Tính phức tạp, tính tổng hợp và sự phát triển theo thời gian không gian của mối quan hệ giữa các loài cây

Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm) 81 c)H÷u hiÖu ho¸ dinh d­ìng ®Êt: Dinh d­ìng trogn ®Êt phÇn lín lµ chÊt h÷u c¬ ph©n tö lín, bÞ dÊt hÊp phô tån t¹i trong thêi gian dµi, chØ cã th«ng qua qu¸ tr×nh h÷u hiÖu ho¸ chuyÓn chóng thµnh c¸c ion kho¸ng hoµ a trong n­íc hoÆc chÊt ph©n tö nhá míi ®­îc c©y hÊp thu lîi dông. H÷u hiÖu ho¸ dinh d­ìng ®Êt lµ mét qu¸ tr×nh phøc t¹p cã sù tham gia cña vi sinh vËt,chÊt tiÕt bé rÔ, vfa c¸c chÊt ho¸ häc trong ®Êt. NhiÒu nghiªn cøu chøung minh, rõng hçn giao th«ng qua nhiÒu con ®­êng kh¸c nhau ®Ó n©ng cao tÝnh h÷u hiÖu dinh d­ìng ®Êt. H÷u hiÖu ho¸ Nit¬ trong ®Êt lµ mét qu¸ tr×nh thùc hiÖn b»ng con ®­êng amoniac ho¸, nitrat ho¸ vµ hÖ thèng enzym , rõng hçn giao cã thÓ th«ng qua con d­êng h÷u hiÖu ho¸ chÊt Nit¬ nhê t¸c dông cña vi sinh vËt ®Êt. Nh­ do c©y hoÌ tån t¹i trong rõng b¹ch d­¬ng mµ c­êng ®é nitrat ho¸ t¨ng lªn. Sau 8 th¸ng hçn giao c­êng ®é amoniac ho¸ t¨ng lªn 33%, c­êng ®é nitrat ho¸ t¨ng lªn 68%, c­êng ®é t¸c dông cña hai loµi ®Òu t¨ng lªn 133% vµ 72,4%.Cho nªn hµm l­îng dinh d­ìng Nit¬ quanh bé rÔ t¨ng lªn v­ît qu¸ rõng thuÇn loµi gÊp 2-8 lÇn. Th«ng qua ¶nh h­ëng dinh d­ìng Nit¬ h÷u hiÖu trogn ®Êt hiÖu Ých t¸c dông cè ®Þnh Nit¬ cña c©y hße míi ®­îc ph¸t huy. Kho¸ng ho¸ dinh d­ìng chÊt Photpho lµ mét qu¸ tr×nh cµng phøc t¹p. P trong ®Êt chñ yÕu lµ chÊt h÷u c¬, tr¹ng th¸i kho¸ng vËt, hÊp hpäu vµ hoµ tan, mµ c©y chØ hÊp thu P tr¹ng th¸i hoµ tan víi l­îng rÊt thÊp trogn P cña ®Êt, cßn P kh¸c ph¶i chuyÓn ho¸ thµnh P hoµ tan mîi bÞ c©y hÊp thu lîi dông. Rõng hçn giao th«ng qua t¸c dông gi­u· c¸c loµi mµ thay ®æi tÝnh h÷u hiÖu cña P trong ®Êt, chñ yÕu b»ng mÊy con ®­êng: (1) N©ng cao ho¹t tÝnh cña ezym photphataza vµ vi sinh vËt trogn ®Êt tõ ®o mµ xóc tiÕn kho¸ng ho¸ P h÷u c¬ lµm t¨ng tªm hµm l­îng P h÷u hiÖu trong ®Êt, nh­u hçn giao d­¬ng vµ hoÌ, hån giao cµng lß vµ th«ng ®Òu cã t¸c dông ®so. (2) Thay ®æi qu¸ tr×nh hÊp phô mµ n©ng cao hµm l­îng P h÷u hiÖu trong ®Êt. Chñ yÕu th«ng qua c¸c chÊt tiÕt cña bé rÔ c¸c ion ©m cña mét sè axit h÷u c¬ trong c¸c s¶n phÈm ph©n gi¶i cµnh kh« l¸ rông vµ sù hÊp phô c¹nh tranh cña phèt ph¸t dÉn ®Õn l­înghiªn cøu hÊp phô l©n gi¶m xuèng kÕt qu¶ lµ lµm t¨ng tÝnh h÷u hiÖu cña P trong ®Êt.(3) thay ®æi tû lÖ l©n v« c¬ tån t¹i ëv h×nh thøc kh¸c nhau tõ ®ã lµm cho P trong ®Êt thµnh P v« c¬ vµ ®­îc c©y hÊp thu qua nhiÒu n¨m nghiªn cøu c©y liÔu hçn giao víi c©y th«ng sau 29 n¨m hµm l­îng P t¨ng lªn 17.6%, ®­êng kÝnh vµ chiÒu cao t¨ng 24.7-vµ 27.3% so víi rõng liÔu thuÇn loµi c¸c chÊt kh¸c nh­ s¾t nh«m còng ®­îc «xi ho¸ taoj thµnh c¸c chÊt h÷u hiÖu ®Ó xóc tiÕn sinh tr­ëng cña c©y liÔu. Sù h÷u hiÖu ho¸ dinh d­ìng i«n d­¬ng lµ th«ng qua chuyÓn ho¸ c©n b»ng ®éng th¸i, trong qu¸ tr×nh ®ã bé rÔ cña c©y tiÕt ra axit h÷u c¬ ®Ó lµm t¨ng tèc ®é chuyÓn ho¸ c¸c chÊt dinh d­ìng. C¸c loµi c©y kh¸c nhau ¶nh h­¬ngr h÷u hiÖu ho¸ dinh d­ìng kho¸ng chÊt còng kh¸c nhau trång rõng hçn giao loµi c©y môc ®Ých cã thÓ n©ng cao ®­îc t×nh h×nh dinh d­ìng ion d­¬ng bè trÝ nh÷ng loµi c©y hîp lý cã thÓ lµm t¨ng nhanh tèc ®é h÷u hiÖu ho¸ ion d­¬ng ë trong ®Êt cã n¬i l­îng kali so v­ãi rõng Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm) 82 d­¬ng thuÇn loµi t¨ng lªn 7 lÇn, so víi rõng hoÌ thuÇn loµi t¨ng lªn 5 lÇn. Tõ ®ã cã thÓ thÊy r»ng dinh d­ìng cña rõng hçn giao cã thÓ c¶i thiÖn ®­îc qu¸ tr×nh ho¸ häc sinh vËt ®¸t phøc t¹p. b) sù chuyÓn dÞch dinh d­ìng gi÷a c¸c loµi c©y: nhiÒu nghiªn cøu trong vµ ngoµi n­íc chøng minh r»ng hîp chÊt c¸c bon vµ dinh d­ìng cã thÓ chuyÓn dich trùc tiÕp gi÷a c¸c loµi c©y kh¸c nhau, sù chuyÓn dÞch ®ã lµ mét h×nh thøc quan träng t¸c dông gi÷a c¸c loµi cã ý nghÜa tÝch cùc lµm thay ®æi dinh d­ìng ë thùc vËt Liu JÝ Hang ph¸t hiÖn h¹t th«ng gieo vµo gi÷a c©y hä ®Ëu cã sù chuyÓn dÞch dinh d­ìng P. nh÷ng nghiªn cøu tiÕp theo chÊt dinh d­ìng kh«nghiªn cøu chØ chuyÓn dÞch lÉn nhau gi÷a c¸c loµi mµ cßn gióp ®ì t­¬ng hç cho nhau, VÝ dô trong rõng th«ng vµ hoÌ hçn giao sau 4 th¸ng th× c©y hoÌ ®· cã t¸c dông cè ®Þnh ®¹m hµm l­îng nit¬ t¨ng lªn 12% ®ång thêi dïng chÊt ®ång vÞ P32 ph¸t hiÖn chÊt P lµ chuyÓn dÞch cho c©y kh¸c sau khi hçn giao th× c©y d­¬ng ®­îc nhËn chÊt P nh­ng c©y hoÌ th× kh«ng nhËn ®­îc nh­ng trong rõng hçn giao chÊt l©n ë trong c©y d­¬ng chuyÓn cho c©y hoed víi c­êng ®é rÊt lín tõ ®ã cã thÓ thÊy c©y d­¬ng ®· chuyÓn P cho c©y hoÌ vµ c©y hoÌ ®· chuyÓn P cè ®Þnh cho c©y d­¬ng chóng ta ®· biÕt chÊt P vµ N cè ®Þnh cã t¸c dông xóc tiÕn sinh tr­ëng tõ ®ã c¶ hai loµi c©y hçn giao ®Óu t¨ng tr­ëng râ rÖt ®­¬ng nhiªn viÖc ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c mçi quan hÖ nµy trong rõng hçn giao cßn ph¶i tiÕp tôc nghiªn cøu thªm. 3.2.4 TÝnh phøc t¹p, tÝnh tæng hîp vµ sù ph¸t triÓn theo thêi gian kh«ng gian cña mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi c©y. a) TÝnh phøc t¹p ,tÝnh tæng hîp vµ chuçi t¸c dông gi÷a c¸c loµi c©y. t¸c dông t­¬ng hç gi÷a c¸c loµi c©y rõng hçn giao tån t¹i rÊt nhiÒu ph­¬ng thøc nh÷ng ph­¬ng thøc ®ã ¶nh h­ëng lÉn nhau vµ khèng chÕ lÉn nhau, trong mét lo¹i h×nh rõng hçn giao mét hoÆc mÊy ph­¬ng thøc chñ yÕu nhÊt g©y t¸c dông nh­ng kh«ng thÓ t¸ch rêi nh÷ng ¶nh h­ëng cña c¸c ph­¬ng thøc kh¸c, chóng cã t¸c dông tæng hîp thµnh mét chuçi tæng hîp cho nªn nã h×nh thµnh mét kh¸i niÖm tÝnh phøc t¹p vµ tÝnh tæng hîp vÒ c¸c loµi trong rõng hçn giao. Trong thêi kú nhÊt ®Þnh, trong chuçi t¸c dông lu«n lu«n cã mét hoÆc mÊy ph­¬ng thøc g©y t¸c dông quyÕt ®Þnh ta gäi lµ ph­¬ng thøc t¸c dông chñ ®¹o. chuçi t¸c dông ë s¬ ®å 3-7 cã thÓ thÊy ph­¬ng thøc t¸c dông chñ ®¹o cña mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi rõng hçn giao lµ c¶i thiÖn sù c¹nh tranh vµ ®iÒu hßa lîi dông dinh d­ìng ®Êt ¸nh s¸ng vµ n­íc tõ ®ã mµ c¶i thiÖn ®­îc tiÓu khÝ hËu n©ng cao ®­îc sè l­îng vµ ho¹t tÝnh vi sinh vËt t¸c dông ho¸ c¶m cña bé rÔ vµ chÊt tiÕt kh¸c c¶i thiÖn t¸c dông mèi quan hÖ cña phÇn trªn mÆt ®Êt cña c©y víi c¸c sinh vËt kh¸c . b) Ph¸t triÓn theo thêi gian kh«ng gian mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi. Ph­¬ng thøc t¸c dông chñ ®¹o mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi cògn thay ®æi theo thêi gian vµ kh«ng gian, vÝ dô hçn giao gi÷a c©y d­¬ng vµ c©y hoÌ ë Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm) 83 tuæi cßn non l©m phÇn ch­a khÐp t¸n bé rÔ ch­a tiÕp xóc nhau c¸c loµi c©y kh«ng can thiÖp lÉn nhau vµ sinh tr­ëng tù do; sau khi l©m phÇn ®· khÐp t¸n mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi biÓu hiÖn ë sù c¹nh tranh trong mét khoangr kh«ng gian vÒ ¸nh s¸ng, nhiÖt, n­íc vµ kh«ng khÝ kÕt qu¶ lµ do c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn tiÓu khÝ hËu sinh tr­ëng cña hai loµi c©y ®­îc ®iÒu chØnh vµ ph¸t triÓn m¹nh; sau 20 n¨m kÕt c©u l©m phÇn cµng hîp lý h×nh thµnh mét kÕt c©u nhiÒu tÇng. Lóc ®ã mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi l¹i biÓu hiÖn th«ng qua c¶i t¹o ®Êt cña c©y hoÌ mµ n©ng cao ®­îc dinh d­ìng N cña c©y d­¬ng, lóc nµy cã sù c¹nh tranh vÒ ¸nh s¸ng, nhiÖt , n­íc, dinh d­ìng , kh«ng khÝ nh­ng kh«ng ph¶i lµ t¸c dông chñ ®¹o sau khaáng 30 n¨m do sù chÌn Ðp cña c©y d­¬ng ®èi víi c©y hoÌ mµ chiÕm kh«ng gian tÇng chªn cña l©m phÇn sinh tr­ëng vµ ho¹t tÝnh cè ®Þnh N cña c©y hoÌ bÞ gi¶m xuèng lµm cho c©y hoÌ chÕt vµ kh« cµnh mÊt 60 – 70% . ph­¬ng thøc t¸c ®éng chñ ®¹o nóc nµy lµ sù c¹nh tranh kh«ng gian. NhiÒu khu rõng hçn giao xu thÕ biÕn ®æi ph­¬ng thøc t¸c dông chñ ®¹o gi÷a c¸c loµi theo kh«ng gian vµ ®iÒu kiÖn lËp ®Þa rÊt râ rÖt. Sù phøc t¹p vµ tæng hîp mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi trong rõng hçn giao vÉn cã tÝnh quy luËt cña nã nhËn thøc ®­îc mèi quan hÖ ®ã ta sÏ khèng chÕ ch¨m sãc rõng hçn giao trong kü thuËt ch¨m sãc rõng hçn giao ta ®· thÓ hiÖn ®Çy ®ñ vÊn ®Ò nµy. 3.3 Kü thuËt trång vµ ch¨m sãc rõng hçn giao. C«ng t¸c trång vµ ch¨m sãc rõng hçn giao ®· ®­îc triÓn khai gÇn mét nöa thÕ kû theo thèng kª ch­a ®Çy ®ñ rõng hçn giao lÊy gç ë Trung Quèc ®· v­ît qu¸ h¬n 100 tæ hîp, kü thuËt trång vµ ch¨m sãc rõng hçn giao dÇn dÇn ®­îc thµnh th¹o vµ hoµn thiÖn nh­ng viÖc ch¨m sãc rõng tù nhiªn th× vÉn cßn thiÕu thùc tiÔn cho nªn d­íi ®©y chØ tr×nh bµy kü thuËt rõng trång hçn giao ®ång thêi còng cã thÓ thu ®­îc nh÷ng thµnh qu¶ nghiªn cøu rõng tù nhiªn sau nµy. 3.3.1 §iÒu kiÖn øng dông rõng hçn giao vµ rõng thuÇn loµi. NÕu so s¸nh ®Æc ®iÓm cña rõng hçn giao vµ rõng thuÇn loµi ë trªn ta cã thÓ thÊy tÝnh ­u viÖt cña rõng hçn giao nªn trong s¶n xuÊt ph¶i tÝch cùc trång rõng hçn giao nh­ng kh«ng thÓ tõ ®ã mµ rót ra mét kÕt luËn bÊt cø n¬i nµo, bÊt cø t×nh h×nh nµo ®Òu ph¶i trång rõng hçn giao quyÕt ®Þnh trång ch¨m sãc rõng hçn giao hay rõng thuÇn loµi lµ mét vÊn ®Ò kh¸ phøc t¹p bëi v× nã kh«ng chØ tu«n theo mét quy luËt sinh vËt häc sinh th¸i häc mµ cßn bÞ khèng chÕ bëi ®iÒu kiÖn lËp ®Þa vµ môc tiªu trång vµ ch¨m sãc. Nãi chung cho r»ng cã thÓ c¨n cø vµo t×nh h×nh d­íi ®©y ®Ó quyÕt ®Þnh trång rõng hçn giao hay rõng thuÇn loµi. a) Trång rõng phßng hé, rõng phong c¶nh du lÞch, nhÊn m¹nh gi¸ trÞ phßng hé vµ c¶nh quan ®Ó ®i t×m tÝnh æn ®Þnh t¨ng c­êng thiªn nhiªn ho¸ th× nªn trång rõng hçn giao, trång vµ ch¨m sãc lo¹i rõng lÊy gç t¨ng s¶n trong mét thêi gian ng¾n cã thÓ thu ®­îc mét rõng kinh tÕ, Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm) 84 rõng lu©n phÈm cã lu©n kú khai th¸c ng¾n tiÖn cho viÖc qu¶n lý kinh doanh hoÆc t¨ng diÖn tÝch lÊy qu¶ th× cã thÓ trång rõng thuÇn loµi. b) Nh÷ng khu trång rõng vµ ®iÒu kiÖn lËp ®Þa v« cïng kh¾c nghiÖt( nh­ gËp mÆn, gËp n­íc, ghÌo dinh d­ìng. Kh« h¹n, nãi chung chØ cã mét sè Ýt loµi c©y sèng sãt) trong t×nh ®ã chØ cã thÓ trång rõng thuÇn loµi ngoµi ®iÒu kiÖn lËp ®Þa ®ã cã thÓ trång rõng hçn giao. c) Trong rõng tù nhiªn loµi c©y kh¸ phong phó tÇng thø phøc t¹p nªn dùa vµo tÝnh quy luËt sinh th¸i mµ trång rõng hçn giao vµ trång rõng theo môc tiªu cã thÓ trång rõng hçn giao hoÆc rõng thuÇn loµi. d) Trong s¶n xuÊt gç nhá chu kú ch¨m sãc ng¾n th× cã thÓ trång rõng thuÇn loµi ng­îc l¹i trong s¶n xuÊt kinh doanh gç lín th× ph¶i trång r­ng hçn giao ®Ó lîi dông tèt mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi kÐo dµi tÝnh æn ®Þnh sinh tr­ëng vµ thùc hiÖn lÊy ng¾n nu«i dµi. e) Ë nh÷ng vïng thu mét s¶n phÈm rõng ®éc nhÈt trong mét thêi kú cña dù ®Þnh theo mét nhu cÇu s¶n phÈm x· héi kh«ng thay ®æi th× nªn trång rõng thuÇn loµi ®Ó t¨ng nhanh cung cÊp s¶n phÈm ra thÞ tr­êng. Nh­ng nÕu nh­ thÞ tr­êng kh«ng lm tr¾c th× rõng hçn giao cµng rÔ thÝch øng víi biÕn ®æi cña thÞ tr­êng. f) NÕu kinh nghiÖm trång rõng hçn giao kh«ng ®Çy ®ñ ph¸t triÓn trªn diÖn tÝch lín cã thÓ g©y ra nh÷ng hiÖu qu¶ nghiªm träng, cã thÓ tr­íc hÕt trång rõng thuÇn loµi sau khi ®· n¾m v÷ng ®­îc nh÷ng kinh nghiÖm nhÊt ®Þnh l¹i trång rõng hçn giao. 3.3.2 Lo¹i h×nh hçn giao. a) Ph©n lo¹i c©y trång trong rõng hçn giao . Loµi c©y trong rõng hçn giao cã thÓ chia ra nh÷ng loµi c©y chñ yÕu loµi c©y m¹ vµ c©y bôi, loµi c©y chñ yÕu lµ loµi c© môc ®Ých cã hiÖu qu¶ phßng hé gi¸ trÞ kinh tÕ vµ gi¸ trÞ phong c¶nh cao. Sè l­îng trong rõng hçn giao lµ nhiÒu nhÊt, lµ loµi c©y ­u thÕ trong rõng hçn giao sè l­îng loµi c©y chñ yÕu cã nóc lµ m«tj loµi cã nóc lµ 2-3 loa×,. Loµi c©y b¹n lµ loµi c©y phèi hîp víi loµi c©y chñ yÕu trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh, ®ång thêi lµ loµi c©y gç t¹o ®iÒu kiÖn sinh tr­ëng ph¸t triÓn cña nã. Loµi c©y b¹n lµ loµi c©y thø yÕu sè l­îng c©y trong rõng kh«ng chiÕm ­u thÕ phÇn lín lµ c©y gç nhá cã t¸c dông bæ xung b¶o vÖ vµ c¶i t¹o ®Êt ®ång thêi còng cã thÒ phèi hîp víi loµi cay chñ yÕu ch¨m sãc l©m phÇn. Loµi c©y bôi lµ loµi c©y cïng sing tr­ëng víi c©y chñ yÕu vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sinh tr­ëng cña nã, rõng hçn giao c©y gç, c©y bôi lµ nh÷ng loµi c©y thø yÕu vÒ sè l­îng ph¶i tuú theo ®iÒu kiÖn lËp ®Þa mµ x¸c ®Þnh. T¸c dông chñ yÕu cña loµi c©y bôi lµ b¶o vÖ ®Êt ®ång thêi còng cã thÓ phèi hîp víi c©y chñ yÕu ®Ó thùc hiÖn ch¨m sãc l©m phÇn. b) lo¹i h×nh hçn giao lo¹i c©y, lo¹i h×nh hçn giao cã thÓ lµ mét tæ hîp kh¸c nhau gi÷a c©y b¹n vµ c©y bôi th«ng th­êng cã mÊy lo¹i sau. (1)Hçn giao loµi c©y chñ yÕu víi c©y chñ yÕu. Hçn giao hai hoÆc trªn hai loµi c©y môc ®Ých, phèi hîp hçn giao lo¹i nµy cã thÓ lîi dông ®Çy ®ñ Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm) 85 lo¹i ®Êt dång thêi cã thÓ thu ®­îc nhiÒu lo¹i gç ph¸t huy hiÖu Ých kh¸c cña chóng. Thêi gian vµ møc ®é xuÊt hiÖn m©u thuÉn gi÷a c¸c loµi sÏ kh¸c nhau tuú theo ®Æc ®iÓm sinh tr­ëng cña loµi vµ ®Æc ®iÓm sinh tr­ëng cña chóng, khi hai loµi c©y chñ yÕu ®Òu ­a s¸ng phÇn lín t¹o thµnh mét tÇng m©u thuÉn gi÷a c¸c loµi sÏ xuÊt hiÖn sím vµ khèc liÖt tiÕn tr×nh c¹nh tranh ph¸t triÓn nhanh ®iÒu chØnh sÏ khã kh¨n vµ dÔ bÞ mÊt thêi c¬. khi hai loµi c©y chñ yÕu ph©n biÖt ­a s¸ng vµ chÞu bãng sÏ h×nh thµnh nhiÒu tÇng t¸nmèi quan hÖ cã lîi gi÷a c¸c loµi kÐo dµi ra, m©u thuÉn chËm h¬n cho nªn nh÷ng l©m phÇn nh­ vËy th× kh¸ æn ®Þnh m©u thuÉn gi÷a c¸c loµi dÔ ®iªï chØnh. CÇn ph¶i chØ râ r»ng do tÝnh ®a d¹ng cña ph­¬ng thøc t¸c dông gi÷a c¸c loµi kh¸c nhau, cã lóc chØ c¨n cø vµo møc ®é t­¬ng tù cña ®Æc tÝnh sinh vËt häc cña chóng ®Ó ®­a ra nh÷ng ph¸n ®ãan hçn giao cã phï hîp hay kh«ng lóc trång rõng hçn giao cÇn ph¶i chó ý ®Çy ®ñ. Do tæ hîp cÊu thµnh nhiÒu loµi c©y gç cña nhiÒu loµi c©y chñ yÕu ®­îc gäi lµ lo¹i h×nh hçn giao c©y gç. ¸p dông lo¹i h×nh hçn giao nµy nªn chän lo¹i h×nh ®iÒu kiÖn lËp ®Þa tèt ®Ó ph¸t huy hiÖu Ých kinh tÕ, sinh th¸i lín nhÊt ®ång thêi chän mét ph­¬ng ph¸p hçn giao thÝch hîp dù phßng kh¶ n¨ng ph¸t sinh m©u thuÉn gay g¾t gi÷a c¸c loµi. (2)Hçn giao gi÷a loµi c©y chñ yÕu vµ loµi c©y b¹n, lo¹i h×nh nµy cã søc s¶n xuÊt l©m phÇn kh¸ cao, hiÖu Ých phßng hé kh¸ tèt, tÝnh æn ®Þnh m¹nh h¬n, phÇn lín lµ nhiÒu tÇng loµi c©y chñ yÕu ph¶i ë tÇng trªn cßn loµi c©y b¹n ph¶i ë tÇng d­íi, tæ thµnh mét tÇng rõng thø hai hoÆc rõng chÝnh phô. M©u thuÉn gi÷a lo¹i h×nh nµy lµ rÊt chËm bëi v× phÇn lín c¸c lo¹i c©y bôi lµ c©y chÞu bãng sinh tr­ëng chËm nãi chung lµ kh«ng g©y uy hiÕp nghتm träng víi loµi c©y chñ yÕu, mÆc dï m©u thuÉn gi÷a c¸c loµi lµ s©u s¾c nh­ng còng dÔ ®iÒu chØnh. Nãi chung lo¹i h×nh hçn giao nµy cã thÓ thÝch hîp víi nh÷ng n¬i cã ®iÒu kiÖn lËp ®Þa tèt. Do thêi kú trång rõng ban ®Çu cã thÓ xuÊt hiÖn loµi c©y chñ yÕu bÞ chÌn Ðp cho nªn cÇn ph¶i chó ý phèi hîp loµi c©y vµ chän nh÷ng ph­¬ng ph¸p vµ tû lÖ hçn giao thÝch hîp. (3)Hçn giao loµi c©y chñ yÕu vµ c©y bôi, c¸ch hçn giao nµy lµ lîi dông mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi kh«ng s©u s¾c l©m phÇn æn ®Þnh. Thêi kú ®Çu cña hçn giao c©y bôi cã thÓ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho sinh tr­áng loµi c©y chñ yÕu, sau khi khÐp t¸n do d­íi t¸n c©y kh«ng ®ñ ¸nh s¸ng tuæi thä cña nã sÏ giµ dÇn mét sè cã thÓ bÞ chÕt nh­ng nh÷ng c©y chÞu bãng l¹i tiÕp tôc sinh tr­ëng khi c¸c t¸n c©y rõng th­a ra c©y bôi sÏ xuÊt hiÖn hangf lo¹t ë d­íi t¸n rõng. Nãi chung t¸c dông cã lîi cña c©y bôi lµ rÊt lín nh­ng thêi gian kh«ng kÐo dµi sau khi c©y bôi chÕt trong rõng hçn giao cã thÓ ®Ó l¹i mét kh«ng gian dinh d­ìng kh¸ lín ë trong rõng c©y gç g©y ra t¸c dông ®iÒu chØnh mËt ®é l©m phÇn. M©u thuÉn gi÷a c©y chñ yÕu vµ c©y bôi còng dÔ ®iÒu chØnh, khi sinh tr­ëng cña loµi c©y chñ yÕu bÞ c¶n trë cã thÓ tiÕn hµnh chÆt c©y bôi ®Ó tiÕn hµnh t¸i sinh l¹i. Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm) 86 Lo¹i h×nh hçn giao c©y gç, c©y bôi th­êng ¸p dông ë nh÷ng n¬i ®iÒu kiÖn lËp ®Þa kÐm, ®iÒu kiÖn lËp ®Þa cµng kÐm th× tû träng c©y bôi ph¶i t¨ng nªn. ¸p dông lo¹i h×nh hçn giao gi÷a c©y gç c©y bôi còng ph¶i chän lo¹i h×nh hçn giao thÝch hîp. (4) Hçn giao loµi c©y chñ yÕu, c©y b¹n vµ c©y bôi. §©y lµ mét m« h×nh tæng hîp mang ®Æc ®iÓm cña c¶ 3 lo¹i h×nh trªn. Nãi chung th­êng ¸p dông ë nh÷ng n¬i cã ®iÒu kienÑ lËp ®Þa tèt. Th«ng qua ®ãng cöa rõng hoÆc hçn giao rõng trång vµ rõng tù nhiªn. PhÇn nhiÒu th­êng ¸p dông lo¹i h×nh nµy cã t¸c dông phßng hé rÊt tèt. Ngoµi c¸c ph­¬ng ph¸p trªn còng cã ng­êi trång hçn giao c©y l¸ kim vµ c©y l¸ réng, c©y ­a s¸ng vµ c©y chÞu bãng, c©y gç vµ c©y bôi. 3.3.3. Chän m« h×nh kÕt cÊu rõng hçn giao Muèn trång vµ ch¨m sãc rõng hçn giao, tr­íc hÕt ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc m« h×nh kÕt cÊu theo môc tiªu nhÊt ®Þnh. KÕt cÊu rõng hçn giao cã thÓ theo kÕt cÊu th¼ng ®øng mµ chia ra mét tÇng, hai tÇng hoÆc nhiÒu tÇng; theo kÕt cÊu n»m ngang mµ chia ra ph©n t¸n ®Òu vµ côm, theo kÕt cÊu tuæi mµ chia ra ®ång tuæi vµ kh¸c tuæi . Mçi mét h×nh thøc kÕt cÊu ®Òu cã m« h×nh tæ hîp cña nã( réng h¬n kh¸i niÖm lo¹i h×nh hçn giao), ®Òu cã mét néi dung sinh vËt häc s©u s¾c cña nã, ®Æc biÖt lµ Èn hµm mèi quan hÖ gi­u· c¸c loµi kh¸c nhau. X¸c ®Þnh m« h×nh kÕt cÊu theo môc tiªu trång vµ ch¨m sãc rõng hçn giao( nh­ m« h×nh rõng hçn giao nhiÒu tÇng ph©n bè ®Òu ®ång tuæi, hoÆc m« h×nh mét tÇng ph©n bè côm kh¸c tuæi) , quyÕt ®Þnh bëi môc tiªu hiÖu Ých chøc n¨ng trång ch¨m sãc rõng, quyÕt ®Þnh bëi ®iÒu kiÖn lËp ®Þa rõng vµ ®Æc tÝnh sinh vËt sinh th¸i häc cña c¸c loµi c©y chñ yÕu, vµ còng ph¶i xem xÐt ®Õn mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi trong t­¬ng lai cã ¶nh h­ëng g× ®Õn sù h×nh thµnh vµ kh¶ n¨ng duy tr× kÕt cÊu rõng hay kh«ng. M« h×nh kÕt cÊu rõng hçn giao hîp lý ®­îc x©y dùng trªn c¬ së ®iÒu chØnh hîp lý mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi. 3.3.4. Chän loµi c©y hçn giao. Trång rõng hçn giao tr­íc hÕt ph¶i theo yªu cÇu môc tiªu trång rõng vµ nguyªn t¾c ®Êt nµo c©y Êy ®Ó chonj loµi c©y chñ yÕu( c©y môc ®Ých) sau ®ã ph¶i dùa vµo m« h×nh kÕt cÊu môc tiªu ®Ó chän loµi c©y hçn giao ( c©y môc ®Ých phô hoÆc c©y b¹n), cÇn ph¶i nãi r»ng ®©y lµ then chèt ®Ó b¶o ®¶m thµnh c«ng. Chän loµi c©y hçn giao thÝch hîp lµ biÖn ph¸p chñ yÕu ph¸t huy t¸c dông hçn giao vµ ®iÒu chØnh mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi, nã cã mét ý nghÜa quan träng trong viÖc b¶o ®¶m trång rõng, t¨ng c­êng tÝnh æn ®Þnh thùc hiÖn môc ®Ých trång vµ ch¨m sãc nÕu viÖc chän loµi c©y trång kh«ng phï hîp cã lóc lµm cho c©y chñv yÕu bÞ chÌn Ðp thËm chÝ cã thÓ bÞ thay thÕ c¸c loµi c©y kh¸c lµm cho môc ®Ých trång rõng hçn giao bÞ thÊt b¹i. D­íi ®©y lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó chän loµi c©y trång hçn giao. a) VÊn ®Ò chñ yÕu cña c©y trång hçn giao lµ ph¶i xem xÐt tõng tÝnh chÊt vµ mâi quan hÖ gi÷a c¸c loµi cÇn ph¶i bæ xung vÞ trÝ sinh th¸i gi÷a c¸c loµi chñ yÕu, mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi th­êng biÓu hiÖn hç trî (++) Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm) 87 hoÆc cã lîi cho loµi chñ yÕu (+0) trong t¸c dông t­¬ng hç gi÷a c¸c loµi lµ nhiÒu biÓu hiÖn mÆt cã lîi kh«ng cã t¸c dông c¹nh tranh hoÆc øc chÕ m·nh liÖt, vµ nh÷ng loµi hçn giao còng ph¶i æn ®Þnh trong thêi kú dµi víi c©y b¹n, khi ph¸t sinh m©u thuÉn cã thÓ dÔ ®iÒu chØnh. b) CÇn ph¶i lîi dông thùc b× tù nhiªn ®Ó lµm c©y hçn giao ( c©y t¸i sinh tù nhiªn), cÇn vËn dông kü thuËt trång rõng cã t¸c dông cña tù nhiªn dÓ t¹o ra mét kÕt c©u l©m phÇn hîp lý vµ cã thÓ thùc hiÖn mét rõng hçn giao cã môc tiªu. c) rõng loµi c©y hçn giao cÇn cã gi¸ trÞ vÒ sinh th¸i, kinh tÕ vµ thÈm mü. d) Loµi c©y hçn giao tèt nhÊt lµ nh÷ng c©y cã ®Æc tÝnh phßng chèng ch¸y vµ ®Ò kh¸ng s©u bÖnh, nhÊt lµ kh«ng nªn chän nh÷ng c©y cã cïng mét loµi s©u bÖnh. e) Loµi c©y hçn giao tèt nhÊt lµ nh÷ng c©y cã kh¶ n¨ng n¶y mÇm m¹nh dÔ sinh s¶n cã lîi cho viÖc t¹o c©y con vµ t¸i sinh rõng thÓ thùc hiÖn viÖc ®iÒu tiÕt mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi, sau ®ã cã thÓ kh«i phôc thµnh rõng. CÇn ph¶i chØ râ r»ng chän mét loµi c©y hçn giao lý t­ëng kh«ng ph¶i lµ mét viÖc dÔ ®èi víi mét tµi nguªn gièng c©y th× thiÕu hoÆc khã ph¸t hiÖn th× l¹i cµng khã h¬n. nãi nh­ vËy kh«ng ph¶i v× thÕ mµ kh«ng trång rõng hçn giao, trong viÖc trång rõng hçn giao ng­êi ta ®· tÝch luü ®­îc nhiÒu kinh nghÞm ®Ó lµm c¨n cø chän c©y trång hçn giao gi÷a c¸c loµi c©y sa méc vµ th«ng ®u«i ngùa, long n·o, liÔu sam, vèi thuèc, dæi, re, xoan ®µo, keo, tróc sµo, b¹ch ®µn, phi lao, hoÌ vv …. Ph­¬ng ph¸p cô thÓ ®Ó chän loµi c©y hçn giao nãi chung lµ sau khi x¸c ®Þnh loµi c©y chñ yÕu c¨n cø vµo môc ®Ých vµ yªu cÇu cña hçn giao dùa vµo ®Æc tÝnh sinh vËt häc cña loµi vµ kinh nghiÖm hçn giao hiÖn cã, ®ång thêi t×m hiÓu quy luËt cña c¸c loµi c©y trong rõng tù nhiªn ®­a ra mét sè loµi c©y hçn giao cã thÓ thùc hiÖn xem xÐt ®Çy ®ñ c¸c thµnh phÇn thùc b× tù nhiªn ®Êt rõng, ph©n tÝch mèi quan hÖ cã thÓ s¶y ra gi÷a chóng vµ loµi chñ yÕu cuèi cïng ®­a ra quyÕt ®Þnh. 3.3.5 Ph­¬ng ph¸p hçn giao. Ph­¬ng ph¸p hçn giao lµ c¸ch s¾p xÕp c¸c loµi c©y trªn ®Êt trång rõng. Ph­¬ng ph¸p hçn giao kh¸c nhau ®Æc ®iÓm mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi t×nh h×nh sinh tr­ëng còng kh«ng nh­ nhau, cho nªn ®Æc tÝnh sinh vËt häc vµ kinh tÕ häc cã mét ý nghÜa rÊt quan träng. Ph­ng ph¸p hçn giao th­êng dïng cã mÊy lo¹i sau. a) Hçn giao h×nh sao, lµ ph­¬ng ph¸p hçn giao cña mét sè Ýt cña mét loµi c©y ph©n t¸n trong nhiÒu c©y cña loµi kh¸c hoÆc trång mét loµi c¸ch c©y trong hµng cã thÓ thµnh hµng thµnh b¨ng (h×nh 3-8). Ph­¬ng ph¸p hçn giao nµy võa tho¶ m·n yªu cÇu më réng t¸n c©y cña mét sè loµi c©y ­a s¸ng l¹i võa cã thÓ t¹o ®iÒu kiÖn tèt cho loµi c©y kh¸c( che bãng võa ph¶i, c¶i t¹o ®Êt) ®ång thêi cßn cã thÓ lîi dông ë møc tèi ®a thùc b× tù nhiªn s½n cã, quan hÖ gi÷a c¸c loµi dÔ phï hîp, th­êng cã thÓ thu ®­îc hiÖu qu¶ hçn giao tèt. Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm) 88 HiÖn nay øng dông hçn giao h×nh sao cã nhiÒu loµi c©y nh­ sa méc, dÎ, hoÌ, d­¬ng. b) hçn giao gi÷a c¸c c©y. cßn gäi lµ hçn giao trong hµng hçn giao c¸ch c©y lµ mét ph­¬ng ph¸p hçn giao cña hai loµi c©y trong cung mét hµng ( h×nh 3-9). Ph­¬ng ph¸p hçn giao nµy ®­îc b¾t ®Çu rÊt sím nÕu nh­ phèi hîp tèt cã thÓ cã t¸c dông hç trî mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi cã t¸c dông cã lîi; nÕu s¾p xÕp kh«ng hîp lý m©u thuÉn gi÷a c¸c loµi s©u s¾c. Ph­¬ng ph¸p hçn giao nµy trong thi c«ng trång rõng kh¸ phiÒn phøc nh­ng mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi mµ phï hîp th× nã cã mét gÝa trÞ thùc dông nhÊt ®Þnh. Nãi chung th­êng dïng hçn giao gi÷a c©y gç vµ c©y bôi. Hçn giao gi÷a c¸c hµng lµ ph­¬ng ph¸p hçn giao c¸ch hµng, mét hµng c©y nµy trång hçn giao víi hµng c©y kia( h×nh 3-10). Ph­¬ng ph¸p nµy chØ sau khi rõng khÐp t¸n míi thÓ hiÖn ®­îc sù cã lîi hay cã h¹n. m©u thuÉn gi÷a c¸c hµng dÔ ®iÒu chØnh h¬n gi÷a c¸c c©y thi c«ng còng dÔ h¬n lµ mét ph­¬ng ph¸p hçn giao th­êng dïng, thÝch hîp víi rõng hçn giao c©y gç vµ c©y bôi hoÆc c©y chÝnh vµ c©y b¹n. c) Hçn giao theo b¨ng th«ng th­êng trång liªn tôc trªn 3 hµng, hçn giao víi loµi c©y kh¸c. mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi hçn giao theo b¨ng th­êng xuÊt hiÖn chËm h¬n so víi hçn giao theo hµng, nh­ vËy cã thÓ ng¨n chÆn sù chÌn Ðp cña c¸c c©y kh¸c nh­ng hiÖu qu¶ còng thÓ hiÖn muén h¬n ë vµo thêi kú sau cña sinh tr­êng l©m phÇn. Mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi cña loµi hçn giao nµy dÔ trång vµ dÔ qu¶n lý thÝch hîp víi loµi hçn giao vµ loµi hçn giao c¸c loµi c©y gç cã m©u thuÉn lãn tèc ®é sinh tr­ëng b¾t ®©u râ rÖt, còng cã thÓ thÝch hîp víi hçn giao c©y gç vµ c©y nöa chÞu bãng nh­ng c©y b¹n th­êng chØ ®¬n hµng lo¹i nµy còng cã thÓ gäi lµ hµng vµ b¨ng. ­u ®iÓm cña nã lµ b¶o ®¶m ®­îc ­u thÕ cña loµi c©y chñ yÕu gi¶m bít ®­îc sù c¹nh tranh cña loµi c©y b¹n. d) Hçn giao theo ®¸m, lµ hçn giao thµnh c¸c ®¸m nhá ®­îc s¾p xÕp theo thø tù cña c¸c loµi c©y. th«ng th­êng cã hai lo¹i lµ hçn giao cã quy t¾c vµ hçn giao theo ®¸m kh«ng cã quy t¾c. Hçn giao theo ®¸m cã quy t¾c lµ trªn ®Êt trång rõng b»ng hoÆc dèc ®Òu ®­îc bè trÝ c¸c ®¸m h×nh vu«ng hoÆc h×nh ch÷ nhÊt sau ®ã trªn c¸c ®¸m l¹i trång theo hµng víi cù ly nhÊt ®Þnh lµm bªn c¹nh ®Ó trång m«tj loµi c©y kh¸c. diÖn tÝch c¸c ®¸m vÒ nguyªn t¾c kh«ng nhá h¬n diÖn tÝch dinh d­ìng b×nh qu©n cña mçi c©y ®­îc chiÕm trong rõng thµnh thôc, nãi chung cã c¹nh dµi lµ 5-10 m. Hçn giao theo ®¸m kh«ng quy t¾c th­êng bè trÝ ë ®Êt trång rõng miÒn nói ®Þa h×nh nhá cã nhiÒu loµi c©y kh¸c nhau. nh­ vËy cã thÓ lµm cho võa trång ®­îc hçn giao cã nhiÒu loµi c©y võa thÝch hîp víi ®Êt nµo c©y Êy. DiÖn tÝch cña c¸c ®¸m còng kh«ng nh­ nhau, nãi chung ng­êi ta chñ tr­¬ng trång diÖn tÝch lín nh­ng kh«ng thÓ h×nh thµnh mét l©m phÇn ®éc lËp. Hçn giao theo ®¸m cã thÓ lîi dông cã hiÖu qu¶ mèi quan hÖ trong loµi vµ gi÷a c¸c loµi tho¶ m·n yªu cÇu cña nh÷ng loµi c©y l¸ kim ­a mäc Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm) 89 thµnh côm sau khi rõng ®· lín c¸c loµi c©y ®· cã mét kho¶ng kh«ng gian dinh d­ìng thÝch hîp quan hÖ gi÷a c¸c loµi gÇn nhau vµ t¸c dông hçn giao râ rÖt vµ ­u viÖt h¬n rõng thuÇn loµi. ViÖc trång rõng hçn giao theo ®¸m kh¸ thuËn tiÖn thÝch hîp víi nh÷ng loµi c©y chñ yÕu cã m©u thuÉn lín vµ còng cã thÓ dïng cho c¸c rõng hçn giao cÇn ph¶i c¶i t¹o thµnh rõng thuÇn loµi hoÆc c¶i t¹o rõng kÐm gÝa trÞ. e) Hçn giao kh«ng quy t¾c lµ mét ph­¬ng thøc phèi hîp gi÷a c¸c loµi c©y trong rõng hçn giao cã ph©n bè ngÉu nhiªn ë trong l©m phÇn ®ã lµ ph­¬ng thøc th­êng thÊy nhÊt hçn giao gi÷a c¸c loµi trong rõng hçn giao tù nhiªn còng lµ ph­¬ng ph¸p hçn giao lîi dông tµi nguyªn thùc b× tù nhiªn, lîi dông kh¶ n¨ng tù nhiªn( ®ãng cöa rõng, t¸i sinh tù nhiªn , trång dÆm, c¶i t¹o rõng thø sinh ) h×nh thµnh rõng hçn giao gÇn víi rõng tù nhiªn nh­ trong c¸c vïng nói hoang vïng ch¸y rõng hoÆc rõng bÞ khai th¸c ng­êi ta th­êng dïng ph­¬ng ph¸p trång bæ xung c¸c loµi c©y tù nhiªn lµm cho thùc b× ph¸t triÓn thµnh c¸c ®ai rõng hoÆc thµnh mét lo¹i rõng quÇn x· cùc ®Ønh, rõng hçn giao nh­ vËy cã hiÖu Ých tèt vµ cã tÝnh æn ®Þnh cao. Ph­¬ng ph¸p hçn giao ngÉu nhiªn tuy sù ®iÒu hoµ b»ng con ng­êi mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi rÊt khã kh¨n nh­ng do m« pháng quy luËt diÔn thÕ tù nhiªn cho nªn gi÷a c¸c loµi c©y cã sù tù ®iÒu chØnh. f. Hçn giao thµnh nhãm lµ khi s¾p xÕp d¹ng ®¸m trªn mét m¶nh nhá trång thËt dµy mét loµi c©y vµ c¸ch xa chç dµy l¹i trång mét ®¸m nhá loµi c©y kh¸c. Ph­¬ng ph¸p hçn giao nµy trong mét ®¸m cã cïng mét loµi c©y cã ­u ®iÓm bè trÝ d¹ng ®¸m cù ly gi÷a c¸c ®¸m kh¸ lín t¸c dông gi÷a c¸c loµi rÊt chËm mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi còng dÔ diÒu chØnh nh­ng thi c«ng kh¸ phiÒn phøc nãi chung khi øng dông phÇn lín dïng cho t¸i sinh nh©n t¹o c¶i t¹o rõng thø sinh vµ rõng phßng chèng c¸t bay. 3.3.6 Tû lÖ hçn giao. Tû lÖ cña c¸c loµi c©y trong rõng hçn giao cã t¸c dông trùc tiÕp quan hÖ gi÷a c¸c loµi, t×nh h×nh sinh tr­ëng cña c©y vµ hiÖu Ých cuèi cïng cña hçn giao. NhiÒu thÝ nghiÖm chøng tá tû lÖ hçn giao kh¸c nhau th× tr÷ l­îng gç còng kh¸c nhau. VÝ dô hai hµng sa méc vµ mét hµng long n·o hçn giao cho tr÷ l­îng lµ 122.6m3 nh­ng trång 7 hµng sa méc vµ 1 hµng long n·o chØ cho tr÷ l­îng lµ 101.6 m3. Nãi chung trong tù nhiªn nh÷ng loµi c¹nh tranh m¹nh sÏ chiÕn th¾ng loµi c¹nh tranh yÕu vµ trë thanhf chóa tÓ trong rõng hçn giao vµ nh÷ng loµi c¹nh tranh yÕu th× sè l­îng cµng ngµy cµng Ýt nghiªm träng cã thÓ bÞ tiªu diÖt. Søc c¹nh tranh chØ lµ mét tiÒn ®Ò cña sinh tån c¸ thÓ nh­ng muèn thµnh mmét loµi ­u thÕ cßn cã mét sè l­îng nhÊt ®Þnh. Cho nªn th«ng qua ®iÒu chØnh tû lÖ hçn giao lµ cã thÓ ng¨n chÆn ®­îc nh÷ng loµi c¹nh tranh m¹nh lÊn ¸t nh÷ng loµi kh¸c l¹i cã thÓ b¶o ®¶m nh÷ng loµi Cao Ðình Sõn – Gv Lâm nghiệp (sýu tầm) 90 c¹nh tranh yÕu tån t¹i víi sè l­îgn nhÊt ®Þnh tõ ®ã cã lîi cho rõng hçn giao. Khi x¸c ®Þnh tû lÖ rõng hçn giao cÇn ph¶i dù tÝnh sù biÕn ®æi tû lÖ tæ thµnh loµi trong t­¬ng lai, chó ý b¶o ®¶m cho nh÷ng loµi chñ yÕu lu«n lu«n chiÕm ­u thÕ. Nãi chung tû lÖ loµi c©y ­u thÕ ph¶i lín h¬n, nh­ng nh÷ng loµi c©y gç mäc nhanh ­a s¸ng cã thÓ trong ®iÒu kiÖn s¶n l­îng kh«ng h¹ thÊp th× cã thÓ gi¶m s¶n l­îng hçn giao mét c¸ch thÝch hîp tû lÖ nh÷ng loµi c©y hçn giao nªn lÊy nguyªn t¾c cã lîi cho loa× c©y chñ yÕu sùa vµo loµi c©y ®iÒu kiÖn lËp ®Þa vµ ph­¬ng ph¸p hçn giao ®Ó quyªt¸c dông ®Þnh. Nh÷ng loµi c©y cã søc c¹nh tranh m¹nh tû lÖ hçn giao kh«ng nªn qua lín ®Ó tr¸nh sù chÌn Ðp nh÷ng c©y chñ yÕu , ng­îc l¹i cã thÓ t¨ng nªn, nh÷ng vïng cã ®iÒu kiÖn lËp ®Þa ­u viÖt tû lÖ cña loµi c©y hçn giao kh«ng nªn lín qu¸, trong ®ã nh÷ng loµi c©y b¹n nªn lµ nhiÒu h¬n c©y bôi, cßn nh÷ng vïng ®iÒu kiÖn lËp ®Þa kÐm cã thÓ kh«ng dïng hoÆc Ýt dïng c©y b¹n mµ ph¶i t¨ng thªm tû Ñ cña c¸c loµi c©y bôi; ph­¬ng ph¸p hçn giao theo ®¸m tû lÖ c¸c loµi c©y hçn giao phÇn lín lµ ph¶i nhá cßn hçn giao theo hµng vµ tõng c©y th× tØ lÖ cÇn ph¶i lín h¬n. nãi chung tû lÖ hçn giao cña c©y b¹n thêi kú ®Çu cña trång rõng hoÆc c©y bôi nªn chiÕm 25-50 % tæng sè c©y toµn rõng nh­ng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lËp ®Þa ®Æc biÖt hoÆc ph­¬ng ph¸p hçn giao c¸ biÖt tû lÖ c©y hçn giao kh«ng l»m trong ph¹m vi ®ã. 3.3.7.Kü thuËt ®iÒu chØnh mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi c©y trong rõng hçn giao. §iÓm mÊu chèt viÖc trång vµ ch¨m sãc rõng hçn giao lµ ë chç xö lý mét c¸ch chÝnh x¸c mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi kh¸c nhau lµm cho loµi c©y chñ yÕu cã thÓ thu ®­îc hiÖu Ých. Cho nªn trong toµn bé qu¸ tr×nh ch¨m sãc rõng mçi mét kh©u biÖn ph¸p kü thuËt ®Òu ph¶i xoay quanh mét trung t©m lµ thu lîi tr¸nh h¹i. tr­íc hÕt trång rõng hçn giao ph¶i trªn c¬ së chän loµi c©y chñ yÕu mét c¸ch thËn träng, x¸c ®Þnh ph­¬ng ph¸p hçn giao thÝch hîp tû lÖ hçn giao vµ ph­¬gn thøc bè trÝ thÝch hîp ®Ò phßng t¸c dông bÊt lîi gi÷a c¸c loµi ph¸t sinh ®Ó b¶o ®¶m cho t¸c dông cã lîi kÐo dµi. khi trång rõng cã thÓ th«ng qua c¸c biÖn ph¸p khèng chÕ thêi gian trång rõng, ph­¬ng ph¸p trång rõng, tuæi c©y con vµ cù ly hµng, ®Ó ®iÒu chØnh mèi quan hÖ gi÷a c¸c loµi. ®Ó rót ng¾c sù t¸c ®éng t¸ch biÖt gi÷a c¸c loµi c©y cã thÓ ph©n ra c¸c n¨m c¸c kú ®Ó trång rõng hoÆc dïng c¸c c©y con cã tuæi kh¸c nhau. nh÷ng nghiªn cøu gÇn ®©y cho thÊy tèc ®é sinh tr­ëng cña c¸c loµi c©y rÊt râ rÖt nh÷ng loµi c©y kh¸c nhau cã tÝnh chÞu bãng kh¸c nhau nªn ph­¬ng ph¸p trång rõng ph©n kú còng dµi ng¾n kh¸c nhau vµ nh­ vËy míi thu ®­îc hiÖu qu¶ trång rõng tèt. VÝ dô trång b¹ch ®µn tranh vµ b¹ch ®µn tr¾ng ®Òu lµ nh÷ng c©y ­a s¸ng mäc nhanh cã thÓ lóc ®Çu trång th­a cho ®Õn khi t¸n rõng phñ kÝn ®Êt l¹i trång c©y chÞu bãng nh­ re, long n·o, vèi thuèc, lµm cho nh÷ng c©y ®ã nhËn ®­îc sù che bãng võa ph¶i vµ t¹o nªn tÇng d­ãi ph¸t huy ®­îc hiÖu Ých hçn giao râ rÖt khi hai loµi c©y