Tài chính tiền tệ - Chương 5: Nguồn vốn và quản lý nguồn vốn của ngân hàng thương mại

1/30/2012 1 Chương 5. Nguồn vốn và quản lý nguồn vốn của NHTM LOGO Nội dung chính Nguồn vốn của NHTM LOGO Quản lý nguồn vốn của NHTM I. Nguồn vốn của NHTM 1. Vốn chủ sở hữu 2. Vốn huy động 3. Vốn vay 4. Vốn khác LOGO 1/30/2012 2 ? Khái niệm: vốn chủ sở hữu của ngân hàng thương mại là vốn thuộc quyền sở hữu của NHTM (còn gọi là vốn tự có) 1. Vốn chủ sở hữu LOGO ? Là cơ sở để thành lập NH. ? Là cơ sở quan trọng trong giai đoạn đầu hoạt động NH. ? Điều chỉnh qui mô hoạt động NH. ? Chống đỡ rủi ro. ? Nâng cao vị thế của NH ? Vai trò vốn chủ sở hữu LOGO . ?Các loại vốn chủ sở hữu ? Vốn điều lệ ? Các quỹ dự trữ ? Các tài sản nợ khác LOGO 1/30/2012 3 ? Các loại vốn chủ sở hữu a. Vốn điều lệ: ?Số vốn được ghi trong điều lệ hoạt động của NHTM ?Vốn điều lệ hình thành tùy thuộc vào hình thức sở hữu LOGO ?Vốn điều lệ nhiều hay ít tùy thuộc vào khả năng tài chính của chủ sở hữu và quy mô của NHTM a. Vốn điều lệ (t) Nguồn hình thành: ? Đối với NHTM Nhà nước ? Đối với NHTM Cổ phần ? Đối với NH Liên doanh Việc tăng giảm vốn điều lệ: phải LOGO được sự đồng ý của NHTW và phải công bố công khai. b. Các quỹ dự trữ: ? Quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ ? Trích 5% lợi nhuận sau thuế ? Chênh lệch giữa giá bán cổ phiếu và mệnh giá Quỹ dự trữ bổ sung vốn điều lệ = Lợi nhuận sau thuế x 5% LOGO ? Quỹ dự phòng tài chính ? Các quỹ khác: Phúc lợi, phát triển nghiệp vụ 1/30/2012 4 c. Các tài sản nợ khác: ? Vốn đầu tư xây dnựg và mua sắm Tài sản do Nhà nước cấp (Nếu có) ? Các khoản chênh lệch do đánh giá lại tài sản ? Lợi nhuận được để lại chưa phân bổ h á ỹ LOGO c o c c qu 2. Vốn huy động 2.1. Khái niệm: Vốn huy động của NHTM dưới hình thức bằng tiền, bằng vàng 2.2. Các loại nguồn vốn huy động -Tiền gửi LOGO - Phát hành giấy tờ có giá 2.3. TAÀM QUAN TROÏNG CUÛA NGHIEÄP VUÏ HUY ÑOÄNG VOÁN a. Đối với NHTM ? Nghiệp vụ huy động vốn giải quyết vấn đề đầu vào cho quá trình “sản xuất” của các NHTM. ? Tạo nguồn vốn hoạt động cho NH thực hiện các nghiệp vụ kinh doanh khác. LOGO ? Đo lường uy tín cũng như sự tín nhiệm của khách hàng dành cho NH, từ đó có giải pháp ngày càng hoàn thiện hoạt động của NH. 1/30/2012 5 b. Đối với khách hàng ? Cung cấp cho khách hàng một kênh tiết kiệm và đầu tư, làm tăng khả năng tiêu dùng trong tương lai cho các khách hàng gởi tiền. ? Cung cấp cho khách hàng một nơi an toàn để ấ á ồ ố ờ à ỗ ủ 2.3. TAÀM QUAN TROÏNG CUÛA NGHIEÄP VUÏ HUY ÑOÄNG VOÁN LOGO c t trữ c c ngu n v n tạm th i nh n r i c a mình. ? Cho phép khách hàng tiếp cận được các dịch vụ khác của ngân hàng: dịch vụ thanh toán qua ngân hàng, dịch vụ tín dụng… 2.4. Các nghiệp vụ huy động vốn ? Huy động vốn qua tài khoản tài tiền gửi ? Huy động vốn qua phát hành giấy tờ có giá ? Huy động vốn từ NHNN và các TCTD khác LOGO 2.4.1.Huy động vốn qua tài khoản tiền gửi a. Tiền gửi thanh toán ? Tiền gửi thanh toán là một hình thức huy động vốn của NHTM, qua đó ngân hàng sẽ mở cho khách hàng một tài khoản gọi là tài khoản tiền gửi thanh toán. LOGO 1/30/2012 6 ?Đặc điểm của tiền gửi thanh toán (TGTT) ? Đối tượng khách hàng: là các tổ chức và cá nhân có nhu cầu thanh toán qua ngân hàng. ? Khách hàng có thể rút tiền bất cứ lúc nào. ? Mục đích của người gửi tiền: sử dụng tài khoản TGTT là được sử dụng dịch vụ thanh toán qua ngân hàng ấ ấ LOGO Ngân hàng không trả lãi hoặc trả lãi r t th p cho loại tiền gửi này. Cách tính lãi tiền gửi thanh toán ? Ở các nước phát triển, các NHTM không trả lãi cho tiền gửi thanh toán ? Ở Việt Nam các NHTM vẫn trả lãi đối với tiền gửi thanh toán. LOGO Cách tính lãi tiền gửi thanh toán (t) ? Lãi được tính định kỳ hàng tháng theo phương pháp tích số. Công thức tổng quát: Tiền lãi = Số dư TK x Số ngày tồn tại số dư x lãi suất/tháng 30 ngày LOGO 30 riN n 1i i D laõi Tieàn ∑ == D: Số dư N: Số ngày tồn tại số dư r: Lãi suất ngày 1/30/2012 7 Ngaøy Soá dö Soá ngaøytoàn taïi soá dö Tích soá 1-Mar-06 100,000,000 5 500,000,000 6-Mar-06 140,000,000 4 560,000,000 10-Mar-06 80,000,000 4 320,000,000 ? Ví duï: Ta coù döõ lieäu veà caùc giao dòch cuûa TK TGTT coâng ty A trong thaùng 3 nhö sau:(tính laõi vaøo ngaøy 30 haøng thaùng) LOGO 14-Mar-06 95,000,000 6 570,000,000 20-Mar-06 50,000,000 8 400,000,000 28-Mar-06 90,000,000 2 180,000,000 30-Mar-06 90,000,000 1 90,000,000 Toång coäng 2,620,000,000 Tieàn laõi (0,25%/tháng) 218.333 ? Cách tính lãi theo bảng sau Ngày (1) Số dư (2) Số ngày (3) Tích số (4)= (2) * (3) Tiền lãi (5)=(4)*0,25%/30 1/3 100,000,000 5 500,000,000 41,667 6/3 140,000,000 4 560,000,000 46,667 10/3 80,000,000 4 320,000,000 26,666 LOGO 14/3 95,000,000 6 570,000,000 47,500 20/3 50,000,000 8 400,000,000 33,333 28/3 90,000,000 2 180,000,000 15,000 30/3 90,000,000 1 90,000,000 7,500 Tổng cộng 2,620,000,000 Tiền lãi 218.333 Tieàn gửi thanh toaùn (t) Ngaøy Ghi chuù Soá tieàn 1-Jun-06 Soá dö ñaàu kyø 500,000,000 7-Jun-06 Ruùt tieàn maët 200,000,000 12-Jun-06 Chuyeån khoaûn thanh toaùn cho á 50,000,000 Ta coù döõ lieäu nhö sau veà TK TGTT cuûa coâng ty B nhö sau ? LOGO ñoi taùc 18-Jun-06 Nhaän tieàn baùn haøng 300,000,000 22-Jun-06 Noäp tieàn maët 20,000,000 25-Jun-06 Traû löông cho nhaân vieân 250,000,000 Từ ngaøy 25 ñeán cuoái thaùng khoâng coù giao dòch naøo phaùt sinh 1/30/2012 8 b. Tieàn gửi tieát kieäm Huy ñoäng voán qua taøi khoaûn tieàn gửi 1* * à á Tieàn gửi tieát kieäm khoâng kyø haïn LOGO * 3 Tien gửi tiet kieäm coù kyø haïn Caùc loaïi tieát kieäm khaùc b. Tieàn gửi tieát kieäm b.1. Tiết kiệm không kỳ hạn ? Tiền gửi tiết kiệm không kỳ hạn là một hình thức huy động vốn của NHTM, qua đó NH sẽ mở cho khách hàng một sổ tiết kiệ i là ổ tiề i tiết kiệ LOGO m gọ s n gư m không kỳ hạn. Tieát kieäm không kỳ hạn (t) ? Đặc điểm của tiết kiệm không kỳ hạn ? Đối tượng khách hàng: các tổ chức và cá nhân có tiền nhàn rỗi nhưng chưa xây dựng được kế hoạch sử dụng số tiền này trong tương lai. ? Mục đích của người gửi tiền: an toàn và sinh lợi. ề ẫ ể ề ấ LOGO ? Người gửi ti n v n có th rút ti n b t kỳ lúc nào trong giờ giao dịch. ? Ngân hàng thường trả lãi thấp cho loại tiền gưi này. 1/30/2012 9 b2. Tiết kiệm định kỳ (tiết kiệm có kỳ hạn) ? Là một trong các hình thức huy động vốn của NHTM ? Ngân hàng sẽ cấp cho khách hàng một quyển sổ gọi là sổ tiền gửi tiết kiệm có kỳ hạn LOGO ? Khách hàng chỉ có thể rút tiền khi sổ tiền gửi đáo hạn b2. Tieát kieäm kỳ hạn (t) ?Đặc điểm của tiết kiệm có kỳ hạn ? Đối tượng khách hàng: các cá nhân và tổ chức có nhu cầu gưi tiền vì mục đích an toàn, sinh lợi và đã xây dựng được kế hoạch sử dụng tiền trong tương lai. M đí h ủ khá h hà Th hậ ổ LOGO ? ục c c a c ng: u n p n định và thường xuyên theo định kỳ. ? Khách hàng không được rút tiền trước thời hạn. ? Khách hàng rút tiền trước hạn thì mỗi ngân hàng sẽ có cách xử lý riêng. ? Lãi suất trả cho loại tiền gửi này cao hơn rất nhiều so với tiền gưi thanh toán và tiền gửi tiết kiệm không kỳ hạn. Lãi ất h độ đó ột i t ò ết b2. Tieát kieäm kỳ hạn (t) LOGO ? => su uy ng ng m va r quy định trong việc thu hút khách hàng. 1/30/2012 10 Phân loại tiền gửi tiết kiệm kỳ hạn ? Căn cứ vào kỳ hạn: tiền gửi tiết kiệm kỳ hạn 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng, 9 tháng, 12 tháng, 24 tháng,…. ? Căn cứ vào phương thức trả lãi: tiền gửi kỳ ầ ề ử ố b2. Tieát kieäm kỳ hạn (t) LOGO hạn lĩnh lãi đ u kỳ,ti n g i kỳ hạn lĩnh lãi cu i kỳ, tiền gửi kỳ hạn lĩnh lãi định kỳ (hàng tháng hoặc hàng quý). Tiền tệ Hình thức huy động Kỳ hạn Đối tượng Lãi suất/năm VND Tiết kiệm 1 tháng Cá nhân 14.00 % VND Tiết kiệm 2 tháng Cá nhân 14.00 % VND Tiết kiệm 3 tháng Cá nhân 14.00 % VND Tiết kiệm 6 tháng Cá nhân 14.00 % VND Tiết kiệm 9 tháng Cá nhân 13.50 % VND Tiết kiệm 12 tháng Cá nhân 13.50 % VND Tiết kiệm 18 tháng Cá nhân 12.00 % VND Tiết kiệm 24 tháng Cá nhân 12.00 % VND Tiết kiệm Không kỳ hạn Cá nhân 3.00 % LOGO VND Tiết kiệm Tiền gửi thanh toán Cá nhân 3.00 % USD Tiết kiệm Tiền gửi thanh toán Cá nhân 0.20 % USD Tiết kiệm Không kỳ hạn Cá nhân 0.20 % USD Tiết kiệm 1 tháng Cá nhân 4.80 % USD Tiết kiệm 2 tháng Cá nhân 5.00 % USD Tiết kiệm 3 tháng Cá nhân 5.10 % USD Tiết kiệm 6 tháng Cá nhân 5.00 % USD Tiết kiệm 9 tháng Cá nhân 5.30 % USD Tiết kiệm 12 tháng Cá nhân 4.60 % USD Tiết kiệm 18 tháng Cá nhân 4.40 % USD Tiết kiệm 24 tháng Cá nhân 4.20 % b3. Các loại tiết kiệm khác ? Tiết kiệm tích lũy. ? Tiết kiệm dự thưởng. ? Tiết kiệm trúng xe ôtô ? Tiết kiệm bậc thang……. LOGO 1/30/2012 11 Huy động vốn qua tài khoản tiền gửi LOGO c.Phaùt haønh giaáy tôø coù giaù Huy ñoäng voán ngaén haïn Huy ñoäng voán trung vaø daøi haïn LOGO ? Giấy tờ có giá (GTCG) là chứng nhận của TCTD phát hành để huy động vốn trong đó xác nhận nghĩa vụ trả nợ một khoản tiền trong một thời hạn nhất định, điều kiện trả lãi và các điều kiện cam kết khác giữa TCTD và người mua Phát hành giấy tờ có giá (t)ù LOGO . 1/30/2012 12 ?Các thuộc tính của giấy tờ có giá ? Mệnh giá: Mệnh giá là số tiền gốc được in trên GTCG phát hành theo hình thức chứng chỉ hoặc ghi trên giấy chứng nhận quyền sở hữu đối với GTCG phát hành theo hình thức ghi sổ. Phaùt haønh giaáy tôø coù gia (t)ù LOGO ? Thời hạn của GTCG: là thời hạn từ lúc TCTD nhận nợ cho đến hết ngày cam kết thanh toán toàn bộ khoản nợ. ? Lãi suất của GTCG: là lãi suất áp dụng để tính lãi cho những người mua GTCG hưởng. ?Phân loại giấy tờ có giá ? Căn cứ vào quyền sở hữu giấy tờ có giá: giấy tờ có giá ghi danh và giấy tờ có giá vô danh. ? Căn cứ vào thời hạn của giấy tờ có giá: Giấy Phaùt haønh giaáy tôø coù gia (t)ù LOGO tờ có giá ngắn hạn và giấy tờ có giá dài hạn. ?Huy động vốn ngắn hạn ? Để huy động vốn ngắn hạn, các TCTD sẽ phát hành GTCG ngắn hạn. ? GTCG ngắn hạn là các GTCG có thời hạn dưới 12 tháng bao gồm kỳ phiếu chứng chỉ Phaùt haønh giaáy tôø coù gia (t)ù LOGO , , tiền gửi ngắn hạn, tín phiếu và các GTCG ngắn hạn khác. 1/30/2012 13 ?Huy động vốn trung và dài hạn ? Để huy vốn trung và dài hạn các TCTD có thể phát hành các loại GTCG dài hạn. ? GTCG trung dài hạn là các GTCG có thời ồ ế Phaùt haønh giaáy tôø coù giaù LOGO hạn trên 12 tháng, bao g m kỳ phi u, trái phiếu và cổ phiếu. ?Vay Ngân hàng Nhà nước ? Ngân hàng Nhà nước là nơi có thể cấp vốn cho các NHTM khi các ngân hàng này thiếu vốn hoạt động. ? Theo luật Ngân hàng Nhà nước năm 2003 NHNN có thể cho các NHTM vay dưới các hình thức sau: ? Cho vay lại theo hồ sơ tín dụng; 3. Vốn đi vay LOGO ? Chiết khấu, tái chiết khấu thương phiếu và các giấy tờ có giá khác; ? Cho vay có đảm bảo cầm cố thương phiếu và các giấy tờ có giá khác. Vay của các TCTD khác: ? Trong quá trình hoạt động NHTM không có đủ nguồn vốn để thực hiện các nghiệp vụ ? Một số NHTM khác lại tạm thời dư thừa nguồn vốn 3. Vốn đi vay LOGO . ? Các NHTM thiếu vốn có thể vay của các NHTM tạm thời dư vốn để sử dụng. 1/30/2012 14 4. Nguồn vốn khác 4.1. Vốn thanh toán - Đã trích tài khoản, đang trên đường - Vốn khách hàng lưu ký tại ngân hàng, nhưng chưa thanh toán 4.2. Vốn ủy thác đầu tư LOGO - Của chính phủ - Các dự án tài trợ… IV. CÁC GIẢI PHÁP TĂNG VỐN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI. LOGO IV. CÁC GIẢI PHÁP TĂNG VỐN CỦA NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI. ? Tăng vốn từ lợi nhuận tích lũy và đóng góp của cổ đông hiện hữu. ? Sáp nhập các ngân hàng có quy mô nhỏ thành các ngân hàng có quy mô lớn hơn. ? Bán cổ phần cho ngân hàng nước ngoài. LOGO ? Phát hành trái phiếu chuyển đổi. 1/30/2012 15 LOGO Ngaøy Soá dö(triệu đồng) Ngaøy Soá dö (triệu đồng) 1/8 3,0 23/8 15,0 9/8 4,8 25/8 18,0 15/8 4,0 26/8 28,0 ? Tình hình số dư tài khoản tiền gửi của ông X như sau LOGO 18/8 20,0 28/8 8,0 20/8 22,0 31/8 2,0 Giả sử bạn là người phụ trách tài khoản của ông X, hãy tính lãi suất tiền gửi của ông X với lãi suất 0,25% tháng