Thực trạng và giải pháp phân tích cán cân thanh toán quốc tế ở Việt Nam hiện nay

c và ti p đó là s suy gi m kinhớ ộ ủ ả ề ệ ự ế ự ả t th gi i. M t khác, tuy là n c ch u nh h ng không nhi u t cu cế ế ớ ặ ướ ị ả ưở ề ừ ộ kh ng ho ng tài chính Đông Á song Vi t Nam l i là m t trong s nh ngủ ả ệ ạ ộ ố ữ n c có FDI s t gi m m nh nh t. Tình hình gi m sút c a FDI c a Vi tướ ụ ả ạ ấ ả ủ ủ ệ Nam trong th i gian này ngoài nguyên nhân khách quan nêu trên còn cóờ nguyên nhân ch quan xu t phát t h th ng pháp lu t thi u minh b ch,ủ ấ ừ ệ ố ậ ế ạ nh t quán, cho đ n vi c th c thi pháp lu t không nghiêm minh, th t cấ ế ệ ự ậ ủ ụ hành chính phi n hà, chi phí đ u t và kinh doanh t ng đ i cao, đã làm choề ầ ư ươ ố môi tr ng kinh doanh c a Vi t Nam kém h p d n h n tr c.ườ ủ ệ ấ ẫ ơ ướ T năm 2001 đ n năm 2004 là th i kì ph c h i ch m c a ho t đ ngừ ế ờ ụ ồ ậ ủ ạ ộ FDI, quân s FDI gi i ngân hàng năm v n tăng lên song t c đ tăng tr ngố ả ẫ ố ộ ưở r t ch m. ấ ậ T năm 2005, ho t đ ng đ u t n c ngoài Vi t Nam m i th từ ạ ộ ầ ư ướ ở ệ ớ ậ s kh i s c, khi Vi t Nam th t s tr thành m t đi m đ n h p d n cho cácự ở ắ ệ ậ ự ở ộ ể ế ấ ẫ nhà đ u t n c ngoài v i s thông thoáng h n trong c ch cũng nhầ ư ướ ớ ự ơ ơ ế ư nhi u u đãi h p d n cho các nhà đ u t n c ngoài, con s d án đăng kýề ư ấ ẫ ầ ư ướ ố ự có v n đ u t n c ngoài năm 2005 là 970 d án, v i t ng s v n đăng kýố ầ ư ướ ự ớ ổ ố ố đ t kho ng 2 t USD. ạ ả ỷ Năm 2006 đ u t n c ngoài ti p t c tăng tr ng m nh m . T iầ ư ướ ế ụ ưở ạ ẽ ớ năm 2007 thì đ u t n c ngoài đã th c s bùng n Vi t Nam v i nh ngầ ư ướ ự ự ổ ở ệ ớ ữ con s h t s c n t ng, t ng s đã có 1.544 d án đăng ký v i t ng số ế ứ ấ ượ ổ ố ự ớ ổ ố v n đăng ký đ t 20,3 t USD, t ng s v n gi i ngân là 6,5 t USD, nguyênố ạ ỷ ổ ố ố ả ỷ nhân chính là do năm 2007 là năm đ u Vi t Nam th c hi n các cam k t c aầ ệ ự ệ ế ủ 28 mình khi gia nh p WTO, t o đi u ki n thông thoáng h n cho các nhà đ uậ ạ ề ệ ơ ầ t . ư Dòng ti nề FDI của năm 2008 là 7 tỷ USD, tăng vọt so v iớ các năm tr cướ giúp làm bội thu cán cân thanh toán tài kho n ả v n. ố Tuy nhiên, so v iớ các n cướ Đông Nam Á thì thu hút vốn FDI của Vi tệ Nam chỉ đ ngứ th cứ 4 sau Singapore (22,7 tỷ USD), Thái Lan (10,1 tỷ USD), Malaysia (8,1 tỷ USD); và trong các năm này, xu hướng dòng vốn FDI không t pậ trung vào các ngành công nghi pệ chế biến và nông nghi p,ệ mà t p trungậ vào các ngành b tấ động s n,ả khách s n,ạ nhà hàng (chi m ế 63%) nhằm tìm kiếm l iợ nhu nậ cao. Sự dịch chuy nể dòng vốn FDI như v yậ c nầ đ cượ xem xét d iướ góc độ hi uệ quả kinh t ,ế trình độ công ngh ệ đi kèm v iớ FDI và năng l cự xu tấ kh uẩ trong t ngươ lai. Trong năm 2009 con s FDI đ c gi i ngân đ t 7.400 tr u USD,ố ượ ả ạ ệ th p h n so v i năm 2008 là 2.600 tri u USD.ấ ơ ớ ệ Theo C c Đ u t n c ngoài- B K ho ch và Đ u t , v n đ u tụ ầ ư ướ ộ ế ạ ầ ư ố ầ ư tr c ti p n c ngoài (FDI) ti p t c là nhân t quan tr ng giúp gi m thâmự ế ướ ế ụ ố ọ ả h t cán cân thanh toán, trong hoàn c nh thâm h t cán cânụ ả ụ th ng m i 6ươ ạ tháng kho ng trên 6,5 t USD. ả ỷ V i m c gi i ngân v n FDI tháng 6/2010 đ t 900 tri u USD, t ngớ ứ ả ố ạ ệ ổ m c gi i ngân 6 tháng đ u nămứ ả ầ đã đ t 5,4 t USD, tăng kho ng 6% so v iạ ỷ ả ớ cùng kỳ năm 2009. Tính bình quân t đ u năm đ n nay, chúng taừ ầ ế đã gi iả ngân kho ng 900 tri u USD v n FDIả ệ ố m i tháng. M t đi u đáng chú ý là,ỗ ộ ề ch tiêu thu hút v n đăng ký m i ti p t c kh i s c. Trong tháng 6, đã có 78ỉ ố ớ ế ụ ở ắ d án đ c c p gi y ch ng nh n đ u t v i t ng v n đăng ký trên 800ự ượ ấ ấ ứ ậ ầ ư ớ ổ ố tri u USD. Nh v y tính chungệ ư ậ 6 tháng, đã có 438 d án đăng ký c p m iự ấ ớ v i t ng v n cam k t đ u t đ t trên 7,9 t USD, so v i năm 2009 tuy chớ ổ ố ế ầ ư ạ ỷ ớ ỉ b ng 80% v s d án nh ng tăng t i 43% v v n. N u tính c cácằ ề ố ự ư ớ ề ố ế ả dự án tăng v n, trong n a đ u đ u năm 2010, các nhà đ u t n c ngoài đãố ử ầ ầ ầ ư ướ 29 đăng ký s v n b ng kho ng h n 80% cùng kỳ năm tr c, đ t m c 8,43ố ố ằ ả ơ ướ ạ ở ứ t USD.ỷ Không ai phủ nh nậ vai trò tích c cự của FDI đối v iớ sự tăng tr ngưở kinh tế của các quốc gia; tuy nhiên, c nầ ph iả hi uể bi tế những m tặ trái của FDI nhằm có chính sách thu hút và sử dụng FDI hi uệ quả h n. Tác đ ngơ ộ tích c c c a FDI tr c tiên là dòng ngo i t vào làm tăng tài kho n v nự ủ ướ ạ ệ ả ố giúp nâng cao kh năng thanh kho n c a tài kho n qu c gia; nh ng tácả ả ủ ả ố ư đ ng tiêu c c c a v n FDI th ng b tác đ ng b i ba nhân t ch y u: 1)ộ ự ủ ố ườ ị ộ ở ố ủ ế Tác đ ng thông qua cán cân th ng m i; 2) tác đ ng thông qua chuy n l iộ ươ ạ ộ ể ợ nhu n đ u t ra n c ngoài; 3) Tác đ ng do tăng chi phí mua patent, know-ậ ầ ư ướ ộ how nh m đ c quy n k thu t cao.ằ ộ ề ỹ ậ 2.2.Đ u t gián ti p n c ngoài (FII)ầ ư ế ướ Đ u t gián ti p n c ngoài là hình th c đ u t xuyên biên gi i. Nóầ ư ế ướ ứ ầ ư ớ ch các ho t đ ng mua tài s n tài chính n c ngoài nh m ki m l i. Hìnhỉ ạ ộ ả ướ ằ ế ờ th c đ u t này không kèm theo vi c tham gia vào các ho t đ ng qu n lýứ ầ ư ệ ạ ộ ả và nghi p v v a doanh nghi p gi ng nh trong hình th c đ u t tr c ti pệ ụ ủ ệ ố ư ứ ầ ư ự ế n c ngoài. Vi t Nam đã có nh ng thành công trong thu hút FDI, song vi cướ ệ ữ ệ thu hút FII thì v n còn nhi u nh ng h n ch .ẫ ề ữ ạ ế B ng 2.13: Đ u t gián ti p n c ngoài c a Vi t Nam t 2000 –ả ầ ư ế ướ ủ ệ ừ 2009 Năm 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 FII -- -- -- -- -- 865 1.31 3 6.24 3 - 600 100 Ngu n: SBV, IMF, WB ồ Đ n v : tri u USDơ ị ệ Sau cu c kh ng ho ng năm 1997, ngu n v n FII vào Vi t Nam cóộ ủ ả ồ ố ệ xu h ng tăng, nh ng quy mô còn r t nh và chi m t l th p so v i v nướ ư ấ ỏ ế ỷ ệ ấ ớ ố FDI, đ u t gián ti p n c ngoài vào Vi t Nam t năm 2000 đ n năm 2004ầ ư ế ướ ệ ừ ế trong báo cáo c a IMF v Vi t Nam th m chí còn không đ c ghi nh n.ủ ề ệ ậ ượ ậ 30 Năm 2005, ngu n v n FII vào Vi t Nam m i th c s kh i s c, v iồ ố ệ ớ ự ự ở ắ ớ v n đ u t n c ngoài vào th tr ng ch ng khoán Vi t Nam c đ t 865ố ầ ư ướ ị ườ ứ ệ ướ ạ tri u USD, cùng v i s tăng tr ng nóng c a th tr ng ch ng khoán Vi tệ ớ ự ưở ủ ị ườ ứ ệ Nam năm 2006 và n a đ u 2007, con s v n đ u t gián ti p đ vào Vi tử ầ ố ố ầ ư ế ổ ệ Nam cũng tăng lên r t nhanh, lên đ n 1.313 tri u USD vào năm 2006 vàấ ế ệ 6.243 tri u USD vào năm 2007. M t ph n nguyên nhân khi n FII tăngệ ộ ầ ế tr ng cao trong các năm 2006 và 2007 là có s ho t đ ng m nh m c aưở ự ạ ộ ạ ẽ ủ các qu đ u t n c ngoài t i Vi t Nam. ỹ ầ ư ướ ạ ệ Do tác đ ng c a cu c kh ng ho ng tài chính M d n t i TTCK toànộ ủ ộ ủ ả ỹ ẫ ớ c u suy gi m, trong đó có TTCK Vi t Nam khi n cho FII có xu h ng thoáiầ ả ệ ế ướ lui kh i TTCK Vi t Nam vào n a cu i năm 2008. Tuy nhiên năm 2009, khiỏ ệ ử ố TTCK Vi t Nam b t đ u có nh ng tín hi u h i ph c v i nh ng phiên tăngệ ắ ầ ữ ệ ồ ụ ớ ữ đi m liên ti p và khá b n v ng thì dòng v n này đã có xu h ng quay trể ế ề ữ ố ướ ở l i.ạ Lu ng v n đ u t gián ti p n c ngoài (FII) ti p t c duy trì xuồ ố ầ ư ế ướ ế ụ h ng th ng d . Trong quý II/2010, các nhà đ u t n c ngoài mua ròngướ ặ ư ầ ư ướ trên th tr ng ch ng khoán kho ng 500 tri u USD. Tính chung 6 tháng đ uị ườ ứ ả ệ ầ năm 2010, v n FII ròng đ t m c th ng d 1,8 t USD . V n FII th ng dố ạ ứ ặ ư ỷ ố ặ ư l n là do đ u năm 2010, Chính ph Vi t Nam đã phát hành thành công 1 tớ ầ ủ ệ ỷ USD trái phi u ra th tr ng qu c t (theo ph ng pháp lu n th ng kê cánế ị ườ ố ế ươ ậ ố cân thanh toán qu c t giao d ch này ph i đ c th ng kê vào h ng m c FIIố ế ị ả ượ ố ạ ụ thay vì vay n c a Chính ph ). N u lo i tr phát hành trái phi u c a Chínhợ ủ ủ ế ạ ừ ế ủ ph thì trong 6 tháng đ u năm 2010 các nhà đ u t n c ngoài v n muaủ ầ ầ ư ướ ẫ ròng trên th tr ng ch ng khoán Vi t Nam kho ng 800 tri u USD (baoị ườ ứ ệ ả ệ g m c th tr ng OTC), trong đó quý I/2010 là 290 tri u USD.ồ ả ị ườ ệ 31 ΙΙΙ . Gi i phápả Ông Peter Naray - chuyên gia c a Mutrap bình lu n r ng các v n đủ ậ ằ ấ ề c a VN ch a t i m c nghiêm tr ng và v n có th ki m soát đ c. Vìủ ư ớ ứ ọ ẫ ể ể ượ nhi u lí do, cán cân thanh toán c a VN v n ch a b coi là tình tr ng báoề ủ ẫ ư ị ạ đ ng. Lý do th nh t là do các món n ng n h n c a VN có th đ c trộ ứ ấ ợ ắ ạ ủ ể ượ ả đúng h n. M c đ d tr hi n nay là cao h n so v i các năm tr c và vì cóạ ứ ộ ự ữ ệ ơ ớ ướ ít yêu c u tr các kho n n nh ng n h n, nên không có thúc bách l n c nầ ả ả ợ ỏ ắ ạ ớ ầ ph i d tr qu c t trong ng n h n và trung h n. Các d tr đ l n v iả ự ữ ố ế ắ ạ ạ ự ữ ủ ớ ớ kim ng ch nh p kh u và s m t cân đ i th ng m i c a VN đã có d uạ ậ ẩ ự ấ ố ươ ạ ủ ấ 32 hi u ch ng t đ c ph c h i. H n n a, các dòng v n qu c t đ c d báoệ ứ ỏ ượ ụ ồ ơ ữ ố ố ế ượ ự s tr l i xu th nh tr c đây, khi n n kinh t th gi i kh i s c vào nămẽ ở ạ ế ư ướ ề ế ế ớ ở ắ 2010. Đi u quan tr ng là VN v n gi đ c ni m tin đ i v i n n kinh t ,ề ọ ẫ ữ ượ ề ố ớ ề ế đ m b o làm gi m thi u s di chuy n v n.ả ả ả ể ự ể ố Th nh t, VN có th xu t kh u đ đáp ng nhu c u cao v nh pứ ấ ể ấ ẩ ể ứ ầ ề ậ kh u c a m t s n c, vi c áp các bi n pháp h n ch nh p kh u s làmẩ ủ ộ ố ướ ệ ệ ạ ế ậ ẩ ẽ m t tính c nh tranh trong xu t kh u c a VN. Th hai, vi c áp d ng chínhấ ạ ấ ẩ ủ ứ ệ ụ sách th ng m i thay đ i nh v y có th d n đ n tình tr ng m t s d ánươ ạ ổ ư ậ ể ẫ ế ạ ộ ố ự đ u t có v n tr c ti p n c ngoài s rút v ho c đóng băng, vì nh ng dầ ư ố ự ế ướ ẽ ề ặ ữ ự án này c n nh p kh u cho đ u vào ho c công ngh c a h . Th ba, nh ngầ ậ ẩ ầ ặ ệ ủ ọ ứ ữ bi n pháp nh v y có th gây m t lòng tin c a nhà đ u t đ i v i vi nệ ư ậ ể ấ ủ ầ ư ố ớ ễ c nh kinh t c a VN. Đi u này có th s d n đ n tình tr ng di chuy n v nả ế ủ ề ể ẽ ẫ ế ạ ể ố và t o ra áp l c làm m t giá đ ng ti n VN.ạ ự ấ ồ ề Ti n sĩ Võ Trí Thành - chuyên gia kinh t khi nhìn nh n v vi n c nhế ế ậ ề ễ ả kinh t và t m nhìn chính sách VN 2010 cho r ng: C n ph i tính đ n vi cế ầ ằ ầ ả ế ệ can thi p c a chính sách vĩ mô trong giai đo n c a kh ng ho ng và rút luiệ ủ ạ ủ ủ ả ra kh i kh ng ho ng nh th nào ? V n đ m t cân đ i có mang tính ch tỏ ủ ả ư ế ấ ề ấ ố ấ b n v ng không ? Không có n n kinh t nào có th cân đ i c bên trong vàề ữ ề ế ể ố ả bên ngoài, trong n n kinh t có m c đ đôla hóa nh c a VN các chính sáchề ế ứ ộ ư ủ tài khóa và ti n t r t khó th ng nh t đi u này t o đi u ki n cho các nhàề ệ ấ ố ấ ề ạ ề ệ đ u c tài chính. C c u xu t nh p kh u c a VN có v n đ , n n cầ ơ ơ ấ ấ ậ ẩ ủ ấ ề ợ ướ ngoài tăng nhanh... trong 2 năm qua VN đã s d ng quá nhi u bi n phápử ụ ề ệ hành chính nên đ t n n kinh t hi n t i trong m t tr ng thái r t khó. Ví d :ặ ề ế ệ ạ ộ ạ ấ ụ tr n lãi su t, tr n v thâm h t ngân sách... các m t cân đ i đang di n raầ ấ ầ ề ụ ấ ố ễ nghiêm tr ng và có xu h ng tăng. Các gi i pháp: th t ch t chính sách ti nọ ướ ả ắ ặ ề 33 t , đ ng VN ph i đ c b o v b ng cách tăng lãi su t, nh ng v n đ đ tệ ồ ả ượ ả ệ ằ ấ ư ấ ề ặ ra là ti n đ chính sách là ngay l p t c hay t t ?ế ộ ậ ứ ừ ừ Trong b i c nh n n kinh t Vi t Nam hi n nay, m c dù có nhi uố ả ề ế ệ ệ ặ ề chuy n bi n tích c c song v n còn nhi u m t h n ch nh áp l c l m phátể ế ự ẫ ề ặ ạ ế ư ự ạ tăng cao, s c c nh tranh c a doanh nghi p Vi t Nam v hàng hóa xu tứ ạ ủ ệ ệ ề ấ kh u còn kém, m c ti t ki m trong n c còn r t th p, thi u v n đ u t , tẩ ứ ế ệ ướ ấ ấ ế ố ầ ư ỷ l th t nghi p v n còn cao, nh p siêu v n kéo dài… Tuy cán cân thanh toánệ ấ ệ ẫ ậ ẫ qu c t c a Vi t Nam đã th ng d và s ti p t c th ng d song cán cânố ế ủ ệ ặ ư ẽ ế ụ ặ ư th ng m i ngày càng thâm h t do nh p siêu. S th ng d đây là doươ ạ ụ ậ ự ặ ư ở ngu n đ u t vào trong n c ngày càng tăng và l ng ki u h i chuy n vồ ầ ư ướ ượ ề ố ể ề n c cũng tăng m nh. Mà đ i v i m t n c luôn nh p siêu nh Vi t Namướ ạ ố ớ ộ ướ ậ ư ệ hi n nay thì vi c cán cân thanh toán th ng d do th ng d cán cân v n bùệ ệ ặ ư ặ ư ố đ p cho thi u h t cán cân vãng lai thì ch a ch c đã là m t d u hi u t t.ắ ế ụ ư ắ ộ ấ ệ ố N u Vi t Nam s d ng v n đ u t ( v n vay) kém hi u qu thì n qu cế ệ ử ụ ố ầ ư ố ệ ả ợ ố gia s nhanh chóng tr thành gánh n ng, gây áp l c ph i tr n r t l n đ iẽ ở ặ ự ả ả ợ ấ ớ ố v i Ngân sách Nhà n c. Nh v y, m c thâm h t cán cân vãng lai c a Vi tớ ướ ư ậ ứ ụ ủ ệ Nam có th tài tr đ , c nh ng chính ph cũng nên có các bi n pháp tíchể ợ ư ợ ư ủ ệ c c đ c i thi n cán cân vãng lai nhàm đ m b o cân đ i bên ngoài m tự ể ả ệ ả ả ố ộ cách v ng ch c. Nhi m v chính c a các chính sách kinh t Vi t Nam hi nữ ắ ệ ụ ủ ế ệ ệ nay là ph i đ m b o thi t l p đ c c cân đ i bên trong và cân đ i bênả ả ả ế ậ ượ ả ố ố ngoài. Đ nh h ng đi u ch nh cán cân thanh toán c a Vi t Nam trong giaiị ướ ề ỉ ủ ệ đo n hi n nay:ạ ệ - Tăng c ng h n n a thu hút v n đ u t n c ngoài b ng cáchườ ơ ữ ồ ầ ư ướ ằ nâng cao hi u qu s d ng v n nh m c i thi n cán cân thanh toán, tăngệ ả ư ụ ố ằ ả ệ c ng d tr ngo i t và ph c v cho phát tri n kinh t .ườ ự ữ ạ ệ ụ ụ ể ế - Trong giai đo n hi n nay, Vi t Nam không th đ m b o cân b ngạ ệ ệ ể ả ả ằ cán cân vãng lai và ph i ch p nh n s thi u h t cán cân vãng lai nh ng v nả ấ ậ ự ế ụ ư ấ 34 đ là ph i duy trì đ c kh năng ch u đ ng thâm h t c a cán cân vãng lai.ề ả ượ ả ị ự ụ ủ T c là ph i duy trì kh năng thanh toán c a qu c gia. M t yêu c u đ t raứ ả ả ủ ố ộ ầ ặ đ i v i Vi t Nam là ph i t o ra th ng d cán cân vãng lai trong t ng laiố ớ ệ ả ạ ặ ư ươ (không bao g m các kho n tr lãi) đ đ hoàn tr các kho n n hi n t i.ồ ả ả ủ ể ả ả ợ ệ ạ Nh ng s đ o ng c trong các chính sách kinh t (nh m t s th t ch tư ự ả ượ ế ư ộ ự ắ ặ đ t ng t) kèm theo m t s khó khăn vĩ mô nh gi m m nh các ho t đ ngộ ộ ộ ự ư ả ạ ạ ộ kinh t và tiêu dùng thì s thi u h t cán cân vãng lai c a Vi t Nam trongế ự ế ụ ủ ệ hi n t i m i đ c coi là có kh năng ch u đ ng.ệ ạ ớ ượ ả ị ự Nh v y trong giai đo n hi n nay, Vi t Nam c n ph i h n ch m cư ậ ạ ệ ệ ầ ả ạ ế ứ đ thi u h t cán cân vãng lai nh ng không đ nh h ng đ n tăng tr ngộ ế ụ ư ể ả ưở ế ưở kinh t và vi c làm. Đ ng th i c g ng duy trì và nâng cao kh năng ch uế ệ ồ ờ ố ắ ả ị đ ng thi u h t cán cân vãng lai đ không x y ra tình tr ng m t kh năngặ ế ụ ể ả ạ ấ ả thanh toán b ng cách c i thi n các ch s kinh t vĩ mô trên:ằ ả ệ ỉ ố ế 1. Các bi n pháp tác đ ng tr c ti p lên cán cân vãng laiệ ộ ự ế Các bi n pháp này bao g m chính sách h n ch nh p kh u, chínhệ ồ ạ ế ậ ẩ sách khuy n khích xu t kh u và chính sách thu hút chuy n giao vãng lai tế ấ ẩ ể ừ n c ngoài v Vi t Nam. Đây là nh ng bi n pháp chuy n d ch chi tiêu cóướ ề ệ ữ ệ ể ị ch n l c và nh m m c đích ki m soát các nhân t c th trong cán cânọ ọ ằ ụ ể ố ụ ể thanh toán. 1.1 Chính sách nh p kh uậ ẩ Chính sách h n ch nh p kh u nh m m c đích c g ng d ch chuy nạ ế ậ ẩ ằ ụ ố ắ ị ể chi tiêu n i đ a t n c ngoài và hàng hóa trong n c. Các bi n pháp h nộ ị ừ ướ ướ ệ ạ ch nh p kh u bao g m: thu nh p kh u, h n ng ch nh p kh u, yêu c uế ậ ẩ ồ ế ậ ẩ ạ ạ ậ ẩ ầ b t bu c k t h i ngo i t , c m nh p kh u, yêu c u c p gi y phép nh pắ ộ ế ố ạ ệ ấ ậ ẩ ầ ấ ấ ậ kh u… Tác d ng c a bi n pháp này là làm gi m s l ng hay giá tr nh pẩ ụ ủ ệ ả ố ượ ị ậ kh u trong m t kho ng thoài gian nh t đ nh. Do đó, ban đ u nó có tác đ ngẩ ộ ả ấ ị ầ ộ tr c ti p c i thi n cán cân th ng m i nói riêng và cán cân vãng lai nóiượ ế ả ệ ươ ạ chung. Tuy nhiên, các bi n pháp này ch có tác d ng làm gi m thi u h t cánệ ỉ ụ ả ế ụ 35 cân vãng lai lúc ban đ u. Nh ng sau đó, do gi m su t kh u, ng i tiêu dùngầ ư ả ấ ẩ ườ trong n c s quay sang mua hàng hóa s n xu t trong n c làm tăng t ngướ ẽ ả ấ ướ ổ c u đ i v i n n kinh t d n đ n s n l ng và thu nh p qu c dân tăng lên.ầ ố ớ ề ế ẫ ế ả ượ ậ ố Th nh p qu c dân s làm cho nh p kh u tăng và cu i cùng làm cho s c iư ậ ố ẽ ậ ẩ ố ự ả thi n cán cân vãng lai ban đ u gi m đi.ệ ầ ả Song trong b i c nh n n kinh t Vi t Nam hi n nay, do lu ng v nố ả ề ế ệ ệ ồ ố đ u t vào trong n c ngày càng tăng m nh kèm thao nhu c u nh p kh uầ ư ướ ạ ầ ậ ẩ l n đ tăng tr ng kinh t nên Chính ph đã ph i th c hi n m t s n iớ ể ưở ế ủ ả ự ệ ộ ố ớ l ng trong chính sách h n ch nh p kh u. Thêm n a, Vi t Nam đang tăngỏ ạ ế ậ ẩ ữ ệ c ng ch đ ng h i nh p kinh t qu c t nên vi c s d ng các h n chườ ủ ộ ộ ậ ế ố ế ệ ử ụ ạ ế th ng m i s d n d n đ c lo i b . Nh v y, trong t ng lai, vi c sươ ạ ẽ ầ ầ ượ ạ ỏ ư ậ ươ ệ ử d ng các bi n pháp h n ch nh p kh u s r t khó th c hi n và có thụ ệ ạ ế ậ ẩ ẽ ấ ự ệ ể không th th c hi n n a. ể ự ệ ữ Đ v a đ m b o các m c tiêu kinh t , v a gi m b t đ c tình tr ngể ừ ả ả ụ ế ừ ả ớ ượ ạ nh p siêu trong giai đo n hi n nay,Vi t Nam c n th c hi n các vi c sau:ậ ạ ệ ệ ầ ự ệ ệ − u tiên nh p kh u v t t , thi t b và công ngh tiên ti n ph cƯ ậ ẩ ậ ư ế ị ệ ế ụ v cho công cu c công nghi p hóa, hi n đ i hóa đ t n c.ụ ộ ệ ệ ạ ấ ướ − Khuy n khích gia tăng s d ng v t t , thi t b trong n c đãế ử ụ ậ ư ế ị ướ s n xu t đ c đ ti t ki m ngo i t và pháy tri n hàng hóa s n xu tả ấ ượ ể ế ệ ạ ệ ể ả ấ trong n c.ướ − Thúc đ y phát tri n s n xu t nguyên li u thay th nh p kh uẩ ể ả ấ ệ ế ậ ẩ nh bông, nguyên li u thu c lá, ngô, đ u t ng, đa nguyên liêu…và ápư ệ ố ậ ươ d ng các công c thu m i nh m gi m kim ng ch nh p kh u các m tụ ụ ế ớ ằ ả ạ ậ ẩ ặ hàng này − H n ch t i đa vi c nh p kh u hàng tiêu dùng và ki m soátạ ế ố ệ ậ ẩ ể ch t ch vi c nh p kh u ô tô và linh ki n xe hai bánh g n máy.ặ ẽ ệ ậ ẩ ệ ắ 36 − Th c hi n chính sách gi m chi ngo i t nh p kh u đ i v iự ệ ả ạ ệ ậ ẩ ố ớ m t s ngành d ch v có nh p kh u các lo i trang thi t b chuyên d ng,ộ ố ị ụ ậ ẩ ạ ế ị ụ thi t b và v t li u r ti n mai h ng mà t p trung t o đi u ki n sacr xu tế ị ậ ệ ẻ ề ỏ ậ ạ ề ệ ấ đ thay th hàng nh p kh u…ể ế ậ ẩ Nói chung, nh ng bi n pháp h n ch nh p kh u ch là t m th i, hi uữ ệ ạ ế ậ ẩ ỉ ạ ờ ệ qu không cao và có th nh h ng đ n t c đ tăng tr ng kinh t . trongả ể ả ưở ế ố ộ ưở ế tình th hi n nay, đ gi m đ c thâm h t th ng m i, Vi t Nam có thế ệ ể ả ượ ụ ươ ạ ệ ể t p trung vào các bi n pháp nh m đ y m nh t c đ xu t kh u thay vì vi cậ ệ ằ ẩ ạ ố ộ ấ ẩ ệ t p trung đ gi m nh p kh u thay vì vi c t p trung đ gi m nh p kh uậ ể ả ậ ẩ ệ ậ ể ả ậ ẩ nh tr c đây.ư ướ 1.2 Chính sách khuy n khích xu t kh uế ấ ẩ Chính sách khuy n khích xu t kh u nh m m c đích chuy n d ch chiế ấ ẩ ằ ụ ể ị tiêu n c ngoài vào các s n ph m n i đ a. Các bi n pháp khuy n khíchướ ả ẩ ộ ị ệ ế xu t kh u bao g m: m r ng th tr ng xu t kh u, gi m và b thu xu tấ ẩ ồ ở ộ ị ườ ấ ẩ ả ỏ ế ấ kh u, xóa b h n ng ch xu t kh u, cho phép m i thành ph n kinh t thamẩ ỏ ạ ạ ấ ẩ ọ ầ ế gia vào ho t đ ng xu t kh u… Tác d ng c a các bi n pháp này là làm tăngạ ộ ấ ẩ ụ ủ ệ kh i l ng xu t kh u, làm gi m thâm h t cán cân th ng m i và đ ngố ượ ấ ẩ ả ụ ươ ạ ồ th i còn làm tăng kh năng ch u đ ng c a cán cân vãng lai. Nó cho pháp cánờ ả ị ự ủ cân vãng lai thi u h t l n mà không d n đ n m t cu c kh ng ho ng bênế ụ ớ ẫ ế ộ ộ ủ ả ngoài nào. Đ c bi t trong đi u ki n kh ng ho ng kinh t hi n nay, khuy nặ ệ ề ệ ủ ả ế ệ ế khích xu t kh u l i càng tr nên c n thi t h n bao gi h t.ấ ẩ ạ ở ầ ế ơ ờ ế Đ y m nh xu t kh u là cách t t nh t đ Vi t Nam có th c i thi nẩ ạ ấ ẩ ố ấ ể ệ ể ả ệ đ c cán cân th ng m i, đ y lùi đ c tình tr ng nh p siêu và có ngu nượ ươ ạ ẩ ượ ạ ậ ồ v n đ tr n n c ngoài. H n n a v n đ m b o đ c m c tiêu cân đ iố ể ả ợ ướ ơ ữ ẫ ả ả ượ ụ ố bên trong nh t c đ tăng tr ng kinh t cao và gi i quy t vi c làm.Trongư ố ộ ưở ế ả ế ệ nh ng năm ti p theo, Vi t Nam c n ph i đ m b o t c đ tăng xu t kh uữ ế ệ ầ ả ả ả ố ộ ấ ẩ l n h n t c đ tăng nh p kh u đ có th ng d cán cân vãng lai trong t ngớ ơ ố ộ ậ ẩ ể ặ ư ươ 37 lai thúc đ y tăng tr ng kinh t b n v ng.Chính vì v y ,Chính ph c nẩ ưở ế ề ữ ậ ủ ầ quan tâm đ n các bi n pháp nh m khuy n khích xu t kh u.ế ệ ằ ế ấ ẩ Trong th c t ,ho t đ ng nh p kh u c a Vi t Nam đã ph i đ i m tự ế ạ ộ ậ ẩ ủ ệ ả ố ặ v i m t s tr ng i.Tr ng i l n nh t đ i v i xu t kh u là các chính sáchớ ộ ố ở ạ ở ạ ớ ấ ố ớ ấ ẩ thu nh p kh u,h n ng ch nh p kh u..làm m t đi các l i th xu t kh uế ậ ẩ ạ ạ ậ ẩ ấ ợ ế ấ ẩ c a Vi t Nam. Do h th ng thu và h th ng qu n lý th ng m i là nh mủ ệ ệ ố ế ệ ố ả ươ ạ ằ s n xu t thay th hang nh p kh u và s n xu t các lo i hàng hóa,d ch vả ấ ế ậ ẩ ả ấ ạ ị ụ th ng m i d n đ n vi c b o h cho nh ng ngành không có hi u qu . Cònươ ạ ẫ ế ệ ả ộ ữ ệ ả nh ng ngành có l i th và kh năng xu t kh u thì không đ c đ u t cácữ ợ ế ả ấ ẩ ượ ầ ư ngu n l c thích đáng.H n n a,khi v c kinh t t nhân có nhi u ti m năngồ ự ơ ữ ự ế ư ề ề xu t kh u thì không đ c đ u t các ngu n l c thích đáng. H n n a,khuấ ẩ ượ ầ ư ồ ự ơ ữ v c kinh t có nhi u ti m năng xu t kh u thì ch a đ c chú ý phát tri n.ự ế ề ề ấ ẩ ư ượ ể Thêm vào đó, th tr ng xu t kh u c a Vi t Nam trên th gi i đang bị ườ ấ ẩ ủ ệ ế ớ ị c nh tranh gay g t mà s c c nh tranh c a các doanh nghi p Vi t Nam thìạ ắ ứ ạ ủ ệ ệ y u, thì tr ng th ng m i d ch v ch a đáp ng đ c yêu c u c a xu tế ườ ươ ạ ị ụ ư ứ ượ ầ ủ ấ kh u,tình tr ng gian l n trong buôn bán v n còn x y ra. Trong c c u hàngẩ ạ ậ ẫ ả ơ ấ hóa xu t kh u c a c a Vi t Nam thì t tr ng hàng thô và s ch còn cao,ấ ẩ ủ ủ ệ ỷ ọ ơ ế hàng gia công chi m t tr ng l n.. khi n cho giá tr xu t kh u ch a cao vàế ỷ ọ ớ ế ị ấ ẩ ư không có s c c nh tranh.M t khác,các doanh nghi p xu t kh u Vi t Namứ ạ ặ ệ ấ ẩ ệ còn nhi u h n ch v k thu t kinh doanh, ch a am hi u đ y đ v lu tề ạ ế ề ỹ ậ ư ể ầ ủ ề ậ pháp và thông l qu c t ,ch a có đ nhanh nh y n m b t thông tin thệ ố ế ư ộ ạ ắ ắ ị tr ng nên d n đ n vi c b l nh ng c h i kinh doanh có l i,ph i ch uườ ẫ ế ệ ỏ ỡ ữ ơ ộ ợ ả ị nh ng thi t h i không đáng có trong ho t đ ng s n xu t..V y nên,Chínhữ ệ ạ ạ ộ ả ấ ậ ph c n có nh ng bi n pháp v a gi i quy t đ c nh ng khó khăn tr ng iủ ầ ữ ệ ừ ả ế ượ ữ ở ạ trong ho t đ ng xu t kh u l i v a đ y nhanh t c đ tăng xu t kh u nh mạ ộ ấ ẩ ạ ừ ẩ ố ộ ấ ẩ ằ c i thi n đ c tình tr ng thâm h t th ng m i hi n nay. ả ệ ượ ạ ụ ươ ạ ệ M t s bi n pháp c th nh m đ y m nh xu t kh u trong th i gianộ ố ệ ụ ể ằ ẩ ạ ấ ẩ ờ t i:ớ 38 - T o đi u ki n cho các thành ph n kinh t cùng phát tri n,c iạ ề ệ ầ ế ể ả ti n ch đ phân ph i,ch đ xu t nh p kh u,t o ra m t s phân ph iế ế ộ ố ế ộ ấ ậ ẩ ạ ộ ự ố nh p nhàng,ch t ch gi a các doanh nghi p cùng làm nhi m v kinh doanhị ặ ẽ ữ ệ ệ ụ xu t nh p kh u v i cùng m t ngành hàng,không phân bi t đó là doanhấ ậ ẩ ớ ộ ệ nghi p nhà n c hay t nhân nh m t o ra s c m nh t ng h p đ nâng caoệ ướ ư ằ ạ ứ ạ ổ ợ ể v th và s c c nh tranh c a các doanh nghi p Vi t Nam trên th tr ngị ế ứ ạ ủ ệ ệ ị ườ qu c t .ố ế Bên c nh đó,trong ti n trình h i nh p,Vi t Nam c n ph n đ u th cạ ế ộ ậ ệ ầ ấ ấ ự hi n nh ng m c tiêu nh : đ y m nh h p tác kinh t và k thu t trên c sệ ữ ụ ư ẩ ạ ợ ế ỹ ậ ơ ở t nguy n cùng có l i v i t t c qu c gia trên m i lĩnh v c,thúc đ y t doự ệ ợ ớ ấ ả ố ọ ự ẩ ự hóa th ng m i b ng các bi n pháp gi m b t thu ,d n ti n t i phiươ ạ ằ ệ ả ớ ế ầ ế ớ thu ;h y b vi c c m xu t kh u, c m nh p kh u; tăng năng su t laoế ủ ỏ ệ ấ ấ ẩ ấ ậ ẩ ấ đ ng,gi m b t chi phí s n xu t hàng hóa đ tăng s c m nh v giá;đ nộ ả ớ ả ấ ể ứ ạ ề ơ gi n hóa th t c xu t nh p kh u,th t c đ u t ,th t c h i quan,ngo iả ủ ụ ấ ậ ẩ ủ ụ ầ ư ủ ụ ả ạ h i,ngân hàng..ố - Tăng c ng đ u t nâng cao năng l c s n xu t và s c c nh tranhườ ầ ư ự ả ấ ứ ạ c a hàng hóa xu t kh u.T p trung các lu ng v n đ u t n c ngoài vàoủ ấ ẩ ậ ồ ố ầ ư ướ s n xu t các m t hàng ph c v cho xu t kh u.Đ c bi t chú tr ng nh ngả ấ ặ ụ ụ ấ ẩ ặ ệ ọ ữ ngành hàng có kh năng tăng tr ng n đ nh ,s d ng nhi u lao đ ng vàả ưở ổ ị ử ụ ề ộ nguyên li u trong n c,đ t yêu c u năng cao tiêu chu n ch t l ng hàngệ ướ ặ ầ ẩ ấ ượ hóa lên hàng đ u,g n s n xu t v i yêu c u c a th tr ng v ch t l ngầ ắ ả ấ ớ ầ ủ ị ườ ề ấ ượ và m u mã s n ph m…Đ ng th i chuy n d ch m nh c c u đ u t theoẫ ả ẩ ồ ờ ể ị ạ ơ ấ ầ ư h ng tăng đ u t Nhà n c đ phát tri n các ngành d ch v và m t sướ ầ ư ướ ể ể ị ụ ộ ố ngành s n xu t v i công ngh cao nh m đ y m nh xu t kh u d ch v choả ấ ớ ệ ằ ẩ ạ ấ ẩ ị ụ phù h p v i xu h ng phát tri n kinh t d ch v và kinh t tri th c.ợ ớ ướ ể ế ị ụ ế ứ - Chuy n d ch c c u hàng xu t kh u,phát tri n và đa d ng hóa v iể ị ơ ấ ấ ẩ ể ạ ớ nh ng m t hàng ch l c,g n yêu c u c a th tr ng đ i v i t ng lo iữ ặ ủ ự ắ ầ ủ ị ườ ố ớ ườ ạ s n ph m chính.V đ i m i c c u hàng xu t, Vi t Nam c n ph i chuy nả ẩ ề ổ ớ ơ ấ ấ ệ ầ ả ể 39 nhanh và m nh sang ph n l n hàng ch bi n,gi m m c t i đa xu t hàngạ ầ ớ ế ế ả ứ ố ấ nguyên li u và hàng s ch .ệ ơ ế - Chính ph c n quan tâm đ n vi c phát tri n các doanh nghi p tủ ầ ế ệ ể ệ ư nhân có ti m năng,nh t là các doanh nghi p trong các ngành ch t o có đ nhề ấ ệ ế ạ ị h ng xu t kh u cao.H tr nhi u h n cho các t ch c ,doanh nghi p vàướ ấ ẩ ỗ ợ ề ơ ổ ứ ệ cá nhân đ phát tri n các m t hàng m i và th tr ng m i.ể ể ặ ớ ị ườ ớ - Vi t Nam c n m r ng th tr ng xu t kh u.Th c hi n ph ngệ ầ ở ộ ị ườ ấ ẩ ự ệ ươ châm đa d ng hóa,đa ph ng hóa th tr ng và đ i tác,h n ch vi c xu tạ ươ ị ườ ố ạ ế ệ ấ kh u m t m t hàng b ph thu c vào m t s th tr ng,chú tr ng các thẩ ộ ặ ị ụ ộ ộ ố ị ườ ọ ị tr ng có s c mua l n nh :M ,EU,Nh t B n,Trung Qu c,Đông Namườ ứ ớ ư ỹ ậ ả ố Á..đ ng th i tìm cách thâm nh p và gia tăng s hi n di n c a hàng hóaồ ờ ậ ự ệ ệ ủ Vi t Nam các th tr ng châu Phi,M La tinh;tăng c ng các hình th cệ ở ị ườ ỹ ườ ứ buôn bán hàng đ i hàng…ổ - Chính ph cũng nên tăng c ng rà soát và xác đ nh c th nh ngủ ườ ị ụ ể ữ nguyên nhân làm ch m tr ho c c n tr vi c th c hi n các chính sách hậ ễ ặ ả ở ệ ự ệ ỗ tr và khuy n khích xu t kh u đ x lý k p th i.Đ ng th i th c hi n bợ ế ấ ẩ ể ử ị ờ ồ ờ ự ệ ổ sung,s a đ i các c ch ,chính sách,quy đ nh ch a h p lý;ti p t c c i cáchử ổ ơ ế ị ư ợ ế ụ ả hành chính t o thu n l i cho ho t đ ng xu t kh u.ạ ậ ợ ạ ộ ấ ẩ 1.3 Bi n pháp thu hút chuy n giao vãng lai t n c ngoài vàoệ ể ừ ướ Vi t Nam.ệ Do quá trình h i nh p kinh t qu c t ngày càng sâu r ng,th tr ngộ ậ ế ố ế ộ ị ườ trong n c và th tr ng ngoài n c đ c m r ng và g n k t v i nhauướ ị ườ ướ ượ ở ộ ắ ế ớ nên l ng ng i Vi t Nam sinh s ng t i n c ngoài và lao đ ng xu t kh uượ ườ ệ ố ạ ướ ộ ấ ẩ ngày càng tăng lên.Và th c t cho th y,s ti n do nh ng ng i Vi t Nam ự ế ấ ố ề ữ ườ ệ ở n c ngoài g i v n c luôn là ngu n tài tr quan tr ng cho thâm h t cánướ ử ề ướ ồ ợ ọ ụ cân vãng lai.Trong b i c nh kh ng ho ng kinh t toàn c u đang di n ra,ố ả ủ ả ế ầ ễ ngu n ki u h i g i v Vi t Nam đã b gi m sút do ph n còn l i c a thồ ề ố ử ề ệ ị ả ầ ạ ủ ế gi i cũng lâm vào tình tr ng khó khăn.Đ có th khai thác tri t đ ngu nớ ạ ể ể ệ ể ồ 40 ngo i t này,Chính ph c n có nh ng bi n pháp nh m kh c ph c m t sạ ệ ủ ầ ữ ệ ằ ắ ụ ộ ố v ng m c hi n t i.Các bi n pháp có th áp d ng nh thi t l p thêm m yướ ắ ệ ạ ệ ể ụ ư ế ậ ấ kênh chuy n ti n m i giúp cho ki u bào an tâm chuy n ti n,nâng cao ch tể ề ớ ề ể ề ấ l ng d ch v chuy n ti n,đ n gi n hóa các th t c có liên quan t i hượ ị ụ ể ề ơ ả ủ ụ ớ ệ th ng ngân hàng,c i thi n môi tr ng đ u t ,khuy n khích ki u bào tăngố ả ệ ườ ầ ư ế ề c ng đ u t vào th tr ng trong n c,ti p t c th c hi n chính sách thuườ ầ ư ị ườ ướ ế ụ ự ệ hút ki u h i thông thoáng…ề ố Các bi n pháp ki m soát tr c ti p nêu trên đ u có tác d ng làm gi mệ ể ự ế ế ụ ả thi u h t cán cân th ng m i,tăng kh năng ch u đ ng c a cán cân vãng laiế ụ ươ ạ ả ị ự ủ nên Vi t Nam c n ph i chú tr ng t i nh ng bi n pháp này.Nh t là trongệ ầ ả ọ ớ ữ ệ ấ tình hình hi n nay thì vi c đ y m nh xu t kh u và thu hút t i đa lu ngệ ệ ẩ ạ ấ ẩ ố ồ ki u h i là h t s c quan tr ng.Nó không nh ng c i thi n cán cân vãng laiề ố ế ứ ọ ữ ả ệ trong hi n t i mà còn đ m b o th ng d cán cân vãng lai trong t ng laiệ ạ ả ả ặ ư ươ giúp thanh toán nh ng kho n n n c ngoài,đ m b o n đ nh n n kinh t .ữ ả ợ ướ ả ả ổ ị ề ế 2. Các bi n pháp thu hút và nâng cao hi u qu s d ng v n đ uệ ệ ả ử ụ ố ầ t n c ngoàiư ướ Cũng nh các n c đang phát tri n khác, Vi t Nam đ ng tr c haiư ướ ể ệ ứ ướ v n đ quan tr ng có liên quan đ n v n đ u t đ đ m b o t c đ tăngấ ề ọ ế ố ầ ư ể ả ả ố ộ tr ng kinh t cao và b n v ng:ưở ế ề ữ - T l huy đ ng v n trong n c thông qua kênh ti t ki m vàỷ ệ ộ ố ướ ế ệ các kho n thu c a Nhà n c không đáp ng đ nhu c u v n đ u t .ả ủ ướ ứ ủ ầ ố ầ ư - Tình tr ng nh p siêu không th tránh kh i trong giai đo n đ uạ ậ ể ỏ ạ ầ công nghi p hóa đ t n c d n đ n thâm h t cán cân vãng lai và s thi uệ ấ ướ ẫ ế ụ ự ế h t ngo i t trong m t th i gian dài.ụ ạ ệ ộ ờ C 2 v n đ này có th gi i quy t b ng cách thu hút v n ngoàiả ấ ề ể ả ế ằ ố n c,trong đó có FDI và ODA.Cho nên đ tài tr cho thâm h t cán cân vãngướ ể ợ ụ lai,c i thi n cán cân thanh toán,Chính ph nên thu hút các lu ng v nả ệ ủ ồ ố này.Tuy vi c thu hút các lu ng v n đ u t n c ngoài vào s có tác d ngệ ồ ố ầ ư ướ ẽ ụ 41 làm tăng s n l ng,t o vi c làm và tài tr cho thi u h t cán cân vãng laiả ượ ạ ệ ợ ế ụ nh ng cũng s làm tăng thi u h t cán cân vãng lai do tăng nh p kh u vàư ẽ ế ụ ậ ẩ tăng các kho n tr l i nhu n,lãi vay cho n c ngoài.Do v y,đ đ y nhanhả ả ợ ậ ướ ậ ể ẩ t c đ tăng tr ng kinh t ,tăng xu t kh u gi i quy t vi c làm,Vi t Namố ộ ưở ế ấ ẩ ả ế ệ ệ ph i ch p nh n thâm h t cán cân vãng lai trong gi i h n kh năng ch uả ấ ậ ụ ớ ạ ả ị đ ng đ không d n đ n cu c kh ng ho ng bên ngoài.ự ể ẫ ế ộ ủ ả 2.1 Thu hút và s d ng v n đ u t tr c ti p n c ngoài(FDI)ử ụ ố ầ ư ự ế ướ Trong các lu ng v n n c ngoài vào,đ u t n c ngoài vào,đ u tồ ố ướ ầ ư ướ ầ ư tr c ti p đ c coi là lu ng v n không t o ra d n nên Chính ph c n t pự ế ượ ồ ố ạ ư ợ ủ ầ ậ trung khai thác lu ng v n này.Đ thu hút đ c nhi u v n FDI,Chính phồ ố ể ượ ề ố ủ có th th c hi n có bi n pháp sau:ể ự ệ ệ - Tìm ki m th tr ng và đ i tác m i:trong khi v n coi tr ng cácế ị ườ ố ớ ẫ ọ th tr ng và đ i tác hi n nay,mà ch y u là Châu Á và các doanh nghi pị ườ ố ệ ủ ế ệ v a,c n m r ng vi c thu hút FDI t th tr ng m i nh t là M - m từ ầ ở ộ ệ ừ ị ườ ớ ấ ỹ ộ n c có ti m năng l n và có quan h th ng m i gia tăng m nh m v iướ ề ớ ệ ươ ạ ạ ẽ ớ n c ta trong nh ng năm qua.ướ ữ - Nâng cao v th c a Vi t Nam trên th tr ng th gi i:trên cị ế ủ ệ ị ườ ế ớ ơ s th ng xuyên quan tâm đ n vi c x p h ng c a các t ch c qu c t vở ườ ế ệ ế ạ ủ ổ ứ ố ế ề năng l c c nh tranh trong đ u t c a t ng n c,cũng nh s đánh giá c aự ạ ầ ư ủ ừ ướ ư ự ủ các nhà đ u t n c ngoài đ i v i n c ta đ s a đ i,b sung nh ng nhânầ ư ướ ố ớ ướ ể ử ổ ổ ữ t có liên quan làm cho v th n c ta ngày càng cao h n trong b ng x pố ị ế ướ ơ ả ế h ng c a th gi i.ạ ủ ế ớ - T o l p môi tr ng đ u t t t nh t:đ m b o tính minh b chạ ậ ườ ầ ư ố ấ ả ả ạ và n đ nh c a lu t pháp đ các nhà đ u t có th tính đ c xu th phátổ ị ủ ậ ể ầ ư ế ượ ế tri n c a d án đ u t .C i cách c b n th t c hành chính theo nguyên t cể ủ ự ầ ư ả ơ ả ủ ụ ắ ho t đ ng đ u t thu c quy n c a các doanh nghi p.ạ ộ ầ ư ộ ề ủ ệ - Nâng cao ch t l ng quy ho ch t ng th thu hút v n FDI phùấ ượ ạ ổ ể ố h p và g n li n v i quy ho ch ngành, lãnh th , lĩnh v c u tiên, m t hàngợ ắ ề ớ ạ ổ ự ư ặ 42 ch l c, kh năng thu hút lao đ ng cao… t đó l a ch n d án kh thi, dủ ự ả ộ ừ ự ọ ự ả ự án u tiên đ u t t ngu n v n n c ngoài.ư ầ ư ừ ồ ố ướ - T o đi u ki n thu n l i cho các d án đã đ c c p phép tri nạ ề ệ ậ ợ ự ượ ấ ể khai nhanh ho t đ ng x lý linh ho t chuy n đôi các hình th c đ u t .ạ ộ ử ạ ể ứ ầ ư Ngoài các d án không c p phép đ u t do yêu c u an ninh qu c gia, c nự ấ ầ ư ầ ố ầ m r ng danh m c các d án cho phép nhà đ u t n c ngoài đ c l aở ộ ụ ự ầ ư ướ ượ ự ch n các hình th c đ u t xu t phát t hi u qu kinh doanh.ọ ứ ầ ư ấ ừ ệ ả - Đáp ng đ ngu n v n đ i ng: Kh năng ti p c n FDI c aứ ủ ồ ố ố ứ ả ế ậ ủ n n kinh t nói chung và c a t ng doanh nghi p nói riêng là nhân t quy tề ế ủ ừ ệ ố ế đ nh đ n hi u qu đ u t . FDI ch th c s phát huy hi u qu khi Vi t Namị ế ệ ả ầ ư ỉ ự ự ệ ả ệ có kh năng ti p năng ti p nh n v n và ng c l i s b ph thu c vàoả ế ế ậ ố ượ ạ ẽ ị ụ ộ n c ngoài. Đ ti p nh n hi u qu v n FDI đòi h i ph i có m t t l v nướ ể ế ậ ệ ả ố ỏ ả ộ ỉ ệ ố đ i ng h p lý.ố ứ ợ 2.2 Qu n lý, s d ng v n vi n tr phát tri n chính th c(ODA)ả ử ụ ố ệ ợ ể ứ So v i FDI, Vi t Nam s ti p nh n ngu n v n ODA s m h n.ơ ệ ẽ ế ậ ồ ố ớ ơ Nh ng th c ch t ngu n v n ODA là ngu n v n u đãi.vì ch có kho ng 10-ư ự ấ ồ ố ồ ố ư ỉ ả 15% là vi n tr không hoàn l i. Vì v y, vi c qu n lý và s d ng có hi uệ ợ ạ ậ ệ ả ử ụ ệ qu v n này là h t s c c n thi t. ả ố ế ứ ầ ế Các bi n pháp c th là:ệ ụ ể - S c h p d n c a ODA n m ch khâu l p h s nhanhứ ấ ẫ ủ ằ ở ỗ ậ ồ ơ chóng, sát v i nhu c u th c t , các ch d án có năng l c cao. Vì v y,ớ ầ ự ế ủ ự ự ậ chính ph Vi t Nam c n gi i quy t các v n đ này đ thu hút thêm nhi uủ ệ ầ ả ế ấ ề ể ề ODA ph c v m c tiêu phát tri n kinh t xã h i. Công tác v n đ ng v nụ ụ ụ ể ế ộ ậ ộ ố ODA c n đ c đ i m i c b n v n i dung và ph ng pháp th c hi n,ầ ượ ổ ớ ơ ả ề ộ ươ ự ệ chú tr ng khâu l p d án nghiên c u kh thi b o đ m ch t l ng tr c khiọ ậ ự ứ ả ả ả ấ ượ ướ đàm phán. Trong quá trình v n đ ng t ch c v n c n xu t phát t l i íchậ ộ ổ ứ ố ầ ấ ừ ợ t ng th qu c gia, hi u qu công vi c trên c s nâng cao tính ch đ ngổ ể ố ệ ả ệ ơ ở ủ ộ 43 c a phía Vi t Nam v i bên n c ngoài, c n m nh d n ch i b các ngu nủ ệ ớ ướ ầ ạ ạ ố ỏ ồ v n không đáp ng yêu c u phát tri n kinh t xã h i c a đ t n c.ố ứ ầ ể ế ộ ủ ấ ướ - Th c hi n nghiêm ch nh các nghi quy t c a Đ ng và Chínhự ệ ỉ ế ủ ả ph đ y m nh c ph n hóa doanh nghi p nhà n c, bao g m c nh ngủ ẩ ạ ổ ầ ệ ướ ồ ả ữ côngty l n trong h u h t các ngành kinh t ch ch t. M t khi chính nh ngớ ầ ế ế ủ ố ộ ữ công ty nhà n c đã th c hi n đa s h u hóa thì đây chính là m t đ ng l cướ ự ệ ở ữ ộ ộ ự đ thúc đ y ti n đ gi i ngân v n ODA.ể ẩ ế ộ ả ố - Đ nâng cao hi u qu s d ng v n quan tr ng này, bao g mể ệ ả ử ụ ố ọ ồ c yêu c u v gi i ngân, Chính ph c n đ i m i công tác t ch c đi uả ầ ề ả ủ ầ ổ ớ ổ ứ ề hành các d án công trình quan tr ng qu c gia có s d ng ngu n v n ODA.ự ọ ố ử ụ ồ ố Đ i v i nh ng công trình, h ng m c công trình quan tr ng nên t ch c đ uố ớ ữ ạ ụ ọ ổ ứ ấ th u ch n ch d án, công trình, mà t t nh t là doanh nghi p nhà n c đãầ ọ ủ ự ố ấ ệ ướ đ c c ph n hóa hay công ty c ph n có v n góp c a nhà n c. V n đ iượ ổ ầ ổ ầ ố ủ ướ ố ố ng đ th c hi n d án công trình, ngoài ngân sách nhà n c, c n huyứ ể ự ệ ự ướ ầ đ ng thêm t xã h i thông qua phát hành c phi u và trái phi u công trình.ộ ừ ộ ổ ế ế - Nâng cao nh n th c và th ng nh t quan đi m v v n ODA.ậ ứ ố ấ ể ề ố N u coi là ngu n vi n tr thu n túy thì d n đ n s d ng kém hi u qu ,ế ồ ệ ợ ầ ẫ ế ử ụ ệ ả lãng phí, không tră đ c n và cu i cùng b l thu c vào bên ngoài. Vi nượ ợ ố ị ệ ộ ệ tr không hoàn l i c n đ oc qu n lý nh đ i v i ngu n thu ngân sách nhàợ ạ ầ ự ả ư ố ớ ồ n c (NSNN) dành cho đ u t phát tri n, ph n vay u đãi đ c h ch toánướ ầ ư ể ầ ư ượ ạ bù đ p b i chi ngân sách nhà n c, kiên quýêt không vay cho chi th ngắ ộ ướ ườ xuyên. - Đ c i thi n tình hình gi i ngân và nâng cao hi u qu s d ngể ả ệ ả ệ ả ử ụ v n ODA, chính ph cũng c n ti p t c c i thi n c s pháp lý nh m t oố ủ ầ ế ụ ả ệ ơ ở ằ ạ môi tr ng rõ ràng h n và thu n l i h n cho qu n lý và s d ng ODA.ườ ơ ậ ợ ơ ả ử ụ 3. Bi n pháp tăng ti t ki mệ ế ệ Nh ph n trên đã phân tích, chúng ta bi t r ng thi u h t cán cân vãngư ầ ế ằ ế ụ lai b ng l h ng ti t ki m và đ u t c a 1 qu c gia. Đ i v i Vi t Nam thìằ ỗ ổ ế ệ ầ ư ủ ố ố ớ ệ 44 l h ng này ch y u xu t phát t khu v c t nhân. Chính vì v y, đ gi mỗ ổ ủ ế ấ ừ ự ư ậ ể ả thâm h t cán cân vãng lai đòi h i chính ph ph i có các bi n pháp nh mụ ỏ ủ ả ệ ằ tăng c ng ti t ki m qu c gia, đ c bi t là ti t ki m t nhân. M t khác,ườ ế ệ ố ặ ệ ế ệ ư ặ n u chính ph thu hút đ c ngu n v n này đ ph c v cho đ u t trongế ủ ượ ồ ố ể ụ ụ ầ ư n c thì s gi m đ oc vay v n n c ngoài. Gi m vay v n đ u t n cướ ẽ ả ự ố ướ ả ố ầ ư ướ ngoài s gi m đ c nh p kh u, do đó gi m đ c thâm h t th ng m i vàẽ ả ượ ậ ẩ ả ượ ụ ươ ạ gi m b t các kho n n n c ngoài.ả ớ ả ợ ướ Hi n t i, Vi t Nam ch y u thu hút các ngu n ti t ki m t nhânệ ạ ệ ủ ế ồ ế ệ ư thông qua h th ng ngân hàng d i d ng ti n g i ti t ki m. Song l ngệ ố ướ ạ ề ử ế ệ ượ ti n g i vào ch a nhi u và ph n l n các lu n ti n g i vào ngân hàng làề ử ư ề ầ ớ ồ ề ử ti n g i ng n h n. K t qu là trong th c t , Vi t Nam là thi u v n trungề ử ắ ạ ế ả ự ế ệ ế ố và dài h n đ u t cho phát tri n kinh t . Chính vì v y, ngân hàng c n tíchạ ầ ư ể ế ậ ầ c c thu hút các lu ng v n trung và dài h n b ng cách khuy n khích phátự ồ ố ạ ằ ế tri n th tr ng trái phi u.ể ị ườ ế Đ đ t đ c ti l tích lũy cao h n, Chính ph c n ph i c i thi n môiể ạ ượ ệ ơ ủ ầ ả ả ệ tr ng t ng th sao cho thu n l i h n, c i thi n khuôn kh các bi n phápườ ổ ể ậ ợ ơ ả ệ ổ ệ khuy n khích và c n có 1 chi n l c phát tri n d a trên xu t kh u đ tăngế ầ ế ượ ể ự ấ ẩ ể m c thu nh p. Ngoài ra, nâng cao vai trò quan tr ng cc a nhà n c trongứ ậ ọ ủ ướ vi c duy trì môi tr ng v i lãi su t th c d ng; đ m b o v m t pháp lýệ ườ ớ ấ ự ươ ả ả ề ặ cho tính ch t toàn v n lâu dài c a các quy n v tài s n và s h u c a caấ ẹ ủ ề ề ả ở ữ ủ ỉ v t ch t; đi u ch nh t giá h i đoái và t l l m phát m c h p lý đ choậ ấ ề ỉ ỷ ố ỷ ệ ạ ở ứ ợ ể ng i g i ti n ti t ki m có th yên tâm v giá tr lâu dài c a đ ng ti n;ườ ử ề ế ệ ể ề ị ủ ồ ề xây d ng 1 h th ng ngân hàng an toàn và lành m nh đ ng i dân yêu tâmự ệ ố ạ ể ườ g i ti n; và m t h th ng thu công b ng, h p lý không de d a t ch thu ti tử ề ộ ệ ố ế ằ ợ ọ ị ế ki m và c a c i trong t ng lai.ệ ủ ả ươ 4. Các bi n pháp đi u ch nh chi tiêuệ ề ỉ 4.1. S d ng chính sách ti n t và chính sách tài khóa.ử ụ ề ệ 45 Ngoài nh ng bi n pháp ki m soát tr c ti p, đ đi u ch nh cán cânữ ệ ể ự ế ể ề ỉ thanh toán,các chính ph còn có th s d ng các chính sách kinh t vĩ môủ ể ử ụ ế nh các chính sách ti n t và chính sách tài khóa. Chính sách ti n t liênư ề ệ ề ệ quan đ n cung ti n c a NHT c a m t n c và chính sách tài khóa liênế ề ủ Ư ủ ộ ướ quan đ n nh ng thay đ i trong chi tiêu Chính ph và thu quan. Vi c sế ữ ổ ủ ế ệ ử d ng hai chính sách này v n đ m b o đ c cân đ i bên trong và bên ngoàiụ ẫ ả ả ượ ố c a n n kinh t . Tuy nhiên, đ có th phát huy m t cách có hi u qu cácủ ề ế ể ể ộ ệ ả chính sách kinh t vĩ mô cho vi c thi t l p cân đ i bên trong và bên ngoàiế ệ ế ậ ố c a n n kinh t ,yêu c u ph i có th tr ng tài chính và đ c bi t ph i t doủ ề ế ầ ả ị ườ ặ ệ ả ự hóa v tài chính.ề Theo quan đi m c a Mundell ,trong đi u ki n t do hóa th ng m iể ủ ề ệ ự ươ ạ và tài chính v i ch đ t giá c đ nh,cân đ i bên trong và bên ngoài có thớ ế ộ ỷ ố ị ố ể đ t đ c thông qua chính sách ti n t và tài khóa h p lý. Nh v y là chínhạ ượ ề ệ ợ ư ậ sách tài khóa đ c phân cho m c tiêu cân đ i bên trong và chính sách ti nượ ụ ố ề t đ c phân cho m c tiêu cân đ i bên ngoài (vì chính sách ti n t có l iệ ượ ụ ố ề ệ ợ th t ng đ i trong th c hi n cân đ i bên ngoài và chính sách tài khóa cóế ươ ố ự ệ ố l i th t ng đ i trong th c hi n cân đ i bên trong). Trên c s đó,ợ ế ươ ố ự ệ ố ơ ở Mundell đã đ a ra m t s g i ý chính sách đi u ch nh nh sau:ư ộ ố ợ ề ỉ ư Chính sách ti n t và tài khóa nh m thi t l p cân đ i bên trong vàề ệ ằ ế ậ ố bên ngoài. Tr ng thái n n kinh tạ ề ế Chính sách ti n tề ệ Chính sách tài khóa Th t ngi p và th ng dấ ệ ặ ư L m phát và th ng dạ ặ ư L m phát và thâm h tạ ụ Th t nghi p và thâm h tấ ệ ụ M r ngở ộ M r ngở ộ Th t ch tắ ặ Th t ch tắ ặ M r ngở ộ Th t ch tắ ặ Th t ch tắ ặ M r ngở ộ NHTW đi u hành chính sách ti n t thông qua các công c đi uề ề ệ ụ ề ch nh nh : nghi p v th tr ng m ,t l d tr b t bu c ,lãi su t tri tỉ ư ệ ụ ị ườ ở ỷ ệ ự ữ ắ ộ ấ ế 46 kh u… Chính ph đi u hành chính sách tài khóa thông qua bi n pháp tăngấ ủ ề ệ ho c gi m chi tiêu c a chính ph và thu .ặ ả ủ ủ ế Khi NHTW th c hi n chính sách ti n t m r ng t c là tăng cungự ệ ề ệ ở ộ ứ ti n b ng cách mua vào các trái phi u trên th tr ng m ,d n đ n giá tráiề ằ ế ị ườ ở ẫ ế phi u tăng và m c lãi su t gi m; lãi su t gi m kích thích đ u t tăng;đ uế ứ ấ ả ấ ả ầ ư ầ t tăng làm tăng thu nh p qu c dân; thu nh p qu c dân tăng làm tăng nh pư ậ ố ậ ố ậ kh u. Nh v y ,chính sách ti n t m r ng s làm cho cán cân thanh toánẩ ư ậ ề ệ ở ộ ẽ x u đi.ấ Ng c l i, khi NHTW th c hi n chính sách ti n t th t ch t t c làượ ạ ự ệ ề ệ ắ ặ ứ gi m cung ti n b ng cách bán ra các trái phi u trên th tr ng m , d n đ nả ề ằ ế ị ườ ở ẫ ế giá trái phi u gi m và m c lãi su t tăng : lãi su t tăng kìm hãm đ u t ; đ uế ả ứ ấ ấ ầ ư ầ t gi m làm gi m thu nh p qu c dân ; thu nh p qu c dân gi m làm gi mư ả ả ậ ố ậ ố ả ả nh p kh u. Nh v y ,chính sách ti n t th t ch t s làm cho cán cân thanhậ ẩ ư ậ ề ệ ắ ặ ẽ toán đ c c i thi n.ượ ả ệ Còn khi Chính ph th c hi n chính sách tài khóa m r ng t c là tăngủ ự ệ ở ộ ứ chi tiêu c a chính ph b ng cách bán ra trái phi u trên th tr ng m , d nủ ủ ằ ế ị ườ ở ẫ đ n tăng thu nh p thông qua th a s chi tiêu c a chính ph . Tuy nhiênế ậ ừ ố ủ ủ ,chính sách tài khóa m r ng cũng không h n làm cho cán cân thanh toánở ộ ẳ x u đi. Do chính ph bán trái phi u ra nên giá tr trái phi u gi m và lãi su tấ ủ ế ị ế ả ấ tăng;lãi su t tăng d n đén gi m đ u t ;đi u này ph n nào làm gi m đi hi uấ ẫ ả ầ ư ề ầ ả ệ ng tăng thu nh p thông qua th a s chi tiêu c a Chính ph ;đ ng th i lãiứ ậ ừ ố ủ ủ ồ ờ su t tăng s kích thích lu ng v n ch y vào làm cho cán cân thanh toán đ cấ ẽ ồ ố ả ượ c i thi n. T ng t ,khi chính ph th c hi n chính sách tài khóa th t ch tả ệ ươ ự ủ ự ệ ắ ặ cũng v y,nó không h n làm cho cán cân thanh toán đ c c i thi n. Do vi cậ ẳ ượ ả ệ ệ khó xác đ nh đ c chính xác nh h ng c a chính sách tài khóa lên cán cânị ượ ả ưở ủ thanh toán cho nên tùy thu c vào t ng th i kỳ c th mà các n c c n cóộ ừ ờ ụ ể ướ ầ s k t h p hài hòa gi a các chính sách tài khóa và ti n t .ự ế ợ ữ ề ệ 47 Đ i v i tình hình Vi t Nam hi n nay,các chính sách ti n t và tàiố ớ ệ ệ ề ệ khóa c n ph i đ m b o c m c tiêu cân đ i bên trong và m c tiêu cân đ iầ ả ả ả ả ụ ố ụ ố bên ngoài. Do đó,Chính ph có th áp d ng các chính sách c th nh sau:ủ ể ụ ụ ể ư Chính sách ti n t c a Vi t Nam trong giai đo n hi n nay là m r ngề ệ ủ ệ ạ ệ ở ộ ti n t . Vi c tăng cung ti n s đ c th c hi n ch y u thông qua tăng dề ệ ệ ề ẽ ượ ự ệ ủ ế ự tr qu c t (do cán cân thanh toán th ng d ) và tăng s nhân ti n b ng cáchữ ố ế ặ ư ố ề ằ thay đ i t l d tr b t bu c .K t h p vói gi m lãi su t đ duy trì cungổ ỷ ệ ự ữ ắ ộ ế ợ ả ấ ể ti n b ng c u ti n. C th : ề ằ ầ ề ụ ể - Tăng d tr qu c t phù h p v i yêu c u tăng nh p kh u ph cự ữ ố ế ợ ớ ầ ậ ẩ ụ v phát tri n kinh t ,đ ng th i có tác d ng h n ch vi c tăng giá đ ngụ ể ế ồ ờ ụ ạ ế ệ ồ Vi t Nam khi thu hút v n n c ngoài và h n ch đ c t c đ tăng l mệ ố ướ ạ ế ượ ố ộ ạ phát. - Gi m lãi su t đ h n ch thu hút v n ng n h n và tăng v nả ấ ể ạ ế ố ắ ạ ố đ u t trong n c.ầ ư ướ - Gi m t l d tr b t bu c có ý nghĩa là gi m thu đánh vàoả ỷ ệ ự ữ ắ ộ ả ế h th ng ngân hàng, có tác d ng gi m lãi su t n i đ a và gi m chênh l chệ ố ụ ả ấ ộ ị ả ệ lãi su t cho vay. Do đó ,nó đ m b o v a tăng đ c đ u t v a khuy nấ ả ả ừ ượ ầ ư ừ ế khích đ c ti t ki m trong n c.ượ ế ệ ướ Chính sách tài khóa m r ng hi n nay là: Gi m thu su t và m r ngở ộ ệ ả ế ấ ở ộ di n n p thu ;tăng chi tiêu đ u t và xã h i đ xây d ng c s h t ng,xóaệ ộ ế ầ ư ộ ể ự ơ ở ạ ầ đói gi m nghèo, phát tri n giáo d c đ ng th i h n ch chi tiêu th ngả ể ụ ồ ờ ạ ế ườ xuyên .Thi u h t NSNN đ c bù đ p b ng cách Chính ph bán công trái vàế ụ ượ ắ ằ ủ trái phi u kho b c .C th :ế ạ ụ ể - M r ng di n thu thu là c n thi t đ tăng thu ngân sách vìở ộ ệ ế ầ ế ể Vi t Nam còn nhi u ngu n thu b b qua nh thu thu ,phí t th tr ng đ tệ ề ồ ị ỏ ư ế ừ ị ườ ấ đai,b t đ ng s n,thu nh p cá nhân…ấ ộ ả ậ - Trong b i c nh h i nh p kinh t qu c t ,vi c đ thu giá tr giaố ả ộ ậ ế ố ế ệ ể ế ị tăng,thu su t nh p kh u cao là không h p lý làm tri t tiêu đ ng l c c aế ấ ậ ẩ ợ ệ ộ ự ủ 48 s n xu t ,gi m s c c nh tranh.Vi c gi m thu này v dài h n s thu l iả ấ ả ứ ạ ệ ả ế ề ạ ẽ ạ ngu n thu l n nh s n xu t đ c m r ng.ồ ớ ờ ả ấ ượ ở ộ - Đ phát tri n kinh t b n v ng lâu dài,c n tăng chi cho đ u tể ể ế ề ữ ầ ầ ư phát tri n c s h t ng ,giáo d c,xóa đói,y t ,môi tr ng… Đ ng th iể ơ ở ạ ầ ụ ế ườ ồ ờ trong ng n h n đây cũng là m t bi n pháp làm tăng t ng c u và gi i quy tắ ạ ộ ệ ổ ầ ả ế vi c làm.ệ - Bán công trái và trái phi u kho b c s có tác d ng thu hút cácế ạ ẽ ụ ngu n v n nhàn r i trong dân làm tăng ti t ki m t nhân.ồ ố ỗ ế ệ ư M c dù tác đ ng c i thi n cán cân vãng lai không rõ ràng nh ngặ ộ ả ệ ư chính sách ti n t và tài khóa l i có tác d ng c i thi n các ch s kinh t vĩề ệ ạ ụ ả ệ ỉ ố ế mô đ m b o cho kh năng ch u đ ng thâm h t c a cán cân vãng lai đả ả ả ị ự ụ ủ ể tránh không gây ra m t cu c kh ng ho ng bên ngoài nh ch s : t l xu tộ ộ ủ ả ư ỉ ố ỷ ệ ấ kh u/GDP tăng ;t l ti t ki m và đ u t n i đ a/GDP tăng ,t giá đ ngẩ ỷ ệ ế ệ ầ ư ộ ị ỷ ồ n i t gi m phù h p v i t giá th c…ộ ệ ả ợ ớ ỷ ự 4.2 Sáng ki n Chi ng Maiế ề H i ngh B tr ng tài chính ASEAN +3 t ch c t i Phuket ,Tháiộ ị ộ ưở ổ ứ ạ Lan ngày 22 tháng 2 năm 2009 đ bàn v các bi n pháp đ i phó v i nh ngể ề ệ ố ớ ữ b t n c a th tr ng tài chính toàn c u. Theo đó ,h i ngh đã thông quaấ ổ ủ ị ườ ầ ộ ị vi c nâng cao m c tín d ng c a c ch “Đa ph ng hóa sáng ki n Chi ngệ ứ ụ ủ ơ ế ươ ế ề Mai” (CMIM) t 80 t lên 120 t USD và phát tri n m t c ch giám sátừ ỷ ỷ ể ộ ơ ế m nh m và hi u qu h n đ h tr vi c v n hành CMIM. Sáng ki nạ ẽ ệ ả ơ ể ỗ ợ ệ ậ ế Chi ng Mai bao g m 2 n i dung chính:ề ồ ộ Th nh t, m r ng Th a thu n hoán đ i ASEAN (ASA) cho 10 n cứ ấ ở ộ ỏ ậ ổ ướ thành viên ASEAN tham gia.Th a thu n đã đ c các n c ký k t vào thángỏ ậ ượ ướ ế 11/2000 và t ng giá tr th a thu n là 1 t USD ,trong đó m c cam k t c aổ ị ỏ ậ ỷ ứ ế ủ Vi t Nam là 60 tri u USD và m c vay t i đa c a Vi t Nam trong khuônệ ệ ứ ố ủ ệ kh th a thu n Hoán đ i ASEAN là 120 tri u USD.ổ ỏ ậ ổ ệ 49 Th hai, thi t l p m t m ng l i các th a thu n Hoán đ i songứ ế ậ ộ ạ ướ ỏ ậ ổ ph ng (BSA) và th a thu n mua l i (Repo) gi a các n c ASEAN và baươ ỏ ậ ạ ữ ướ n c đ i tác Trung Qu c ,Nh t B n và Hàn Qu c. M c đích c a BSA làướ ố ố ậ ả ố ụ ủ đ cung c p v n ng n h n d i hình th c hoán đ i ngo i t cho các n cể ấ ố ắ ạ ướ ứ ổ ạ ệ ướ tham gia khi g p ph i khó khăn v cán cân thanh toán ho c v kh năngặ ả ề ặ ề ả thanh toán trong th i h n ng n.ờ ạ ắ Trong b i c nh h i nh p càng sâu r ng v i nh ng nguy c và tháchố ả ộ ậ ộ ớ ữ ơ th c m i,đa ph ng hóa sáng ki n Chi ng Mai đã đ c đ xu t nh m hứ ớ ươ ế ề ượ ề ấ ằ ỗ tr các n c g p khó khăn v thanh kho n ng n h n, đ c bi t khi cóợ ướ ặ ề ả ắ ạ ặ ệ kh ng ho ng x y ra, t ng b c và c khu v c s c n m t l ng v n r tủ ả ả ừ ướ ả ự ẽ ầ ộ ượ ố ấ l n kèm theo s ph i h p chung v chính sách. 13 n c đóng góp vào m tớ ự ố ợ ề ướ ộ th a thu n h tr đa ph ng v i tên g i là “Th a thu n d tr t qu n”.ỏ ậ ỗ ợ ươ ớ ọ ỏ ậ ự ữ ự ả Theo đó,các n c cam k t đóng góp t ngu n d tr ngo i h i đ s d ngướ ế ừ ồ ự ữ ạ ố ể ử ụ cho vay các n c thành viên g p ph i thi u h t thanh kho n t m th i.ướ ặ ả ế ụ ả ạ ờ Đây là gi i pháp h u hi u gi a các n c ASEAN đ t giúp mìnhả ữ ệ ữ ướ ể ự ch ng đ nh ng tác đ ng b t l i mang l i t cu c kh ng ho ng kinh t .ố ỡ ữ ộ ấ ợ ạ ừ ộ ủ ả ế 5. Bi n pháp đi u ch nh t giáệ ề ỉ ỷ Th c t cho th y, các h s co giãn nhu c u hàng xu t kh u và nh pự ế ấ ệ ố ầ ấ ẩ ậ kh u c a m t qu c gia ph thu c vào c c u hàng xu t kh u c a qu c giaẩ ủ ộ ố ụ ộ ơ ấ ấ ẩ ủ ố đó. Qua phân tích, chúng ta th y r ng c c u hàng xu t kh u c a Vi t Namấ ằ ơ ấ ấ ẩ ủ ệ ch y u là nh ng m t hàng thô, s ch , nh ng m t hàng ch bi n chi mủ ế ữ ặ ơ ế ữ ặ ế ế ế t tr ng nh . H u h t các m t hàng xu t kh u c a Vi t Nam đ u phỷ ọ ỏ ầ ế ặ ấ ẩ ủ ệ ề ụ thu c vào nhu c u trên th tr ng th gi i và giá c do th tr ng th gi iộ ầ ị ườ ế ớ ả ị ườ ế ớ quy t đ nh. Do đó, Vi t Nam có gi m giá các m t hàng này cũng không thế ị ệ ả ặ ể tăng đ c s l ng xu t kh u và tăng giá thì không xu t kh u đ c. Cònượ ố ượ ấ ẩ ấ ẩ ượ nh ng m t hàng công nghi p xu t kh u c a Vi t Nam thì ch y u là hàngữ ặ ệ ấ ẩ ủ ệ ủ ế gia công, nguyên li u đ u vào phàn l n ph i nh p kh u và có giá tr giaệ ầ ớ ả ậ ẩ ị tăng th p. Do đó n u Vi t Nam phá giá đ ng n i t thì cũng không gi mấ ế ệ ồ ộ ệ ả 50 đ c giá xu t kh u đ i v i nh ng m t hàng này. Có th nói, h s co giãnượ ấ ẩ ố ớ ữ ặ ể ệ ố nhu c u hàng xu t kh u c a Vi t Nam là r t th p và g n nh không coầ ấ ẩ ủ ệ ấ ấ ầ ư giãn nên vi c phá giá s không làm tăng đ c doanh thu xu t kh u c aệ ẽ ượ ấ ẩ ủ Vi t Nam. Đ i v i hàng nh p kh u c a Vi t Nam cũng v y, h s co giãnệ ố ớ ậ ẩ ủ ệ ậ ệ ố nhu c u nh p kh u là r t th p, th m chí là không co giãn Vi t Nam. Vìầ ậ ẩ ấ ấ ậ ở ệ hi n nay Vi t Nam đang trong quá trình công nghi p hóa đ t n c, thúcệ ệ ệ ấ ướ đ y tăng tr ng kinh t nên r t c n nh p kh u các máy móc thi t b , phẩ ưở ế ấ ầ ậ ẩ ế ị ụ tùng và nguyên nhiên li u ( trong n c không s n xu t đ c). Đây cũngệ ướ ả ấ ượ chính là nh ng m t hàng nh p kh u ch y u c a Vi t Nam. Do đó, vi cữ ặ ậ ẩ ủ ế ủ ệ ệ phá giá đ ng n i t cũng không th gi m b t nh ng chi phí nh p kh u c aồ ộ ệ ể ẩ ớ ữ ậ ẩ ủ Vi t Nam.ệ Nh v y là vi c phá giá đ ng n i t Vi t Nam hoàn toàn không cóư ậ ệ ồ ộ ệ ở ệ tác d ng c i thi n can cân th ng m i c trong ng n h n và dài h n,ụ ả ệ ươ ạ ả ắ ạ ạ không đ y nhanh đ c t c đ tăng tr ng kinh t , không gi i quy t đ cẩ ượ ố ộ ưở ế ả ế ượ th t nghi p. Không nh ng th , phá giá đ ng n i t còn làm cho l m phát ấ ệ ữ ế ồ ộ ệ ạ ở Vi t Nam tăng cao. Vì v y, khi xem xét v n đ phá giá đ ng Vi t Nam choệ ậ ấ ề ồ ệ vi c thanh toán các kho n n n c ngoài, nh h ng không t t đ n quáệ ả ợ ướ ả ưở ố ế trình công nghi p hóa đ t n c( do h n ch nh p kh u)… Trong bói c nhệ ấ ướ ạ ế ậ ẩ ả n n kinh t Vi t Nam hi n nay, chính ph không nên phá giá đ ng n i t .ề ế ệ ệ ủ ồ ộ ệ M t s bi n pháp v chính sách t giá trong th i gian t i mà Vi tộ ố ệ ề ỷ ờ ớ ệ Nam c n th c hi n là: ầ ự ệ - Chính sách t giá ph i gi v ng th cân b ng n i và cân b ngỷ ả ữ ữ ế ằ ộ ằ ngo i.ạ - n đ nh t giá trên m i t ng quan cung c u trên th tr ngỔ ị ỷ ố ươ ầ ị ườ xu t kh u,kích thích xu t kh u,h n ch nh p kh u,c i thi n cán cân thanhấ ẩ ấ ẩ ạ ế ậ ẩ ả ệ toán qu c t và tăng d tr ngo i t .ố ế ự ự ạ ế - T ng b c nâng cao uy tín VNĐ,t o đi u ki n cho VNĐ cóừ ướ ạ ề ệ th tr thành đ ng ti n chuy n đ i.ể ở ồ ề ể ổ 51 - Ph i h p v i chính sách ngo i h i đ ch ng hi n t ng đô laố ợ ớ ạ ố ể ố ệ ượ hóa. Ngoài ra ,Chính ph c n hoàn thi n h n chính sách ngo i h i đ v aủ ầ ệ ơ ạ ố ể ừ tranh th đ c các ngu n v n qu c t v a thúc đ y các ho t đ ng th ngủ ượ ồ ố ố ế ừ ẩ ạ ộ ươ m i,d ch v ,du l ch,ki u h i,đ u t ,…nh ng l i ph i đ m b o đ c chạ ị ụ ị ề ố ầ ư ư ạ ả ả ả ượ ủ quy n c a đ ng Vi t Nam, th c hi n đ c m c tiêu c a chính sách ti nề ủ ồ ệ ự ệ ượ ụ ủ ề t .ệ 52