v i nguy n v ng c a c dân t c, m t dân t c gan góc đ uạ ợ ậ ể ủ ờ ạ ợ ớ ệ ọ ủ ả ộ ộ ộ ấ tranh ch ng ngo i xâm trong hàng th k , nay không cam tâm ch u mãi c nh nghèo nàn, l c h u. Chính công cu c đ iố ạ ế ỷ ị ả ạ ậ ộ ổ m i đã m đ ng cho s ra đ i và phát tri n các doanh nghi p dân doanh và đ i ng doanh nhân m i, m đ ng cho sớ ở ườ ự ờ ể ệ ộ ủ ớ ở ườ ự hình thành và phát tri n văn hoá doanh nhân m i, m đ ng cho s hình thành và phát tri n văn hoá doanh nghi p Vi tể ớ ở ườ ự ể ệ ệ Nam. C th , văn hoá doanh nghi p th hi n trên hai m t: m c đích kinh doanh và ph ng pháp kinh doanh, trong đó m c đíchụ ể ệ ể ệ ặ ụ ươ ụ kinh doanh là quy t đ nh.ế ị V ề m c đích kinh doanhụ , th ng có hai đi m chung nh sau:ườ ể ư - Đ t hi u qu cao, t c là l i nhu n t i đa cho cá nhân và cho c ng đ ng và hi u qu xã h i. Đi u c n ph i coi tr ng làạ ệ ả ứ ợ ậ ố ộ ồ ệ ả ộ ề ầ ả ọ m c đích l i nhu n và hi u qu cá nhân, vì đó là đ ng l c tr c ti p c a m i doanh nhân khi ti n hành kinh doanh; nh ngụ ợ ậ ệ ả ộ ự ự ế ủ ỗ ế ư cũng có tr ng h p m c đích l i nhu n và hi u qu cá nhân mâu thu n v i m c đích và hi u qu xã h i; mu n đ m b oườ ợ ụ ợ ậ ệ ả ẫ ớ ụ ệ ả ộ ố ả ả s th ng nh t gi a m đích cá nhân và m c đích c ng đ ng thì c n ph i xác đ nh đúng m c đ c a t ng mc đích vàự ố ấ ữ ụ ụ ộ ồ ầ ả ị ứ ộ ủ ừ ụ ph ng pháp đ đ t c hai ph n m c đích.Xác đ nh cho đúng m c đ và ph ng pháp, đó chính là văn hoá doanh nhân. ươ ể ạ ả ầ ụ ị ứ ộ ươ - Có tính nhân văn, th hi n v hai m t: đ i v i con ng i và đ i v i thiên nhiên. Đ i v i con ng i (là quan tr ng nh t ) đóể ệ ề ặ ố ớ ườ ố ớ ố ớ ườ ọ ấ là đáp ng đ n m c cao nh t nhu c u c a con ng i; là tôn tr ng ph m giá, nhân cách con ng i, lo i tr vi c xây d ngứ ế ứ ấ ầ ủ ườ ọ ẩ ườ ạ ừ ệ ự s gi u có c a mình trên s khánh ki t c a ng i khác; cũng là không ch i x u, dùng nh ng th đo n, mánh khoé, c mự ầ ủ ự ệ ủ ườ ơ ấ ữ ủ ạ ạ bãy đ h i nhau trong kinh doanh. Đ i v i thiên nhiên, đó là g n kinh doanh v i b o v môi tr ng sinh thái, không làm ôể ạ ố ớ ắ ớ ả ệ ườ nhi m, hu ho i môi tr ng cũng t c là b o đ m s b n v ng c a m i doanh nhi p cũng nh c a toàn b n n kinh t .ễ ỷ ạ ườ ứ ả ả ự ề ữ ủ ỗ ệ ư ủ ộ ề ế 56 V ph ng pháp kinh doanh (phong cách kinh doanh) cũng t c là doanh ngh êp đ t t i m c đích b ng con đ ng nào v iề ươ ứ ị ạ ớ ụ ằ ườ ớ nh ng ngu n l c nào. Tuy m c đích kinh doanh là nhân t a quy t đ nh nh ng ph ng pháp kinh doanh l i liên quan ch tữ ồ ự ụ ố ế ị ư ươ ạ ặ ch đ i v i vi c th c hi n m c đích, có nghĩa là không th đ t m c đích băng b t c m c đích nào mà ph i tuân theoẽ ố ớ ệ ự ệ ụ ể ạ ụ ấ ứ ụ ả nh ng nguyên t c lu t pháp và đ i đ c trong khi th c hi n cac ph ng pháp kinh doanh, đó chính là văn hoá trongữ ắ ậ ạ ứ ự ệ ươ ph ng pháp kinh doanh c a doanh nghi p.ươ ủ ệ Trong th c t , có nh ng đi m chung v ph ng pháp kinh doanh, đó là:ự ế ữ ể ề ươ - Tuân th pháp lu t (k c pháp lu t qu c gia, qu c t cũng nh đi u l , n i quy c a t ng doanh nghi p); b o đ m minhủ ậ ể ả ậ ố ố ế ư ề ệ ộ ủ ừ ệ ả ả b ch, công khai trong kinh doanh.ạ - Chú tr ng khoa h c qu n lý, tuân theo các nguyên lý qu n lý khoa h c, d a vào khoa h c mà t ch c b máy qu n lý,ọ ọ ả ả ọ ự ọ ổ ứ ộ ả th c hi n các ph ng pháp kinh doanh.ự ệ ươ - D a vào vào khoa h c, k thu t, v n d ng công ngh tiên ti n trong đi u hành s n xu t kinh doanh.ự ọ ỹ ậ ậ ụ ệ ế ề ả ấ - Chú tr ng quan h con ng i (đây cũng là m t khuynh h ng m i c a ph ng pháp kinh doanh hi n đ i); phát huy năngọ ệ ườ ộ ướ ớ ủ ươ ệ ạ l c xã h i (cũng còn g i là v n xã h i) bao g m năm nhân t : gi i lãnh đ o chính tr , quan ch c qu n lý, trí th c, doanhự ộ ọ ố ộ ồ ố ớ ạ ị ứ ả ứ nhân, và ng i lao đ ng; quan tr ng nh t là kh i d y và phát huy t ng h p các ti m năng, th c hi n s c k t c a cácườ ộ ọ ấ ơ ậ ổ ợ ề ự ệ ự ố ế ủ nhân t đó vì m c tiêu chung.ố ụ Có th coi đó là nh ng đi m chung nh t c a văn hoá doanh nghi p. Nh ng đi m chung đó đ c v n d ng c th trongể ữ ể ấ ủ ệ ữ ể ượ ậ ụ ụ ể t ng th i kỳ nh t đ nh, ch u nh h ng c a ch đ s h u , h th ng th ch (trong đó ch y u là th ch chính tr , thừ ờ ấ ị ị ả ưở ủ ế ộ ở ữ ệ ố ể ế ủ ế ể ế ị ể ch kinh t , th ch hành chính, th ch văn hoá) c a t ng n c mà có nh ng thay đ i theo nh ng chi u h ng khácế ế ể ế ể ế ủ ừ ướ ữ ổ ữ ề ướ nhau. Đi u quan tr ng c n nh n m nh là m c đích kinh doanh quy t đ nh ph ng pháp kinh doanh; m c đích kinh doanhề ọ ầ ấ ạ ụ ế ị ươ ụ nói lên t m vóc cao, th p c a văn hoá doanh nghi p.ầ ấ ủ ệ V văn hóa doanh nghi p Vi t Nam ề ệ ệ Văn hóa doanh nghi p Vi t Nam đ c hình thành là m t ph n quan tr ng c a văn hóa Vi t Nam đ c l u truy n và b iệ ệ ượ ộ ầ ọ ủ ệ ượ ư ề ồ đ p t th h này đ n th h khác mà chúng ta c n gìn gi và b i đ p ti p trong giai đo n công nghi p hoá, hi n đ i hoáắ ừ ế ệ ế ế ệ ầ ữ ồ ắ ế ạ ệ ệ ạ hi n nay và ch đ ng h i nh p kinh t qu c t . Văn hoá doanh nghi p n c ta ti p thu nh ng nhân t văn hoá trong kinhệ ủ ộ ộ ậ ế ố ế ệ ướ ế ữ ố doanh hình thành qua nhi u năm c a các n n kinh t hàng hoá trên th gi i, đ ng th i tíêp thu và phát huy nh ng tinh hoaề ủ ề ế ế ớ ồ ờ ữ văn hoá trong kinh doanh c a cha ông, v n d ng phù h p v i đ c đi m c a xã h i ngày nay, đó là hi n đ i hoá truy nủ ậ ụ ợ ớ ặ ể ủ ộ ệ ạ ề th ng đi đôi v i s truy n th ng hoá hi n đ i. Ch có nh v y m i k t h p đ c t t truy n th ng và hi n đ i, đó là s k tố ớ ự ề ố ệ ạ ỉ ư ậ ớ ế ợ ượ ố ề ố ệ ạ ự ế h p có ch n l c và nâng cao, t ng b c hình thành văn hoá doanh nghi p mang đ c s c Vi t Nam.ợ ọ ọ ừ ướ ệ ặ ắ ệ Có th nêu lên m t s đi m n i b t v văn hoá doanh nghi p n c ta trong giai đ on hi n nay nh sau:ể ộ ố ể ổ ậ ề ệ ướ ạ ệ ư Tr c h t, t công cu c đ i m i đ c b t đ u đ n nay, n c ta đã d n d n hình thành m c đích kinh doanh m i, đó làướ ế ừ ộ ổ ớ ượ ắ ầ ế ở ướ ầ ầ ụ ớ kinh doanh vì l i ích c a m i doanh nghi p và l i ích c a c dân t c. Đ ng nhiên, tranh th l i nhu n t i đa là đ ng cợ ủ ỗ ệ ợ ủ ả ộ ươ ủ ợ ậ ố ộ ơ thúc đ y ý trí kinh doanh c a các doanh nghi p, c a m i doanh nhân, chúng ta c n đ c bi t quan tâm, không vì nh nẩ ủ ệ ủ ỗ ầ ặ ệ ấ m nh l i ích chung mà coi nh m c đích kinh doanh c a m i cá nhân doanh nhân. Song, ngay trong th i kỳ Pháp thu c,ạ ợ ẹ ụ ủ ỗ ờ ộ chúng ta cũng có nh ng doanh nhân không ch làm giàu cho mình mà còn làm giàu cho đ t n c nh B ch Thái B i,ữ ỉ ấ ướ ư ạ ưở v a làm giàu v a quan tâm nh ng ho t đ ng xã h i t thi n nh Nguy n S n Hà. Ngày nay, m c đích kinh doanh c aừ ừ ữ ạ ộ ộ ừ ệ ư ễ ơ ụ ủ m i doanh nghi p g n v i công cu c phát tri n kinh t c a đ t n c, vì l i ích c a cá nhân, gia đình và l i ích c a c đ tỗ ệ ắ ớ ộ ể ế ủ ấ ướ ợ ủ ợ ủ ả ấ n c, dân t c. Khác v i doanh nhân các n c kinh t phát tri n và cũng không nên b nhìn nh n nh giai c p bóc l t,ướ ộ ớ ướ ế ể ị ậ ư ấ ộ doanh nhân n c ta ngày nay cũng có n i nh c c a m t dân t c kiên c ng, thông minh mà v n ph i ch u c nh l c h u,ướ ỗ ụ ủ ộ ộ ườ ẫ ả ị ả ạ ậ kém phát tri n. M i doanh nghi p phát tri n không ch vì b n thân doanh nhân, mà còn vì s phát tri n c a quê h ng,ể ỗ ệ ể ỉ ả ự ể ủ ươ c a m i huy n, t nh; đ ng c đó thúc đ y m i doanh nhân v n lên. M c đích y đang đ c th hi n ngày càng rõ nétủ ỗ ệ ỉ ộ ơ ẩ ỗ ươ ụ ấ ượ ể ệ trong chi n l c phát tri n c a m i doanh nghi p; cũng đã đ c th hi n trong các doanh nghi p có hàng hoá đ cế ượ ể ủ ỗ ệ ượ ể ệ ệ ượ ng i tiêu ding bình ch n đ t ch t l ng cao trong nh ng năm g n đây.ườ ọ ạ ấ ượ ữ ầ Tuy nhiên, cũng c n th y r ng m c đích kinh doanh c a m i doanh nhân n c ta hi n nay cũng r t đa d ng v tínhầ ấ ằ ụ ủ ỗ ở ướ ệ ấ ạ ề ch t, b i vì l s ng c a con ng i là đa d ng, phong phú, nhi u màu v , nh t là trong đi u ki n n n kinh t đang trongấ ở ẽ ố ủ ườ ạ ề ẻ ấ ề ệ ề ế giai đo n chuy n đ i, th ch kinh t cũng đang đ c chuy n đ i t ng b c. Qua các cu c ki m tra xã h i h c, có thạ ể ổ ể ế ế ượ ể ổ ừ ướ ộ ể ộ ọ ể th y m t s khuynh h ng n i b t nh : có nh ng ng i ch mong ki m đ c nhi u ti n; cũng có ng i mu n qua kinhấ ộ ố ướ ổ ậ ư ữ ườ ỉ ế ượ ề ề ườ ố doanh mà, có danh ti ng l n, uy tín và đ a v xã h i cao; có ng i mu n v n lên, ti p n i truy n th ng gia đình, báo hi uế ớ ị ị ộ ườ ố ươ ế ỗ ề ố ế 57 cha m ; l i có nh ng ng i kinh doanh vì khao khát t hoàn thi n b n thân, có ý chí m nh v s phát tri n t do c a conẹ ạ ữ ườ ự ệ ả ạ ề ự ể ự ủ ng i trong ch đ xã h i m i, v.v…ườ ế ộ ộ ớ Hai là, văn hoá doanh nghi p đòi h i g n bó ch t ch hi u qu kinh doanh và tính nhân văn trong kinh doanh; không thệ ỏ ắ ặ ẽ ệ ả ể đ t hi u qu b ng b t c giá nào mà coi nh nh ng giá tr nhân văn (tôn tr ng con ng i, b o v môi tr ng). Đi u đ cạ ệ ả ằ ấ ứ ẹ ữ ị ọ ườ ả ệ ườ ề ặ bi t quan tr ng là nâng cao tinh th n c ng đ ng dân t c trong m i ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a các doanh nghi p,ệ ọ ầ ộ ồ ộ ọ ạ ộ ả ấ ủ ệ m t đ c đi m c a văn hoá doanh nghi p mà chúng ta c n xây d ng: chúng ta đ cao ý chí t l p, t c ng, s c v n lênộ ặ ể ủ ệ ầ ự ề ự ậ ự ườ ứ ươ c a m i doanh nghi p, đ ng th i huy đ ng tính c ng đ ng, tính truy n th ng "ch ngã, em nâng" c a dân t c. Đ ng th iủ ỗ ệ ồ ờ ộ ộ ồ ề ố ị ủ ộ ồ ờ chúng, khuy n khích doanh nghi p tham gia các ho t đ ng xã h i, nh xoá đói gi m nghèo, c u tr đ ng bào g p thiênế ệ ạ ộ ộ ư ả ứ ợ ồ ặ tai, tham gia các ho t đ ng t thi n.v.v…ạ ộ ừ ệ Đi u c n nh n m nh hi n nay là kh c ph c ch nghĩa th c d ng, dùng m i th đo n đ đo t l i nhu n cao, th m chíề ầ ấ ạ ệ ắ ụ ủ ự ụ ọ ủ ạ ể ạ ợ ậ ậ siêu l i nhu n, b t k vi c làm đó có h i cho ng i khác, các th đo n làm giàu b t ch p tình nghĩa, th m chí làm giàuợ ậ ấ ể ệ ạ ườ ủ ạ ấ ấ ậ trên s đau kh c a đ i tác, trên s phá s n c a nh ng doanh nghi p y u th . Có th th y rõ nh c đi m v m t nàyự ổ ủ ố ự ả ủ ữ ệ ế ế ể ấ ượ ể ề ặ c a doanh nghi p n c ta trong nhi u tr ng h p nh c nh tranh b t h p pháp, tranh giành th tr ng, đáng phê phánủ ệ ướ ề ườ ợ ư ạ ấ ợ ị ườ nh t là nh ng th đo n h giá, phá giá khi xu t kh u hàng hoá. Trong b i c nh kinh t th gi i và khu v c hi n nay, khiấ ữ ủ ạ ạ ấ ẩ ố ả ế ế ớ ự ệ cu c c nh tranh v ch t l ng và giá c hàng hoá di n ra gay g t, chúng ta đ cao vi c nâng cao kh năng c nh tranhộ ạ ề ấ ượ ả ễ ắ ề ệ ả ạ c a m i doanh nghi p l i càng ph i đ cao tính t p th , truy n th ng đoàn k t dân t c trong kinh doanh.ủ ỗ ệ ạ ả ề ậ ể ề ố ế ộ Do v y, c n đ c bi t phát huy vai trò c a các hi p h i doanh nghi p. Đó là nh ng t ch c xã h i – ngh nghi p nh mậ ầ ặ ệ ủ ệ ộ ệ ữ ổ ứ ộ ề ệ ằ khai thác m i ngu n l c c a xã h i, k c thu hút tài tr t bên ngoài, đ phát tri n các ho t đ ng tr giúp m t cách tr cọ ồ ự ủ ộ ể ả ợ ừ ể ể ạ ộ ợ ộ ự ti p, có hi u qu thi t th c, kh c ph c nh ng y u kém c a doanh nghi p. Các hi p h i doanh nghi p có th cung c pế ệ ả ế ự ắ ụ ữ ế ủ ệ ệ ộ ệ ể ấ nhi u lo i d ch v đa d ng cho h i viên (nh cung c p thông tin, t v n, đào t o), cùng nhau th ng th o gi i quy tề ạ ị ụ ạ ộ ư ấ ư ấ ạ ươ ả ả ế nh ng v n đ c th mà tong doanh nghi p riêng l không t gi i quy t đ c đ b o đ m l i ích c a m i ngành ngh ,ữ ấ ề ụ ể ệ ẻ ự ả ế ượ ể ả ả ợ ủ ỗ ề b o đ m văn hoá doanh nghi p, kh c ph c nh ng khi m khuy t c a th tr ng. Đ ng nhiên, l i ích c a doanh nghi pả ả ệ ắ ụ ữ ế ế ủ ị ườ ươ ợ ủ ệ ph i g n bó hài hòa v i l i ích c a c ng đ ng, c a toàn xã h i, không nên ch đ n thu n coi tr ng l i ích c a doanhả ắ ớ ợ ủ ộ ồ ủ ộ ỉ ơ ầ ọ ợ ủ nghi p cùng ngành ngh tr thành l i ích ph ng h i.Đ ng th i hi p h i doanh nghi p cũng đ c t o đi u ki n đ làm t tệ ề ở ợ ườ ộ ồ ờ ệ ộ ệ ượ ạ ề ệ ể ố vai trò c u n i gi a h i viên v i c quan c a Chính ph , đ i di n và b o v quy n l i h p pháp c a doanh nghi p, nh t làầ ố ữ ộ ớ ơ ủ ủ ạ ệ ả ệ ề ợ ợ ủ ệ ấ trong vi c tham gia so n th o các văn b n quy ph m pháp lu t liên quan đ n s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p.ệ ạ ả ả ạ ậ ế ả ấ ủ ệ Ba là, hình thành và phát huy văn hoá doanh nghi p tr c h t là ph i d a vào con ng i. Đó là vì phát tri n doanh nhânệ ướ ế ả ự ườ ể không ch tăng v n, tăng l i nhu n, tăng thu nh p cho ng i lao đ ng mà còn ph i t o ra môi tr ng văn hoá doanhỉ ố ợ ậ ậ ườ ộ ả ạ ườ nghi p ti n b cũng t c là t o ra m t s c m nh t ng th c k t và c vũ ng i lao đ ng trong doanh nghi p lao đ ngệ ế ộ ứ ạ ộ ứ ạ ổ ể ố ế ổ ườ ộ ệ ộ sáng t o v i ni m tin, m t lý t ng cao đ p.Văn hoá doanh nghi p là lý t ng và các nguyên t c chi ph i hành đ ng c aạ ớ ề ộ ưở ẹ ệ ưở ắ ố ộ ủ doanh nghi p cũng nh c a m i thành viên là h giá tr t o nên ngu n l c cho s phát tri n b n v ng c a m t doanhệ ư ủ ỗ ệ ị ạ ồ ự ự ể ề ữ ủ ộ nghi p, do v y, càng c n thi t phát huy nhân t con ng i trong doanh nghi p. Trình đ nhân l c c a ta hi n nay đangệ ậ ầ ế ố ườ ệ ộ ự ủ ệ còn th p so v i yêu c u (k c trình đ c a ng i lao đ ng cũng nh c a ng i qu n lý doanh nghi p) càng làm n i b t ýấ ớ ầ ể ả ộ ủ ườ ộ ư ủ ườ ả ệ ổ ậ nghĩa h t s c c p bách c a vi c b i d ng và phát huy nhân t con ng i trong khi xây d ng văn hoá doanh nghi p.ế ứ ấ ủ ệ ồ ưỡ ố ườ ự ệ Có th nêu lên ba c p đ trong vi c phát huy nhân t con ng i trong doanh nghi p; c p đ th nh t là nâng cao năngể ấ ộ ệ ố ườ ệ ấ ộ ứ ấ l c ti m tàng c a m i công nhân, viên ch c (thông qua bi n pháp giáo d c, đào t o v kinh t , công ngh , qu n lý ); c pự ề ủ ỗ ứ ệ ụ ạ ề ế ệ ả ấ đ th hai là bi n năng l c ti m tàng đó thành hi n th c, thông qua các bi n pháp khuy n khích, kích thích s c sáng t oộ ứ ế ự ề ệ ự ệ ế ứ ạ trong lao đ ng s n xu t; c p đ th ba là t p trung cho đ c các ti m l c cá nhân c a công nhân viên ch c vào vi c th cộ ả ấ ấ ộ ứ ậ ượ ề ự ủ ứ ệ ự hi n m c tiêu c a doanh nghi p , thông qua các bi n pháp t ch c qu n lý s n xu t và nhân s . C p đ th ba có ýệ ụ ủ ệ ệ ổ ứ ả ả ấ ự ấ ộ ứ nghĩa đ c bi t quan tr ng b i vì văn hoá doanh nghi p không ph i k t qu c a s phát tri n t phát trong quá trình s nặ ệ ọ ở ệ ả ế ả ủ ự ể ự ả xu t kinh doanh mà nó đ c đ nh h ng xây d ng và hình thành trong ý th c t giác c a ng i qu n lý doanh nghi p,ấ ượ ị ướ ự ứ ự ủ ườ ả ệ bi u hi nn t p trung qu n lý doanh nghi p, b i ng i qu n lý doanh nghi p. Do v y, ph i đào t o và tr ng d ng đ i ngũể ệ ậ ả ệ ở ườ ả ệ ậ ả ạ ọ ụ ộ doanh nhân n m đ c và v n d ng đ c văn hoá doanh nghi p vào trong tong ho t đ ng s n xu t kinh doanh cuaắ ượ ậ ụ ượ ệ ạ ộ ả ấ doanh nghi p, trong quan h v i các đ i tác cũng nh trong công vi c qu n lý, đi u hành n i b doanh nghi p .ệ ệ ớ ố ư ệ ả ề ộ ộ ệ B n là, văn hoá doanh nghi p c a t ng doanh nghi p Vi t Nam có nh ng nét chung c a văn hoá doanh nghi p Vi t Namố ệ ủ ừ ệ ệ ữ ủ ệ ệ và nh ng nét riêng c a t ng doanh nghi p. Nh ng nét riêng y là c a quý đ c s c, là truy n th ng t t đ p, đ c đáo c aữ ủ ừ ệ ữ ấ ủ ặ ắ ề ố ố ẹ ộ ủ t ng doanh nghi p. Ví d nét đ c đáo c a doanh nghi p A la r t nhã nh n, chu đáo v i khách hàng và đ i tác, nét đ cừ ệ ụ ộ ủ ệ ấ ặ ớ ố ộ đáo c a doanh nghi p B là nhi u sáng ki n v n d ng công ngh cao, nét đ c đáo c a doanh nghi p C là t n tình b iủ ệ ề ế ậ ụ ệ ộ ủ ệ ậ ồ d ng, đào tào ngu n nhân l c và phát tri n con ng i.ưỡ ồ ự ể ườ M i doanh nghi p ph i hình thành đ c nh ng nét chung c a văn hoá doanh nghi p Vi t Nam và t o l p đ c m t sỗ ệ ả ượ ữ ủ ệ ệ ạ ậ ượ ộ ố nét riêng. Không tr n l n d c c a văn hoá doanh nghi p mình. Có th nói văn hoá doanh nghi p là cái nhãn hi u, cáiộ ẫ ượ ủ ệ ể ệ ệ "mác" vinh quang c a doanh nghi p, ni m t hào c a doanh nghi p (và có th c a c ngành, c đ a ph ng, c đ tủ ệ ề ự ủ ệ ể ủ ả ả ị ươ ả ấ 58 n c) đ c l u truy n và b i đ p t th h này sang th h khác các công nhân và cán b c a doanh nghi p. Chúng taướ ượ ư ề ồ ắ ừ ế ệ ế ệ ộ ủ ệ đang nh n m nh vi c t o d ng và b o v th ng hi u c a doanh nghi p; đó là vì th ng hi u là m t b ph n không thấ ạ ệ ạ ự ả ệ ươ ệ ủ ệ ươ ệ ộ ộ ậ ể thi u c a văn hoá doanh nghi p, th hi n uy tín, v th c a s n ph m, c a doanh nghi p, là tài s n đ c xây d ng, tíchế ủ ệ ể ệ ị ế ủ ả ẩ ủ ệ ả ượ ự t m t cách có ý th c trong quá trình phát tri n c a doanh nghi p. Th ng hi u là ni m t hào c a doanh nghi p, t o raụ ộ ứ ể ủ ệ ươ ệ ề ự ủ ệ ạ ni m tin c a ng i tiêu dùng đ i v i s n ph m và d ch v mà doanh nghi p cung ng; trong quá trình h i nh p kinh tề ủ ườ ố ớ ả ẩ ị ụ ệ ứ ộ ậ ế qu c t hi n nay vi c xây d ng và b o v th ng hi u càng có ý nghĩa c p bách.ố ế ệ ệ ự ả ệ ươ ệ ấ Môi tr ng cho văn hoá doanh nghi p ườ ệ Có th th y rõ: văn hoá doanh nghi p bao g m các y u t pháp lu t và đ o đ c. Văn hoá doanh nghi p không th hìnhể ấ ệ ồ ế ố ậ ạ ứ ệ ể thành m t cách t phát mà ph i đ c hình thành thông qua nhi u ho t đ ng c a b n thân m i doanh nghi p, m i doanhộ ự ả ượ ề ạ ộ ủ ả ỗ ệ ỗ nhân, c a Nhà n c và các t ch c xã h i. Th c ti n cho th y h th ng th ch , đ c bi t là th ch chính tr , th ch kinhủ ướ ổ ứ ộ ự ễ ấ ệ ố ể ế ặ ệ ể ế ị ể ế t , th ch hành chính, th ch văn hoá tác đ ng r t sâu s c đ n vi c hình thành và hoàn thi n văn hoá doanh nghi p.ế ể ế ể ế ộ ấ ắ ế ệ ệ ệ Xin nêu lên m t s đi m v th ch c n đ c quan tâm đ hình thành và ngày càng hoàn thi n văn hoá doanh nghi pộ ố ể ề ể ế ầ ượ ể ệ ệ phù h p v i đ c đi m n c ta.ợ ớ ặ ể ướ Tr c h t, đó là ướ ế kh i d y tinh th n kinh doanh trong nhân dân, khuy n khích m i ng i, m i thành ph n kinh t cùngơ ậ ầ ế ọ ườ ọ ầ ế hăng hái tìm cách làm gi u cho mình và cho đ t n c.ầ ấ ướ Xoá b quan ni m cho kinh doanh là x u, coi th ng th ng m i,ỏ ệ ấ ườ ươ ạ ch coi tr ng quan ch c, không coi tr ng th m chí đ k doanh nhân. Xoá b tâm lý l i, d a vào bao c p c a Nhà n c,ỉ ọ ứ ọ ậ ố ỵ ỏ ỉ ạ ự ấ ủ ướ đ cao nh ng nhân t m i trong kinh doanh, nh ng ý t ng sáng t o, sáng ki n tăng năng xu t lao đ ng, tăng kh năngề ữ ố ớ ữ ưở ạ ế ấ ộ ả c nh tranh c a hàng hoá. Tôn vinh nh ng doanh nhân năng đ ng, sáng t o, kinh doanh đ t hi u qu cao, có ý chí v nạ ủ ữ ộ ạ ạ ệ ả ươ lên, làm r ng r th ng hi u Vi t Nam trên th tr ng th gi i.ạ ỡ ươ ệ ệ ị ườ ế ớ Trong th c t , tr i qua nh ng năm đ i m i, b ng th nghi m c a b n thân cũng nh c a m i gia đình, ngày nay, nhânự ế ả ữ ổ ớ ằ ể ệ ủ ả ư ủ ỗ dân ta đã th y rõ vi c chuy n đ i t k ho ch hoá t p trung sang th ch kinh t th tr ng là t t y u; thái đ c a dânấ ệ ể ổ ừ ế ạ ậ ể ế ế ị ườ ấ ế ộ ủ chúng đ i v i kinh t th tr ng là thái đ thi n c m. V n đ còn l i là các c quan Nhà n c ph i ti p t c thay đ i t duyố ớ ế ị ườ ộ ệ ả ấ ề ạ ơ ướ ả ế ụ ổ ư qu n lý, đ xu t nh ng ch tr ng, chính sách qu n lý đ m nh đ khuy n khích h n n a tinh th n kinh doanh trong cácả ề ấ ữ ủ ươ ả ủ ạ ể ế ơ ữ ầ thành ph n kinh t , t o môi tr ng thu n l i v th ch và tâm lý xã h i cho s phát tri n kinh t t nhân, xoá b s phânầ ế ạ ườ ậ ợ ề ể ế ộ ự ể ế ư ỏ ự bi t đ i x đ i v i kinh t t nhân k c trong t duy cũng nh trong các ch tr ng, chính sách c th .ệ ố ử ố ớ ế ư ể ả ư ư ủ ươ ụ ể Hai là, Nhà n c ướ c n ti p t c hoàn ch nh h th ng th ch kinh t th tr ng đ nh h ng xã h i ch nghĩa ầ ế ụ ỉ ệ ố ể ế ế ị ườ ị ướ ộ ủ nh m t o l pằ ạ ậ đ ng b các y u t c a th tr ng, t ng b c hình thành th ch kinh t th tr ng phù h p v i đ c đi m n c ta. Th cồ ộ ế ố ủ ị ườ ừ ướ ể ế ế ị ườ ợ ớ ặ ể ướ ự t cho th y, th ch kinh t có tác đ ng r t l n đ i v i vi c hình thành văn hoá doanh nghi p. Do đó, đi u c n nh n m nhế ấ ể ế ế ộ ấ ớ ố ớ ệ ệ ề ầ ấ ạ là th ch kinh t ph i đ s c khuy n khích doanh nhân phát huy truy n th ng văn hoá trong kinh doanh c a cha ông, bể ế ế ả ủ ứ ế ề ố ủ ổ sung nh ng nhân t m i trong văn hoá doanh nghi p c a th i đ i, k t h p ch t ch gi a truy n th ng và hi n đ i, b oữ ố ớ ệ ủ ờ ạ ế ợ ặ ẽ ữ ề ố ệ ạ ả đ m cho kinh t th tr ng tri n khai lành m nh, đ t hi u qu cao, văn hoá doanh nghi p đ c hình thành v i nh ng đ cả ế ị ườ ể ạ ạ ệ ả ệ ượ ớ ữ ặ đi m c a n c ta.ể ủ ướ Th ch đó ph i chú tr ng khuy n khích doanh nghi p xác đ nh đúng đ n chi n l c kinh doanh, có m c tiêu ph n đ uể ế ả ọ ế ệ ị ắ ế ượ ụ ấ ấ lâu dài nâng cao s c c nh tranh, có ch ng trình làm ăn căn c theo đ nh h ng quy ho ch, k ho ch chuy n đ i c c uứ ạ ươ ơ ị ướ ạ ế ạ ể ổ ơ ấ c a n n kinh t , không nh ng ph i thành công trong n c mà còn v n ra th gi i, đ t hi u qu cao trong h i nh p kinhủ ề ế ữ ả ướ ươ ế ớ ạ ệ ả ộ ậ t qu c t , kh c ph c tâm lý kinh doanh cò con, manh mún, không đ u t l n, làm ăn lâu dài.ế ố ế ắ ụ ầ ư ớ Th ch đó cũng ph i khuy n khích doanh nghi p th c hi n các bi n pháp h p pháp trong vi c m u c u l i ích cá nhân,ế ế ả ế ệ ự ệ ệ ợ ệ ư ầ ợ đ t l i nhu n cao cho doanh nghi p và doanh nhân, đ ng nhiên có s k t h p hài hoà v i l i ích toàn xã h i nh ngạ ợ ậ ệ ươ ự ế ợ ớ ợ ộ ư không vì th mà đi đ n tri t tiêu l i ích cá nhân cũng t c là tri t tiêu d ng l c kinh doanh. Đ ng th i, ph i ngăn ch nế ế ệ ợ ứ ệ ộ ự ồ ờ ả ặ nh ng hành vi vi ph m pháp lu t, gian l n th ng m i, nh ng ki u làm ăn phi văn hoá, ch y chat cv a sau, l i d ng cácữ ạ ậ ạ ươ ạ ữ ể ạ ử ợ ụ quan h không lành m nhk đ ki m l i. Doanh nghi p ph i tôn tr ng, đ c bi t là gi ch tín đ i v i khách hàng và đ i tácệ ạ ể ế ờ ệ ả ọ ặ ệ ữ ữ ố ớ ố kinh doanh. Th ch đó ph i khuy n khích m i thành ph n kinh t , kh c ph c phân bi t đ i x , b o đ m cho các thành ph n kinh tể ế ả ế ọ ầ ế ắ ụ ệ ố ử ả ả ầ ế h p tác và c nh tranh bình đ ng trong khuôn kh lu t pháp; kh c ph c tình tr ng bi n đ c quy n nhà n c thành đ cợ ạ ẳ ổ ậ ắ ụ ạ ế ộ ề ướ ộ quy n doanh nghi p, t o ra c nh tranh không bình đ ng, t o ra c nh tranh không bình đ n, nh ng kho n l i nhu n khôngề ệ ạ ạ ẳ ạ ạ ẳ ữ ả ợ ậ do tài năng kinh doanh c a doanh nghi p mà do v th đ c quy n mang l i, nh ng đi m d n đ n tri t tiêu văn hoá doanhủ ệ ị ế ộ ề ạ ữ ể ẫ ế ệ nghi p. Đi u c p bách là Nhà n c ph i có các qui ph m pháp lu t v khuy n khích c nh tranh h p pháp, ki m soát vàệ ề ấ ướ ả ạ ậ ề ế ạ ợ ể h n ch đ c quy n.ạ ế ộ ề 59 Th ch đó cũng ph i chú tr ng nhân t con ng i, phát tri n con ng i, đ c bi t coi tr ng vi c b i d ng nhân tài, đãiể ế ả ọ ố ườ ể ườ ặ ệ ọ ệ ồ ưỡ ng x ng đáng, tôn vinh doanh nhân gi i. Trong doanh nghi p, đó là đ m b o thu nh p h p pháp c a ch doanh nghi pộ ứ ỏ ệ ả ả ậ ợ ủ ủ ệ t nhân, là tôn tr ng quy n và l i ích h p pháp c a ng i lao đ ng, đ i x bình đ ng, t o ra môi tr ng hoà thu n, s cư ọ ề ợ ợ ủ ườ ộ ố ử ẳ ạ ườ ậ ự ố k t, chung s chung lòng t p trung vào vi c th c hi n m c tiêu kinh doanh, vì s phát tri n b n v ng c a doanh nghi pế ứ ậ ệ ự ệ ụ ự ể ề ữ ủ ệ và l i ích c a m i thành viên trong doanh nghi p.ợ ủ ỗ ệ Ba là, vi c hình thành văn hoá doanh nghi p cũng đòi h i đ y m nh cu c c i cách hành chính dân ch , trong s ch, v ngệ ệ ỏ ẩ ạ ộ ả ủ ạ ữ m nh, chuyên nghi p và hi n đ i hoá. Đây là m t yêu c u h t s c b c xúc đ i v i toàn b s phát tri n kinh t đ t n cạ ệ ệ ạ ộ ầ ế ứ ứ ố ớ ộ ự ể ế ấ ướ ũng nh đ i v i vi c hình thành văn hoá doanh nghi p n c ta hi n nay. Đi u c n nh n m nh hi n nay là ti p t c xoá bư ố ớ ệ ệ ướ ệ ề ầ ấ ạ ệ ế ụ ỏ c ch "xin-cho", xoá b nh ng th t c hành chính r m rà gây t n kém, tăng chi phí đ u t và gi m năng l c c nh tranhơ ế ỏ ữ ủ ụ ườ ố ầ ư ả ự ạ c a hàng hó. Ph i s p x p l i b máy tinh g n, kh c ph c ch ng chéo, quan liêu, nâng cao hi u l c và hi u qu c a bủ ả ắ ế ạ ộ ọ ắ ụ ồ ệ ự ệ ả ủ ộ máy hành chính trong qu n lý đi u hành. Vi c lành m nh hoá cán b , công ch c là r t c n thi t đ kh c ph c tình tr ngả ề ệ ạ ộ ứ ấ ầ ế ể ắ ụ ạ m t s công ch c do kém năng l c và ph m ch t không nh ng đã làm sai l ch nh ng ch tr ng đúng đ n c a Đ ng vàộ ố ứ ự ẩ ấ ữ ệ ữ ủ ươ ắ ủ ả Nhà n c gây tr ng i, phi n hà d i v i doanh nghi p trong s n xu t kinh doanh, mà trong không ít tr ng h p đã câuướ ở ạ ề ố ớ ệ ả ấ ườ ợ k t, ti p tay cho nh ng hành vi tiêu c c, vi ph m pháp lu t c a doanh nghi p, làm x u văn hoá doanh nghi p. ế ế ữ ự ạ ậ ủ ệ ấ ệ R t c n phát tri n m t cáh th ng xuyên, đ nh kỳ các cu c ti p xúc tr c ti p gi a c quan nhà n c v i doanh nghi p, đấ ầ ể ộ ườ ị ộ ế ự ế ữ ơ ướ ớ ệ ể cùng trao đ i ý ki n v vi c th c hi n các c ch , chính sách, qua đó doanh nghi p hi u thêm n i dung các c ch , chínhổ ế ề ệ ự ệ ơ ế ệ ể ộ ơ ế sách và c quan Nhà n c cũng nghe đ c tâm t , nguy n v ng c a doanh nghi p, n m thêm th c t giúp cho vi cơ ướ ượ ư ệ ọ ủ ệ ắ ự ế ệ ho ch đ nh chính sách đ c sát th c t h n. Các c quan Nhà n c c n t o thói quen làm vi c v i hi p h i doanhạ ị ượ ự ế ơ ơ ướ ầ ạ ệ ớ ệ ộ nghi p, tôn tr ng vcác quy n c a Hi p h i, l ng nghe và gi i quy t đúng pháp lu t nh ng ki n ngh c a Hi p h i doanhệ ọ ề ủ ệ ộ ắ ả ế ậ ữ ế ị ủ ệ ộ nghi p. Đây cũng chính là m t n i dung quan tr ng trong văn hoá qu n lý.ệ ộ ộ ọ ả Nh v y, văn hoá doanh nghi p ch có th đ c xây d ng và hình thành trong môi tr ng văn hoá lãnh đ o, văn hoáư ậ ệ ỉ ể ượ ự ườ ạ qu n lý đ c đ i m i, nâng cao, đúng t m, có nh h ng tích c c tr l i đ i v i văn hoá doanh nghi p.ả ượ ổ ớ ầ ả ưở ự ở ạ ố ớ ệ Vũ Qu c Tu n ố ấ Chuyên gia cao c p ấ Ban Nghiên c u c a Th t ng Chính phứ ủ ủ ướ ủ 60