Tổng quan về kế toán tài chính

1 CH NG 1ƯƠ T NG QUAN V K TOÁN TÀI CHÍNHỔ Ề Ế 2 N I DUNG CH NGỘ ƯƠ • VAI TRÒ C A K TOÁNỦ Ế • MÔI TR NG PHÁP LÝ C A K TOÁNƯỜ Ủ Ế • CÁC NGUYÊN T C K TOÁN C B N, Ắ Ế Ơ Ả CÁC Y U T C A BÁO CÁO TÀI Ế Ố Ủ CHÍNH • S K TOÁNỔ Ế 3 1.1 VAI TRÒ C A K TOÁNỦ Ế Đ nh nghĩaị K toán là vi c thu th p, x lý, ki m ế ệ ậ ử ể tra, phân tích và cung c p thông tin ấ kinh t , tài chính d i hình th c giá tr , ế ướ ứ ị hi n v t và th i gian lao đ ngệ ậ ờ ộ (theo Lu t K toán ban hành 17/06/2003)ậ ế 4 1.1 VAI TRÒ C A K TOÁNỦ Ế • Vai trò c a k toánủ ế Cung c p thông tin kinh t tài chính ấ ế cho nh ng đ i t ng có nhu c u s ữ ố ượ ầ ử d ng thông tin.ụ Đ i t ng s d ng thông tin:ố ượ ử ụ - Trong n i b doanh nghi pộ ộ ệ - Bên ngoài doanh nghi pệ 5 1.1 VAI TRÒ C A K TOÁNỦ Ế • K toán tài chínhế - K toán tài chính là vi c thu ế ệ th p, x lý, ki m tra, phân tích ậ ử ể và cung c p thông tin kinh t , ấ ế tài chính b ng báo cáo tài ằ chính cho đ i t ng có nhu ố ượ c u s d ng thông tin c a đ n ầ ử ụ ủ ơ v k toán ị ế - Cung c p thông tin ch y u ấ ủ ế cho nh ng đ i t ng bên ữ ố ượ ngoài DN. - Có tính pháp l nh, mang tính ệ ch t b t bu cấ ắ ộ - BCTC: mang tính th ng nh tố ấ • Kế toán qu n trả ị - K toán qu nế ả trị là vi c thu ệ th p, x lý, phân tích và cung ậ ử c p thông tin kinh t , tài chính ấ ế theo yêu c u qu n tr và quy t ầ ả ị ế đ nh kinh t , tài chính trong n i ị ế ộ b đ n v k toán ộ ơ ị ế - Ch cung c p thông tin cho n i ỉ ấ ộ b DN.ộ - Không có tính pháp l nh, th c ệ ự hi n theo yêu c u qu n lý c a ệ ầ ả ủ t ng DNừ - BCQT: Hình th c, n i dung, ứ ộ th i đi m l p: theo yêu c u ờ ể ậ ầ t ng DNừ 6 1.2 MÔI TR NG PHÁP LÝ C A K TOÁNƯỜ Ủ Ế Bao g m:ồ - Lu t k toánậ ế - H th ng chu n m c k toánệ ố ẩ ự ế - Ch đ k toánế ộ ế 7 1.2 MÔI TR NG PHÁP LÝ C A K TOÁNƯỜ Ủ Ế • LU T K TOÁNẬ Ế Đ c Qu c h i thông qua ngày 17/06/2003, có hi u l c ượ ố ộ ệ ự 01/01/2004. Lu t k toán là văn b n pháp lý cao nh t, quy đ nh nh ng v n đ ậ ế ả ấ ị ữ ấ ề mang tính nguyên t c và làm c s n n t ng đ xây d ng Chu n ắ ơ ở ề ả ể ự ẩ m c k toán và Ch đ h ng d n k toánự ế ế ộ ướ ẫ ế Lu t k toán đã đ a ra nh ng quy đ nh chung v đ i t ng áp ậ ế ư ữ ị ề ố ượ d ng, ph m vi đi u ch nh Lu t; v nhi m v , yêu c u nguyên t c ụ ạ ề ỉ ậ ề ệ ụ ầ ắ k toán; v đ n v tính s d ng trong k toán, kỳ k toán; v giá tr ế ề ơ ị ử ụ ế ế ề ị c a tài li u, s li u k toán;... ủ ệ ố ệ ế Lu t k toán còn quy đ nh nh ng v n đ c th v : n i dung công ậ ế ị ữ ấ ề ụ ể ề ộ tác k toán; t ch c b máy k toán và ng i làm k toán; ho t ế ổ ứ ộ ế ườ ế ạ đ ng ngh nghi p k toán; qu n lý Nhà n c v k toán. ộ ề ệ ế ả ướ ề ế 8 1.2 MÔI TR NG PHÁP LÝ C A K TOÁNƯỜ Ủ Ế • H TH NG CHU N M C K TOÁNỆ Ố Ẩ Ự Ế Chu n m c k toán là nh ng quy đ nh và ẩ ự ế ữ ị h ng d n các nguyên t c, n i dung, ướ ẫ ắ ộ ph ng pháp và th t c k toán c b n, ươ ủ ụ ế ơ ả chung nh t, làm c s ghi chép k toán và ấ ơ ở ế l p Báo cáo tài chính nh m đ t đ c s ậ ằ ạ ượ ự đánh giá trung th c, h p lý khách quan v ự ợ ề th c tr ng tài chính và k t qu kinh doanh ự ạ ế ả c a doanh nghi pủ ệ 9 1.2 MÔI TR NG PHÁP LÝ C A K TOÁNƯỜ Ủ Ế Đ n nay, B Tài chính đã ban hành ế ộ đ c 26 chu n m c, chia làm 3 nhóm:ượ ẩ ự - Nhóm th nh t: Chu n m c chung (chu n m c s ứ ấ ẩ ự ẩ ự ố 1) - Nhóm th hai : Nhóm chu n m c k toán c th ứ ẩ ự ế ụ ể liên quan đ n các y u t c a báo cáo tài chínhế ế ố ủ - Nhóm th ba : Nhóm chu n m c liên quan đ n ứ ẩ ự ế vi c l p các báo cáo tài chínhệ ậ . 10 Thu c nhóm th hai bao g m các chu n m c:ộ ứ ồ ẩ ự • Chu n m c s 2 – Hàng t n khoẩ ự ố ồ • Chu n m c s 3 – Tài s n c đ nh h u hình ẩ ự ố ả ố ị ữ • Chu n m c s 4 – Tài s n c đ nh vô hìnhẩ ự ố ả ố ị • Chu n m c s 5 – B t đ ng s n đ u tẩ ự ố ấ ộ ả ầ ư • Chu n m c s 6 – Thuê tài s n ẩ ự ố ả • Chu n m c s 7 – K toán các kho n đ u t vào công ty liên k tẩ ự ố ế ả ầ ư ế • Chu n m c s 8 – Thông tin tài chính v nh ng kho n v n góp liên doanhẩ ự ố ề ữ ả ố • Chu n m c s 10 – nh h ng c a vi c thay đ i t giá h i đoáiẩ ự ố Ả ưở ủ ệ ổ ỷ ố • Chu n m c s 11– H p nh t kinh doanhẩ ự ố ợ ấ • Chu n m c s 14 – Doanh thu và thu nh p khácẩ ự ố ậ • Chu n m c s 15 – H p đ ng xây d ngẩ ự ố ợ ồ ự • Chu n m c s 16 – Chi phí đi vayẩ ự ố • Chu n m c s 17 – Thu thu nh p doanh nghi pẩ ự ố ế ậ ệ • Chu n m c s 18 – Các kho n d phòng, tài s n và n ti m tàngẩ ự ố ả ự ả ợ ề • Chu n m c s 19 – H p đ ng b o hi mẩ ự ố ợ ồ ả ể 11 Thu c nhóm th ba bao g m các chu n m c:ộ ứ ồ ẩ ự • Chu n m c s 21 – Trình bày báo cáo tài chínhẩ ự ố • Chu n m c s 23 – Các s ki n phát sinh sau ngày k t thúc kỳ k ẩ ự ố ự ệ ế ế toán năm • Chu n m c s 24 – Báo cáo l u chuy n ti n tẩ ự ố ư ể ề ệ • Chu n m c s 25 – Báo cáo tài chính h p nh t và k toán kho n ẩ ự ố ợ ấ ế ả đ u t vào công ty conầ ư • Chu n m c s 26 – Thông tin v các bên liên quanẩ ự ố ề • Chu n m c s 27 – Báo cáo tài chính gi a niên đẩ ự ố ữ ộ • Chu n m c s 28 – Báo cáo b ph nẩ ự ố ộ ậ • Chu n m c s 29 – Thay đ i chính sách k toán, c tính k toán ẩ ự ố ổ ế ướ ế và các sai sót • Chu n m c s 30 – Lãi trên c phi uẩ ự ố ổ ế • Riêng chu n m c s 22 – “Trình bày b sung báo cáo tài chính c a ẩ ự ố ổ ủ các ngân hàng và t ch c tài chính t ng t ”(không liên quan DN)ổ ứ ươ ự 12 1.2.3 CH Đ K TOÁNẾ Ộ Ế Ch đ k toán là nh ng quy đ nh và h ng d n v k ế ộ ế ữ ị ướ ẫ ề ế toán trong m t lĩnh v c ho c m t s công vi c c th ộ ự ặ ộ ố ệ ụ ể do c quan qu n lý nhà n c v k toán ho c t ch c ơ ả ướ ề ế ặ ổ ứ đ c c quan qu n lý nhà n c v k toán u quy n ượ ơ ả ướ ề ế ỷ ề ban hành Ch đ k toán DN hi n hành là ế ộ ế ệ ch đ k toán ế ộ ế doanh nghi p theo quy t đ nh 15/2006/QĐ- BTCệ ế ị ban hành ngày 20/3/2006. Ch đ này áp d ng cho t t c ế ộ ụ ấ ả các doanh nghi p thu c m i lĩnh v c, m i thành ph n ệ ộ ọ ự ọ ầ kinh t trong c n cế ả ướ 13 1.2.3 CH Đ K TOÁNẾ Ộ Ế Ch đ K toán doanh nghi p g m:ế ộ ế ệ ồ • Ch đ ch ng t k toán doanh ế ộ ứ ừ ế nghi pệ • H th ng tài kho n k toán doanh ệ ố ả ế nghi pệ • Ch đ s k toán và hình th c k ế ộ ổ ế ứ ế toán • H th ng báo cáo tài chínhệ ố 14 1.2.3 CH Đ K TOÁNẾ Ộ Ế • Bên c nh Ch đ k toán doanh nghi p theo ạ ế ộ ế ệ quy t đ nh 15/2006/QĐ- BTC, B Tài chính đã ế ị ộ ban hành ch đ k toán doanh nghi p nh ế ộ ế ệ ỏ và v a theo Quy t đ nh s 48/2006/QĐ-BTCừ ế ị ố . Ch đ k toán này áp d ng cho t t c các ế ộ ế ụ ấ ả doanh nghi p có quy mô nh và v a thu c m i ệ ỏ ừ ộ ọ lĩnh v c, m i thành ph n kinh t trong c n c là ự ọ ầ ế ả ướ công ty trách nhi m h u h n (TNHH), công ty c ệ ữ ạ ổ ph n, công ty h p danh, doanh nghi p t nhân ầ ợ ệ ư và h p tác xã. ợ 15 1.2.3 CH Đ K TOÁNẾ Ộ Ế • Do m t s lĩnh v c, ngành, m t s lo i hình ộ ố ự ộ ố ạ doanh nghi p có đ c thù trong ho t đ ng ệ ặ ạ ộ s n xu t kinh doanh, trong qu n lý nên trên ả ấ ả c s Ch đ k toán doanh nghi p chung, ơ ở ế ộ ế ệ B Tài chính nghiên c u xây d ng ban hành ộ ứ ự Ch đ , h ng d n k toán đ c thù áp d ng ế ộ ướ ẫ ế ặ ụ cho các loai hình, d ng doanh nghi p này ạ ệ nh : Ch đ k toán công ty ch ng khoán, ư ế ộ ế ứ ch đ k toán công ty b o hi m… ế ộ ế ả ể 16 1.3 CÁC NGUYÊN T C K TOÁN C B N, CÁC Ắ Ế Ơ Ả Y U T C A BÁO CÁO TÀI CHÍNHẾ Ố Ủ Theo chu n m c chung (VAS 1), các nguyên ẩ ự t c k toán c b n bao g m:ắ ế ơ ả ồ - C s d n tíchơ ở ồ - Ho t đ ng liên t cạ ộ ụ - Giá g cố - Phù h pợ - Nh t quánấ - Th n tr ngậ ọ - Tr ng y uọ ế 17 1.3 CÁC NGUYÊN T C K TOÁN C B NẮ Ế Ơ Ả • C S D N TÍCHƠ Ở Ồ Nguyên t c này quy đ nh m i nghi p v ắ ị ọ ệ ụ kinh t , tài chính phát sinh liên quan đ n ế ế tài s n, n ph i tr , v n ch s h u, ả ợ ả ả ố ủ ở ữ doanh thu, chi phí ph i đ c ghi s k ả ượ ổ ế toán vào th i đi m phát sinh, không ph ờ ể ụ thu c vào th i đi m th c t thu ho c th c ộ ờ ể ự ế ặ ự t chi ti n hay t ng t ng ti nế ề ươ ươ ề 18 1.3 CÁC NGUYÊN T C K TOÁN C B NẮ Ế Ơ Ả • HO T Đ NG LIÊN T CẠ Ộ Ụ Báo cáo tài chính ph i đ c l p trên c ả ượ ậ ơ s gi đ nh là doanh nghi p đang ho t ở ả ị ệ ạ đ ng liên t c và s ti p t c ho t đ ng ộ ụ ẽ ế ụ ạ ộ kinh doanh bình th ng trong t ng lai ườ ươ g nầ 19 1.3 CÁC NGUYÊN T C K TOÁN C B NẮ Ế Ơ Ả • GIÁ G CỐ Tài s n ph i đ c ghi nh n theo giá g c. ả ả ượ ậ ố Giá g c c a tài s n đ c tính theo s ti n ố ủ ả ượ ố ề ho c kho ng t ng đ ng ti n đã tr , ặ ả ươ ươ ề ả ph i tr ho c tính theo giá tr h p lý c a ả ả ặ ị ợ ủ tài s n đó vào th i đi m tài s n đ c ghi ả ờ ể ả ượ nh n. ậ 20 1.3 CÁC NGUYÊN T C K TOÁN C B NẮ Ế Ơ Ả • PHÙ H PỢ Nguyên t c này đòi h i vi c ghi nh n doanh thu ắ ỏ ệ ậ và chi phí ph i phù h p v i nhau. Khi ghi nh n ả ợ ớ ậ m t kho n doanh thu thì ph i ghi nh n m t ộ ả ả ậ ộ kho n chi phí t ng ng có liên quan đ n vi c ả ươ ứ ế ệ t o ra doanh thu đó. Chi phí t ng ng v i doanh ạ ươ ứ ớ thu bao g m: Chi phí c a kỳ k toán t o ra ồ ủ ế ạ doanh thu; chi phí c a các kỳ tr c ho c chi phí ủ ướ ặ ph i tr nh ng liên quan đ n doanh thu c a kỳ ả ả ư ế ủ đó. 21 1.3 CÁC NGUYÊN T C K TOÁN C B NẮ Ế Ơ Ả • NH T QUÁNẤ Các chính sách và ph ng pháp k toán ươ ế mà doanh nghi p đã l a ch n ph i đ c ệ ự ọ ả ượ áp d ng th ng nh t ít nh t là trong m t kỳ ụ ố ấ ấ ộ k toán năm. Tr ng h p có thay đ i ế ườ ợ ổ chính sách k toán và ph ng pháp k ế ươ ế toán đã ch n thì ph i gi i trình lý do và ọ ả ả nh h ng c a s thay đ i đó trong ph n ả ưở ủ ự ổ ầ thuy t minh báo cáo tài chính.ế 22 1.3 CÁC NGUYÊN T C K TOÁN C B NẮ Ế Ơ Ả • TH N TR NGẬ Ọ Th n tr ng là vi c xem xét, cân nh c, ậ ọ ệ ắ phán đoán c n thi t đ l p các c tính ầ ế ể ậ ướ k toán trong các đi u ki n không ch c ế ề ệ ắ ch nắ 23 1.3 CÁC NGUYÊN T C K TOÁN C B NẮ Ế Ơ Ả • TR NG Y UỌ Ế Thông tin đ c coi là tr ng y u trong ượ ọ ế tr ng h p n u thi u thông tin ho c s ườ ợ ế ế ặ ự thi u chính xác c a thông tin đó có th ế ủ ể làm sai l ch đáng k báo cáo tài chính, ệ ể làm nh h ng đ n quy t đ nh kinh t ả ưở ế ế ị ế c a ng i s d ng báo cáo tài chính.ủ ườ ử ụ 24 1.3 CÁC Y U T C A BCTCẾ Ố Ủ - Các y u t trong b ng cân đ i k toánế ố ả ố ế : Tài s n; N ph i tr ; V n ch s h uả ợ ả ả ố ủ ở ữ - Các y u t c a Báo cáo k t qu kinh ế ố ủ ế ả doanh: Doanh thu và thu nh p khác; chi ậ phí 25 1.4 S K TOÁNỔ Ế • S k toán dùng đ ghi chép, h th ng và ổ ế ể ệ ố l u gi toàn b các nghi p v kinh t , tài ư ữ ộ ệ ụ ế chính đã phát sinh theo n i dung kinh t ộ ế và theo trình t th i gian có liên quan đ n ự ờ ế doanh nghi p. ệ • S k toán g m s k toán t ng h p và ổ ế ồ ổ ế ổ ợ s k toán chi ti t.ổ ế ế 26 1.4 S K TOÁNỔ Ế Hình th c k toánứ ế là hình th c t ch c ứ ổ ứ s k toán, bao g m:ổ ế ồ - S l ng và k t c u số ượ ế ấ ổ - Trình t và ph ng pháp ghi sự ươ ổ - M i quan h gi a các lo i số ệ ữ ạ ổ 27 1.4 S K TOÁNỔ Ế • Các hình th c k toán áp d ng t i DN:ứ ế ụ ạ - Hình th c k toán Nh t ký chung;ứ ế ậ - Hình th c k toán Nh t ký - S Cái;ứ ế ậ ổ - Hình th c k toán Ch ng t ghi s ;ứ ế ứ ừ ổ - Hình th c k toán Nh t ký- Ch ng t ;ứ ế ậ ứ ừ - Hình th c k toán trên máy vi tính.ứ ế 28 1.4 S K TOÁNỔ Ế Căn c l a ch n hình th c k toán áp ứ ự ọ ứ ế d ng t i DN:ụ ạ - Quy mô c a DNủ - Đ c đi m ho t đ ng s n xu t kinh doanhặ ể ạ ộ ả ấ - Trình đ chuyên môn c a k toánộ ủ ế - Ph ng ti n tính toán s d ngươ ệ ử ụ 29 1.4 S K TOÁNỔ Ế HÌNH TH C NH T KÝ CHUNGỨ Ậ - S l ng và k t c u s :ố ượ ế ấ ổ S KT t ng h p: S cái, Nh t ký chung, ổ ổ ợ ổ ậ các Nh t ký đ c ậ ặ bi tệ S k toán chi ti t:ổ ế ế 30 31