Tài liệu Hành Vi Tổ Chức - Thái Trí Dũng

eãn phí maø. Thaáy töôùng nhìn maët anh ta vaø xuùc ñoäng noùi “Toâi vöøa nhìn thaáy moät göông maët thaàn bí. Ngaøi chính laø Napoleon giaùng theá. Ñieàu ñoù ñoái vôùi toâi laø moäi ñieàu voâ cuøng vinh haïnh, vì vaäy toâi khoâng daùm laáy tieàn cuûa Ngaøi”. “OÂng noùi gì?”, ngöôøi ñaøn oâng kia kinh ngaïc hoûi laïi. “Ngaøi chính laø Napoleon giaùng theá, haõy nhìn kìa traùn cuûa Haønh vi toå chöùc TS. Thaùi Trí Duõng 0903777156 tridung@ueh.edu.vn _____________________________________________________________________________ 8 ngaøi, caëp maét cuûa ngaøi gioáng nhö ñuùc Napoleon”, thaày töôùng noùi. Ngöôøi ñaøn oâng kia raát sung söôùng vaø haõnh dieän vì cho raèng mình laø Napoleon giaùng theá. Möôøi naêm sau, ngöôøi ñaøn oâng noï trôû thaønh moät nhaø kinh doanh noåi tieáng nöôùc Phaùp. Baïn haõy giaûi thích taïi sao? Töø tình huoáng naøy anh chò ruùt ra baøi hoïc gì trong quaûn lyù? 2. “Keá baét thaû cuûa Khoång Minh”. Muïc ñích cuûa Gia Caùt Löôïng laø chinh phuïc vuøng Taây Nam. Vuøng naøy laø mieàn hoang daõ cuûa daân toäc thieåu soá maø ñöùng ñaàu laø Maïnh Hoaït, voán laø moät thuû lónh raát laø kieân cöôøng. Neáu duøng söùc maïnh thì Khoång Minh cuõng coù theå chieám ñöôïc Taây Nam, nhöng ñöôïc ít laâu nhöõng ngöôøi daân ôû ñaây laïi noåi daäy. Khoång Minh quyeát ñònh duøng chieán thuaät coâng phaù nhaân taâm. Khi baét ñöôïc Maïnh Hoaït laàn I, Gia Caùt Löôïng hoûi Maïnh phuïc hay khoâng phuïc. Maïnh Hoaït ñöùng khoâng quyø, noùi to raèng chaët ñaàu cuõng khoâng phuïc. Do ñoù Khoång Minh sai ngöôøi thaû Maïnh vaø baûo veà chuaån bò binh maõ ñaùnh tieáp. Keát quaû Maïnh Hoaït laïi bò baét, lieàn nhö theá baûy laàn, cuoái cuøng khieán cho Maïnh Hoaït ñöôïc thaû maø khoâng ñi, vaø noùi “Ngaøi coù uy trôøi, ngöôøi Nam khoâng bao giôø choáng laïi Ngaøi nöõa”. Töø ñoù Maïnh Hoaït thaønh taâm, thaønh yù phuïng söï Khoång Minh. Döïa vaøo thuyeát nguõ haønh nhu caàu phaân tích keá baét thaû cuûa Khoång Minh?. Töø tình huoáng naøy anh chò ruùt ra baøi hoïc gì trong quaûn lyù? 3. Nam laø moät nhaân vieân raát coù naêng löïc, tröôùc ñaây laøm vieäc raát toát, nhöng do baïn beø ruû reâ loâi keùo sa vaøo con ñöôøng aên chôi vaø töø ñoù boû beâ coâng vieäc. Trong coâng ty moïi ngöôøi xa laùnh Nam. Oâng Duõng laø tröôûng phoøng nhaân söï toû ra raát ñoä löôïng. Oâng goïi Nam leân phoøng mình troø chuyeän thaân maät, trong caâu chuyeän oâng raát ñeà cao naêng löïc cuûa Nam, vaø oâng khuyeân Nam neân taäp trung vaøo coâng vieäc ñoàng thôøi oâng cuõng baøy toû söï tin töôûng vaøo vieäc söûa chöõa loãi laàm cuûa Nam. Töø ñoù Nam trôû laïi thaønh moät nhaân vieân toát nhö xöa. Hoûi: Duøng cô cheá töông sinh hay töông khaéc haõy giaûi thích: - Nguyeân nhaân laøm Nam beâ treã trong coâng vieäc. - Nguyeân nhaân laøm Nam trôû thaønh ngöôøi toát. b3. Lyù thuyeát hai nhaân toá cuûa Herzberg. Haønh vi con ngöôøi bò thuùc ñaåy bôûi hai nhoùm yeáu toá veà cô baûn laø ñoäc laäp vôùi nhau vaø taùc ñoäng tôùi haønh vi theo nhöng caùch khaùc nhau. Nhoùm yeáu toá duy trì: ………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………… Nhoùm yeáu toá ñoäng vieân: ……………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………………… Giaû söû baïn haøi loøng vôùi coâng vieäc maø nhoùm mình ñang laøm. Ñieàu kieän laøm vieäc khaù toát ngoaïi tröø vieäc toøa nhaø baïn ñang laøm vieäc saép phaûi söûa chöõa. Thaät khoâng may laø baïn khoâng theå chuyeån ñi ñaâu ñöôïc vaø seõ phaûi laøm vieäc trong khi nhöõng ngöôøi thôï söûa chöõa toøa nhaø. Trong thôøi gian naøy, Haønh vi toå chöùc TS. Thaùi Trí Duõng 0903777156 tridung@ueh.edu.vn _____________________________________________________________________________ 9 tính khí moïi ngöôøi trôû neân gay gaét, hoï vaéng maët nhieàu vaø hieäu suaát coâng vieäc giaûm. Tuy nhieân, sau khi toøa nhaø ñöôïc söûa xong thì moïi vieäc trôû neân bình thöôøng. Hieäu suaát coâng vieäc ñaït möùc nhö tröôùc. Ñieàu kieän laøm vieäc laïi toát hôn tröôùc; tuy vaäy, ñieàu naøy khoâng mang laïi baát kyø moät aûnh höôûng roõ reät naøo ñoái vôùi keát quaû coâng vieäc. Baïn coù theå ñöa ra keát luaän gì veà nhöõng taùc ñoäng cuûa ñieàu kieän laøm vieäc leân keát quaû coâng vieäc? DUY TRÌ ÑOÄNG VIEÂN Giaûi quyeát toát Giaûi quyeát khoâng toát Giaûi quyeát toát Giaûi quyeát khoâng toát  Vì vaäy ñeå ñoäng vieân nhaân vieân thì nhaø quaûn lyù caàn phaûi giaûi quyeát toát ñoàng thôøi caû hai nhoùm yeáu toá. b4. Lyù thuyeát mong ñôïi cuûa V. Vroom. Söùc maïnh cuûa ñoäng cô phuï thuoäc vaøo 3 nhoùm yeáu toá:  ………………………………………………………………………………………………………………….  . …………………………………………………………………………………………………………….  ……………………………………………………………………………………………………………….. c. ÖÙng duïng caùc lyù thuyeát ñoäng vieân. c1. Moâ hình ñoäng vieân. Qua phaàn treân chuùng ta xaây döïng ñöôïc moâ hình cuûa söï ñoäng vieân nhö sau: Ñoäng vieân Khen thöôûng Noã löïc Hieäu quaû coâng vieäc Nhö vaäy ta thaáy raèng: Ñoäng vieân phuï thuoäc vaøo Khen thöôûng Khen thöôûng phuï thuoäc vaøo Hieäu quaû coâng vieäc Hieäu quaû coâng vieäc phuï thuoäc vaøo Noã löïc Noã löïc phuï thuoäc vaøo Ñoäng vieân. Sôn laø toå tröôûng saûn xuaát trong moät nhaø maùy deät. Heâ thoáng maùy ôû ñaây laø baùn töï ñoäng vaø nhòp ñoä saûn xuaát phuï thuoäc vaøo caû maùy laãn con ngöôøi. Coâng vieäc ñoøi hoûi söï chuù yù cao ñoä vì vaät lieäu deã daøng bò hoûng neáu nhaân vieân khoâng taäp trung vaøo coâng vieäc. Moät hoâm, Giaùm ñoác goïi Sôn ñeán vaø baûo: “Anh Sôn naøy, chuùng toâi vöøa coù moät hôïp ñoàng môùi, ñieàu naøy coù nghóa chuùng ta seõ phaûi taêng saûn xuaát ñeå theo ñuùng ñôn haøng. Raát tieác laø ñaây laø ñôn haøng Haønh vi toå chöùc TS. Thaùi Trí Duõng 0903777156 tridung@ueh.edu.vn _____________________________________________________________________________ 10 duy nhaát neân khoâng theå mua theâm maùy môùi. Do ñoù ñeå khuyeán khích taêng naêng suaát, tôi döï ñònh seõ thöôûng 200.000 ñoàng cho coâng nhaân naøo ñôït naøy coù theå deät taêng theâm 10% saûn löôïng so vôùi ñònh möùc”. 1.Baïn thöû nghó xem, coù nhöõng tröôøng hôïp naøo coù theå xaûy ra daãn ñeán söï baát thaønh cuûa keá hoaïch treân? 2. Neáu khaâu khen thöôûng- ñoäng vieân ñaõ ñöôïc laøm toát, theá nhöng saûn löôïng trong tuaàn ñaàu coù theå khoâng taêng nhö mong ñôïi. Baïn haõy ñöa ra caùc lyù do coù theå aûnh höôûng xaáu tôùi keát quaû? 3. Sôn coù theå laøm gì ñeå ñaûm baûo raèng keá hoaïch seõ ñöôïc thöïc hieän toát ôû khaâu “ñoäng vieân- noã löïc- hieäu quaû”. Haõy ñeà xuaát 3 ñieàu maø Sôn coù theå laøm? 4. Coù bao giôø coù söï ñöùt quaûng ôû khaâu “Hieäu quaû- Khen thöôûng” hay khoâng? Baïn haõy neâu nhöõng lyù do? Nhö vaäy: neáu ñoäng vieân laø ñeå nhaèm muïc ñích taêng keát quaû coâng vieäc thì moïi khía caïnh cuûa chu trình trong moâ hình treân caàn phaûi ñöôïc xem xeùt. c2. Ngöôøi laõnh ñaïo laøm gì ñeå taïo ñoäng löïc ôû nhaân vieân?  Cö xöû vôùi nhaân vieân nhö nhöõng caù nhaân rieâng bieät: Moïi ngöôøi ñeàu thích ñöôïc cö xöû nhö moät caù nhaân rieâng bieät chöù khoâng nhö moät baùnh xe trong moät guoàng maùy. Haõy thaät söï quan taâm ñeán nhaân vieân cuûa mình. Hoï laø nhöõng caù nhaân vôùi nhöõng caûm xuùc vaø yù kieán rieâng. Nhieàu ngöôøi raát thích ñöôïc coù cô hoäi ñeå noùi leân yù kieán, quan ñieåm cuûa mình vôùi nhaø quaûn lyù, baïn haõy laéng nghe. Ñieàu naøy seõ giuùp hoï thoûa maõn nhu caàu töï troïng cuûa hoï. Baïn cuõng coù theå thaûo luaän vôùi hoï ñeå chæ ra söï quan troïng cuûa coâng vieäc cuûa moãi caù nhaân ñoái vôùi söï thaønh coâng vaø tieán boä cuûa toå chöùc ra sao, nhö vaäy veà phía baïn cuõng giuùp nhaân vieân thoûa maõn nhu caàu hoaøn thaønh coâng vieäc, ñöôïc coâng nhaän, nhu caàu xaõ hoäi vaø nhu caàu töï troïng.  Thaønh thaät khi khen ngôïi: Khen ngôïi thaønh thaät vaø coâng nhaän moät coâng vieäc ñöôïc thöïc hieän toát laø vieäc luoân luoân ñöôïc ñaùnh giaù cao. Tuy nhieân, phaûi chaéc chaén laø khen ñuùng. Moät nhaân vieân luoân bieát ñöôïc söï khaùc bieät giöõa moät vieäc laøm toát vaø vieäc laøm keùm chaát löôïng. Khen ngôïi moät vieäc laøm keùm chaát löôïng seõ coù haäu quaû xaáu. Nguyeân taéc laø: haõy thaønh thaät khi khen ngôïi vaø coâng nhaän. Ñieàu naøy seõ giuùp thoûa maõn nhu caàu ñöôïc quí troïng vaø ñöôïc coâng nhaän.  Ñoäng vieân thoâng qua phaàn thöôûng: Khi thieát keá phaàn thöôûng caàn löu yù: - ……………………………. - …………………………... - …………………………... - …………………………… - . Giaû söû nhaân vieân baïn ñaõ coù moät saùng kieán laøm lôïi cho coâng ty vaø laõnh ñaïo quyeát ñònh giaù trò phaàn thöôûng cho nhaân vieân ñoù laø 2 trieäu ñoàng. Baïn haõy ñöa ra phöông aùn thöôûng nhö theá naøo cho moãi tröôøng hôïp sau: Nhaân vieân Ñaëc ñieåm Phöông aùn thöôûng Haønh vi toå chöùc TS. Thaùi Trí Duõng 0903777156 tridung@ueh.edu.vn _____________________________________________________________________________ 11 Traàn Phöông 30t, coù caùc con ñang nhoû 4t vaø 2t, hoaøn caûnh khoù khaên. Traàn Bình 25t, coù ngöôøi yeâu saép cöôùi, gia ñình khaù giaû. Hoaøng Ngaân 40t, coù coâ vôï maäp ñang muoán giaûm kyù, nhöng ngaïi taäp theå thao ngoaøi ñöôøng.  Ñoäng vieân thoâng qua thieát keá coâng vieäc: Coù 2 chieán löôïc laøm cho coâng vieäc phuø hôïp vôùi ngöôøi lao ñoäng: Phaân coâng ngöôøi ñuùng vieäc vaø phaân coâng vieäc ñuùng ngöôøi. - Phaân coâng ngöôøi ñuùng vieäc (töùc laø tìm ngöôøi cho phuø hôïp vôùi coâng vieäc) döïa vaøo 3 yeáu toá: + ……………………………. + …………………………… + …………………………….. - Phaân coâng vieäc ñuùng ngöôøi, töùc laøm cho coâng vieäc trôû neân thuù vò hôn. Moät coâng vieäc ñöôïc goïi laø thuù vò neáu: + ………………………………………. + ………………………………………. + ………………………………………. + ……………………………………….  Ñoäng vieân baèng thôøi khoùa bieåu linh hoaït: 8g ñeán LH tg coá ñònh veà LH 17 Thôøi khoùa bieåu taïo ra: - ………………………………………….. - …………………………………………… - ………………………………………….. - …………………………………………… 2. Caùc yeáu toá voâ thöùc: Haønh vi con ngöôøi coøn bò chi phoái bôûi caùc yeáu toá voâ thöùc, töùc laø nhöõng yeáu toá maø chuùng ta khoâng kieåm soaùt ñöôïc. Chuùng theå hieän qua caùc cô cheá töï veä taâm lyù, tieâu bieåu nhaát laø hieän töôïng di chuyeån caûm xuùc. 3. Tính caùch vaø tính khí. a. Tính caùch: Laø heä thoáng thaùi ñoä cuûa con ngöôøi ñaõ trôû neân oån ñònh ñoái vôùi töï nhieân, xaõ hoäi, baûn thaân vaø lao ñoäng vaø ñöôïc theå hieän ra ôû haønh vi, cö xöû, lôøi noùi. Tính caùch coù theå chia thaønh hai maët: - Noäi dung: bao goàm……………………………………………………………………………… Haønh vi toå chöùc TS. Thaùi Trí Duõng 0903777156 tridung@ueh.edu.vn _____________________________________________________________________________ 12 - Hình thöùc: bao goàm …………………………………………………………………………… Giöõa noäi dung vaø hình thöùc coù theå khoâng thoáng nhaát vôùi nhau vaø taïo ra 4 kieåu ngöôøi sau ñaây:  …………………………………………………………………………………………………………………………  …………………………………………………………………………………………………………………………  …………………………………………………………………………………………………………………………  ………………………………………………………………………………………………………………………… * Nhaø quaûn trò khi ñaùnh giaù tính caùch nhaân vieân caàn löu yù laø khoâng neân chæ duøng phöông phaùp quan saùt ñôn thuaàn, maø coù theå phaûi söû duïng theâm phöông phaùp thöïc nghieäm töï nhieân vaø caùc phöông phaùp khaùc ñeå kieåm tra. b. Tính khí : Tính khí laø taäp hôïp nhöõng yeáu toá chi phoái toác ñoä, nhòp ñoä cuûa caùc phaûn öùng taâm lyù chöù khoâng quyeát ñònh ñaïo ñöùc vaø naêng löïc cuûa con ngöôøi. Coù theå chia thaønh 4 loaïi tính khí: + Linh hoaït: Nhaän thöùc nhanh, haønh ñoäng cuõng nhanh, nhöng chuû quan, hôøi hôït keùm saâu saéc. Caûm xuùc phong phuù deã boäc loä, gioûi tieáp xuùc, coù khieáu ngoaïi giao, haøo ñoàng vôùi moïi ngöôøi, deã thích nghi vôùi hoaøn caûnh. Ham hoaït ñoäng, soâi noåi nhieät tình nhöng keùm beàn vöõng, choùng chaùn. Phuø hôïp vôùi coâng vieäc: ……….…..…………..…………..…………..…………..………….. …………..…………..…………..…………..……….…………..…………..……… + Ñieàm ñaïm: Nhaän thöùc chaäm, haønh ñoäng cuõng chaäm, nhöng chaéc chaén, cöùng nhaéc, maùy moùc khoâng linh ñoäng, ít boäc loä caûm xuùc, kín ñaùo ñeán laïnh luøng, hôi vuïng veà trong giao tieáp. Phuø hôïp vôùi coâng vieäc:………….….…………..…………..………… …………..…………..…………..…………..……..…………..…………..…………..… + Noùng tính:Nhaän thöùc nhanh nhöng deã bò veû beà ngoaøi ñaùnh löøa, caûm xuùx maõnh lieät khoù kieàm cheá, deã noùng nhöng cuõng deã nguoäi. Lieàu lónh hay töï aùi, deã bò kích ñoäng. Phuø hôïp vôùi coâng vieäc: …………..…………..…………..………….. …………..…………..…………..…………..…………..…………..…………..………… + Öu tö: Nhaän thöùc tinh teá khaù thoâng minh, thieân veà chi tieát cuï theå. Soáng noäi taâm, deã bò toån thöông tinh thaàn, hay maëc caûm töï ty keùm nghò löïc. Ngaïi va chaïm ngaïi giao tieáp khoù laäp moái quan heä. Phuø hôïp vôùi coâng vieäc: …………..…………..…………..…………..…………..… …………..…………..…………..…………..…………..…………..…………..…………..………….. Toùm laïi: Trong quaûn trò tìm hieåu tính khí cuûa nhaân vieân ñeå: -………………….………………….………………….………………….………………….…………………. -………………….………………….………………….………………….………………….…………………. 4. Tình caûm- xucù caûm: a. Khaùi nieäm veà caûm xuùc: laø nhöõng rung caûm cuûa chuùng ta ñoái vôùi nhöõng söï vaät vaø hieän töôïng lieân quan tôùi söï thoûa maõn hay khoâng thoûa maõn caùc nhu caàu. Haønh vi toå chöùc TS. Thaùi Trí Duõng 0903777156 tridung@ueh.edu.vn _____________________________________________________________________________ 13 - Neáu thoûa maõn nhu caàu thì ………………………………………………….. - Neáu khoâng thoûa maõn nhu caàu thì …………………………………….. Anh, chò laøm sao ñeå taïo ra nhöõng caûm xuùc tích cöïc (haøi loøng thuù vò…) ôû nhaân vieân khi giao tieáp vôùi mình? Trong quaûn lyù ñaëc bieät chuù yù tôùi hai daïng caûm xuùc sau ñaây: + Taâm traïng: Laø caûm xuùc yeáu nhöng töông ñoái daøi, coù tính laây lan raát maïnh (vui laây, buoàn laây) - Caàn traùnh söï laây lan taâm traïng xaáu vaøo taäp theå, tuy nhieân cuõng caàn phaû vaøo taäp theå baàu khoâng khí höùng khôûi baèng chính taâm traïng cuûa mình. + Xuùc ñoäng: ………...………...………...………...………...………...……….. ………...………...………...………...………...………...………...………...………...… Anh, chò haõy nhôù laïi moät tröôøng hôïp trong ñoù mình ñaõ duøng nhöõng lôøi noùi khoâng hay ñeå xuùc phaïm ngöôøi khaùc vaø sau ñoù anh, chò caûm thaáy aân haän. Vì sao anh chò laïi xöû söï nhö vaäy? Xuùc ñoäng coù 2 taùc haïi: -………...………...………...………...………...… -………...………...………...………...………...………...………...………...………...… - Caàn phaûi kieàm cheá caûm xuùc keûo khoâng kieåm soaùt ñöôïc haønh vi vaø quyeát ñònh daãn ñeán sai laàm trong quaûn lyù kinh doanh vaø laøm maát uy tín nhaø quaûn trò. * Khaùi nieäm Tình caûm: laø nhöõng rung caûm ñaõ trôû neân oå ñònh vaø keùo daøi, ñöôïc theå hieän ra baèng nhöõng caûm xuùc töông öùng. b. Caùc qui luaät cuûa ñôøi soáng tình caûm:  QL veà söï hình thaønh tình caûm : “Haõy thaønh thaät quan taâm tôùi ngöôøi khaùc thì trong voøng moät thaùng seõ taïo ñöôïc nhieàu tình caûm hôn so vôùi 2 naêm chæ quan taâm tôùi chính mình”). Nhaân vieân muoán gì Ngöôøi quaûn lyù caàn phaûi laøm  QL laây lan TC-XC (Vui laây, buoàn laây):  QL di chuyeån TC-XC (Giaän caù cheùm thôùt). Haønh vi toå chöùc TS. Thaùi Trí Duõng 0903777156 tridung@ueh.edu.vn _____________________________________________________________________________ 14  QL thích öùng TC_XC (Gaàn thöôøng, xa nhôù).  QL töông phaûn TC-XC (Höùa thaät ít maø cho thaät nhieàu hôn laø höùa nhieàu maø cho ít). III. CAÙC YEÁU TOÁ XAÕ HOÄI AÛNH HÖÔÛNG TÔÙI HAØNH VI CAÙ NHAÂN. 1. Nhoùm xaõ hoäi. Haønh vi con ngöôøi bò chi phoái bôûi caùc nhoùm xaõ hoäi theo caùc caùch khaùc nhau. - Nhoùm thaønh vieân:  Nhoùm nhoû: chi phoái tröïc tieáp tôùi haønh vi: “ñi vôùi buït maëc aùo caø sa….”.  Nhoùm lôùn: chi phoái giaùn tieáp. - Nhoùm tham chieáu: chi phoái haønh vi thoâng qua cô cheá baét chöôùc, laây lan. 2. Vai troø vò trí XH: - Vò trí XH laø choã ñöùng cuûa moãi ngöôøi trong khoâng gian Xh, noù xaùc ñònh moãi chuùng ta laø ai. - Vai troø laø taäp hôïp taát caû nhöõng traùch nhieäm, quyeàn lôïi maø moãi chuùng ta thöïc hieän khi ôû moät vò trí nhaát ñònh. Moãi chuùng ta chieám nhieàu vò trí, vai troø khaùc nhau, nhöng seõ coù vai troø chuû ñaïo thöôøng gaén vôùi ngheà nghieäp. Khi ôû vò trí naøo thì thöôøng chuùng ta thöïc hieän nhöõng haønh vi töông öùng. 3. Heä thoáng cheá taøi xaõ hoäi. Laø taäp hôïp nhöõng hình thöùc thöôûng , phaït, khen cheâ. Chuùng ñoùng vai troø ñieàu chænh haønh vi cuûa chuùng ta trong xaõ hoäi: Coù 2 nhoùm cheá taøi: cheá taøi chính thöùc vaø cheá taøi khoâng chính thöùc. IV. CAÙC YEÁU TOÁ VAÊN HOÙA. 1. Döïa vaøo möùc ñoä tieáp xuùc, ngöôøi ta chia ra thaønh 2 neàn vaên hoùa giao tieáp: * Vaên hoùa tieáp xuùc: ………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………… Ñaëc thuø laø Aûraäp, Nam Myõ, Nam Aâu. * Vaên hoùa khoâng tieáp xuùc:………………………………………………………… ………………………………………………………………………………………………………………… Ñaëc thuø laø Nhaät baûn, Aán Ñoä, Pakistan. 2. Döïa vaøo nguoàn goác vaên hoùa, ngöôøi ta chia ra: * Vaên hoùa Phöông Ñoâng (goác…………………………………….) * Vaên hoùa Phöông Taây (goác………………………………………..). Phöông Ñoâng Phöông Taây - ……………….. - ……………….. - ……………….. - …………………. - ……………….. ………………… ……………….. …………………. ……………….. …………………. Haønh vi toå chöùc TS. Thaùi Trí Duõng 0903777156 tridung@ueh.edu.vn _____________________________________________________________________________ 15 - ………………… ………………….. CHÖÔNG III. CÔ SÔÛ HAØNH VI NHOÙM I. CAÙC GIAI ÑOAÏN PHAÙT TRIEÅN NHOÙM HÌNH THAØNH -> SOÙNG GIOÙ -> CHUAÅN TAÉC -> THÖÏC HIEÄN-> QUAÙ ÑOÄ a. Hình thaønh: - Löïa choïn thaønh vieân. - Xaùc ñònh muïc tieâu. - Xaùc ñònh keânh truyeàn thoâng. - Xaùc ñònh vò trí cuûa moãi thaønh vieân trong nhoùm. Nhieäm vuï cuûa ngöôøi toå tröôûng trong giai ñoaïn naøy laø ñònh ra caùc chuaån möïc, xaùc ñònh muïc tieâu vaø höôùng daãn coâng nhaân thöïc hieän, trong laõnh ñaïo caàn toû ra quyeát ñoùan hôn. + Löïa choïn thaønh vieân cuûa toå: - Kyõ naêng chuyeân moân. - Kyõ naêng laøm vieäc theo nhoùm. - Caùc phaåm chaát caù nhaân:(- Khaû naêng laøm vieäc döôùi aùp löïc coâng vieäc.- Linh hoaït vaø chuû ñoäng.- Töï tin.- Oùc saùng taïo.- Töï ñaùnh giaù ñöôïc khaû naêng cuûa mình. Oùc khoâi haøi.) + Xaùc laäp vaø phoå bieán muïc tieâu cuûa toå. Laø moät toå tröôûng sx baïn caàn hieåu roõ vaø truyeàn ñaït cho caû nhoùm veà muïc tieâu cuûa nhoùm. Nhöõng muïc tieâu naøy luoân luoân ñöôïc nhaéc nhôû cho coâng nhaân roõ, thaäm chí baèng caâu khaåu hieäu cho deã nhôù, ví duï: “Taát caû vì chaát löôïng”, hay “Taát caû vì khaùch haøng”. + Xaùc laäp caùc keânh truyeàn thoâng hieäu quaû: b. Soùng gioù: - Coá gaéng theå hieän. - Xung ñoät lôïi ích, quan ñieåm. - Daønh thôøi gian cho caùc vieäc khoâng hieäu quaû. - Hoang mang. Ngöôøi quaûn lyù caàn bieát ñònh höôùng caùc moái quan heä ñeå giuùp ñôõ giaûi quyeát caùc maâu thuaãn. c. Chuaån taéc: Laø giai ñoaïn maø caùc thaønh vieân baét ñaàu ñaõ ñoàng yù vôùi nhöõng nguyeân taéc vaø tieâu chuaån cuûa nhoùm. Hoï ñaõ thoáng nhaát ñöôïc phöông phaùp vaø muïc ñích haønh ñoäng. Hoï tin töôûng vaø côûi môû vôùi nhau hôn.. Hoï bieát chaáp nhaän nhöõng khaùc bieät cuûa nhau.. ñoâi khi coù maâu thuaãn hoï saün saøng chaáp nhaän. d. Thöïc hieän. - Phaùt huy khaû naêng cuûa nhoùm cuõng nhö caùc thaønh vieân. Haønh vi toå chöùc TS. Thaùi Trí Duõng 0903777156 tridung@ueh.edu.vn _____________________________________________________________________________ 16 - Laøm vieäc aên yù. - Taäp trung vaøo coâng vieäc. - Taïo keát quaû cao. e. Quaù ñoä. - Nhoùm ñaõ heát söù maïng. - Caùc thaønh vieân ñaõ chín muoài veà kyõ naêng, kinh nghieäm. - Böôùc qua giai ñoaïn phaùt trieån môùi. II. NHOÙM HIEÄU QUAÛ: Baïn ñaõ töøng laø thaønh vieân cuûa moät nhoùm hieäu quaû. Baïn thaáy nhoùm coù caùc ñaëc tröng naøo? - - - - - - - III. CÔ CAÁU TAÂM LYÙ XAÕ HOÄI CUÛA TAÄP THEÅ. Laø taäp hôïp taát caû nhöõng moái quan heä trong taäp theå bao goàm quan heä chính thöùc vaø khoâng chính thöùc. Coù hai loaïi cô caáu: 1. Cô caáu chính thöùc: Laø taäp hôïp nhöõng quan heä chính thöùc taïo neân boä khung toå chöùc trong ñôn vò. Bao goàm caùc yeáu toá. - Heä th……………………………………………………………………. - Boä maùy q………………………………………………………….. - Heä thoáng k………………………………………………………… - Bieân ch………………………………………………………………. - Noäi q…………………………………………………………………… b. Cô caáu khoâng chính thöùc: Laø taäp hôïp nhöõng quan heä khoâng chính thöùc chuû yeáu laø quan heä taâm lyù tình caûm, noù chi phoái tröïc tieáp tôùi baàu khoâng khí taâm lyù taäp theå. Bao goàm caùc hieän töôïng: + Hình thaønh nhoùm nhoû: ………………………….…………………………….…… …………………………….…………………………….…………………………….……………………… …………………………….…………………………….…………………………….……………………… …………………………….…………………………….…………………………….……………………… Haønh vi toå chöùc TS. Thaùi Trí Duõng 0903777156 tridung@ueh.edu.vn _____________________________________________________________________________ 17 ………………………….……………………….…………………………….…………………………… + Hình thaønh thuû lónh: laø ngöôøi ……………………………………………… …………………………….…………………………….…………….…………………………….……………… ……………………………………….…………………………….…………………………….…………………… ………………………………….…………………………….…………………………….………………………… …………………………….…………………………….…………………………….……………………………… …………………………….…………………………….…………………………….……………………………… +. Hình thaønh caùc löïc löôïng: Coù 4 löïc löôïng: -…………………………….…………………………….…………………………….…………………………… -…………………………….…………………………….…………………………….…………………………… -…………………………….…………………………….…………………………….…………………………… - …………………………….…………………………….…………………………….……………………… IV. TÖÔNG TAÙC TRONG TAÄP THEÅ VAØ GIAÛI QUYEÁT XUNG ÑOÄT. 1. Caùc daïng töông taùc: QT tôùi ngöôøi khaùc QT tôùi baûn thaân 2. AÛnh höôûng cuûa hôïp taùc vaø caïnh tranh tôùi naêng suaát. Daïng töông taùc TC coâng vieäc A/h tôùi naêng suaát Caïnh tranh Ñoäc laäp Phuï thuoäc …………………………………… …………………………………… Hôïp taùc Ñoäc laäp Phuï thuoäc …………………………………… …………………………………… Chuù yù: -Ñoái vôùi coâng vieäc coù tính ñoäc laäp thì neân thieát keá phaàn thöôûng höôùng tôùi söï noã löïc cuûa caù nhaân. - Ñoái vôùi coâng vieäc mang tính phuï thuoäc thì thieát keá phaàn thöôûng höôùng tôùi söï noã löïc cuûa nhoùm. 3. Caùc daïng xung ñoät vaø aûnh höôûng cuûa chuùng tôùi naêng suaát. Tuøy vaøo cöôøng ñoä cuûa xung ñoät maø naêng suaát taêng hay giaûm. Coù 2 loaïi xung ñoät. a. Xung ñoät chöùc naêng: laø xung ñoät laøm taêng naêng suaát vì noù laøm cho ngöôøi ta theâm tính saùng taïo vaø taïo neân moät möùc ñoä caêng thaúng caàn thieát. Coù theå taïo xung ñoät chöùc naêng baèng caùch sau: +……………………………………………………………………………………………. Voâ tö Hôïp taùc Caïnh tranh Xung ñoät Haønh vi toå chöùc TS. Thaùi Trí Duõng 0903777156 tridung@ueh.edu.vn _____________________________________________________________________________ 18 +………………………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………. +…………………………………………………………………………………………... b. Xung ñoät phi chöùc naêng: Laø xung ñoät laøm giaûm naêng suaát cuûa taäp theå vì noù taøn phaù quan heä cuûa caùc thaønh vieân. Coù theå giaûi quyeát xung ñoät baèng caùc caùch sau.: + Neáu xung ñoät chöa laø traàm troïng haäu quaû chöa lôùn thì …..………….. …………..…………..…………..…………....…………..…………..…………..…………..………….. + Neáu hai beân khoâng töï giaûi quyeát ñöôïc döïa treân lôïi ích cuûa mình thì ………….. …………..…………..…………..…………...…………..…………..…………..…………..………….. + Neáu xung ñoät do maâu thuaãn lôïi ích cuïc boä thì..………….. …………..…………..…………..…………...…………..…………..…………..…………..………….. + Môøi …………..………….cuûa caùc nhoùm xung ñoät ngoài laïi vôùi nhau laøm roõ nguyeân nhaân tìm caùch giaûi quyeát. + Taïo ra muïc tieâu cao caû ñeå caùc nhoùm theo ñuoåi maø gaùc ñi xung ñoät. Muïc tieâu cao caû bao goàm 3 yeáu toá: *…………..…………..….…………..…………..…………..…………..…………. *…………..…………..……………..…………..…………..…………..………….. *…………..…………..……………..…………..…………..…………..………….. + Taïo ra “…………..…………..………….” ñeå caùc nhoùm ñoaøn keát laïi vôùi nhau.. + Thöông löôïng lôïi ích giöõa caùc nhoùm. Tìm caùch giaûi quyeát lôïi ích thöïc söï cho caùc nhoùm. CHÖÔNG IV: TRUYEÀN THOÂNG VAØ GIAO TIEÁP TRONG TOÅ CHÖÙC I. Khaùi quaùt veà giao tieáp. 1. Khaùi nieäm vaø caùc caáp ñoä cuûa giao tieáp . Giao tieáp laø quaù trình trao ñoåi thoâng tin qua laïi nhaèm taïo moái quan heä. Giao tieáp ñöôïc hieåu ôû 4 caáp ñoä khaùc nhau: Caáp ñoä I: Giao löu xaõ hoäi laø……………………… Caáp ñoä II: Moät moái quan heä cuï theå. Ví duï: Caáp ñoä III: Moät laàn giao tieáp cuï theå, ví duï: Löu yù:……………….…………….……………………….……………………….……………………….……… …………………………………………………….……………………….……………………….………………………. Caáp ñoä IV: Tình huoáng xaûy ra caàn phaûi xöû lyù . 2. Caùc kieåu giao tieáp. a. Döïa vaøo thaùi ñoä vaø saùch löôïc giao tieáp. + Giao tieáp kieåu Thaéng-Thaéng: ……………………….……………………….…… …….……………………….……………………….…………………………………….……………………. + Giao tieáp kieåu Thaéng-Thua: ……………………….………….……………………… Haønh vi toå chöùc TS. Thaùi Trí Duõng 0903777156 tridung@ueh.edu.vn _____________________________________________________________________________ 19 ……………………….……………………….……………………….………………………………….……. + Giao tieáp kieåu Thua-Thaéng: ……………………….……………………….………… ……………………….……………………….……………………….………………………………….……. + Giao tieáp kieåu Thua-Thua: ……………………….……………………….……………………….………………………………….……. + Giao tieáp kieåu Thaéng-Thaéng hoaëc Khoâng hôïp ñoàng: ……………. ……………………….……………………….……………………….………………………………….………. b, Döïa vaøo theá taâm lyù giöõa hai beân trong giao tieáp. + Giao tieáp ôû theá maïnh. + Giao tieáp ôû theá yeáu. + Giao tieáp ôû theá caân baèng. Theá taâm lyù töùc laø vò theá taâm lyù giöõa hai ngöôøi trong quan heä giao tieáp, noù noùi leân ai maïnh hôn ai veà maët taâm lyù (ví duï: ai caàn ai, ai khoâng caàn ai; ai sôï ai, ai khoâng sôï ai...). 3, Kyõ xaûo giao tieáp. Laø söï ñieâu luyeän trong vieäc söû duïng kyõ thuaät giao tieáp. Bao goàm 2 khía caïnh: Söû duïng phöông tieän giao tieáp moät caùch thaønh thaïo vaø am hieåu taâm lyù cuûa ñoái töôïng ñeå ñieàu chænh cuoäc giao tieáp moät caùch hôïp lyù. Maët haïn cheá cuûa kyõ xaûo laø: -……………………………….……………………….……………………….……………………….. -……………………………….……………………….……………………….………………. 4. Phöông tieän giao tieáp. Laø taát caû caùc yeáu toá maø chuùng ta söû duïng ñeå theå hieän thaùi ñoä, tình caûm, vaø lôïi ích ra beân ngoaøi. Coù hai nhoùm phöông tieän: * Phöông tieän ngoân ngöõ: (lôøi noùi, chöõ vieát). Khi duøng ngoân ngöõ caàn löu yù: - Xaùc ñònh ñ……………………………… giao tieáp ñeå söû duïng ngoân ngöõ cho phuø hôïp. - Xaùc ñònh n…………………………… giao tieáp. - Xaùc ñònh caùch thöùc d………………………. yù. * Phöông tieän phi ngoân ngöõ: coù 4 nhoùm phi ngoân ngöõ: -……………………….……………………….………………………….……………………….………………………. -……………………….……………………….………………………….……………………….………………………. ……………………….……………………….………………………….……………………….………………………. -……………………….……………………….………………………….……………………….………………………. - Gíôùi thieäu: Giôùi thieäu ………… cho ……………. tröôùc. - Baét tay: ……………..chuû ñoäng ñöa tay cho …………. baét. - Trao danh thieáp: ……………… chuû ñoäng ñöa danh thieáp ra tröôùc. Haønh vi toå chöùc TS. Thaùi Trí Duõng 0903777156 tridung@ueh.edu.vn _____________________________________________________________________________ 20 Luoân nhôù raèng, caàn taïo thuaän tieän cho ngöôøi ñoái thoaïi! Nhôù: Phi ngoân ngöõ cuõng baát ñoàng nhö ngoân ngöõ. Noù phuï thuoäc vaøo phong tuïc taäp quaùn, neàn vaên hoùa. II. TRUYEÀN THOÂNG TRONG TOÅ CHÖÙC (töï hoïc). III. NHAÄN THÖÙC TRONG GIAO TIEÁP. Trong giao tieáp chuùng ta caàn nhaän thöùc laãn nhau, moãi chuùng ta vöøa laø chuû theå nhöng cuõng laø khaùch theå cuûa nhaän thöùc. 1. Nhaän thöùc ngöôøi khaùc vaø nhöõng yeáu toá laøm sai leäch: Khi giao tieáp chuùng ta nhaän thöùc ñaùnh giaù ngöôøi khaùc ñeå coù nhöõng haønh vi giao tieáp hôïp lyù. Tuy nhieân, chuùng ta thöôøng bò chi phoái bôûi nhöõng yeáu toá sau ñaây laøm cho chuùng ta sai leäch khi ñaùnh giaù veà hoï. a, Nguyeân nhaân chuû quan theå hieän ôû qui luaät toång giaùc: Khi nhìn nhaän moät ngöôøi chuùng ta bò hi phoái bôûi caùc yeáu toá taâm lyù sau: -…………………… - ………………………………….. - ………………….. - ………………………………….. b, Nguyeân nhaân khaùch quan ñöôïc theå hieän ôû qui luaät aûo aûnh: laø söï sai leäch do nhöõng yeáu toá beân ngoaøi hoaëc thuoäc veà ñoái töôïng. Khi ñaùnh giaù moät ngöôøi ta thöôøng bò aûo aûnh bôûi caùc yeáu toá sau: - ………………………………………….. - …………………………………………….. - …………………………………………….. - ……………………………………………… 2. Töï nhaän thöùc vaø cöûa sôû Johary: Trong giao tieáp khoâng nhöõng chuùng ta nhaän thöùc ngöôøi khaùc maø coøn töï nhaän thöùc vaø töï khaùm phaù chính mình. Nhaän thöùc vaø töï nhaän thöùc lieân heä vôùi nhau thoâng qua cöûa soå Johary. Chung Muø Rieâng Khoâng theå bieát Muoán giao tieáp hieäu quaû vaø thoaûi maùi thì caàn môû roäng khu vöïc ……………………… baèng hai cô cheá: - Cô cheá côûi môû: - Cô cheá phaûn hoài: Chuùng ta bieát veà ta Chuùng ta khoâng bieát veà ta Haønh vi toå chöùc TS. Thaùi Trí Duõng 0903777156 tridung@ueh.edu.vn _____________________________________________________________________________ 21 Ñeå hai cô cheá naøy laøm vieäc toát thì caàn phaûi: - ……………………………….. - ……………………………. - ………………………………… IV. UÛY THAÙC COÂNG VIEÄC 1. Khaùi nieäm veà uûy thaùc.  UÛy thaùc laø:……………………………………………………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………..  Phaân coâng laø ……………………………………………………………………………….. …………………………………………………………………………………………………………….. UÛy thaùc ñuùng nghóa laø: Giao coâng vieäc + giao traùch nhieäm gaén lieàn vôùi nhieäm vuï aáy + Giao quyeàn haïn caàn thieát ñeå thöïc hieän coâng vieäc aáy. Uûy thaùc laø baïn giao cho ngöôøi khaùc quyeàn haïn vaø traùch nhieäm thöïc hieän coâng vieäc naøo ñoù trong khi vaãn giöõa traùch nhieäm chính. Traùch nhieäm chính ôû ñaây laø phaûi bieát traû lôøi nhöõng vaán ñeà coù lieân quan ñeán coâng vieäc maø baïn ñöôïc trao quyeàn vaø traùch nhieäm. Coù theå uûy thaùc quyeàn vaø traùch nhieäm, nhöng khoâng theå uûy thaùc traùch nhieäm chính. 2. UÛy thaùc vaø traùch nhieäm. - Traùch nhieäm hoaøn thaønh coâng vieäc vôùi moät tieâu chuaån nhaän ñònh ñöôïc thoûa thuaän laø thuoäc veà ngöôøi…………………… - Traùch nhieäm giaûi trình veà keát quaû thuoäc veà ngöôøi………………………………  Ngöôøi uûy thaùc khoâng ñöôïc “baùn caùi”, “ñoå thöøa” cho ngöôøi ñöôïc uûy thaùc. 3. Taàm quan troïng cuûa uûy thaùc. Uûy thaùc khoâng phaûi laø ñuøn ñaåy traùch nhieäm, noù cuõng khoâng aên moøn quyeàn kieåm soaùt cuûa baïn. Ñoù laø chöùc naêng quaûn lyù ñeå giuùp baïn coù ñöôïc lôïi ích vaø keát quaûn toái ña töø caùc nhaân vieân mình. Baïn haõy lieät keâ nhöõng lôïi ích cuûa uûy thaùc ñoái vôùi caùc ñoái töôïng sau: Ñoái vôùi nhaân vieân Ñoái vôùi quaûn lyù Ñoái vôùi coâng ty Haõy lieät keâ nhöõng ruûi ro vaø caùch khaéc phuïc nhöõng ruûi ro coù theå coù xaûy ra trong uûy thaùc. Ruûi ro Khaéc phuïc Haønh vi toå chöùc TS. Thaùi Trí Duõng 0903777156 tridung@ueh.edu.vn _____________________________________________________________________________ 22 4. Caùc böôùc ñeå uûy thaùc thaønh coâng Böôùc 1: Lyù do uûy thaùc. Nhaø quaûn lyù tuøy vaøo coâng vieäc ñònh uûy thaùc vaø lôïi ích maø mình muoán ñeå choïn lyù do. Coù caùc lyù do sau: - Giaûm taûi cho nhaø quaûn lyù. - Phaùt trieån kyõ naêng vaø kieán thöùc cho caáp döôùi. - Caûi thieän moái quan heä trong doanh nghieäp. - Cuûng coá loøng tin cho caáp döôùi…… Böôùc 2: Quyeát ñònh vieäc naøo naøo caàn uûy thaùc Döïa vaøo: - Lyù do uûy thaùc. - Taàm quan troïng vaø tính caáp baùch cuûa coâng vieäc. - Caùc tieâu chuaån chung. Taàm quan troïng Tính caáp baùch  Taàm quan troïng thaáp vaø caáp baùch thaáp: Coù theå khoâng phuø hôïp vôùi cöông vò nhaø quaûn lyù. Caàn xem xeùt laïi vaø coù theå phaân coâng cho nhaân vieân.  Taàm quan troïng cao, tính caáp baùch thaáp: Nhöõng coâng vieäc naøy coù theå phaùt trieån nhaân vieân. Khi uûy thaùc caàn höôùng daãn kyõ ñeå baûo ñaûm chaát löôïng, haïn cheá ruûi ro.  Taàm quan troïng cao, tính caáp baùch cao: Nhöõnfg coâng vieäc naøy thöôøng ñoøi hoûi cao veà naêng löïc vaø cuõng coù tính ruûi ro cao neáu khoâng ñöôïc thöïc hieän toát hoaëc kòp thôøi. Ngöôøi quaûn lyù caàn heát söùc caân nhaéc neáu uûy thaùc. Thoâng thöôøng khoâng neân uûy thaùc.  Taàm quan troïng thaáp, tính caáp baùch cao: nhöõng coângvieäc naøy coù theå taïo höùng thuù cho nhaân vieân vì tính môùi meû, coù theå giuùp phaùt huy khaû naêng tieàm taøng cuûa nhaân vieân * Caùc coâng vieäc naøo khoâng ñöôïc uûy thaùc: Haàu heát caùc nhaø quaûn lyù thaáy khoù uûy thaùc coâng vieäc laø do tính chaát coâng vieäc hoaëc do ít tin töôûng vaøo khaû naêng nhaân vieân. Trong thöïc teá coù nhöõng vieäc khoâng thích hôïp cho vieäc uûy thaùc. Ñoù laø: - …………………………………………………………………………………………………………… -…………………………………………………………………………………………………………… - ………………………………………………………………………………………………………… -…………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………… Böôùc 3: Quyeát ñònh uûy thaùc cho ai. Ñieàu naøy coù theå ñöôïc döïa treân kieán thöùc, kyõ naêng, kinh nghieäm hoaëc söï quan taâm cuûa nhaân vieân ñoái vôùi coâng vieäc ñöôïc uûy thaùc. Thöû tìm xem ai ñoù trong boä phaän cuûa baïn laø ngöôøi coù theå uûy thaùc ñöôïc. Khi uûy thaùc moät coâng vieäc rieâng bieät naøo cho nhaân vieân vôùi baát cöù lyù do naøo, ngöôøi quaûn lyù caàn bieát roõ coâng vieäc ñoù ñeå coù theå truyeàn ñaït laïi cho nhaân vieân. Böôùc 3: UÛy thaùc Vieäc uûy thaùc tieán haønh theo nhöõng böôùc sau: Coù theå uûy thaùc Khoâng neân uûy thaùc Xem xeùt laïi nhöõng CV naøy Coù theå uûy thaùc Haønh vi toå chöùc TS. Thaùi Trí Duõng 0903777156 tridung@ueh.edu.vn _____________________________________________________________________________ 23  ………………………………………………………………  ………………………………………………………………  ………………………………………………………………  ………………………………………………………………  ………………………………………………………………  ……………………………………………………………… Moät khi ñaõ uûy thaùc thì baïn khoâng neân laáy laïi coâng vieäc vaø laøm thay hoï. Haõy ñeå nhaân vieân töï xuùc tieán coâng vieäc vaø chæ theo doõi nhöõng ñieåm quan troïng caàn kieåm tra maø baïn ñaõ thoûa thuaän. 6 möùc ñoä quyeàn haïn cho söï uûy thaùc. Khi uûy thaùc, baïn caàn xaùc ñònh möùc ñoä uûy thaùc quyeàn cho nhaân vieân. MÖÙC ÑOÄ CUÛA QUYEÀN HAÏN CAÙCH GIAO VIEÄC LYÙ DO 1 Haõy xem xeùt tình huoáng. Haõy thu thaäp taát caû caùc thoâng tin vaø baùo caùo laïi cho toâi. Toâi seõ quyeát ñònh vieäc phaûi laøm Nhaân vieân môùi vôùi coâng vieäc vaø baïn muoán kieåm soaùt keát quaû. 2 Xaùc ñònh vaán ñeà vaø ñöa ra caùc giaûi phaùp löïa choïn, ñieåm maïnh, ñieåm yeáu cuûa moãi giaûi phaùp. Haõy ñeà nghò cho toâi moäi giaûi phaùp ñeå duyeät qua. Nhaân vieân ñang ñöôïc phaùt trieån vaø baïn muoán thaáy caùch hoï tieáp caän vaø giaûi quyeát vaán ñeà nhö theá naøo. 3 Haõy cho toâi bieát baïn döï ñònh laøm gì, nhöng ñöøng ra quyeát ñònh cho ñeán khi naøo baïn kieåm tra laïi laïi vôùi toâi Baïn töï tin veà nhaân vieân nhöng khoâng muoán hoï thöïc hieän khi chöa coù söï ñoàng yù cuûa baïn. Coù theå do caáp quaûn lyù cao hôn hoaëc caàn trao ñoåi vôùi ngöôøi khaùc tröôùc khi thöïc hieän. 4 Haõy cho toâi bieát keá hoaïch haønh ñoäng giaûi quyeát vaán ñeà cuûa baïn Baïn coi troïng khaû naêng vaø ñaùnh giaù cao nhaân vieân vaø chæ muoán kieåm tra keá hoaïch laàn cuoái tröôùc khi thöïc hieän. 5 Haõy ra quyeát ñònh veà vaán ñeà naøy, vaø baùo caùo laïi cho toâi bieát baïn ñaõ laøm gì. Baïn töï tin veà nhaân vieân vaø khoâng caàn tö vaán, höôùng daãn theâm. Baïn muoán bieát keát quaû ñaït ñöôïc nhö theá naøo. 6 Haõy ra quyeát ñònh. Khoâng caàn thieát phaûi lieân laïc vôùi toâi Baïn hoaøn toaøn tin töôûng veà nhaân vieân. Nhaân vieân coù toaøn quyeàn haønh ñoäng vaø khoâng caàn baùo caùo keát quaû cho baïn. Baïn haõy ñoùng vai toå tröôûng uûy thaùc moät coâng vieäc gì ñoù cho nhaân vieân mình theo caùc böôùc neâu treân? HÔÏP ÑOÀNG UÛY THAÙC Moâ taû coâng vieäc: Ngöôøi nhaän vieäc: Möùc ñoä quyeàn haïn: Thôøi haïn cuoái: Haønh vi toå chöùc TS. Thaùi Trí Duõng 0903777156 tridung@ueh.edu.vn _____________________________________________________________________________ 24 Theo doõi: Ngöôøi giao vieäc Ngöôøi nhaän vieäc Böôùc 4: Thoâng baùo cho nhaân vieân khaùc Ñoâi khi caàn thieát thoâng baùo cho nhaân vieân khaùc bieát raèng moät nhaân vieân ñöôïc uûy thaùc laøm moät coâng vieäc hoaëc nhieäm vuï rieâng bieät naøo ñoù, ñaëc bieät neáu nhaân vieân seõ laøm vieäc vôùi caùc nhaân vieân khaùc ñeå tieán haønh coâng vieäc. Caàn thoâng baùo: - T………….. ngöôøi ñöôïc uûy thaùc. - C………………………….. ñöôïc uûy thaùc. - Tr…………………………………………. cuûa ngöôøi ñöôïc uûy thaùc. - Q……………………………………….. cuûa ngöôøi ñöôïc uûy thaùc. - Yeâu caàu h…………………. Böôùc 5: Theo doõi keát quaû Maëc duø baïn ñaõ giao traùch nhieäm vaø quyeàn haïn cho ngöôøi thöïc hieän coâng vieäc, baïn vaãn phaûi chòu traùch nhieäm chính, vì theá baïn phaûi baûo ñaûm caùc tieâu chuaån ñuùng yeâu caàu. Baïn caàn baûo ñaûm coâng vieäc ñöôïc thöïc hieän höõu hieäu vaø coù hieäu suaát ñuùng vôùi tieâu chuaån ñeà ra. Qui trình theo doõi:  Ñaùnh giaù vieäc tieán haønh coâng vieäc thöïc teá. Chon loïc nhöõng thoâng tin thu thaäp ñöôïc, nhöng phaûi ñaûm baûo ñoù laø nhöõng thoâng tin quan troïng.  So saùnh thöïc tieãn vôùi muïc tieâu.  Ñieàu chænh söï sai leäch. Nhaân vieân neân ñöôïc khuyeán khích töï tìm hieåu giaûi phaùp ñuùng ñaén nhaát seõ ñöôïc aùp duïng, chæ khi naøo nhaân vieân gaëp vöôùng maéc, baïn neân baûo cho hoï bieát. Böôùc 6: Phaûn hoài coâng vieäc. Caùc böôùc cho phaûn hoài coâng vieäc: - ……………………………………………………………… - ……………………………………………………………… - ……………………………………………………………… - ……………………………………………………………… - ……………………………………………………………… - ……………………………………………………………… - Laøm theá naøo ñeå khen ngôïi coâng vieäc ñöôïc hoaøn thaønh toát? Ngöôøi naøo cuõng coù nhu caàu khen ngôïi khi laøm toát coâng vieäc. Nhieàu nhaø quaûn lyù raát hieám khi khen nhaân vieân cuûa mình nhöng laïi raát hay pheâ bình. Caùc ñoái xöû naøy coù aûnh höôûng tieâu cöïc ñeán söï nhieät tình cuûa nhaân vieân. Khen ngôïi nhaân vieân moät caùch chuyeân nghieäp nghóa laø bieåu loä söï ñaùnh giaù ñoái vôùi coâng vieäc hoï ñaõ laøm toát theo höôùng ñoäng vieân hoï ‘tieáp tuïc laøm toát” coâng vieäc. Söï chaân thaønh vaø töï phaùt laø tuyeät ñoái quan troïng ñeå khen ngôïi moät caùch hieäu quaû. Laøm theá naøo ñeå khen nhaân vieân mình moät caùch chuyeân nghieäp? Haønh vi toå chöùc TS. Thaùi Trí Duõng 0903777156 tridung@ueh.edu.vn _____________________________________________________________________________ 25 1. Khen ngay khi coâng vieäc hoaøn thaønh toát. 2. Giaûi thích cuï theå ñieàu hoï ñaõ laøm toát vaø taïi sao baïn nghó theá laø toát. 3. Haõy noùi ñaïi loaïi nhö: “Ñöôïc, toâi raát haøi loøng” hoaëc “Toâi thöïc söï haøi loøng vôùi coâng vieäc cuûa anh”. 4. Mæm cöôøi vaø bieåu loä lôøi khen qua aùnh maét luùc ñoù. 5. Khuyeán khích hoï “tieáp tuïc laøm toát coâng vieäc” trong töông lai. 6. Haõy noùi “Caûm ôn” vaø theå hieän söï ñaùnh giaù cuûa baïn baèng lôøi vaø baèng cöû chæ. Laøm theá naøo pheâ bình nhaéc nhôû nhaân vieân khi khoâng hoaøn thaønh toát coâng vieäc moät caùch hieäu quaû? Muïc ñích cuûa pheâ bình laø caûi thieän haønh vi laøm vieäc. Neáu baïn pheâ bình, nhaéc nhôû quaù nghieâm khaéc hoaëc quaù caûm tính, hoaëc baïn chaïm ñeán loøng töï troïng cuûa nhaân vieân thì baïn khoâng ñaït ñöôïc muïc ñích cuûa mình, maø coù theå laøm cho coâng vieäc cuûa nhaân vieân xaáu hôn nöõa. Noùi caùch khaùc, caùc ñoøi hoûi, lôøi noùi caûm tính khi pheâ bình, nhaéc nhôû ngöôøi khaùc coù theå hoaøn toaøn phaûn taùc duïng. Bieåu ñoà leo nuùi 5. Nhaân vieân thöøa nhaän loãi 4. Neâu roõ taùc ñoäng xaáu cuûa loãi laàm 6. Giaûi thích veà hình thöùc kyû luaät (neáu coù) 3. Tìm hieåu nguyeân nhaân 7. Tieáp nhaän yù kieán vaø cam keát cuûa nhaân vieân 2. Neâu vaán ñeà 8. Thoûa thuaän tg kieåm tra laïi. 9. ñoäng vieân nv khaéc phuïc 1. Gaëp gôõ 10. Keát thuùc Khi baïn baét ñaàu cuoäc noùi chuyeän vôùi nhaân vieân ñeå pheâ bình, nhaéc nhôû, baïn haõy bình tónh vaø giaûi thích loâgic vaán ñeà vaø haäu quaû gaây ra moät caùch chi tieát. Ñaây laø moät vaán ñeà khoù khaên (gioáng nhö leo nuùi). Bôûi vì caáp döôùi cuûa baïn seõ caûm thaáy khoâng thoaûi maùi. Khi baïn giaûi thích taùc haïi do loãi laàm cuûa hoï gaây ra, nhaân vieân raát coù theå seõ theå hieän laø hoï nhaän ra loãi laàm vaø xin loãi. Neáu nhaân vieân ñaõ nhaän ra loãi cuûa hoï hoaëc baïn ñaõ chaéc chaén laø nhaân vieân ñaõ hieåu ñöôïc laø hoï ñaõ sai laàm, thì khi ñoù baïn baét ñaàu böôùc sang giai ñoaïn hai. Baïn phaûi ñoïc ñöôïc yù nghó cuûa nhaân vieân thoâng qua phi ngoân ngöõ cuûa hoï ñeå thaáy laø hoï ñaõ nhaän loãi vaø xin loãi. Khi ñoù ,duø baïn khoâng nghe thaáy nhaân vieân noùi lôøi xin loãi hoaëc nhaän loãi, thì baïn cuõng caàn chuyeån sang giai ñoaïn tieáp theo. Giai ñoaïn tieáp theo cuûa quaù trình pheâ bình nhaân vieân mang tính tích cöïc hôn. Baïn hoûi xem yù kieán cuûa nhaân vieân nhö theá naøo vaø taäp trung vaøo giaûi phaùp khaéc phuïc haäu quaû vaø söûa Traùnh laøm toån thöông loøng töï troïng cuûa nv Haønh vi toå chöùc TS. Thaùi Trí Duõng 0903777156 tridung@ueh.edu.vn _____________________________________________________________________________ 26 chöõa loãi laàm. Baèng caùch naøy, baïn ñaõ ñaït ñöôïc muïc ñích cuûa mình. Coù khaû naêng laø caáp döôùi cuûa baïn seõ tieán boä trong töông lai vaø seõ khoâng maéc laïi loãi cuõ nöõa. Moät soá gôïi yù caùch pheâ bình, nhaéc nhôû coù hieäu quaû.  Giöõ bình tónh: Ñöøng ñeán gaëp nhaân vieân khi ñang noùng giaän.  Vieát ra giaáy nhöõng ñieàu mình ñònh noùi. Haõy vieát ra nhöõng gì baïn noùi vaø coá ñoaùn phaûn öùng cuûa nhaân vieân.  Chuyeän troø rieâng vôùi ngöôøi maéc loãi. Ñöøng pheâ bình tröôùc ñaùm ñoâng. Choïn moät ñòa ñieåm nôi hai ngöôøi coù theå ngoài trao ñoåi vôùi nhau moät caùch tích cöïc.  Söû duïng ngoân töø lòch söï: Traùnh duøng lôøi leõ xuùc phaïm hoï. Haõy noùi chuyeän vôùi hoï baèng teân ñeå taïo ra tình caûm toát ñeïp.  Kieàm cheá noùng giaän töø ñaàu ñeán cuoái.  Caàn duy trì baàu khoâng khí tích cöïc vaø trao ñoåi tích cöïc.  Traùnh “sa ñaø” vaøo loãi laàm laøm cho hoï xaáu hoå vaø bieát khi naøo neân döøng. Ngay khi nhaân vieân ñaõ thöøa nhaän loãi laàm cuûa hoï, baïn haõy chuyeån sang tìm caùch giaûi quyeát vaán ñeà. Khoâng tieáp tuïc chì chieát veà loãi cuûa hoï nöõa.  Khoâng thaønh kieán: Baûo ñaûm laø baïn vaãn ñaùnh giaù giaù trò cuûa nhaân vieân, vaán ñeà chæ laø ôû choã laøm sao söûa chöõa loãi laàm maø thoâi. Keát thuùc vieäc pheâ bình moät caùch tích cöïc: Keát thuùc buoåi noùi chuyeän moät caùch tích cöïc vaø lòch söï, theå hieän söï tin töôûng ñoái vôùi nhaân vieân vaø khaû naêng giaûi quyeát vaán ñeà cuûa hoï. VI. QUYEÀN LÖÏC VAØ SÖÏ AÛNH HÖÔÛNG. 1. Phaân bieät quyeàn löïc- quyeàn haïn- traùch nhieäm. - Quyeàn löïc: ………………………………… ……………………………………………………………….. - Quyeàn haïn: ……………………………. …………………………………………………………….. - Traùch nhieäm: …………………………… ………………………………………………………………. Moái lieân heä giöõa chuùng: …………………………………………….. ……………………………………………… ……………………………………………… 2. Nguoàn goác quyeàn löïc: Coù hai nguoàn: + Töø chöùc vuï: + Töø caù nhaân: 3. Caùc böôùc gaây aûnh höôûng tôùi ngöôøi khaùc: Theo anh, chò, ñeå aûnh höôûng tôùi ngöôøi khaùc moät caùch hieäu quaû (töùc laø laøm cho hoï tuaân thuû mình, hoï muoán laøm nhöõng ñieàu maø anh chò noùi) thì caàn thöïc hieän nhöõng ñieàu gì? 4. Moät soá chieán thuaät aûnh höôûng vôùi caáp treân: + Hieåu roõ muïc tieâu, ñoäng cô, aùp löïc coâng vieäc hay aùp löïc thôøi gian ñang aûnh höôûng tôùi hoï. Haønh vi toå chöùc TS. Thaùi Trí Duõng 0903777156 tridung@ueh.edu.vn _____________________________________________________________________________ 27 Cho hoï thaáy mong muoán cuûa baïn chính laø giuùp hoï ñaït muïc tieâu. Luoân coi hoï laø ñoàng minh vaø yeâu caàu hoï giuùp ñôõ baïn trong coâng vieäc. Traùnh chæ ñöa ra vaán ñeà maø neân chuaån bò saün moät soá giaûi phaùp ñeå giuùp hoï quyeát ñònh. 5. Moät soá bieän phaùp voâ hieäu hoùa aûnh höôûng khoâng phuø hôïp: + Phaûi cöông quyeát. + Bieát roõ phaïm vi quyeàn haïn vaø traùch nhieäm. + Tranh thuû söï uûng hoä töø phía thöù ba. + Luoân cuûng coá söï töï tin vaø loøng töï troïng cuûa baïn. 6. Ba böôùc gaây aûnh höôûng tôùi nhaân vieân Ba böôùc aûnh höôûng Laøm theá naøo Taùc ñoäng 3. Ñöa ra ch.. d…….. roõ raøng Giao vieäc, ñaøo taïo, höôùng daãn, söû loãi “Toâi muoán tuaân theo vì toâi hieåu ñieàu anh muoán toâi laøm” 2. Th……….. l……. q…….. h……… toát vôùi nhaân vieân Ghi coù vaøo taøi khoaûn quan heä, lieân laïc thöôøng xuyeân “Toâi seõ tuaân theo vì toâi thaáy gaàn guõi vôùi anh” 1. G………………………………. Thaùi ñoä tích cöïc, chính tröïc, roäng löôïng, “Toâi seõ tuaân theo anh vì toâi toân troïng anh” VII. PHONG CAÙCH LAÕNH ÑAÏO 1. Tieáp caän cuûa Lewin. Phong caùch laõnh ñaïo laø söï töông quan giöõa quyeàn löïc caáp treân vaø mieàn töï do caáp döôùi. Töùc laø nhaø quaûn lyù söû duïng quyeàn löïc theá naøo cho hôïp lyù. Coù 3 phong caùch cô baûn: ñoäc ñoaùn, daân chuû vaø töï do. Ñoäc ñoaùn Daân chuû Töï do a) Phong caùch ñoäc ñoaùn: b) Phong caùch daân chuû: c) Phong caùch töï do: Treân ñaây laø 3 phong caùch cô baûn. Moãi kieåu thöôøng coù nhöõng öu ñieåm, nhöôïc ñieåm. Nhìn chung, caùc nhaø chuyeân moân nhaát trí raèng kieåu laõnh ñaïo daân chuû laø toát nhaát. Tuy nhieân, thöïc teá Quyeàn löïc caáp treân Mieàn töï do Caáp döôùi Haønh vi toå chöùc TS. Thaùi Trí Duõng 0903777156 tridung@ueh.edu.vn _____________________________________________________________________________ 28 chöùng toû raèng trong moät soá tröôøng hôïp, kieåu laõnh ñaïo ñoäc ñoaùn thaønh coâng trong luùc hai kieåu kia thaát baïi; kieåu daân chuû hoaëc töï do, trong nhöõng ñieàu kieän phuø hôïp, seõ mang laïi keát quaû khaû quan hôn hai kieåu coøn laïi. Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán vieäc phong caùch hôïp lyù.  Choïn moät kieåu laõnh ñaïo phuø hôïp vôùi töøng caù nhaân döôùi quyeàn. - Vôùi nhöõng ngöôøi lôùn tuoåi hôn vaø nhieàu kinh nghieäm ngheà nghieäp hôn mình thì aùp duïng: ………………………. - Vôùi nhöõng ngöôøi giaøu saùng kieán vaø coù tinh thaàn hôïp taùc thì aùp duïng phong caùch…………………. - Vôùi ngöôøi ngaïi va chaïm, ngaïi giao tieáp, nhöng kyõ naêng cao thì aùp duïng phong caùch……………………………. - Vôùi ngöôøi kyõ naêng thaáp, tinh thaàn keùm thì aùp duïng…………………………….  Choïn moät kieåu laõnh ñaïo phuø hôïp vôùi möùc ñoä phaùt trieån cuûa taäp theå. - ÔÛ giai ñoaïn ñaàu …………………………………….………………….…………………. - ÔÛ giai ñoaïn phaùt trieån thöù hai ………………….……………………………. …………….………………….………………….………………….………….………………………………. - Khi taäp theå ñaõ phaùt trieån ôû möùc ñoä cao, ………………………………. ..……………..……………..……………..……………..……………..…………………..……………..  Choïn moät kieåu laõnh ñaïo phuø hôïp vôùi tình huoáng cuï theå. + Gaëp nhöõng tình huoáng caáp baùch caàn xöû lyù kòp thôøi thì……………………. + Trong taäp theå coù söï xung ñoät noäi boä, maâu thuaãn giöõa caùc nhoùm vôùi nhau thì caàn phaûi aùp duïng.…………………….………… + Khi trong taäp theå coù söï hoang mang giao ñoäng tröôùc nhöõng quyeát ñònh chính saùch cuûa mình thì caàn………………………. 2. Tieáp caän cuûa ñaïi hoïc bang OHIO vaø thuyeát chu kyø phaùt trieån cuûa ngöôøi lao ñoäng trong moät toå chöùc. Phong caùch laõnh ñaïo caàn phaûi ñöôïc xaây döïng döïa vaøo hai ñònh höôùng cuûa nhaø quaûn trò vaø möùc ñoä saün saøng cuûa ngöôøi lao ñoäng trong moät toå chöùc. + Ñònh höôùng coâng vieäc: …………………………………….……………………………………. …………………………………….……………………………………………….……………………………………. + Ñònh höôùng con ngöôøi: …………………………………….……………………………………. …………………………………….……………………………………………….…………………………………. * Phong caùch laõnh ñaïo caàn phaûi ñöôïc xaây döïng döïa treân möùc ñoä saün saøng cuûa ngöôøi lao ñoäng trong moät toå chöùc, ñöôïc taïo bôûi hai yeáu toá: Kyõ naêng laøm vieäc vaø tinh thaàn laøm vieäc. Haønh vi toå chöùc TS. Thaùi Trí Duõng 0903777156 tridung@ueh.edu.vn _____________________________________________________________________________ 29 Ñònh höôùng coâng vieäc  Vôùi ngöôøi Baét ………………………………………… (BÑNT) thì aùp duïng phong caùch Chæ ñaïo: ñöa ra höôùng daãn cuï theå, chæ baûo coâng vieäc chi tieát vaø giaùm saùt vieäc thöïc hieän.  Vôùi ngöôøi Hoïc ……………………………………………..(HVVM) thì aùp duïng phong caùch Keøm caëp: Chæ baûo coâng vieäc chi tieát, giaûi thích caùc quyeát ñònh roõ raøng vaø gaàn guõi ñoäng vieân tinh thaàn cho nhaân vieân.  Vôùi ngöôøi Tham ……………………………………..... (TGMC) thì aùp duïng phong caùch Hoã trôï: Gaàn guõi, thaûo luaän vaán ñeà vôùi hoï, khai thoâng caùc vöôùng maéc vaø taïo ñieàu kieän thuaän lôïi cho hoï laøm vieäc.  Vôùi ngöôøi Thöïc ……………………………………………….. (THTÑ) thì aùp duïng phong caùch  UÛy quyeàn: Giao cho hoï nhieäm vuï, môû roäng quyeàn cho hoï töï giaûi quyeát vaán ñeà. ……………………………………………………………………………………….. Ghi chuù: Phaàn töï hoïc - Truyeàn thoâng trong toå chöùc. - Vaên hoùa doanh nghieäp. Taøi lieäu tham khaûo: - Kyõ naêng giao tieáp vaø thöông löôïng trong kinh doanh. Thaùi Trí Duõng 2003. - Ñaïo ñöùc kinh doanh vaø vaên hoùa doanh nghieäp. - Caùc website: vnn.vn/lanh dao trong ky nguyen moi. Ñieåm quaù trình: 30% - Tình huoáng, thuyeát trình nhoùm, chuyeân caàn. S3 S2 S4 S1 Saün saøng cuûa NV 4 3 2 1 Kyõ naêng Tinh thaàn THTÑ TGMC HVVM BÑNT Haønh vi toå chöùc TS. Thaùi Trí Duõng 0903777156 tridung@ueh.edu.vn _____________________________________________________________________________ 30 Họ và tên : Trang bị Điểm của bạn Mức độ ưu tiên của bạn Mức độ ưu tiên của Chuyên Gia Mức độ ưu tiên của nhóm Điểm của Nhóm Kính lục phân ( Đo độ cao của mặt trời ) Gương soi Can nước 5 lít Mùng chống muỗi Một thùng suất ăn quân đội Bản đồ biển Thái Bình Dương Đệm ghế ( nổi được) Can 2 lít hỗn hợp ga, dầu Một radio nhỏ Dầu đuổi cá mập 20 mét vuông bạt Nửa lít rượu rum 15 mét dây nylon Hai hộp chocolate Bộ đồ câu cá TỔNG ĐIỂM