Tài liệu Kinh tế học vĩ mô

KINH TẾ VĨ MÔ Giảng viên: Lương Mỹ Thùy Dương Môn học Tên học phần : KINH TẾ VĨ MÔ Mã học phần: 2112072009 Số tín chỉ : 3 Trình độ : Sinh viên năm thứ 2 Phân bố thời gian : - Lên lớp : 45 tiết - Tự học : 90 tiết Mục tiêu môn học Cung cấp cho sinh viên những kiến thức căn bản về kinh tế nhằm hiểu một cách sâu sắc các sự kiện kinh tế diễn ra trong nước và thế giới, hiểu được cách thức giải quyết và điều hành nền kinh tế của Chính phủ nhằm ổn định kinh tế vĩ mô, cơ sở các doanh nghiệp phản ứng trước các tác động của môi trường vĩ mô nhằm nâng cao hiệu quả.sản xuất kinh doanh. NỘI DUNG MÔN HỌC (45 tiết) 1-Khái quát về kinh tế vĩ mô 2-Hạch toán thu nhập quốc dân. 3-Lạm phát - Thất nghiệp. 4-Chính sách tài chính. 5-Tiền tệ ngân hàng và Chính sách tiền tệ. 6-Thương mại quốc tế. 7-Tăng trưởng kinh tế. TÀI LIỆU HỌC VÀ THAM KHẢO 1-Giáo trình Kinh tế Vĩ mô -Trường Đại học Công nghiệp TP.HCM. 2-Giáo trình Kinh tế Vĩ mô -Trường Đại học Kinh tế TP. HCM. 3-Kinh tế Vĩ mô –TS Dương Tấn Diệp. 4-Nguyên lý kinh tế học – N.Gregory Mankiw. 5-Các Tạp chí chuyên ngành kinh tế. Chương 1 KHÁI QUÁT VỀ KINH TẾ VĨ MÔ Nội dung CHƯƠNG 1 1- Các khái niệm kinh tế cơ bản. 2- Các mô hình kinh tế và cách giải quyết ba vấn đề kinh tế cơ bản. 3- Chu kỳ kinh doanh. 4- Tổng Cung, Tổng Cầu và Cân bằng vĩ mô. 1- KINH TẾ HỌC VÀ NHỮNG VẤN ĐỀ KINH TẾ CƠ BẢN 1.1- Khái niệm. Kinh tế học là môn khoa học xã hội nghiên cứu việc lựa chọn cách sử dụng hợp lý các nguồn lực khan hiếm để sản xuất ra những sản phẩm và dịch vụ nhằm thỏa mãn cao nhất nhu cầu cho mọi thành viên trong xã hội. Sự khan hiếm nguồn lực. Nguồn lực : là các nhân tố được sử dụng để sản xuất ra của cải vật chất cho nền kinh tế. Nguồn lực 1. Đất đai. 2. Nguồn nhân lực. 3. Vốn. 4. Công nghệ sản xuất. Nhu cầu: Hàng hóa / dịch vụ cần thiết cho đời sống. Ước muốn: Hàng hóa /dịch vụ được mong muốn bởi người tiêu dùng. . Sự khan hiếm . . . . . . Nghĩa là xã hội có nguồn tài nguyên giới hạn và do đó không thể sản xuất tất cả hàng hoá và dịch vụ mà con người mong muốn. Xã hội và nguồn tài nguyên khan hiếm: Quản lý nguồn tài nguyên của xã hội rất quan trọng vì tài nguyên khan hiếm. Sự lựa chọn. Là sự so sánh các yếu tố khác nhau để đưa ra một quyết định. Đường giới hạn khả năng sản xuất Số lượng máy vi tính được sản xuất Số lượng xe hơi được sản xuất 3,000 1,000 2,000 2,200 A 7006003000 1,000 B C D Đường giới hạn khả năng sản xuất Chi phí cơ hội của một hàng hoá là cái mà bạn từ bỏ để thu được hàng hoá đó. 4,000 Đường giới hạn khả năng sản xuấtSố lượng máy vi tính được sản xuất Số lượng xe hơi được sản xuất 3,000 2,000 A 7000 1,000 E 2,100 750 Một sự dịch chuyển ra ngoài đường giới hạn khả năng sản xuất Kinh tế học giúp bạn. . . . Nghĩ về sự giới hạn của các nguồn lực. Đánh giá chí phí của sự lựa chọn cá nhân và xã hội. Kiểm tra và hiểu rõ các sự kiện và kết quả có liên quan với nhau như thế nào. 1.2- KINH TẾ VI MÔ và VĨ MÔ Vi mô tập trung vào mỗi cá nhân của nền kinh tế.  Các hộ gia đình và doanh nghiệp quyết định như thế nào và họ tác động lẫn nhau trong thị trường. Vĩ mô xem xét tổng thể nền kinh tế.  Thị trường như thế nào, như là một tổng thể, tác động ở mức quốc gia. Kinh tế học vĩ mô. - Thất nghiệp. - Lạm phát. - Tăng trưởng kinh tế. - Lãi suất. - Ngân sách Chính phủ. - Ngoại thương. I.3-Kinh tế học thực chứng (Positive economics)  Đưa ra các giải thích, mô tả những vấn đề kinh tế một cách khách quan độc lập với những đánh giá theo quan điểm cá nhân.  Kinh tế học thực chứng đưa ra những nhận xét thực tế mang tính định lượng. Kinh tế học chuẩn tắc (Normative economics)  Đưa ra các chỉ dẫn, khuyến nghị, khuyến cáo dựa trên những đánh giá theo quan điểm cá nhân để đưa ra các quyết định. I.4- Các quyết định kinh tế cơ bản của nền kinh tế. - Sản xuất loại hàng hóa gì ? - Sản xuất như thế nào ? - Sản xuất cho ai? 2-Những thất bại của Kinh tế Thị trường và vai trò của Chính Phủ. 2.1- CÁC MÔ HÌNH KINH TẾ. - Mô hình kinh tế thị trường tự do - Mô hình kinh tế kế hoạch tập trung - Mô hình kinh tế thị trường hỗn hợp. 2.1.1- Mô hình kinh tế thị trường tự do. Adam Smith ( 1723 – 1790 ) Nền kinh tế vận hành theo cơ chế thị trường. Ba vấn đề kinh tế cơ bản được giải quyết thông qua quy luật cung cầu, quy luật cạnh tranh và hệ thống giá cả thị trường.  Ưu điểm: + Phát huy tính năng động sáng tạo của các chủ thể kinh tế. + Đáp ứng kịp thời những nhu cầu luôn thay đổi của thị trường. + Đào thải những mặt yếu kém của thị trường. + Đảm bảo cho nhà sản xuất kinh doanh tự do lựa chọn và quyết định việc sản xuất kinh doanh và tiêu dùng của mình.  Nhược điểm: + Phân hóa giàu nghèo ngày càng sâu sắc. + Gây ra những chu kỳ kinh doanh. + Tạo ra các tác động ngoại vi có hại nhiều hơn có lợi. + Thiếu vốn đầu tư hàng hóa công cộng + Tạo thế độc quyền ngày càng lớn trong nền kinh tế + Thông tin không cân xứng giữa người bán và người mua, 2.1.2- Mô hình kinh tế kế hoạch tập trung. Karl Marx (1818 – 1883) (Mô hình kinh tế chỉ huy hay mô hình kinh tế mệnh lệnh). Nhà nước quyết định các vấn đề cơ bản thông qua hệ thống các chỉ tiêu kế hoạch, chỉ tiêu pháp lệnh do UB kế hoạch nhà nước ban hành.  Ưu điểm: + Quản lý được tập trung thống nhất nên giải quyết được vấn đề mất cân đối lớn của nền kinh tế. + Giải quyết được những vấn đề công cộng của xã hội. + Hạn chế sự phân hóa giàu nghèo, bất công xã hội.  Nhược điểm: + Bộ máy quản lý cồng kềnh, quan liêu, thiếu nhạy bén đối với những nhu cầu thay đổi của thị trường. + Phân phối nguồn lực kém hiệu quả. + Kế hoạch không chính xác gây ra cơ cấu nền kinh tế không phù hợp. 2.1.3- Mô hình kinh tế thị trường hỗn hợp. John Maynard Keynes (1883 – 1946) - Đặc điểm: Mô hình kết hợp giữa mô hình kinh tế kế hoạch tập trung và mô hình kinh tế thị trường tự do. Nền kinh tế vận hành theo cơ chế thị trường có sự điều tiết của Chính phủ. Các chức năng cơ bản của nhà nước. + Thiết lập khuôn khổ pháp luật. + Sửa chữa những thất bại của thị trường. + Đảm bảo sự công bằng. + Ổn định kinh tế vĩ mô.  Ưu điểm: tận dụng những ưu điểm của 2 loại mô hình trên, đồng thời khắc phục nhược điểm vốn có của chúng.  Đây là mô hình kinh tế hiện đại phù hợp với thời đại hiện nay nên được hầu hết các quốc gia trên thế giới áp dụng. 2.2 - Những thất bại của Kinh tế Thị trường và vai trò của Chính Phủ. “Thất bại của thị trường” là những khiếm khuyết của cơ chế thị trường ngăn cản hiệu quả kinh tế tối ưu. Nguồn gốc của thất bại thị trường. - Sức mạnh thị trường. - Thông tin không hoàn hảo. - Hàng hóa công cộng. - Các ngoại ứng. - Sự công bằng. -Söùc maïnh thò tröôøng: Là khả năng của một người hay doanh nghiệp ảnh hưởng quá mức đến giá thị trường. Nguoàn goác cuûa söùc maïnh thò tröôøng. + Ñoäc quyeàn + Baûn quyeàn + Baèng saùng cheá + Thoûa thuaän haïn cheá saûn xuaát ... Höôùng can thieäp cuûa chính phủ: ngaên caûn hoaëc laøm yeáu söï taäp trung cuûa söùc maïnh thò tröôøng.  Thông tin không hòan hảo dẫn đến sự phi hiệu quả của thị trường bởi việc sản xuất quá mức hàng hóa không yêu cầu hoặc ngược lại.  Haøng hoùa coâng coäng. Hàng hóa công cộng là hàng hóa đem lại lợi ích cho tất cả mọi người tiêu dùng, nhưng thị trường không cung cấp hoặc cung cấp không đủ. Để có nhiều hàng hóa công cộng, Chính phủ đầu tư trực tiếp hoặc làm thay đổi động cơ đối với các doanh nghiệp tư nhân sản xuất nó Các ngoại ứng . Ảnh hưởng của các hoạt động sản xuất hoặc tiêu dùng có ảnh hưởng gián tiếp đến hoạt động sản xuất và tiêu dùng khác mà không được phản ánh trực tiếp trong giá thị trường. Các ngoại ứng gây ra tính phi hiệu quả của thị trường.  Chính phuû phaûi can thieäp bằng cách ra các quy định pháp lý như quyền về tài sản, thương lượng giữa các bên, các tiêu chuẩn, giấy phép thực hiện. - Sự Công bằng: Neáu thò tröôøng khoâng phaûn aùnh ñöôïc quan ñieåm coâng baèng, can thieäp cuûa chính phuû coù theå ñöôïc caàn ñeán. 3-CHU KYØ KINH DOANH. - Biến động của nền kinh tế thường được gọi là chu kỳ kinh doanh. Chu kyø kinh doanh (Business cycle) laø hieän töôïng saûn löôïng thöïc dao ñoäng leân xuoáng xung quanh saûn löôïng tieàm naêng (saûn löôïng daøi hạn). Ñaëc ñieåm cuûa chu kyø kinh doanh - Chu kỳ kinh doanh không có tính chất định kỳ và không thể dự báo với độ chính xác cao. - Caùc ñaïi löôïng kinh teá vó moâ bieán ñoäng cuøng nhau, song chúng biến động với quy mô khác nhau. - Saûn löôïng giaûm thì thaát nghieäp taêng.  Tăng trưởng kinh tế: là thời kỳ mà sản lượng gia tăng do có sự gia tăng của lực lượng lao động, vốn, tiến bộ công nghệ và mọi người có mức sống cao hơn trước. Suy thoái kinh tế: thời kỳ mà mức sản lượng thực tế giảm xuống thấp hơn sản lượng tiềm năng, tỷ lệ thất nghiệp tăng cao. Khủng hoảng kinh tế: là thời kỳ suy thoái kinh tế nghiêm trọng. , Neàn kinh teá vó moâ Caùc löïc löôïng thò tröôøng beân trong Nhöõng cuù soác beân ngoaøi Nhöõng ñoøn baåy chính saùch Yeáu toá quyeát ñònh Keát quaû Saûn löôïng Vieäc laøm Giaù caû Caùc löïc löôïng thò tröôøng beân trong: Taêng tröôûng daân soá, haønh vi chi tieâu, phaùt minh, saùng kieán Nhöõng cuù soác beân ngoaøi: chieán tranh, thieân tai Nhöõng ñoøn baåy chính saùch: chính saùch thueá, chi tieâu chính phuû, bieán ñoäng tieàn teä Tăng trưởng Cân đối quốc tế Nhöõng quan ñieåm veà tính baát oån ñònh vó moâ 4-Toång caàu, Tổng Cung và Cân bằng Vĩ mô 4.1-Tổng cầu. - Toång löôïng haøng hoùa vaø dòch vuï maø hoä gia ñình, doanh nghieäp, chính phuû vaø nöôùc ngoaøi muoán mua taïi möùc giaù baát kyø cho tröôùc. - Các yếu tố ảnh hưởng đến Tổng cầu. + Mức giá chung của nền kinh tế. + Thu nhập của hộ gia đình. + Chính sách thuế và chi tiêu của Chính phủ. + Khối lượng tiền tệ cung ứng .  -Ñöôøng toång caàu doác xuoáng. - Hieäu öùng cuûa caûi. - Hieäu öùng laõi suaát. - Hieäu öùng ngoaïi thöông. 4.2-Toång cung - Toång löôïng haøng hoùa vaø dòch vuï maø caùc doanh nghieäp saûn xuaát ra vaø muoán baùn taïi moãi möùc giaù cho tröôùc baát kyø. - Các yếu tố ảnh hưởng đến Tổng cung. + Mức giá chung của nền kinh tế + Năng lực sản xuất của quốc gia. + Chi phí sản xuất, thuế, lãi suất Trong dài hạn đường tổng cung thẳng đứng. Trong dài hạn, lượng hàng hóa và dịch vụ sản xuất ra phụ thuộc vào lao động, tư bản, tài nguyên thiên nhiên và công nghệ của nền kinh tế, chứ không phụ thuộc vào mức giá. Trong ngắn hạn ñöôøng toång cung doác leân. - Lý thuyết nhận thức sai lầm. - Lý thuyết tiền lương cứng nhắc. - Lý thuyết giá cả cứng nhắc. 4.3-Traïng thaùi caân baèng vó mô. Trạng thái mà đường Tổng cung và Tổng cầu gặp nhau. Tại Eo: Mức giá cân bằng Po Sản lượng cân bằng Yo. PO Y Yp ASAD Eo Yo Po SỰ CÂN BẰNG AD - AS 4.4-Nhöõng yeáu toá làm ñöôøng toång caàu dòch chuyeån. - Söï dòch chuyeån phaùt sinh töø tieâu duøng. - Söï dòch chuyeån phaùt sinh töø ñaàu tö. - Söï dòch chuyeån phaùt sinh töø chi tieâu chính phuû. - Söï dòch chuyeån phaùt sinh töø xuaát khaåu roøng. chu kyø kinh doanh laø haäu quaû dòch chuyeån cuûa caùc ñöôøng toång cung vaø toång caàu. 4.5- Những yếu tố làm ñöôøng toång cung ngaén haïn dòch chuyeån. - Nhöõng thay ñoåi phaùt sinh töø lao ñoäng. - Nhöõng thay ñoåi phaùt sinh töø tö baûn. - Nhöõng thay ñoåi phaùt sinh töø taøi nguyeân thieân nhieân - Nhöõng thay ñoåi phaùt sinh töø tri thöùc coâng ngheä. - Nhöõng thay ñoåi phaùt sinh töø chi phí. 4.6- Caùc chieán löôïc chính saùch cô baûn - Chuyeån dòch ñöôøng toång caàu: aùp duïng caùc coâng cuï chính saùch kích thích hoaëc haïn cheá chi tieâu - Chuyeån dòch ñöôøng toång cung: thöïc hieän caùc ñoøn baåy chính saùch maø giaûm ñöôïc chi phí hoaëc taêng ñöôïc saûn löôïng öùng vôùi moïi giaù - Ñeå maëc thò tröôøng tö do: neáu khoâng theå nhaän dieän hoaëc kieåm soaùt ñöôïc caùc yeáu toá quyeát ñònh toång caàu hoaëc toång cung thì chuùng ta ñöøng neân can thieäp vaøo thò tröôøng. Nhöõng söï löïa choïn chính saùch cuï theå. - Chính saùch taøi chính: laø söï vaän duïng söùc maïnh veà thueá vaø chi tieâu chính phuû ñeå laøm thay ñoåi hieäu quaû kinh teá. - Chính saùch tieàn teä: Chính saùch tieàn teä laø vieäc söû duïng nhöõng kieåm soaùt tieàn teä vaø tín duïng ñeå thay ñoåi hieäu quaû kinh teá. Ngaân haøng trung öông laø toå chöùc tröïc tieáp kieåm soaùt toaøn boä chính saùch tieàn teä. - Chính saùch troïng cung: söû duïng nhöõng khuyeán khích thueá vaø caùc cô cheá khaùc ñeå taêng khaû naêng vaø yù muoán saûn xuaát haøng hoùa dòch vuï. Chủ nghĩa trọng cung. Luận điểm cơ bản là cung sẽ tự tạo ra cầu. Để giải quyết khủng hoảng thì không phải kích cầu mà là tăng năng suất lao động. Muốn tăng năng suất thì phải kích thích lao động, đầu tư và tiết kiệm. Theo họ tiết kiệm là quan trọng nhất, chỉ có tiết kiệm mới đảm bảo cho đầu tư và bù đắp được thâm hụt ngân sách. Họ phê phán quan điểm của phái trọng cầu và của phái Keynes khi các phái này phân tích nguyên nhân của khủng hoảng kinh tế là do thiếu cầu và do tiết kiệm quá lớn.