Tài chính ngân hàng - Chương II: Tổng quan về hệ thống tài chính

1Ch−ơng II: Tổng quan về hệ thống tài chính • Nội dung chính: – Vai trò của hệ thống tài chính – Cấu trúc của hệ thống tài chính, quan hệ của từng bộ phận trong hệ thống tài chính – Chính sách điều hành của chính phủ đối với hệ thống tài chính quốc gia. 22.1 Vai trò của hệ thống tài chính • Hệ thống tài chính là tổng thể các bộ phận khác nhau trong một cơ cấu tài chính, mà ở đó các quan hệ tài chính hoạt động trên các lĩnh vực khác nhau nh−ng có mối liên hệ tác động lẫn nhau theo những quy luật nhất định. • Các bộ phận cấu thành hệ thống tài chính hoạt động trên các lĩnh vực: – Tạo nguồn lực tài chính – Thu hút nguồn lực tài chính – Chu chuyển các nguồn tài chính
đáp ứng nhu cầu về vốn của nền kinh tế
phát triển kinh tế Vấn đề: Mối liên hệ giữa phát triển hệ thống tài chính và phát triển kinh tế? 32.2 Cấu trúc của hệ thống tài chính Tài chính công Tài chính doanh nghiệp Tài chính dân c−, tổ chức XH Tài chính đối ngoại Thị tr−ờng tài chính và tổ chức trung gian tài chính 42.2 Cấu trúc của hệ thống tài chính • Mỗi khâu tài chính phải thoả mn các điều kiện sau: – Gắn liền với sự vận động của các luồng tiền tệ để hình thành các tụ điểm tài chính – Thể hiện tính đồng nhất về hình thức các quan hệ tài chính và mục đích của quỹ tiền tệ trong những lĩnh vực hoạt động – Gắn với sự hoạt động của các chủ thể phân phối, điều hành tổ chức quản lý nhất định 52.2.1 Tài chính công • Đặc điểm: – Là loại hình tài chính thuộc sở hữu nhà n−ớc – Quyền quyết định thu chi tài chính công do nhà n−ớc quyết định – Phục vụ cho những hoạt động không vì lợi nhuận chú trọng đến lợi ích cộng đồng, lợi ích kinh tế x hội – Tài chính công tạo ra hàng hoá công, mọi ng−ời dân có nhu cầu có thể tiếp cận – Quản lý tài chính công phải tôn trọng nguyên tắc công khai, minh bạch và có sự tham gia của công chúng 62.2.1 Tài chính công • Vai trò: – Kích thích sự tăng tr−ởng (vai trò điều tiết trong lĩnh vực kinh tế) – Giải quyết các vấn đề x hội (vai trò điều tiết trong lĩnh vực x hội) – Góp phần ổn định thị tr−ờng giá cả, chống lạm phát (điều chỉnh trong lĩnh vực thị tr−ờng) 72.2.1 Tài chính công • Nguồn thu ngân sách – Thu thuế – Thu từ các hoạt động kinh tế của nhà n−ớc – Thu từ lệ phí và phí – Thu khác • Chi ngân sách – Chi đầu t− phát triển – Chi th−ờng xuyên 82.2.2 Tài chính doanh nghiệp • Vai trò: – Tổ chức huy động và phân phối sử dụng các nguồn lực tài chính có hiệu quả – Tạo lập các đòn bẩy tài chính để kích thích, điều tiết các hoạt động kinh tế trong doanh nghiệp – Kiểm tra, đánh giá hiệu qủa các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp 92.2.2 Tài chính doanh nghiệp • Các ph−ơng thức tạo vốn của doanh nghiệp: – Nguồn vốn tự có của doanh nghiệp – Vốn tín dụng ngân hàng và tín dụng th−ơng mại – Nguồn vốn phát hành cổ phiếu – Phát hành trái phiếu công ty – Nguồn vốn nội bộ: lợi nhuận để lại 10 Cổ phiếu: – Cổ phiếu th−ờng: • Mệnh giá • Thị giá • Quyền hạn của cổ đông • Hai ph−ơng pháp bỏ phiếu – Bỏ phiếu theo đa số – Bỏ phiếu gộp – Cổ phiếu −u đi 11 Trái phiếu: – Trái phiếu chính phủ, trái phiếu đô thị và trái phiếu công ty – Thời hạn phổ biến: 1, 3, 5 và 10 năm – Trái phiếu công ty: bao gồm các loại sau • Trái phiếu có li suất cố định: trái phiếu coupon • Trái phiếu có li suất thay đổi • Trái phiếu có thể thu hồi – Tính hấp dẫn của trái phiếu phụ thuộc • Li suất trái phiếu • Kỳ hạn • Uy tín tài chính của công ty và mức độ rủi ro 12 13 14 2.2.2 Tài chính doanh nghiệp • Tài sản của doanh nghiệp – Tài sản cố định • Tài sản cố định hữu hình: 4 nhóm Nhóm 1: nhà cửa, vật kiến trúc (nhà x−ởng, kho bi, văn phòng…) Nhóm 2: máy móc, thiết bị công nghệ Nhóm 3: các loại ph−ơng tiện vận tải Nhóm 4: thiết bị, dụng cụ quản lý, thiết bị đo l−ờng và kiểm định 15 2.2.2 Tài chính doanh nghiệp • Tài sản của doanh nghiệp – Tài sản cố định • Tài sản cố định vô hình: – Chi phí thành lập, chi phí khảo sát thiết kế – Uy tín và lợi thế th−ơng mại – Quyền sở hữu công nghiệp và sở hữu trí tuệ – Đặc quyền khai thác, kinh doanh • Đặc điểm của tài sản vô hình – Khó đánh giá chính xác giá trị – Đòi hỏi quá trình hình thành lâu dài và phải có biện pháp bảo vệ, duy trì. 16 2.2.2 Tài chính doanh nghiệp • Tài sản của doanh nghiệp – Tài sản l−u động • Tiền mặt • Vàng, bạc, kim loại quý • Các tài sản t−ơng đ−ơng tiền: chứng khoán • Các khoản phải thu • Hàng tồn kho • Phân biệt khái niệm tài sản cố định và vốn cố định 17 2.2.3 Tài chính dân c− (tài chính hộ gia đình) và các tổ chức x! hội • Là tụ điểm vốn quan trong trong hệ thống tài chính • Đặc điểm: tính chất phân tán và đa dạng • Chính sách huy động vốn nhàn rỗi trong dân c− để phục vụ cho sự nghiệp phát triển kinh tế 18 2.2.4 Tài chính đối ngoại • Những kênh vận động của tài chính đối ngoại: • Quan hệ nhận viện trợ hoặc vay vốn n−ớc ngoài cho ngân sách Nhà n−ớc hoặc cho các doanh nghiệp và dân c− • Quan hệ tiếp nhận vốn đầu t− n−ớc ngoài • Quá trình thanh toán xuất nhập khẩu • Thực hiện các hợp đồng tái bảo hiểm, chuyển phí bảo hiểm và thanh toán bảo hiểm hoặc nhận phí bảo hiểm và nhận bồi th−ờng đối với các đối t−ợng n−ớc ngoài • Quá trình chuyển tiền và tài sản giữa các cá nhân n−ớc ngoài cho thân nhân trong n−ớc và ng−ợc lại 19 2.2.5 Thị tr−ờng tài chính và các tổ chức tài chính trung gian • Là bộ phận dẫn vốn thực hiện chức năng truyền dẫn vốn giữa các tụ điểm vốn • Hoạt động tài chính trực tiếp • Hoạt động tài chính gián tiếp • Các trung gian tài chính: – Các ngân hàng th−ơng mại – Các tổ chức tài chính trung gian phi ngân hàng: công ty bảo hiểm, quỹ trợ cấp, công ty tài chính, quỹ đầu t−