Thách thức và nguy cơ trong quá trình hội nhập kế quốc tế

Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Niên khoá 2004-2005 Tiếp thị địa phương Bài đọc Thaù ùch thöùùc vaøø nguy cô trong quaùù trình hoääi nhaääp kinh teáá quoáác teáá Phan Chánh Dưỡng 1 5/4/05 THAÙÙCH THÖÙÙC VAØØ NGUY CÔ TRONG QUAÙÙ TRÌNH HOÄÄI NHAÄÄP KINH TEÁÁ QUOÁÁC TEÁÁ (YÙÙ töôûûng veàà moäät giaûûi phaùùp) 12/8/2002 I- TÌNH HÌNH KINH TEÁ QUOÁC TEÁ Nhìn laïi lòch söû theá giôùi, thieân nieân kyû thöù hai ghi ñaïâm daáu aán cuûa boán söï kieän laøm chuyeån ñoäng nhaân loaïi: • Theá kyû thöù 11: toác ñoä gheâ hoàn cuûa voù ngöïa Moâng Coå ñaõ laøm dòch chuyeån caùc daân toäc Trung AÙ töø Ñoâng qua Taây, töø AÙ sang AÂu. • Theá kyû thöù 15-16: nhöõng caùnh buoàm lôùn cuûa Taây Ban Nha vaø Boà Ñaøo Nha ñaõ “môû roäng” baûn ñoà theá giôùi vaø ñöa daân Chaâu AÂu sang taän Taân theá giôùi (Chaâu Myõ). • Theá kyû 18-19: naêng löôïng than ñaù vaø maùy hôi nöôùc ñaõ chuyeån taûi vaên hoaù vaø ngoân ngöõ “AÊng-leâ” ñeán khaép naêm chaâu. • Theá kyû 19-20: daàu hoaû vaø naêng löôïng nguyeân töû ñaõ ñöa Myõ vaø Lieân Xoâ (cuõ) leân vò trí cöôøng quoác haøng ñaàu theá giôùi. Qua ñoù chuùng ta thaáy raèng naêng löôïng ñaõ mang laïi söùc maïnh cho con ngöôøi vaø töøng thang baäc naêng löôïng khaùc nhau ñaõ taïo neân nhöõng cöôøng quoác khaùc nhau ôû töøng thôøi ñaïi. Nay nhaân loaïi ñang chuaån bò böôùc sang theá kyû 21, môû ñaàu cho thieân nieân kyû thöù ba laø thôøi ñaïi maø naêng löôïng khoâng coøn ngöï trò theá giôùi, thay vaøo ñoù laø coâng ngheä thoâng tin. Chuùng ta ñaõ vaø ñang chöùng kieán quaù trình töøng böôùc hình thaønh moät caáu truùc theá giôùi môùi trong xu theá toaøn caàu hoaù, trong ñoù moïi nöôùc, moïi neàn kinh teá ñeàu hoäi nhaäp laïi vaø cuøng nhau chia seû taøi nguyeân trí tueä loaøi ngöôøi thoâng qua moái lieân heä thoâng tin toaøn caàu. Töø ñoù doøng taøi chính quoác teá ñöôïc löu chuyeån khaép moïi ngoõ ngaùch cuûa theá giôùi. Moät caáu truùc theá giôùi môùi töøng böôùc hình thaønh nhö moät sinh vaät trong ñoù: ∗ Heä thoáng thoâng tin töïa nhö thaàn kinh heä vaø ∗ Doøng luaân chuyeån taøi chính tieàn teä nhö doøng maùu trong cô theå Hai heä thoáng naøy ñang noái keát caùc nöôùc laïi vôùi nhau. Do ñoù ai laøm chuû ñöôïc chuùng ngöôøi ñoù coù khaû naêng naém vaän maïng theá giôùi. Nhö vaäy coù theå döï baùo laø phaùt trieån cuûa internet, thò tröôøng chöùng khoaùn toaøn caàu seõ laø nhöõng ñieåm noùng nhaát cuûa theá kyû 21. Qua cuoäc khuûng hoaûng taøi chính tieàn teä Ñoâng Nam AÙ, vaø Ñoâng AÙ (Haøn Quoác, Nhaät), caùc nhaø kinh teá neâu ra nhieàu nguyeân nhaân, nhöng ñaùng ñöôïc quan taâm nhaát laø: - Sau chieán tranh laïnh, chieán löôïc toaøn caàu cuûa caùc nöôùc lôùn thay ñoåi: giaûm ñi söï ñoái ñaàu veà quaân söï chính trò nhöng gia taêng caïnh tranh kinh teá toaøn caàu, taïo neân nhöõng lieân minh môùi. Theå hieän roõ ñaëc tính “khoâng coù keû thuø laâu daøi maø chæ coù lôïi ích vónh Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Tiếp thị địa phương Bài đọc Thaù ùch thöùùc vaøø nguy cô trong quaùù trình hoääi nhaääp kinh teáá quoáác teáá Phan Chánh Dưỡng 2 5/4/05 cöûu”. Do ñoù, vò theá troïng löôïng cuûa caùc nöôùc bò thay ñoåi tröôùc moät cuoäc dieän môùi. Söï öu ñaõi laãn nhau giöõa caùc nöôùc cuõng thay ñoåi. - Caùc nöôùc chaâu AÙ coù moät cô caáu kinh teá khaù baáp beânh. Khi cuoäc dieän theá giôùi ñaõ thay ñoåi nhöng cô caáu kinh teá cuûa töøng nöôùc chöa thay ñoåi kòp hoaëc vaãn tieáp tuïc nhö cuõ, thì bò nhöõng möùc ñoä khuûng hoaûng kinh teá nhö ta ñaõ thaáy. - Cuoäc caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät laàn 3 phaùt trieån nhanh taïo ra nhöõng heä thoáng söùc maïnh môùi. “Thoâng tin” vaø “doøng taøi chính tieàn teä toaøn caàu”, hai doøng thaùc naøy vöøa coù theå giuùp cho moät nöôùc phaùt trieån ñoàng thôøi cuõng coù theå xoâ ngaõ noù neáu khoâng thích nghi ñöôïc. - Theá giôùi ñang ôû traïng thaùi saûn xuaát khuûng hoaûng thöøa, söï caïnh tranh giaønh thò tröôøng caøng ngaøy caøng gaây gaét. Keát quaû caûi caùch Trung Quoác ñaõ ñöa Trung Quoác thaønh moät cöôøng quoác kinh teá, baûn thaân taïo ra moät thò tröôøng khoång loà ñoàng thôøi tham gia giaønh giaät thò tröôøng ôû khaép moïi nôi. Moät cuoäc phaân chia thò tröôøng laïi ñang dieãn ra. Sau chieán tranh laïnh vaø sau cuoäc khuûng hoaûng kinh teá taøi chính Ñoâng AÙ vaø Ñoâng Nam AÙ, chuùng ta coù theå phaùc hoaï cuoäc dieän hieän nay nhö sau: ∗ Myõ laø cöôøng quoác haøng ñaàu veà khoa hoïc kyõ thuaät nay ñaõ naém giöõ vò trí chuû ñaïo veà kyõ thuaät tin hoïc, luõng ñoaïn ñöôïc doøng thaùc taøi chính theá giôùi (caùc quyõ ñaàu tö), theâm vaøo ñoù laø theá maïnh cuûa ñoàng ñoâ la vaø baù quyeàn veà chính trò. Boán yeáu toá treân seõ taïo cho Myõ tieáp tuïc laø cöôøng quoác soá moät vaøo ñaàu theá kyû 21. Tuy nhieân, sau söï kieän ngaøy 11/9/2001*, nöôùc Myõ ñaõ phaûi ñöông ñaàu vôùi moät traän tuyeán môùi, moät loaïi keû thuø môùi: yeáu theá, quyeát töû vaø taøn khoác. Hoï choáng Myõ ôû khaép moïi nôi vôùi moïi loaïi vuõ khí, heä quaû naøy cuõng do chính saùch nöôùc lôùn keû caû cuûa Myõ gaây ra trong nhieàu thaäp kyû qua taïo neân. Ñieàu naøy seõ aûnh höôùng ñeán nhöõng chính saùch cuûa Myõ trong töông lai. Nöôùc Myõ seõ thöïc hieän chính saùch quaûn lyù con ngöôøi chaët cheõ hôn, chi phí an ninh xaõ hoäi seõ gia taêng lôùn lao vaø söï töï do cuûa ngöôøi daân seõ giaûm xuoáng. Söï ñoùng goùp cuûa ngöôøi daân seõ taêng cho chi phí phi kinh teá naøy. Myõ seõ nhaân söï kieän naøy ñeå cöùng raén hôn ñoái vôùi nhöõng nöôùc Myõ khoâng thaân thieän vaø tieán haønh nhöõng chieán tranh ngaén cuïc boä, ñoàng thôøi cuøng tieán haønh nhöõng söï lieân minh lieân keát môùi vôùi caùc nöôùc ñeå thay ñoåi cuïc dieän hieän nay nhaèm giaønh laáy öu theá laâu daøi veà sau. Chính saùch naøy laøm cho nhieàu nöôùc phaûi nhanh choùng coù ñoái saùch vaø cuõng phaûi nhanh choùng chuïp laáy thôøi cô. Vì moïi thay ñoåi chính saùch cuûa Myõ ñeàu aûnh höôûng ñeán neàn kinh teá toaøn caàu. * Söï kieän 11/9: Ngaøy 11/9/2001, hai toaø nhaø World Trade Center cao nhaát taïi Thaønh phoá NewYork cuûa Myõ bò quaân khuûng boá taán coâng thaønh bình ñòa laøm cheát khoaûng 5.000 ngöôøi. Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Tiếp thị địa phương Bài đọc Thaù ùch thöùùc vaøø nguy cô trong quaùù trình hoääi nhaääp kinh teáá quoáác teáá Phan Chánh Dưỡng 3 5/4/05 ∗ Nhaät Baûn qua 10 naêm suy thoaùi kinh teá, ñaàu tö taïi Myõ vöøa qua bò thua thieät naëng (khoaûng 700 tyû USD). Nay laïi gaëp cuoäc khuûng hoaûng taøi chính tieàn teä taïi Ñoâng Nam AÙ, laøm nôï khoù ñoøi gia taêng (leân ñeán hôn 500 tyû USD). Neàn kinh teá cuûa Nhaät bò khuûng hoaûng vaø suy yeáu, khoâng coøn khaû naêng caïnh tranh vôùi Myõ. Tuy nhieân, vôùi döï tröõ ngoaïi teä huøng haäu (228 tyû USD) vaø nguoàn voán ñaàu tö treân khaép nôi voâ cuøng lôùn (tính ñeán 1997 vaøo khoaûng 1.600 tyû USD trong ñoù coù 200 tyû USD traùi phieáu cuûa Myõ) Nhaät coù ñuû ñieàu kieän ñeå ñieàu chænh laïi cô caáu kinh teá vaø vaãn coøn khaû naêng ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi. Nhö vaäy Nhaät Baûn vaãn coù theå tieáp tuïc phaùt trieån vaøo ñaàu theá kyû 21. Nhöng neáu Nhaät khoâng thay ñoåi tính baûo thuû, troïng phöông Taây nheï söï hôïp taùc vôùi caùc nöôùc phöông ñoâng, caùc nöôùc nhoû nhö tröôùc ñaây, thì hoï khoù coù theå kòp thôøi ñieàu chænh laïi cô caáu kinh teá cho phuø hôïp vôùi tình hình theá giôùi môùi vaø Nhaät seõ töøng böôùc maát ñi vai troø ñaàu taøu trong phaùt trieån kinh teá chaâu AÙ, vaø trôû thaønh nöôùc tö baûn giaø nhö nöôùc Anh so vôùi chaâu Aâu. ∗ Trung Quoác qua 20 naêm caûi caùch neàn kinh teá ñaõ böôùc qua giai ñoaïn phaùt trieån môùi. Vöøa laø moät thò tröôøng lôùn lao vöøa coù söùc maïnh phaân chia laïi thò tröôøng theá giôùi. Sau khi Hoàng Koâng trôû veà vôùi Trung Quoác, söùc maïnh kinh teá toång hôïp cuûa Trung Quoác ñaõ ñuû söùc so saùnh vôùi Nhaät Baûn hieän nay. Sau khi vaøo WTO, Trung Quoác ñaõ trôû thaønh moät löïc huùt laøm cho doøng taøi chính theá giôùi ñoå nhieàu hôn veà Trung Quoác, laøm aûnh höôûng ñeán vieäc thu huùt voán ñaàu tö cuûa caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ vaø keøm theo ñoù laø khoa hoïc kyõ thuaät coâng ngheä môùi cuõng bò dòch chuyeån ñeán Trung Quoác, laøm aûnh höôûng ñeán caùc nöôùc Ñoâng AÙ (Nhaät, Haøn Quoác, Ñaøi Loan). Neáu Trung Quoác vaø Nhaät coù söï lieân keát veà kinh teá thì coù theå caân baèng vôùi söùc maïnh kinh teá cuûa Myõ. Nhöng neáu hai nöôùc caïnh tranh nhau thì heä quaû cuõng khoâng theå löôøng tröôùc ñöôïc. ∗ Chaâu AÂu ñang ñi vaøo hôïp nhaát. Sö hôïp nhaát tieàn teä coù theå laøm cho ñoàng ñoâ la Myõ giaûm bôùt söùc khoáng cheá theá giôùi vaø söùc maïnh kinh teá Chaâu AÂu seõ maïnh hôn trôû thaønh moät löïc löôïng kinh teá coù khaû naêng kình choáng vôùi Myõ. Nhöng söï hôïp nhaát coøn gaëp nhieàu khoù khaên (do nöôùc Anh coøn quaù naëng nôï vôùi Myõ). ∗ Nöôùc Nga tuy ñöôïc thöøa höôûng neàn coâng nghieäp cuõng nhö trình ñoä khoa hoïc kyõ thuaät huøng maïnh cuûa Lieân Xoâ cuõ, nhöng chính trò vaãn chöa thaät oån ñònh, coâng cuoäc caûi caùch kinh teá xaõ hoäi coøn gaëp nhieàu khoù khaên, khoù coù theå nhanh choùng phuïc hoài ñöôïc trong 10 naêm tôùi. Vieäc ñaàu tö voán ra nöôùc ngoaøi hay tham gia vaøo söï caïnh tranh kinh teá treân thò tröôøng theá giôùi coøn phaûi caàn nhieàu thôøi gian hôn nöõa. Tuy nhieân, Nga luoân luoân laø moät cöïc quan troïng trong theá giôùi ña cöïc buoäc moïi nöôùc ñeàu phaûi tranh thuû. ∗ Haøn Quoác ñang phaûi ñoái phoù vaát vaû vôùi cuoäc khuûng hoaûng. Söùc maïnh kinh teá haàu nhö bò tan raõ, do ñoù caàn phaûi coù thôøi gian ñeå cô caáu laïi neàn kinh teá. Gaàn ñaây vôùi söï gia nhaäp WTO cuûa Trung Quoác ñaõ taïo ra nhöõng aûnh höôûng voâ cuøng lôùn lao ñeán cô caáu kinh teá Haøn quoác, hôn nöõa chính saùch “AÙnh Döông” cuûa Toång thoáng (Kim Ñaïi Troïng) coøn phaûi quan taâm vôùi ngöôøi “anh em” “thuø nghòch” Baéc Trieàu Tieân cuûa hoï Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Tiếp thị địa phương Bài đọc Thaù ùch thöùùc vaøø nguy cô trong quaùù trình hoääi nhaääp kinh teáá quoáác teáá Phan Chánh Dưỡng 4 5/4/05 ñang treân ñaø ñoåi môùi, neân Haøn quoác khoù coù khaû naêng ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi nhö tröôùc. ∗ Ñaøi Loan tuy coù vöõng vaøng hôn, nhöng chính quyeàn hieän nay ñang ñoái phoù choáng laïi söï hôïp nhaát vôùi Trung Quoác. Ngöôøi giaøu muoán chaïy voán ra nöôùc ngoaøi, nhöng vaãn chöa coù loái thoaùt cuï theå (Toång ñaàu tö cuûa Ñaøi Loan vaøo Trung Quoác töông ñöông toång ñaàu tö vaøo caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ; khoaûng 32 tyû USD cho moãi khu vöïc theo soá thoáng keâ naêm 2001. Neáu keå caû nhöõng khoaûn ñaàu tö khoâng ñaêng kyù vôùi nhaø caàm quyeàn Ñaøi Loan thì toång ñaàu tö cuûa doanh nghieäp Ñaøi Loan thoâng qua nöôùc thöù 3 ñeå vaøo Trung Quoác leân ñeán khoaûng 100 tyû ñoâ la USD). Hieän nay caùc ngaønh coâng ngheä kyõ thuaät cao coù xu theá buoäc phaûi chuyeån daàn vaøo Trung Quoác ñeå toàn taïi baát chaáp söï caûn trôû cuûa nhaø caàm quyeàn vaø moät soá ngaønh coâng nghieäp truyeàn thoáng phaûi chuyeån ra nöôùc ngoaøi. Do ñoù, neáu nôi naøo coù theå taïo ñieàu kieän cho hoï saûn xuaát ra caùc saûn phaåm ñuû söùc caïnh tranh treân thò tröôøng theá giôùi thì hoï seõ saün saøng ñaàu tö vaøo. ∗ Caùc nöôùc Ñoâng Nam AÙ qua côn baõo taøi chính tieàn teä laøm lung lay caû neàn kinh teá, buoäc phaûi taùi caáu truùc laïi cô caáu kinh teá cho phuø hôïp. Neáu khoâng coù ñöôïc söï goùp söùc cuûa Nhaät vaø Trung Quoác, heä quaû cuûa cuoäc khuûng hoaûng seõ coøn naëng neà hôn. Caùc nöôùc naøy seõ chaäm hoài phuïc vaø khaû naêng ñaàu tö ra nöôùc ngoaøi seõ raát haïn heïp (ngoaïi tröø caùc doanh nghieäp goác Hoa, chaúng haïn taïi Indonesia, ñang coù xu höôùng dòch chuyeån taøi saûn qua nöôùc khaùc). Neâu leân tình hình theá giôùi nhö treân ñeå thaáy raèng chieán löôïc phaùt trieån kinh teá cuûa Vieät Nam noùi chung vaø chính saùch thu huùt ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi cuûa ta, khoâng theå thoaùt ra khoûi xu theá chung. Nöôùc ta laø thaønh vieân cuûa Asean vaø saép tôùi laø APEC, WTO. Söï hoäi nhaäp kinh teá toaøn caàu ñang dieãn ra maïnh meõ vaø chuùng ta khoâng theå ngaên chaën xu theá ñoù lan toaû ñeán ñaát nöôùc chuùng ta. Do ñoù ta phaûi coù söï chuaån bò, coù ñoái saùch thích nghi ñeå toàn taïi vaø phaùt trieån beàn vöõng. II- THAÙCH THÖÙC VAØ NGUY CÔ TRONG QUAÙ TRÌNH HOÄI NHAÄP Chuùng ta ñaõ bieát loaøi ngöôøi tieán hoaù ñeán ngaøy nay, xeùt cho cuøng ñoù laø quaù trình chinh phuïc thieân nhieân vaø thích nghi vôùi thieân nhieân. Nghóa laø con ngöôøi vöøa caûi taïo moâi tröôøng ñeå phuø hôïp vôùi yeâu caàu cuoäc soáng ngaøy caøng cao cuûa mình, ñoàng thôøi cuõng töï caûi taïo mình ñeå thích nghi vôùi moâi tröôøng môùi. Trong quaù trình ñoù, ñaõ coù söï hoäi nhaäp vaøo nhau giöõa caùc coäng ñoàng ngöôøi khaùc nhau. Quaù trình hoäi nhaäp giöõa caùc coäng ñoàng con ngöôøi theå hieän ôû 3 lónh vöïc: - Kinh teá: söï trao ñoåi haøng hoaù, kyõ thuaät, saûn xuaát v.v… - Vaên hoaù: trao ñoåi, hoïc taäp laãn nhau veà thoùi quen cuoäc soáng, taäp tuïc, toân giaùo, ngoân ngöõ, v.v… Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Tiếp thị địa phương Bài đọc Thaù ùch thöùùc vaøø nguy cô trong quaùù trình hoääi nhaääp kinh teáá quoáác teáá Phan Chánh Dưỡng 5 5/4/05 - Chuûng toäc: cöôùi, gaû nhau taïo ra nhöõng theá heä con ngöôøi sau coù söï keát hôïp huyeát thoáng cuûa ña chuûng toäc (ngaøy nay ít coù daân toäc naøo, ngöôøi naøo ñöôïc goïi laø thuaàn chuûng). Trong 3 lónh vöïc treân, trong thôøi ñaïi hieän nay, thì yeáu toá kinh teá mang tính quyeát ñònh vaø ñoàng thôøi chi phoái caû hai yeáu toá coøn laïi. Quaù trình hoäi nhaäp kinh teá ngaøy xöa theå hieän ôû hai hình thöùc: ∗ Töï phaùt thoâng thöông trao ñoåi mua baùn giöõa nhöõng nhaø buoân cuûa caùc nöôùc thöôøng laø theo nguyeân taéc thuaän mua vöøa baùn. ∗ Söï aùp ñaët cuûa moät quoác gia leân moät quoác gia hay moät daân toäc khaùc qua moät cuoäc chieán tranh xaâm löôïc. Ngaøy nay söï hoäi nhaäp kinh teá treân bình dieän voâ cuøng roäng raõi ôû nhieàu lónh vöïc kinh teá khaùc nhau: thöông maïi, dòch vuï, ñaàu tö, taøi chính, tieàn teä - ngaân haøng, caùc hình thöùc taøi trôï, v.v… nhöng taát caû ñeàu phaûi qua söï chaáp thuaän cuûa Nhaø nöôùc, theå hieän bôûi nhöõng hieäp ñònh song phöông giöõa hai quoác gia hay ña phöông qua caùc toå chöùc kinh teá quoác teá; nhö toå chöùc WTO, toå chöùc AFTA, v.v… Nhöõng hieäp öôùc kinh teá ñaõ kyù laø neàn taûng cho söï hôïp taùc kinh teá, cuõng laø söï raøng buoäc cuûa quoác teá ñoái vôùi nöôùc ta. Do ñoù neáu ta vi phaïm cuõng bò tröøng phaït, vaø neáu ta khoâng chaáp thuaän thì ñoù laø söï ñoái ñaàu vôùi quoác teá, ñieàu naøy khoâng moät nöôùc naøo daùm ñoái ñaàu nhö vaäy! 1. Thaùch thöùc trong quaù trình hoäi nhaäp: Quaù trình hoäi nhaäp hieän nay laø quaù trình tham gia moät luaät chôi quoác teá. Trong ñoù luaät chôi ñaõ do nhöõng ngöôøi ñaõ tham gia chôi tröôùc ñoù ñaët ra, ñöông nhieân hoï ñaõ ñaët ra nhöõng quy ñònh phaûi coù lôïi cho hoï. Vaø khi troø chôi caøng luùc caøng phong phuù, ngöôøi tham gia chôi caøng nhieàu, luaät chôi cuõng töøng böôùc boå sung môùi. Tuy nhieân ñoái vôùi ngöôøi môùi vaøo, thì phaûi toân troïng "luaät chôi hieän coù", vaø khaû naêng taùc ñoäng söûa ñoåi boå sung môùi sau naøy cuûa töøng thaønh vieân vaøo luaät chôi coøn leä thuoäc vaøo troïng löôïng neàn kinh teá cuûa nöôùc thaønh vieân, neáu khoâng thì khaû naêng taùc ñoäng vaøo cuõng khoâng cao. Nhö vaäy thaùch thöùc lôùn nhaát cuûa nöôùc ta laø gì? Thaät ra coù theå ruùt laïi thaønh 3 yeáu toá: a). Söï hieåu bieát veà luaät chôi ñaõ coù, ñoù laø nhöõng luaät leä caùc toå chöùc kinh teá quoác teá maø ta seõ kyù vaø trôû thaønh moät trong nhöõng thaønh vieân. Töø ñoù ta phaûi coù ngay moät keá hoaïch ñeå ñoái phoù vaø thích nghi ñoàng thôøi tranh thuû caùc lôïi theá cuûa mình nhanh choùng phaùt trieån kinh teá nöôùc nhaø. b). Khi ñaõ laø thaønh vieân cuûa coäng ñoàng toå chöùc kinh teá quoác teá, thì chieán löôïc phaùt trieån kinh teá quoác gia trong trung haïn vaø daøi haïn seõ laø nhö theá naøo. Vôùi toå chöùc kinh teá quoác teá, ta xem nhö moät sinh vaät maø moãi thaønh vieân laø boä phaän cuûa sinh vaät ñoù. Nhö vaäy trong töông lai, theo söï phaùt trieån lôùn maïnh cuûa sinh vaät ñoù (toå chöùc kinh teá), thì neàn kinh teá nöôùc ta giöõ vò trí naøo? (ñaàu, mình Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Tiếp thị địa phương Bài đọc Thaù ùch thöùùc vaøø nguy cô trong quaùù trình hoääi nhaääp kinh teáá quoáác teáá Phan Chánh Dưỡng 6 5/4/05 hay tay chaân…) vaø laøm caùch naøo ñeå tieán ñeán vò trí ta mong muoán. Ñieàu phaûi nhaán maïnh ôû ñaây laø ta choïn moät trong nhöõng boä phaän cuûa sinh vaät chöù khoâng theå boä phaän naøo cuõng coù. Nghóa laø, neàn kinh teá cuûa ta seõ phaûi caân nhaéc choïn löïa, boû ñi nhöõng laõnh vöïc ngaønh ngheà ñeå taäp trung vaøo nhöõng laõnh vöïc ngaønh ngheà maø ta coù theå ñaït ñöôïc ñænh cao nhaát maø caùc neàn kinh teá khaùc khoâng theå ñaït ñeán hay khoâng choïn. c). Khaû naêng cuûa löïc löôïng doanh nghieäp Vieät Nam coù ñuû söùc caïnh tranh vôùi caùc doanh nghieäp theá giôùi hay khoâng? Vaø phaûi coù söï chuaån bò nhö theá naøo ñeå vöôït qua. Ví duï: Nöôùc ta ñaõ laø thaønh vieân cuûa khoái ASEAN, ñaõ tham gia Toå chöùc kinh teá AFTA, vaø theo Hieäp öôùc thì ñeán naêm 2006 caùc nöôùc trong khoái ASEAN seõ thoâng thöông vôùi moät thoaû öôùc thueá quan chung, nghóa laø ñaïi boä phaän haøng hoaù caùc nöôùc vaøo Vieät Nam, hay ngöôïc laïi ñeàu trong ñieàu kieän thueá suaát baèng khoâng hay raát thaáp. Nhö vaäy neáu haøng hoaù saûn xuaát trong nöôùc ta neáu khoâng caïnh tranh ñöôïc thì caùc xí nghieäp phaûi phaù saûn, vaø chuyeån qua caùc ngaønh saûn xuaát khaùc maø ta coøn coù theå caïnh tranh. Maët khaùc ta cuõng coù nhöõng maët haøng coù theå baùn vôùi qui moâ soá löôïng lôùn ñeán caùc nöôùc Asean neáu thueá quan cuûa hoï giaûm xuoáng. Nhö vaäy nhöõng kieán thöùc naøy ñaõ ñeán vôùi moïi nhaø saûn xuaát Vieät Nam chöa, vaø Nhaø nöôùc ñaõ coù keá hoaïch gì ñeå giuùp cho caùc doanh nghieäp chuyeån ñoåi caùc ngaønh saûn xuaát yeáu keùm! Khi ta thoâng qua Hieäp öôùc maäu dòch Vieät – Myõ, caùc coâng ty Myõ ñöôïc laäp coâng ty, xí nghieäp taïi Vieät Nam, vaø toå chöùc cöûa haøng baùn leû taïi Vieät Nam, vaø Vieät Nam cuõng ñöôïc pheùp laøm nhö vaäy taïi Myõ. Vaø tieán tôùi ta tham gia vaøo toå chöùc thöông maïi quoác teá WTO, thì moái giao thöông ñaàu tö môû roäng cho moïi nöôùc thaønh vieân nhö khoái Chaâu AÂu, Nhaät, Trung Quoác, v.v… thì chuùng ta chuaån bò nhö theá naøo? Ñaây chính laø thöû thaùch lôùn nhaát trong quaù trình hoäi nhaäp. 2. Nguy cô trong quaù trình hoäi nhaäp a). Nguy cô ñaàu tieân trong quaù trình hoäi nhaäp laø söï chaäm hoäi nhaäp. Thaät vaäy, khi chuùng ta ñaõ nhaän thöùc ñöôïc hoäi nhaäp laø qui luaät taát yeáu, thì söï chaäm hoäi nhaäp seõ laøm cho ta lôõ nhieàu cô hoäi ñeå vaän duïng nhöõng moác phaùt trieån cuûa thôøi ñaïi (thôøi ñaïi môû cöûa thu huùt ñaàu tö, thôøi ñaïi ñieän töû, thôøi ñaïi tin hoïc, internet, ñieän töû thöông maïi, v.v…) ñeå phaùt trieån ñaát nöôùc, laøm cho neàn kinh teá bò tuoät haäu, laøm aûnh höôûng ñeán söï phaùt trieån cuûa quoác gia daân toäc. Hôn nöõa, caøng chaäm hoäi nhaäp thì luaät chôi luoân do ngöôøi khaùc ñaët ra, ta luoân tham gia ôû theá yeáu. Do ñoù, söï chaäm treã ñoù trôû thaønh gaùnh naëng cho con chaùu ta ôû theá heä sau. b). Söï phaûn öùng veà maët taâm lyù xaõ hoäi khi xuaát hieän hoá ngaên caùch giaøu ngheøo trong töøng vuøng vaø trong caùc taàng lôùp nhaân daân. Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Tiếp thị địa phương Bài đọc Thaù ùch thöùùc vaøø nguy cô trong quaùù trình hoääi nhaääp kinh teáá quoáác teáá Phan Chánh Dưỡng 7 5/4/05 Trong quaù trình hoäi nhaäp taát yeáu seõ xuaát hieän nhöõng vuøng phaùt trieån nhanh vaø nhöõng vuøng phaùt trieån chaäm coù taàng lôùp ngöôøi, haønh ngheà coù ñieàu kieän phaùt trieån maïnh hay bò söï taùc ñoäng caïnh tranh laøm cho phaù saûn, cuoäc soáng buoäc phaûi thay ñoåi, tao neân moät traïng thaùi maâu thuaãn môùi vaø coù theå laøm xaûy ra hai tröôøng hôïp sau: - Chính trò xaõ hoäi khoâng oån ñònh - Söï hoäi nhaäp seõ bò chaäm laïi hay dôõ lôõ. Do ñoù, trong chieán löôïc hoäi nhaäp phaûi coù döï ñoaùn nhöõng tình huoáng naøy xaûy ra vaø coù ñoái saùch ñeå ñaûm baûo khoâng xaûy ra hai tình huoáng treân, hoaëc giaûm thieåu taùc haïi do caùc tình huoáng treân xaûy ra. c). Khi neàn kinh teá phaùt trieån vaø thay ñoåi nhanh, nhaát laø coù yeáu toá taùc ñoäng töø beân ngoaøi, tö töôûng vaên hoaù loái soáng cuûa con ngöôøi cuõng thay ñoåi theo. Xu theá tö töôûng höôûng thuï vaät chaát, yeâu caàu tieâu duøng cao aét phaùt trieån nhanh, laøm cho phöông caùch giaùo duïc tö töôûng chính trò vaên hoaù nhö hieän nay cuûa Nhaø nöôùc ta seõ bò laïc loõng. Ñieàu naøy seõ deã daãn ñeán söï maát phöông höôùng cho lôùp treû neáu khoâng coù ñöôïc moät neàn giaùo duïc gia ñình toát vaø moät lyù töôûng veà töông lai cuûa quoác gia daân toäc ñuùng ñaén vaø maûnh lieät. Chuùng ta khoâng ñöôïc queân raèng daân soá ta hieän nay treân 53 % laø ñöôïc sinh ra sau chieán tranh vaø tyû leä naøy seõ taêng nhanh. Lôùp treû hieän nay böùc xuùc vôùi cuoäc soáng hieän taïi, söï thua suùt cuûa ta vôùi caùc nöôùc chung quanh, nhöõng töï haøo veà quaù khöù khoâng ñuû ñeå hoï vöôït qua khoù khaên tröôùc maét vaø thoaû maõn yeâu caàu cho töông laïi. III- YÙ TÖÔÛNG VEÀ MOÄT GIAÛI PHAÙP KHAI QUAÄT ÑOÄNG LÖÏC PHAÙT TRIEÅN KINH TEÁ. Trong quaù trình hoäi nhaäp ta phaûi ñeà ra moät chieán löôïc xuyeân suoát, vaø muïc tieâu cuûa chuùng ta phaûi ñöôïc ñeà ra phuø hôïp cho töøng giai ñoaïn vaø ñaûm baûo töøng giai ñoaïn ñeàu ñaït ñöôïc muïc tieâu. Nhaèm töøng böôùc chuyeån dòch cô caáu kinh teá cuûa nöôùc ta theo höôùng coâng nghieäp hoaù hieän ñaïi hoaù, ñieåm then choát trong quaù trình hoäi nhaäp, ñaûm baûo söï oån ñònh xaõ hoäi chính trò laø lao ñoäng phaûi ñöôïc toaøn duïng, vaø töøng böôùc chuyeån dòch cô caáu lao ñoäng theo höôùng giaûm daàn lao ñoäng noâng nghieäp, lao ñoäng giaûn ñôn qua khu vöïc lao ñoäng coâng nghieäp, dòch vuï vaø lao ñoäng coù kyõ thuaät. Töø ñoù ñôøi soáng nhaân daân ñöôïc naâng cao, taïo ra moät söùc mua lôùn trong daân, hình thaønh thò tröôøng noäi ñòa caøng ngaøy caøng lôùn, ñaûm baûo kinh teá phaùt trieån beàn vöõng. Ñeå ñaït ñöôïc muïc tieâu treân ta neân coù nhöõng chæ tieâu vaø bieän phaùp trong tieán trình hoäi nhaäp nhö sau: 1. Chæ tieâu taêng tröôûng caàn phaûi coù Ñeå vöôït qua thaùch thöùc vaø nhöõng nguy cô trong quaù trình hoäi nhaäp. Chuùng ta phaûi coù moät chieán löôïc phaùt trieån kinh teá daøi haïn trong 20 naêm vaø keá hoaïch cuï Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Tiếp thị địa phương Bài đọc Thaù ùch thöùùc vaøø nguy cô trong quaùù trình hoääi nhaääp kinh teáá quoáác teáá Phan Chánh Dưỡng 8 5/4/05 theå töøng giai ñoaïn 5 naêm, trong ñoù ta coù theå choïn nöôùc Thaùi Lan ñeå laøm ñoái chieáu so saùnh veà toác ñoä taêng tröôûng bình quaân thu nhaäp ñaàu ngöôøi haèng naêm, vaø cô caáu kinh teá cuûa hoï töông öùng vôùi töøng thôøi kyø ñeå laøm nhöõng coät moác. Ta coù theå tham khaûo nhöõng soá lieäu nhö sau: theo soá lieäu thoáng keâ cuûa Tuaàn baùo Chaâu AÙ (20/3/2000): • Toaøn khoái Asean (10 nöôùc): daân soá 516 trieäu, bình quaân thu nhaäp ñaàu ngöôøi 992 USD. • Thaùi Lan: daân soá 62 trieäu, bình quaân thu nhaäp ñaàu ngöôøi 1.850 USD. • Vieät Nam: daân soá 79 trieäu, bình quaân thu nhaäp ñaàu ngöôøi 310 USD. Neáu giaû ñònh raèng 10 naêm tôùi ñaây bình quaân thu nhaäp ñaàu ngöôøi cuûa khoái Asean taêng laø 5% naêm, Vieät Nam muoán ñaït ñöôïc möùc thu nhaäp ñaàu ngöôøi cuûa Asean hieän nay trong 10 naêm tôùi thì möùc taêng tröôûng (BQTNÑN) # 12,5% naêm. Vaø neáu vôùi toác ñoä phaùt trieån ñoù (12,5%/naêm) ta muoán ñaït ñöôïc nhö Thaùi Lan hieän nay thì caàn 15 naêm vaø muoán röôït kòp Thaùi Lan (vôùi ñieàu kieän Thaùi Lan chæ taêng 5%/naêm) thì phaûi caàn 19 naêm. Ñieàu naøy noùi leân laø phaûi coù toác ñoä taêng tröôûng nhanh (phaûi treân 12,5% naêm) thì môùi coù ñöôïc moät vò trí töông xöùng trong khu vöïc. 2. Phaûi coù cuoäc vaän ñoäng giaùo duïc saâu roäng trong boä maùy nhaø nöôùc cao caáp trong quaàn chuùng nhaân daân veà nhöõng thaùch thöùc trong quaù trình hoäi nhaäp nhaát laø cung caáp ñaày ñuû thoâng tin vaø kieán thöùc thò tröôøng, caùc qui ñònh raøng buoäc giöõa ñoâi beân trong caùc Hieäp ñònh thöông maïi cho caùc doanh nghieäp cuûa ta ñeå coù moät söï taäp trung söùc toaøn daân tham gia vaøo quaù trình hoäi nhaäp naøy, vaø quyeát taâm ñaåy maïnh söï taêng tröôûng kinh teá theo yeáu caàu keá hoaïch nhaø nöôùc ñeà ra. 3. Khai phoùng tieàm naêng taïo ñoäng löïc phaùt trieån môùi: Moät chieán löôïc phaùt trieån kinh teá phaûi ñöôïc hoaïch ñònh treân cô sôû 3 noäi dung chuû yeáu goàm: muïc tieâu ñuùng ñeå xaùc ñònh höôùng ñi, taïo caùc ñoäng löïc phaùt trieån vaø xaây döïng bieän phaùp thöïc hieän cuï theå, 3 noäi dung naøy quyeän laïi vôùi nhau, taùc ñoäng vaø taïo ñieàu kieän cho nhau. Trong 15 naêm qua ñoäng löïc phaùt trieån kinh teá cuûa nöôùc ta laø tinh thaàn ñoåi môùi vaø thaùo gôõ nhöõng raøo caûn gaây aùch taéc. Söï tröôûng thaønh cuûa neàn kinh teá ñöôïc thöïc hieän roõ nhaát trong chính saùch löông thöïc, noâng nghieäp, kinh teá ñoái ngoaïi… ñaây laø moät ñoäng löïc töï nhieân coù trong töøng con ngöôøi, töøng coäng ñoàng xaõ hoäi phaûi ñaáu tranh cho söï soáng coøn cuûa mình vaø cho ñaát nöôùc. Ñeå thöïc hieän muïc tieâu chieán löôïc trong 20 naêm tôùi ñaây, coã maùy kinh teá cuûa ñaát nöôùc ta khoâng theå chæ chaïy moät ñoäng cô truyeàn thoáng naøy. Vaø muoán khoâng bò tuït haäu (toái thieåu phaûi theo kòp nöôùc Thaùi Lan) thì ta phaûi chaïy 4 maùy. Vaø moãi Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Tiếp thị địa phương Bài đọc Thaù ùch thöùùc vaøø nguy cô trong quaùù trình hoääi nhaääp kinh teáá quoáác teáá Phan Chánh Dưỡng 9 5/4/05 maùy phaûi ñöôïc taïo döïng leân baèng trí tueä, söï duõng caûm vaø traùch nhieäm cao nhaát cuûa laõnh ñaïo. a/- Coã maùy truyeàn thoáng: Coã maùy truyeàn thoáng laø coã maùy cô baûn nhaát. Ñoù laø söùc soáng tieàm taøng cuûa daân toäc bao ñôøi nay, noù vöøa laø ñoäng löïc thuùc ñaåy neàn kinh teá vaän haønh ñeå nuoâi soáng ngöôøi daân duø ôû thôøi kyø coù nhöõng raøo caûn nghieät ngaõ nhaát, vaø vöøa laø ñoäng löïc khôûi ñoäng cho caùc coã maùy khaùc. Nguyeân lyù vaän haønh cuûa coã maùy laø ngöôøi daân phaûi ñöôïc laøm chuû haønh vi lao ñoäng saûn xuaát cuûa mình vaø ñöôïc höôûng thaønh quaû lao ñoäng mình taïo ra. Möùc ñoä laøm chuû vaø möùc ñoä thuï höôûng thaønh quaû quyeát ñònh söùc maïnh vaän haønh cuûa coã maùy. Coã maùy naøy ñaõ coù luùc ñaåy toác ñoä taêng tröôûng cuûa neàn kinh teá nöôùc ta leân xaáp xæ 10% naêm. Hieän nay noù ñaõ bò giaûm toác, maø chöôùng ngaïi laø do boä maùy quaûn lyù haønh chính quan lieâu, thieáu traùch nhieäm ôû caùc caáp chính quyeàn nöôùc ta gaây neân. b/- Coã maùy Asean: Naêm 1995 nhaø nöôùc ta quyeát ñònh gia nhaäp khoái Asean laø moät quyeát saùch chieán löôïc taïo ra moät ñoäng löïc phaùt trieån môùi – coã maùy Asean. Vôùi khoái kinh teá Asean 10 nöôùc coù dieän tích 4.480.000 km2, daân soá 515 trieäu (töông ñöông khoái EU) nhöng toång saûn löôïng (GDP) môùi 512 tyû USD (chæ baèng 9% EU), phaùt trieån nhaát laø Singapore, Malaysia, vaø chaäm phaùt trieån nhaát laø Vieät Nam, Laøo, Campuchia. Veà ñieàu kieän chung veà kinh teá xaõ hoäi, coù theå xaùc ñònh raèng tieàm naêng nöôùc ta khoâng thua baát cöù nöôùc naøo trong khoái. Tuy nhieân, möùc khôûi ñieåm cuûa neàn kinh teá ta quaù thaáp. Giôùi laõnh ñaïo nöôùc ta, vöøa ñöa ñaát nöôùc thoaùt khoûi cuoäc chieán, coøn nhieàu maët phaân vaân, do döï trong vieäc choïn höôùng phaùt trieån kinh teá neân coù lôõ thôøi cô trong vieäc quyeát ñònh höôùng chieán löôïc. Neáu tôùi ñaây ta coù höôùng chieán löôïc ñuùng, vieäc ñuoåi kòp caùc nöôùc trong khoái khoâng phaûi laø baøi toaùn khoâng giaûi ñöôïc. Chuùng ta thöû giaû ñònh moät caùch ñònh tính raèng neàn kinh teá ta chæ chaïy vôùi coã maùy soá 1 (coã maùy töï nhieân) vaø söï hoäi nhaäp moät caùch thuï ñoäng hoaøn toaøn (nhöng khoâng raøo caûn). Vôùi Asean vaø vôùi söï chuyeån ñoäng cuûa Hieäp öôùc AFTA, vaø qui luaät cung caàu cuûa neàn kinh teá thò tröôøng, trong 10 naêm tôùi ta seõ ñaït ñöôïc möùc thu nhaäp bình quaân ñaàu ngöôøi laø 992,5 USD/naêm hieän nay cuûa khoái Asean (luùc baáy giôø khoái Asean laø 1.616 USD/naêm theo giaû ñònh laø taêng tröôûng 5% naêm). Nhö vaäy, coã maùy thöù 1 cuûa ta coäng vôùi coã maùy Asean ñeàu chaïy vôùi traïng thaùi thuï ñoäng, thì ít ra 10 naêm nöõa ta ñaït ñöôïc 992,5 USD/naêm/ ngöôøi. Coøn neáu tích cöïc hôn, ta phaûi chuû ñoäng xaây döïng chieán löôïc hoäi nhaäp nhö sau: Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Tiếp thị địa phương Bài đọc Thaù ùch thöùùc vaøø nguy cô trong quaùù trình hoääi nhaääp kinh teáá quoáác teáá Phan Chánh Dưỡng 10 5/4/05 1. Thò tröôøng lao ñoäng trong khoái Asean phaûi ñöôïc chuyeån dòch töï do. Lao ñoäng Vieät Nam ñöôïc laøm vieäc taïi caùc nöôùc Asean vaø ñöôïc höôûng caùc cheá ñoä baûo ñaûm nhö lao ñoäng ñòa phöông (chuùng ta chaáp nhaän giaù lao ñoäng toái thieåu taïi ñòa phöông). 2. Coâng nghieäp cheá bieán cuûa caùc nöôùc ñöôïc dòch chuyeån ñeán Vieät Nam, vaøo khu vöïc lao ñoäng doài daøo taïi noâng thoân, caùc khu coâng nghieäp, khu cheá xuaát taäp trung cuûa Vieät Nam, vôùi caùc thuû tuïc ñôn giaûn hôn caû vieäc ñaêng kyù saûn xuaát taïi nöôùc hoï. Ñieàu naøy seõ taïo nhieàu coâng aên vieäc laøm cho lao ñoäng Vieät Nam vaø taïo ra nhieàu haøng xuaát khaåu. 3. Coù moät chính saùch taøi chính, tín duïng, ñaát ñai chung ñeå thuû lôïi cho caû khoái, taïo yeáu toá dòch ñoäng veà voán cho saûn xuaát, kinh doanh. 4. Chaáp nhaän môû cöûa thò tröôøng haøng hoaù, giao löu ñi laïi, du lòch, hoïc haønh, v.v… trong khoái. Nhöõng chính saùch treân nhaèm thaét chaët moái quan heä kinh teá giöõa caùc nöôùc ASEAN. Nhöng tröôùc maét ta coù theå söû duïng taøi nguyeân nhaân löïc phong phuù cuûa ñaát nöôùc, möôïn löïc cuûa caùc nöôùc phaùt trieån cuûa khoái Asean ruùt ngaén khoaûng caùch laïc haäu veà kinh teá, ñoàng thôøi taïo ñieàu kieän cho ta ñöa moät löïc löôïng lao ñoäng coù trình ñoä (lôùp 12 trôû leân) chieám lónh thò tröôøng lao ñoäng taïi caùc nöôùc ñang naâng caáp ngaønh coâng nghieäp cuûa hoï nhöng thieáu lao ñoäng coù kyõ thuaät. Neáu ta coù ñöôïc 2 trieäu lao ñoäng coù kyõ thuaät sau 10 naêm laøm vieäc ôû nöôùc ngoaøi, ñaáy seõ laø moät ñoäng löïc to lôùn cho coâng cuoäc coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù ôû giai ñoaïn 10 naêm tieáp theo sau. c/- Coã maùy quoác teá: – Vieäc bình thöôøng hoaù quan heä vôùi Myõ vaø Trung Quoác trong nhöõng naêm qua laø tieàn ñeà cho ta xaây döïng moät chieán löôïc phaùt trieån kinh teá vaø hoäi nhaäp vôùi theá giôùi moät caùch linh hoaït vaø oån ñònh. Vaän duïng ñöôïc lôïi theá “gia troïng” ta coù theå taïo ñöôïc moät ñoäng löïc thuùc ñaåy söï phaùt trieån kinh teá heát söùc quan troïng. – Töø nay cho ñeán 2020, Myõ vaãn laø nöôùc laõnh ñaïo veà khoa hoïc kyõ thuaät, chuû ñoäng veà kinh teá, taøi chính theá giôùi vaø laø moät thò tröôøng tieâu thuï lôùn nhaát theá giôùi. Beân caïnh ñoù Myõ coù aûnh höôûng nhaát ñònh ñoái vôùi caùc chöông trình ñaàu tö lôùn cuûa Nhaät, Taây AÂu vaøo ñaát nöôùc ta. Ñoàng thôøi Myõ cuõng laø caùi coång phaûi ñi qua neáu ta muoán hoäi nhaäp vaøo toaøn caàu. Do ñoù vieäc xaây döïng moái quan heä bình thöôøng hoaù moät caùch toaøn dieän laø khoâng theå thieáu ñöôïc. – Trung Quoác laø nöôùc coù hoaøn caûnh chính trò xaõ hoäi töông ñoái gioáng Vieät Nam, ñaõ thöïc hieän chính saùch ñoåi môùi chuyeån ñoåi töø neàn kinh teá keá hoaïch hoaù taäp trung sang neàn kinh teá thò tröôøng. Trong 20 naêm qua hoï Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Tiếp thị địa phương Bài đọc Thaù ùch thöùùc vaøø nguy cô trong quaùù trình hoääi nhaääp kinh teáá quoáác teáá Phan Chánh Dưỡng 11 5/4/05 ñaõ thaønh coâng böôùc ñaàu trong quaù trình coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù. Vaø theo döï ñoaùn cuûa caùc chuyeân gia kinh teá haøng ñaàu theá giôùi, trong 20 naêm tôùi Trung Quoác seõ laø thò tröôøng tieâu thuï lôùn nhaát theá giôùi. Hôn nöõa ñaây laø moät nöôùc lôùn, moät laùng gieàng muoân thuôû cuûa Vieät Nam. Vì vaäy, ta khoâng theå khoâng giöõ moái quan heä hôïp taùc höõu haûo vaø bình ñaúng cuøng coù lôïi trong moïi phöông dieän. – Caùc moái quan heä truyeàn thoáng nhö khoái Lieân xoâ (cuõ), Nhaät, khoái EU, Nic, ñeàu phaûi coù nhöõng chính saùch hôïp taùc tích cöïc ñeå boå sung cho 2 moái quan heä chieán löôïc neâu treân. Ñeå bieán caùc moái quan heä quoác teá neâu treân thaønh moät löïc nhö moät coã maùy, ta phaûi hình thaønh caùc boä phaän chuyeân traùch cho töøng moái quan heä. Ñoàng thôøi treân cô sôû moät söï ñieàu phoái chung cuûa chieán löôïc phaùt trieån, bieán caùc moái quan heä ñoù thaønh moät ñoäng löïc taïo theá nhaûy voït trong phaùt trieån kinh teá. d/- Coã maùy toång hôïp tieàm naêng chaát xaùm trong vaø ngoaøi nöôùc: – Neàn giaùo duïc cuûa ta so vôùi caùc nöôùc Asean vaãn coù maët öu theá. Khoaûng 2 trieäu Vieät kieàu ñang sinh soáng ôû caùc nöôùc phaùt trieån laø moät kho chaát xaùm lôùn lao. Neáu ta coù nhöõng chính saùch troïng duïng nhaân taøi, moät cheá ñoä ñaõi ngoä phuø hôïp ñeå keát hôïp löïc löôïng chaát xaùm cuûa ta trong nöôùc vaø ngoaøi nöôùc, thì ta taïo ñöôïc moät löïc löôïng chaát xaùm haït nhaân cho quoác gia cho daân toäc moät caùch beàn vöõng. Maët khaùc, löïc löôïng chaát xaùm laø moät daïng taøi nguyeân ñaëc bieät, voâ giaù vaø khoâng bieân cöông, do ñoù, neáu ta taïo ñöôïc ñieàu kieän ñeå nhaân taøi chaát xaùm cuûa daân toäc Vieät Nam truï laïi taïi Vieät Nam thì noù seõ loâi keùo löïc löôïng chaát xaùm nôi khaùc veà ñaây, vaø taïo ra moät söï qui tuï, moät ñoäng löïc toång hôïp; ñaây chính laø coã maùy voâ cuøng quan troïng ñeå giuùp ta vöôït qua caùc nöôùc trong khoái Asean, ñoàng thôøi cuõng laø coâng cuï mang taàm chieán löôïc nhaát ñeå ta hoäi nhaäp vaøo neàn kinh teá theá giôùi moät caùch vöõng chaéc. Gaàn ñaây vieäc moät loaït caùc coâng ty lôùn cuûa Myõ bò phaù saûn (Enron, Worldcom…), nguyeân nhaân laø söï gian laän trong keá toaùn vaø toài teä nhaát laø Ban laõnh ñaïo Coâng ty caáu keát vôùi Coâng ty kieåm toaùn vaø söï ñoàng loaõ cuûa giôùi ngaân haøng vaø quan chöùc coù thaåm quyeàn trong chính quyeàn. Hoï ñaõ taïo ra moät söï taêng giaù coå phieáu giaû taïo ñeå gaït gaãm ngöôøi mua coå phieáu cuûa hoï trong tình traïng coâng ty ñang thua loã ñeå gaùnh laáy söï thieät haïi vaø bò traéng tay khi coâng ty phaù saûn. Ñieàu naøy theå hieän luaät phaùp cuûa Myõ khoâng ñuû söùc ñaûm baûo söï vaän haønh cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn laø khaùch quan coâng baèng trong suoát. Ñaây laø moät söï suïp ñoå nieàm tin ñoái vôùi thò tröôøng chöùng khoaùn ñang dieãn ra. Töø ñoù nguoàn voán ñaàu tö laäp töùc ruùt ra thò tröôøng laøm giaù chöùng khoaùn caùc loaïi bò suït giaù lieân tuïc. Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright Tiếp thị địa phương Bài đọc Thaù ùch thöùùc vaøø nguy cô trong quaùù trình hoääi nhaääp kinh teáá quoáác teáá Phan Chánh Dưỡng 12 5/4/05 Maët khaùc vôùi taùc ñoäng cuûa söï kieän 11/9 vaø söï chao ñaûo cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn Myõ neâu treân, vò trí ñoàng ñoâ la Myõ bò lung lay, luoàng taøi chính theá giôùi buoäc phaûi chia moät phaàn qua ñoàng Euro vaø moät soá ñoàng tieàn khaùc ñeå traùnh ruûi ro, laøm cho ñoàng ñoâ la Myõ cuõng phaûi böôùc vaøo söï ñoái ñaàu ña cöïc trong maët traän tieàn teä taøi chính, moät laõnh vöïc maø haèng maáy thaäp kyû nay Myõ giöõ ñòa vò ñoäc toân vaø nhôø ñoù Myõ naém laáy vaän meänh kinh teá theá giôùi. Vôùi cuïc dieän thay ñoåi nhanh choùng cuûa neàn kinh teá theá giôùi nhö hieän nay, nöôùc ta caøng phaûi phaùt huy heát moïi tieàm naêng quoác gia ñeå sẵn saøng ñöông ñaàu vôùi xu theá toaøn caàu hoaù naøy. Thôøi ñaïi hieän nay nguoàn taøi nguyeân chaát xaùm quan trong saün saøng hôn taøi nguyeân thieân nhieân, vieäc ñaøo taïo nhaân taøi, taïo ra moät löïc löôïng chaát xaùm laø voâ cuøng quan troïng, laø söï höng vong cuûa moät ñaát nöôùc. Nhöng vôùi boái caûnh toaøn caàu hoaù nhö hieän nay, vieäc taïo ra moät moâi tröôøng ñeå nhaân taøi chaát xaùm coù theå ñeán “sinh cô laäp nghieäp” ôû nöôùc ta coøn quan troïng vaø caáp thieát hôn nhieàu laàn. Nhaân taøi, chaát xaùm, suy cho cuøng laø taøi saûn chung cuûa nhaân loaïi, noù coù nguoàn goác töø ñaâu thuoäc daân toäc naøo, quoác gia naøo, khoâng quan troïng laém, ñieàu quan troïng laø ai ñang söû duïng vaø quan troïng hôn nöõa laø ñöôïc söû duïng ôû ñaâu, ñöông nhieân quan troïng nhaát laø söû duïng cho muïc ñích gì. Nhöng kinh nghieäm trong lòch söû vaø trong thöïc tieãn ñaõ cho ta caâu traû lôøi laø nôi naøo coù ñieàu kieän dung naïp nhaân taøi, thì ngöôøi ñaïi dieän nôi ñoù seõ coù quyeàn söû duïng vaø ñöông nhieân seõ söû duïng vôùi muïc ñích coù lôïi cho nôi ñoù nhaát. Do ñoù ñaây laø ñieàu kieän tieân quyeát ñeå ta cuøng khôûi ñoäng 4 coã maùy neâu treân vaø neáu 4 coã maùy treân ñöôïc khôûi ñoäng vaø vaän haønh moät caùch xuyeân suoát trong 20 naêm tôùi thì keá hoaïch phaùt trieån kinh teá cuûa nöôùc ta nhaèm ñuoåi kòp caùc nöôùc trong khoái Asean, nhaát laø Thaùi Lan seõ coù khaû naêng thöïc hieän ñöôïc vaø xa hôn nöõa chuùng ta coù theå tieán tôùi giöõ moät vai troø quan troïng trong söï phaùt trieån cuûa khu vöïc. Neáu moät trong 4 coã maùy ñoù khoâng hoaït ñoäng, noù khoâng nhöõng laøm giaûm ñi söùc maïnh cuûa neàn kinh teá maø coøn laøm aûnh höôûng xaáu ñeán caùc coã maùy coøn laïi vaø vieäc tuït haäu cuûa nöôùc ta seõ ngaøy caøng xa hôn, vaø nhöõng nguy cô neâu treân coù theå seõ ñoå aäp xuoáng ñaàu chuùng ta.