Tái cấu trúc hệ thống tài chính Việt Nam: Vấn đề và định hướng những giải pháp cơ bản
Có thể nói, mục tiêu của tái cơ cấu tài chính ở Việt Nam là hướng tới một HTTC an toàn, có cấu trúc cân đối hơn, và do vậy, phải dựa trên 3 chân kiềng, bao gồm: 1) Bảo vệ hữu hiệu lợi ích nhà đầu tư/cổ đông thiểu số thông qua cải thiện hệ thống thông tin minh bạch, kiểm toán, kế toán, định giá, báo cáo tài chính và các chế tài hữu hiệu, kỷ luật thị trường; 2) Hoàn thiện hệ thống giám sát tài chính như một trụ cột/chân kiềng; và 3) Cổ phần hóa mạnh mẽ các NHTM nhà nước, doanh nghiệp Nhà nước, công ty bảo hiểm đi liền với cải cách hệ thống quản trị tại các định chế này cùng phát triển các định chế tài chính chuyên nghiệp. Ba chân kiềng này được xây dựng thành công hay không tùy thuộc vào khả năng, ý chí chính trị vượt qua các nhóm lợi ích đứng sau và/hoặc “trú ngụ” tại các ngân hàng, công ty chứng khoán, quỹ đầu tư và công ty tài chính.
Bạn đang xem nội dung tài liệu Tái cấu trúc hệ thống tài chính Việt Nam: Vấn đề và định hướng những giải pháp cơ bản, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên
Tái c u trúc h th ng tài chính Vi t Nam:
V n và nh h ng nh ng gi i pháp c ơ b n1
TS Võ Trí Thành, Phó vi n tr ng CIEM,
TS Lê Xuân Sang, Tr ng ban, Ban Chính sách kinh t v mô, CIEM
H th ng tài chính (HTTC), v i c tr ng là là s hi n di n c a các nh ch tài
chính và th tr ng tài chính (TTTC) (bao g m th tr ng ti n t , th tr ng tín
d ng - ngân hàng, th tr ng ch ng khóan (th tr ng c phi u, th tr ng trái
phi u)), có vai trò quan tr ng trong huy ng và phân b có hi u qu các ngu n
v n trong n n kinh t . S phát tri n lành m nh c a HTTC là m t nhân t thi t y u
m b o n nh kinh t v mô, nâng cao kh n ng c nh tranh c a n n kinh t , và
góp ph n thúc y t ng tr ng kinh t b n v ng.
Công cu c i m i b t u t n m 1986 ã thay i áng k di n m o t n c
Vi t Nam. N n kinh t Vi t Nam ã và ang chuy n i t c ơ ch k ho ch hóa
t p trung sang c ơ ch th tr ng và h i nh p sâu r ng h ơn vào n n kinh t th gi i
nói chung và HTTC toàn c u nói riêng. Các th ch , nh ch và c u thành th
tr ng tài chính c ng t ng b c c hình thành, c i cách theo nguyên t c th
tr ng, h i nh p.
Trong b i c nh kh ng ho ng tài chính và suy thoái kinh t t i nhi u n c trên th
gi i và suy gi m t ng tr ng kinh t trong n c ch a ch m d t, cùng v i m c l m
phát cao, r i ro tài chính – ti n t gia t ng, v n ti p t c c i cách, tái c u trúc
HTTC Vi t Nam càng tr nên b c thi t. Quí 1/2012 Th t ng Chính ph ã phê
duy t án Tái cơ c u h th ng ngân hàng (v i m t s n i dung ã và ang c
th c hi n), Chi n l c phát tri n TTCK Vi t Nam giai o n 2011-2020 và ban
hành Ch th v vi c thúc y ho t ng và t ng c ng công tác qu n lý, giám sát
th tr ng ch ng khoán. Các v n b n này ã a ra m t h th ng các gi i pháp
nh m ki n toàn, phát tri n, và gi m thi u r i ro HTTC Vi t Nam.
V i cách ti p c n phát tri n HTTC nh m t ch nh th (k c giác giám sát),
d a trên kinh nghi m qu c t cùng các ch thuy t phát tri n HTTC hi n i, bài
vi t này ánh giá m t cách khái quát các h n ch , r i ro c a HTTC Vi t Nam. Trên
1 Bài trình bày t i Di n àn kinh t mùa xuân 2012: “Kinh t Vi t Nam n m 2012: Kh i ng m nh m quá
trình tái c ơ c u n n kinh t ” ( ng t i Trang ch c a U ban Kinh t c a Qui c h i: URL:
1
cơ s ó, bài vi t xu t nh ng nh h ng gi i pháp cơ b n, ch y u b khuy t
cho n i dung c nêu trong 2 án nh m thúc y HTTC Vi t Nam phát tri n
lành m nh, óng góp h u hi u cho phát tri n kinh t t n c trong b i c nh m i.
I. B c tranh phát tri n và nh ng y u kém, r i ro c a h th ng tài chính Vi t
Nam
Trong quá trình c i cách nh h ng th tr ng và h i nh p kinh t qu c t , HTTC
Vi t Nam ã t ng b c phát tri n, th hi n trên các ph ơ ng di n ch y u sau.
• Các b ph n c u thành c ơ b n c a TTTC c hình thành. Th tr ng ti n t ,
th tr ng trái phi u và th tr ng c phi u cùng các lo i công c tài chính hay
gi y t có giá, ã d n tr nên quen thu c v i công chúng. Nhi u nh ch trung
gian m i nh công ty ch ng khoán, công ty tài chính, công ty b o hi m nhân th ,
qu u t ,... c thành l p, trong ó m t s ho t ng t ơ ng i n ng ng và
hi u qu .
• HTTC và TTTC b c u t o ti n cho vi c th c hi n t t vai trò, ch c n ng
c a mình. Th tr ng ti n t t ng b c phát tri n, hoàn thi n theo h ng th
tr ng, là m t c ơ s quan tr ng Ngân hàng Nhà n c (NHNN) chuy n sang áp
d ng có hi u qu h ơn các công c ti n t , th c thi linh ho t chính sách ti n t . Th
tr ng ch ng khoán ã có nh ng óng góp ban u, d u còn ch a l n, trong vi c
huy ng các ngu n v n dài h n cho n n kinh t .
c bi t, h th ng ngân hàng có nh ng thay i theo h ng tích c c, ngày càng có
vai trò trung gian l n h ơn trong huy ng và phân b các ngu n v n. H th ng
ngân hàng b c u ti p c n v i m t s hình th c kinh doanh hi n i, theo thông
l qu c t . Chính sách tín d ng i x ngày càng bình ng h ơn i v i thành ph n
kinh t ngoài nhà n c. Tín d ng cho khu v c doanh nghi p nhà n c (DNNN) có
xu h ng gi m d n, trong khi ó tín d ng cho khu v c t nhân ngày càng t ng.
Khu v c ngân hàng có v n u t n c ngoài t ng s hi n di n, v i hình th c,
ph m vi ho t ng tài chính ngày càng a d ng và phát tri n. M c tích t c a
các ngân hàng nhà n c gi m (m c d u còn cao), v i v n ch s h u ngày càng
t ng. M t s ngân hàng th ơ ng m i nhà n c ã b t u c ph n hóa (m t ph n),
góp ph n thu hút ngu n v n và nâng cao n ng l c qu n tr .
• HTTC d n c v n hành trong khung kh pháp lý ngày càng hoàn thi n, mang
tính th tr ng h ơn, b c u k t h p c kinh nghi m qu c t v i tình hình c
th Vi t Nam. Các nguyên t c qu n lý tài chính tiên ti n và chu n m c qu c t
v tính minh b ch, k toán, ki m toán, giám sát,... ã và ang c th ch hoá và
ng d ng trong th c t . Các chính sách qu n lý, phát tri n TTTC c ng t ng b c
c hoàn thi n.
• Ch c n ng, nhi m v c a các c ơ quan qu n lý HTTC và TTTC (nh NHNN,
B Tài chính, trong ó có y ban Ch ng khoán Nhà n c) ã c th ch hoá.
2
S ph i h p gi a các c ơ quan qu n lý HTTC và TTTC c ng nh v i các b ngành
liên quan trong x lý các v n tác nghi p phát sinh tr nên ch t ch h ơn. Cùng
v i ó, h th ng giám sát c ng ã hình thành và có b c phát tri n nh t nh, ho t
ng theo mô hình giám sát theo nh ch hay theo chuyên ngành 2.
Tuy ã có nh ng b c ti n tích c c, song nhìn t ng th HTTC Vi t Nam v n
nh ng n c thang phát tri n ban u, còn ch a ng nhi u r i ro không th xem
th ng. n nay, TTTC Vi t Nam t trình phát tri n còn th p, n m 2011 ng
th h ng 50 trên 60 TTTC phát tri n nh t c x p h ng theo ánh giá c a Báo
cáo Ch s Phát tri n tài chính 2011 c a Di n àn Kinh t th gi i (WEF 2011).
Xét theo t ng ch s tài chính, trình phát tri n v l ng c a h th ng ngân hàng
Vi t Nam ã t g n m c trung bình, k c các ch s d ch v ngân hàng; trong khi
ó, x p h ng v th tr ng ch ng khoán Vi t Nam t ơ ng i th p. Khu v c d ch
v ngân hàng Vi t Nam c ánh giá khá t t v hi u qu ho t ng và sâu tài
chính. Tuy nhiên, t tr ng s h u nhà n c quá cao là y u t “gi m thi u” hi u
qu ho t ng và qu n tr c a toàn ngành ngân hàng (B ng 1).
So sánh chung toàn c u cho th y, môi tr ng th ch , kinh doanh c a Vi t Nam và
trình phát tri n các th tr ng c u thành TTTC Vi t Nam còn kém phát tri n,
c bi t là các chu n m c v qu n tr công ty, bao g m chu n m c ki m toán và
báo cáo tài chính (m c và hi u l c áp d ng), hi u qu ho t ng c a H i ng
qu n tr , b o v l i ích c ông thi u s /nhà u t (B ng 1).
B ng 1: X p h ng trình phát tri n tài chính Vi t Nam theo m t s ch tiêu
ch n l c, 2011
Các ch s Th h ng (trong 60
TTTC c x p
h ng)
1. Môi tr ng th ch 48
T do hóa tài chính 48
Qu n tr công ty 54
Trong ó:
+ Áp d ng và hi u l c các chu n m c v ki m toán và báo 59
cáo tài chính
+ Hi u qu H i ng qu n tr 49
2 Theo ó, Ngân hàng Nhà n c (NHNN) giám sát các ho t ng ngân hàng - ti n t ), B Tài chính giám sát th
tr ng b o hi m (V B o hi m)), th tr ng ch ng khoán ( y ban Ch ng khoán Nhà n c), các ho t ng c a các
cơ quan/doanh nghi p thu c B (Thanh tra B Tài chính ); bên c nh ó, y ban Giám sát Tài chính qu c gia có
ch c n ng t v n, giúp Chính ph trong i u hành giám sát h th ng tài chính.
3
+ B o v l i ích c ông thi u s 43
Hi u l c h p ng 41
2. Môi tr ng kinh doanh 53
Nhân l c 57
Thu 55
H t ng 37
Chi phí kinh doanh 51
n nh tài chính 53
n nh ti n t 43
n nh h th ng ngân hàng 36
R i ro kh ng ho ng n công 52
4. D ch v tài chính ngân hàng 29
Ch s dung l ư ng (các ch s sâu tài chính so v i 20
GDP)
Ch s hi u qu 27
Trong ó,
+Ch s l i nhu n toàn ngành 12
+Chi phí ngân hàng 2
+S h u nhà n c trong ngân hàng 51
Công khai thông tin tài chính 40
5. D ch v tài chính phi ngân hàng 48
H at ng IPO 49
Ho t ng M&A 46
B o hi m 43
Ch ng khoán 33
6. Th tr ng tài chính 49
Phát tri n th tr ư ng c phi u 49
Phát tri n th tr ư ng trái phi u 42
7. Ti p c n tài chính 30
Ngu n: Trích l c t WEF (2011).
Ngoài nh ng y u kém, r i ro c a t ng th tr ng c u thành s c ch ra d i
ây, giám sát tài chính – m t y u t mang tính s ng còn i v i s v n hành, phát
tri n th tr ng – v n còn không ít b t c p.
4
1. Các c ơ quan giám sát (NHNN, UBCKNN và Gíam sát B o hi m) v a th c hi n
ch c n ng c p phép, ban hành c ơ ch - chính sách, v a th c hi n ch c n ng h ng
d n, tri n khai th c hi n c ơ ch chính sách và kiêm luôn vai trò ki m tra, thanh tra,
giám sát ho t ng c a các nh ch tài chính. i u này d d n t i xung t v l i
ích, hi u qu và hi u l c giám sát không cao. c bi t, hi n v n ch a có m t c ơ
quan giám sát tài chính v mô có th m quy n và n ng l c b máy có th c nh
báo, ng n ng a và x lý h u hi u các lo i r i ro c a HTTC t n c. i u này có
liên quan n b n ch t c a mô hình giám sát tài chính Vi t Nam. B n thân v th
pháp lý y u còn kém so v i nh ng “tr ng trách” c giao c a Uy ban Giám sát
tài chính qu c gia (UBGSTCQG) c ng là nhân t khi n s ph i k t h p thi u ch t
ch gi a các c ơ quan qu n lý, giám sát HTTC và TTTC.
2. Vi c th c hi n giám sát trên c ơ s r i ro, giám sát an toàn v mô còn y u kém;
ch y u thiên v giám sát tuân th . Giám sát v n ch a bao quát c ho t ng
c a các t p oàn kinh t , nh t là t p oàn tài chính (c chính th c l n phi chính
th c) trong n c, các t p oàn xuyên qu c gia. Giám sát các r i ro s h u chéo
(gi a các ngân hàng, các nh ch tài chính, t p oàn, t ng công ty) y u do thi u
minh b ch, công khai, c bi t do thi u s ph i k t h p, liên thông trong giám sát
toàn b HTTC.
3. Hi n c ngcòn thi u khuy t các công c ph c v cho giám sát an toàn v mô và
giám sát an toàn vi mô, nh t là i v i giám sát d a trên r i ro. Các mô hình phân
tích nh l ng, d báo, ki m nh (nh Mô hình C nh báo s m kh ng ho ng
(EWS), Ki m nh kh n ng ch u ng các cú s c tài chính – ti n t (ST), Giá tr
có th t n th t (VaR) cho c HTTC và cho t ng nh ch tài chính/danh m c u
t ch a c phát tri n và thi u th nghi m. Khác bi t gi a các tiêu chu n an toàn
ho t ng, k toán và ki m toán c a Vi t Nam v i tiêu chu n, thông l c a qu c t
còn áng k . i u này khi n vi c áp d ng các ch tiêu an toàn ho t ng tài chính
(ví d , tiêu chu n n x u) không mang l i k t qu nh ý mu n; gây ra m t s khó
kh n khi th c hi n giám sát các t ch c tài chính qu c t có ho t ng t i Vi t
Nam.
4. B n thân các c ơ quan thanh tra giám sát tài chính còn h n ch , c trên ph ơ ng
di n k thu t l n ngu n nhân l c. n nay, công ngh thu th p, x lý thông tin
ph c v cho ho t ng giám sát t xa còn l c h u; trong khi ó, hi u qu ho t ng
giám sát tài chính l i ph thu c nhi u v kh n ng thu th p thông tin, nh t là có
c m t h th ng thông tin qu n lý có kh n ng c p nh t thông tin t c ơ s n
cơ quan giám sát m t cách nhanh chóng và chính xác. Ch t l ng ngu n nhân l c
giám sát còn b t c p so v i yêu c u. Nhìn chung, cán b thanh tra, giám sát ch a
có kh n ng s d ng mô hình ki m nh và ki m tra tính hi u qu c a mô hình
qu n tr r i ro c a các t ch c tài chính.
5
Thách th c, r i ro ây là ho t ng giám sát các nh ch tài chính ngày càng tr
nên khó kh n do s gia t ng các sáng t o tài chính và công ngh thông tin - truy n
thông, t do hóa kinh t - tài chính, các b ph n c a TTTC ngày càng an xen
nhau ch t ch ;3 các t ch c tài chính ngày càng tr nên a n ng, a qu c gia. i u
này òi h i các c ơ quan giám sát ph i có t m nhìn toàn c u, khu v c và s ph i
h p ch t ch trong vi c v a qu n lý m t cách hi u qu , v a t o i u ki n cho các
b ph n TTTC phát tri n. S ph i h p này là r t c n thi t t vi c l p chi n l c
phát tri n t ng th HTTC, s h p tác th ng xuyên trong vi c qu n lý, x lý
nh ng v n c a th tr ng (nh t là l nh v c ch ng khoán - ngân hàng), cho n
vi c giám sát m t cách có hi u qu các i t ng tham gia và ho t ng an xen
trên th tr ng. 4
B n thân t ng c u thành c a TTTC Vi t Nam c ng còn không ít y u kém, r i ro.
i v i h th ng ngân hàng:
Th nh t, tuy ã gi m áng k , m c tích t và phân khúc th tr ng còn t ơ ng
i cao; các ngân hàng th ơ ng m i (NHTM) Nhà n c hi n v n chi m kho ng 55
- 57% th ph n huy ng ti n g i và th ph n tín d ng c a toàn h th ng. Các qu
tín d ng nhân dân, s l ng l n, song có th ph n huy ng ti n g i r t nh (d i
1%) và ho t ng ch a có hi u qu cao. Tuy có xu h ng gi m trong vài ba n m
g n ây, s phân khúc th tr ng th hi n t ơ ng i rõ các nhóm khách hàng
theo ngành ngh kinh t và theo khu v c s h u. Trong khi ó, phân khúc th
tr ng tín d ng vi mô, tín d ng cho các doanh nghi p nh và v a ch a c quan
tâm úng m c.
Th hai, r i ro tín d ng r t l n, tr c h t có liên quan n các kho n n x u. N
x u c a các NHTM Vi t Nam ch y u xu t phát t vi c thi u/không giám nh
ch t ch các kho n vay có liên quan t i: (1) cho vay chính sách (theo ch nh
chính th c c a Chính ph và ch nh ng m); (2) cho vay các d án/doanh nghi p
c a các thành viên h i ng qu n tr /lãnh o các ngân hàng th ơ ng m i ho c vay
3 Các công ty ch ng khoán thu c các NHTM th c hi n t t c các nghi p v ch ng khoán, bao g m môi gi i, t
doanh, t v n u t , b o lãnh phát hành, qu n lý danh m c u t , l u ký ch ng khoán và t v n c ph n hóa. B n
thân nhi u ngân hàng c ng m d ch v l u ký ch ng khoán, cho vay, c m c ch ng khoán và u t ch ng khoán.
Các ho t ng an xen nh v y d n t i nhu c u liên thông gi a các h th ng l u ký, thanh toán và c m c các lo i
ch ng khoán, t trái phi u Chính ph n trái phi u công ty và c phi u và c ng t o r i ro i v i h th ng giám sát
theo chuyên ngành.
4 Ho t ng c a các công ty ch ng khoán, qu u t ch ng khoán tr c thu c ngân hàng v a ch u s giám sát c a
UBCKNN, v a ch u s giám sát c a NHNN thông qua các ngân hàng m . T ó phát sinh m t s v n liên quan
n nh ng l nh v c c n có s ph i h p c a 2 c ơ quan qu n lý nhà n c, nh vi c cho vay c m c c a ngân hàng;
nghi p v Repo gi a công ty ch ng khoán và ngân hàng, qu n lý r i ro trong ho t ng u t ch ng khoán c a
ngân hàng m liên quan n ho t ng t doanh và b o lãnh phát hành c a công ty ch ng khoán con; vi c công ty
ch ng khoán con b o lãnh phát hành cho ngân hàng m ; th t c ch p nh n c m c ch ng khoán l u ký t i các Trung
tâm Giao d ch Ch ng khoán (TTGDCK) cho ngân hàng th ơ ng m i... Tuy nhiên, cho n nay, ch a có m t c ơ ch
ph i h p chính th c nào trong công tác này.
6
theo ch ngh a thân quen (cánh h u); (3) các kho n vay b t ng s n/ch ng khoán
(chính th c, ho c „ i m “ cho vay s n xu t – tiêu dùng).
R i ro kho n vay còn liên quan n các kho n th ch p có giá tr có th s t gi m
m nh khi ‚bong bóng tài s n’xì h ơi và ho c/và c nh giá quá cao (có ch ý) (ví
d , b t ng s n) , ho c do r i ro chính sách. Ngoài ra, vi c ch a áp d ng y
các chu n m c phân loa n qu c t có th t o tâm lý xem nh n x u và các r i ro
kèm theo.
Th ba, r i ro tín d ng có liên quan t i tình tr ng “sai l ch kép” quá m c (trong c ơ
c u k h n và c ơ c u ng ti n trong b ng cân i c a các NHTM). Tình tr ng sai
l ch quá m c v c ơ c u th i h n có th th y vi c ngu n v n huy ng không k
h n và ng n h n v n chi m t tr ng r t l n, kho ng 75% song c các NHTM s
d ng m t t tr ng quá m c cho vay trung và dài h n. Tình tr ng này gây r i ro
l n, c bi t là khi ngu n v n c cho vay các d án có hi u qu th p, thi u s
th m nh c n thi t. M c sai l ch v c ơ c u ng ti n r t nh y c m v i bi n ng
t giá, lãi su t, nh t là trong b i c nh tình tr ng ô la hóa cao và tài kho n v n
c t do hóa d n Vi t Nam.
Th tư, r i ro ho t ng còn liên quan t i tình tr ng s h u chéo c ph n (gi a các
ngân hàng th ơ ng m i, các t p oàn/t ng công ty có các ho t ng liên quan t i
ho t ng tài chính, b t ng s n). Tình tr ng này t o ra các nhóm l i ích có th
chi ph i th tr ng, gây khó tách b ch s h u, do v y, c n tr quá trình giám sát,
tái c ơ c u ngân hàng; gây ra nh ng c ơn bi n ng m nh v giá c trên th tr ng
ch ng khoán.
Th n m, r i ro ho t ng, nh t là r i ro thanh kho n, lãi su t còn cao, nh t là khi
nhi u ngân hàng có n ng l c tài chính h n ch , n ng l c qu n tr r i ro y u kém
(các ch tiêu CAMEL ch a áp ng y yêu c u c a Basel I), có ngu n thu
nh p ch y u d a vào ho t ng tín d ng.
Th sáu, các thông l , chu n m c qu c t v qu n lý, qu n tr ngân hàng nh qu n
lý r i ro, qu n tr tài s n có, tài s n n , khách hàng, s n ph m, ki m toán n i b ,
m i c áp d ng, nên ch a th t s hi u qu và có hi u l c cao. Nhìn chung, trình
qu n tr n i t i ngân hàng còn ch a áp ng t t các chu n m c qu c t nh
CAMELS và Basel.
Th b y, bên c nh th tr ng tín d ng chính th c, Vi t Nam còn t n t i th
tr ng tín d ng phi chính th c v i qui mô khá l n, ch y u nông thôn. Các v
v tín d ng en t n m 2011 n nay cho th y rõ quy mô và thi t h i r t l n c a
vi c v kênh tín d ng này.
T n m 2011 n nay, trong b i c nh NHNN th t ch t ti n t , m c lãi su t cho vay
r t cao và có ch n l c, th tr ng b t ng s n lao d c, nhi u (kho ng 12%) doanh
nghi p g p khó kh n bu c ph i t m ng ng ho t ng, gi i th , cùng v i tác ng
7
tiêu c c c a khó kh n kinh t trong n c và qu c t , các y u kém, r i ro k trên b t
u b c l , c bi t là v n thanh kho n, n x u. Nh ng khó kh n này ã bu c
NHNN ph i tái c ơ c u khu v c ngân hàng theo n ng l c tài chính, n x u và kh
n ng thanh kho n.
i v i th tr ư ng ch ng khóan:
Th nh t, m c hi u qu th tr ng th p th hi n ph n nào th c tr ng là gía c
hàng hóa không ph n ánh t c th i các thông tin trên th tr ng và m c bi n ng
v giá là r t l n. Th tr ng trái phi u, nh t là trái phi u công ty – v n c coi có
vai trò quan tr ng trong vi c gi m thi u r i ro h th ng (gi m thi u sai l ch kép)
v n kém phát tri n (t ng v n hóa th tr ng trái phi u Chính ph và trái phi u
doanh nghi p t ơ ng ng t ơ ng ơ ng kho ng trên 16% n m và kho ng 2% GDP
n m 2009). Th tr ng ch ng khoán kém phát tri n c ng khi n các NHTM ph i
“ m trách” vi c cung c p v n dài h n cho n n kinh t - i u gây ra nhi u c ơ r i ro
cho toàn HTTC
Th hai , ngoài nhân t xu t phát i m th p, s bi n ng m nh trên th tr ng là
do trên th tr ng còn ít hàng hóa có ch t l ng/công ty l n; tình tr ng s h u
chéo, thông tin ch a minh b ch; c bi t, ch u s chi ph i hành vi u c ơ c a các
nhà t o l p th tr ng có v n l n, có thông tin n i gián và c s ‘ u ái’ c a các
công ty ch ng khoán trong thanh toán và s d ng các công c phái sinh (phi pháp),
trong khi n ng l c giám sát c a UBCKNN ch a theo k p, và ch a có ch tài th c
thi, k lu t th tr ng có hi u l c cao. M c giá th tr ng, nh t là giá Phát hành l n
u ra công chúng (IPO), trong th i gian dài c nh m c quá cao. Thêm vào
ó, l ng cung trên th tr ng c cung ng không u, lúc quá nhi u, khi quá ít
c ng d n n nh ng t bi n v giá c trên th tr ng.
Th ba , vi c c ph n hoá nhi u khi g n k t không ch t v i vi c niêm y t (th ng
sau 2-5 tháng, có tr ng h p kéo dài trên d i 2 n m nh SABECO, HABECO,
B o Vi t). Tính i chúng c a nhi u công ty niêm y t ch a cao, ch a áp ng
c c a m t trong nh ng tiêu chu n niêm y t là phân tán c phi u trong công
chúng. C ơ ch xác nh giá c phi u trên th tr ng s ơ c p (IPO), nh t là trong giai
o n t quý I/2008 tr v tr c, còn quá “méo mó”, b chi ph i b i các hành vi t n
thu (bán giá cao cho các nhà u t , k c u t chi n l c), u c ơ, thao túng và
tr c l i b t chính và các ng c ơ khác, có nh h ng x u t i s phát tri n lành
m nh c a th tr ng (làm t ng r t nhi u l n giá trúng u giá). Vi c công b thông
tin v doanh nghi p u giá c ph n (trong B n cáo b ch 5, báo cáo tài chính) còn
b t c p, không trung th c.
Th t ư, các nhà u t có t ch c, chuyên nghi p v n ch a nhi u; ch y u v n là
các nhà u t cá nhân, g n ây ã ít nhi u chuyên nghi p h ơn, song v n thi u k
5 M t s b t c p có th th y trong công tác u giá c ph n (ví d , tr ng h p Intimex).
8
n ng u t và h n ch r i ro. Hành vi u t c a h u h t các nhà u t trong
n c v n còn mang tính “b y àn” thái quá, nh t là trong b i c nh thông tin th
tr ng còn quá b t c p và hi u l c pháp lu t/k lu t th tr ng y u. Các nh ch
trung gian, nh t là các công ty ch ng khóan do quy mô v n nh , s l ng quá
ông so v i t ng v n hóa/giá tr giao d ch th tr ng, trong khi ó n ng l c v v n
và qu n lý, nhân l c th p, nên r t nhi u công ty ho t ng kém hi u qu . Trên th
tr ng th c s v n còn thi u v ng m t s nh ch tài chính quan tr ng nh các
công ty x p h ng tín nhi m (có vai trò c bi t i v i th tr ng trái phi u), các
ngân hàng u t , các qu h u trí và qu u t t ơ ng h . Các nh ch b o lãnh
phát hành Vi t Nam v n ch y u là các NHTM nhà n c; các công ty ch ng
khoán th c hi n b o lãnh phát hành c phi u ch a nhi u, ch y u là b o lãnh phát
hành i v i trái phi u chính ph .
Th n m, trong th i gian dài, lãi su t trái phi u chính ph v n ch a t o d ng c
ng cong lãi su t chu n làm c ơ s cho vi c phát hành trái phi u công ty và các
ho t ng u t trên TTTC. Thành ph n tham gia u th u trái phi u chính ph
trên th c t ch y u v n là các NHTM nhà n c và các ho t ng giao d ch ch
y u trên th tr ng s ơ c p. M c n nh lãi su t trái phi u i khi không h p lý,
thi u h p d n, là m t nguyên nhân khi n nhi u cu c u th u (nh t là trong n m
2008-2009) b th t b i (S ra i c a th tr ng chuyên bi t g n ây mong r ng
gi i quy t áng k nh ng b t c p k trên).
Th sáu , qu n tr doanh nghi p c ph n tuy c c i thi n áng k trong các công
ty niêm y t song quy n l i h p pháp c a các c ông thi u s v n ch a c b o
v h u hi u trên th c t . T tr ng v n nhà n c v n còn l n trong nhi u DNNN
l n (kho ng 75%), là tác nhân c coi là nh h ng tiêu c c t i (m c c i
thi n) ch t l ng qu n tr và hi u qu s n xu t, kinh doanh c a doanh nghi p
(trong th i gian dài, Trung Qu c tình tr ng này r t ph bi n). Hi n t ng giao
d ch n i gián v n còn và nhi u tr ng h p ch a c nghiêm tr ích áng (xem
thêm B ng 1).
Th b y, chu n m c v công b thông tin, kh n ng giám sát th tr ng ch m c
c i thi n, không theo k p v i s phát tri n n ng ng, tinh vi c a th tr ng, Cách
th c công b thông tin ch a áp ng chu n m c qu c t ; các thông tin a sai
ch m c c i chính. i v i các công ty không niêm y t, ch có m t s nh là
th c hi n ngh a v báo cáo cho các c ơ quan nhà n c có liên quan. Kh n ng ki m
soát các lu ng v n gián ti p (nh t là giá tr , ngu n g c) c a các nhà u t n c
ngoài ch m c c i thi n, c bi t, i v i ngu n v n u t theo u thác.
Các chu n m c k toán, ki m toán và báo cáo tài chính v n còn h n ch , ang
trong quá trình t ơ ng thích hoá v i các chu n m c qu c t . Tính xác th c, ch t
l ng c a các báo cáo tài chính là r t th p, nh t là i v i các báo cáo ch a ki m
9
toán. 6 Vi c c ng ch th c thi pháp lu t i v i các tr ng h p không tuân th
nhìn chung còn y u. Ngoài ra, h th ng thanh toán, h t ng công ngh thông tin
ch a theo k p s phát tri n c a th tr ng c ng là nh ng tác nhân kìm hãm s phát
tri n lành m nh c a th tr ng.
Cu i cùng , vi c nhi u t ng công ty nhà n c u t vào các l nh v c ngoài l nh
v c kinh doanh c t lõi (vào th tr ng ch ng c phi u, thành l p các nh ch tài
chính, trong ó có các công ty ch ng khoán, qu u t ) trong khi thi u n ng l c
c n thi t c ng không nh ng gây r i ro cho b n thân mà còn gây r i ro cho c
HTTC.
II. Nh ng nh h ng gi i pháp cơ b n
T cu i n m 2011, NHNN ã xây d ng và c Chính ph phê duy t án Tái c ơ
c u h th ng ngân hàng (Ban hành kèm theo Quy t nh s 254/Q -TTg
01/03/2012 c a Th t ng Chính ph ), v i m t s n i dung ã và ang c th c
hi n (ví d : ti n hành phân lo i t ch c tín d ng thành 4 nhóm và các n nh các
h n m c tín d ng t ơ ng ng, h tr th c hi n 3 ngân hàng sáp nh p). B Tài chính
c ng ang hoàn thi n án Tái c u trúc th tr ng ch ng khoán (Th t ng ã
ban hành Ch th 08/CT-TTG v vi c thúc y ho t ng và t ng c ng công tác
qu n lý, giám sát th tr ng ch ng khoán và Quy t nh Q 252/Q -TTg Phê
duy t Chi n l c phát tri n TTCK Vi t Nam giai o n 2011-2020).
Các nhóm gi i pháp chính nh h ng tái c ơ c u h th ng ngân hàng c a ra
trong án Tái c ơ c u h th ng ngân hàng bao g m: (i) nh h ng và gi i pháp
cơ c u l i NHTM nhà n c; (ii) nh h ng ch n ch nh, s p x p l i các NHTM c
ph n, công ty tài chính, các t ch c tín d ng n c ngoài, công ty cho thuê tài
chính, qu tín d ng nhân dân (bao g m tái c ơ c u các t ch c tín d ng lành m nh,
các t ch c tín d ng thi u thanh kho n t m th i, các t ch c tín d ng y u kém
(thông qua t p trung h tr thanh kho n; sáp nh p, h p nh t, mua l i; cơ c u l i tài
chính, ho t ng và qu n tr c a t ch c tín d ng (thông qua x lý n x u; t ng
quy mô và ch t l ng v n t có c a t ch c tín d ng; làm s ch và c ơ c u l i b ng
cân i k toán theo h ng lành m nh); (iii) C ng c và i m i h th ng qu n tr
ngân hàng phù h p h ơn các thông l chu n m c qu c t thông qua t ng tính minh
b ch; niêm y t c phi u; t ng tính i chúng; có k ho ch h p lý thoái v n u t
và ch m d t kinh doanh trong l nh v c ngân hàng t i t ch c tín d ng; x lý i
v i các c ông l n, ng i có liên quan vi ph m quy nh v gi i h n s h u c
ph n t i ngân hàng th ơ ng m i c ph n và các t ch c tín d ng s h u v n chéo
l n nhau; các i u ki n, tiêu chu n v n ng l c qu n tr , kinh nghi m công tác và
trình chuyên môn i v i các ch c danh lãnh o, qu n lý ch ch t c a các t
6 Ví d , s li u ki m toán trong Quý I/2009 cho th y, có g n 2/3 báo cáo tài chính có sai l ch quá l n (so v i báo
cáo c soát xét v m c l i nhu n, th m chí l báo cáo thành lãi).
10
ch c tín d ng; (iv) Phát tri n các h th ng qu n tr r i ro phù h p v i các nguyên
t c, chu n m c c a Basel II.
Ch th 08/CT-TTG c a Th t ng Chính ph v vi c thúc y ho t ng và t ng
c ng công tác qu n lý, giám sát th tr ng ch ng khoán theo các n i dung chính
sau:
• Phát tri n h th ng các nhà u t ch ng khoán chuyên nghi p;
• Nâng tiêu chu n niêm y t, ng ký giao d ch ch ng khoán trên S Giao d ch
ch ng khoán;
• Xây d ng k ho ch và l trình c ph n hóa các doanh nghi p nhà n c; thoái
v n i v i các doanh nghi p không thu c danh m c nhà n c tham gia c ph n;
• Th c hi n tái c u trúc th tr ng trái phi u;
• Phát tri n m t s s n ph m m i c a th tr ng ch ng khoán trên nguyên t c
th n tr ng, m b o hi u qu và kh n ng qu n lý, giám sát;
• Nghiên c u c i ti n h th ng thanh toán ch ng khoán và thanh toán ti n giao
d ch ch ng khoán, nghiên c u xây d ng án qu n lý t p trung tài kho n ti n giao
d ch ch ng khoán và tài kho n ch ng khoán c a ng i u t ;
• T ng c ng qu n lý, giám sát th tr ng ch ng khoán, m b o th tr ng phát
tri n n nh, hi u qu ; ánh giá, phân lo i, giám sát ho t ng c a các công ty
ch ng khoán, công ty qu n lý qu theo tiêu chí an toàn tài chính do B Tài chính
ã ban hành; và
• T ng h p, ánh giá vi c chuy n i các doanh nghi p có v n u t tr c ti p
n c ngoài thành công ty c ph n và rà soát.
Nhìn chung, hai án ã a ra m t h th ng gi i pháp t ơ ng i toàn di n nh m
x lý các y u kém, rào c n phát tri n c a t ng th tr ng; h tr phát tri n, gi m
r i ro ho t ng cho t ng th tr ng riêng bi t, tham kh o nhi u kinh nghi m và
thông l qu c t t t và có kh n ng th c thi. Tuy nhiên, nhi u gi i pháp này còn
ch a th hi n rõ nh h ng cách làm c th , không khác nhi u so v i các gi i
pháp c a ra trong các chi n l c/ án giai an tr c. i u quan tr ng
hơn là v n ch a có các nhóm gi i pháp mang tính bao trùm, có h th ng và liên
thông gi a các th tr ng c u thành. V n t ng c ng giám sát d a trên r i ro,
mang tính h th ng ch a c c p.
D i ây s b khuy t các nhóm gi i pháp mà hai án ch a a ra, ng th i,
chi ti t hóa m t s gi i pháp trong hai án.
Các gi i pháp tái c ơ c u TTTC
M t là, tái c u trúc HTTC theo h ư ng cân i h ơn thông qua lành m nh hóa th
tr ư ng tín d ng và nâng cao vai trò TTCK trong huy ng v n dài h n cho doanh
11
nghi p. Kinh nghi m qu c t cho th y, trong dài h n, vi c t o l p m t th tr ng
v n có c u trúc cân i h ơn là r t quan tr ng có c m t HTTC ho t ng an
toàn và hi u qu , gi m thi u r i ro c a h th ng ngân hàng, nâng cao ch t l ng
qu n tr doanh nghi p. Chính vì v y, bên c nh công cu c c ơ c u l i h th ng ngân
hàng, vi c ng th i phát tri n th tr ng ch ng khoán (th tr ng c phi u, và c
bi t là th tr ng trái phi u) có ý ngh a chi n l c trong dài h n (xem thêm H p
1). ây, mô hình Canada c ng có th là m t tham kh o t t cho Vi t Nam.
Hai là, i m i mô hình và cách th c giám sát TTTC. Trong dài h n, c n chuy n t
mô hình giám sát theo nh ch /chuyên ngành sang mô hình giám sát h p nh t
(m t ph n r i toàn b ). làm t t nh ng yêu c u này, trong 5-10 n m t i, Vi t
Nam c n phân nh rõ, t ng c ng ch c n ng, nhi m v c a các c ơ quan qu n lý,
nh t là i v i NHNN, UBCKNN/B Tài chính. NHNN c n có m c c l p
hơn n a trong xây d ng và th c thi chính sách ti n t - ngân hàng; c bi t, c n
t ng c ng hi u l c s ph i h p gi a các c ơ quan qu n lý c ng nh nâng cao h ơn
n a v trí pháp lý cho U ban Giám sát tài chính qu c gia. Sau n m 2020, có th
t ng b c áp d ng mô hình giám sát h p nh t m t ph n r i ti n h p nh t giám sát
toàn b HTTC.
Trong ng n và trung h n, nâng cao hi u qu và hi u l c giám sát chuyên ngành,
ng th i, t ng c ng giám sát tài chính v mô c a toàn b HTTC c ng nh ho t
ng các t p oàn tài chính. c bi t, c n xây d ng các ch nh, tiêu chí phân lo i
và giám sát các t p oàn tài chính; xây d ng h th ng ch tiêu gi i h n tín d ng,
ch tiêu ánh giá h s an toàn v n t i thi u (v n pháp nh), và v n b sung i
v i t p oàn toàn chính. C n b o m nguyên t c c ơ b n là th c hi n giám sát ch t
ch song không bóp ngh t tính n ng ng, sáng t o c a các nh ch tài chính.
i m i cách th c giám sát c ng là ng h ng quan tr ng trong b i c nh m i.
Tr c h t, t ng c ng hi u l c giám sát tuân th , ng th i chuy n d n sang giám
sát d a trên r i ro thông qua vi c thu h p các chu n m c trong n c v i qu c t
(hoàn t t Basel II, ti n t i Basel III, xem thêm H p 2) và xây d ng và áp d ng các
ch tiêu giám sát và ng ng c nh báo an toàn v mô, các mô hình nh l ng (nh
EWS, ST, VaR).
H p 1: M t s kinh nghi m c i cách th tr ng tài chính Trung Qu c
1. C i cách NHTMNN
Sau khi gia nh p T ch c Th ơ ng m i th gi i (WTO) (2001), Trung Qu c ã có m t
chi n l c khá toàn di n trong c i cách h th ng NHTM nhà n c, v i m c tiêu cu i
cùng c ng C ng s n và Chính ph Trung Qu c ra là “chuy n i các NHTM
nhà n c thành các NHTM c ph n có kh n ng c nh tranh qu c t v i c u trúc qu n tr
thích h p, an toàn v v n, ki m soát n i b ch t ch , ho t ng kinh doanh an toàn và
hi u qu , v i d ch v có ch t l ng c ng nh m c l i nhu n mong mu n”. Chi n l c
c i cách trong giai o n này d a trên 3 h ng ch o, bao g m: (i) Nhà n c tích c c
12
b o lãnh vi c tái c ơ c u v n và x lý n x u c a các NHTM nhà n c, y m nh c i
cách th ch ; (ii) áp d ng các thông l qu c t t t nh t v qu n tr ngân hàng; và (iii)
niêm y t các NHTM nhà n c trên th tr ng ch ng khoán H ng Kông và th gi i.
2. C i cách th tr ư ng ch ng khoán
Trong nh ng n m 1990, ngoài nh ng n l c c i thi n áng k c ơ ch IPO, Chính
ph Trung Qu c chú tr ng t ng c ng k lu t minh b ch, công khai thông tin; t ng hi u
l c th c thi pháp lu t thông qua thành l p các U ban Th c thi (do Th tr ng B Công
an ng u), s a i B lu t Hình s ; c bi t, khá m nh tay trong vi c tr n áp v i các
hành vi vi ph m công khai thông tin, gian l n, thao túng, l ng o n, n i gián trên th
tr ng... Bên c nh ó, Trung Qu c c ng ã th c hi n các c i cách sâu r ng i v i các
ngành ngh có liên quan n th tr ng và ho t ng ch ng khoán nh h th ng k toán
nhà n c, ki m toán, công ch ng, lu t s ... i u áng l u ý là, ã t lâu (n m 1996),
Trung Qu c ã tách các công ty ch ng khoán ra kh i các ngân hàng, ch y u do tình
tr ng r t khó ki m soát các ho t ng u c ơ (thông qua các ho t ng t doanh) quá
m c c a các công ty này, qua ó, gi m thi u r i ro tài chính c a toàn b HTTC.
Ngu n: T ng h p the Võ Trí Thành, Lê Xuân Sang (2004) và Nguy n Xuân Trình và
c ng s , (2010).
Trên bình di n qu c t , Vi t Nam c n ti p t c ph i h p, chia s thông tin và kinh
nghi m v giám sát các t p oàn tài chính v i các qu c gia khác; ch ng h n, c n
tích c c tham gia vào các Di n àn thanh tra, giám sát do Trung tâm nghiên c u và
ào t o c a Các ngân hàng trung ơ ng ông Nam Á (SEACEN) - di n àn trao
i thông tin gi a các c ơ quan giám sát t các qu c gia khác nhau, và cho nh ng
bu i làm vi c 3 bên v i ngân hàng m c a nh ch tài chính. Qua ó, Vi t Nam có
th tránh c nh ng k h giám sát ã c phát hi n các qu c gia khác, ng
th i có nh ng b c i phù h p v i trình phát tri n tài chính c a mình nh m b o
m an toàn tài chính qu c gia.
Hơn n a, nâng cao n ng l c h th ng h t ng công ngh giám sát và n ng l c c a
b máy nhân l c giám sát thông qua vi c xây d ng c ơ s d li u y d , nh t quán
và áp d ng công ngh giám sát hi n i ( t nh t i h th ng thông tin n
(MIS) c p nh t thông tin t cơ s c giám sát n c ơ quan m t m t
cách nhanh ng, k p th i và a ra các d báo k p th i, chính xác), và nâng cao
n ng l c phân tích chính sách và d báo tài chính v mô c a các cán b giám sát.
ây là nh ng i u ki n c n thi t nâng cao n ng l c giám sát an toàn v mô và
giám sát d a trên r i ro.
Ba là, áp d ng r ng rãi chu n m c qu c t và b o m tính trung th c, hi u l c,
ch tài th c thi cao trong áp d ng các chu n m c k toán, ki m toán qu c t , báo
cáo tài chính qu c t và h th ng th ng kê, nh giá tài s n doanh nghi p. Kinh
nghi m Trung Qu c trong x lý v n này là r t áng tham kh o (H p 1). Ti p
13
t c hoàn thi n quy ch ki m toán c l p i v i các t ch c tín d ng cho phù h p
v i th c ti n Vi t Nam và thông l qu c t . Ti p t c hoàn thi n t ch c b máy,
ho t ng c a c ơ quan ki m toán n i b và h th ng ki m soát n i b ; xây d ng,
c ng c và phát tri n các t ch c x p h ng tín nhi m trong n c (hi n ã có 3 t
ch c) có n ng l c, uy tín chuyên môn cao; m b o bình ng t ơ ng i trong ti p
c n thông tin cho các doanh nghi p thu c các thành ph n s h u khác nhau m
b m xây d ng c các công ty chuyên nghi p và bình ng c nh tranh.
Nh ng bi n pháp tái c ơ c u trên là i u ki n t i quan tr ng cho vi c b o v và gây
d ng lòng tin cho các nhà u t /c ông thi u s , nâng cao ch t l ng qu n tr ,
giúp x p h ng doanh nghi p có hi u qu và giúp doanh nghi p d ti p c n và thu
hút t t các ngu n v n dài h n (ngân hàng, c phi u, trái phi u doanh nghi p) và
góp v n u t vào các doanh nghi p ch a niêm y t (private equity) - nh ng i u
r t quan trong do ph n l n (kho ng 75%) doanh nghi p ph thu c vào v n vay
ngân hàng.
B n là, tái c ơ c u th tr ư ng tín d ng ngân hàng. B n án ã nêu khá y các
nh h ng, gi i pháp chính. Tuy nhiên, bên c nh “nh ng vi c ph i làm ngay”, c n
nh n m nh tr ng tâm c a quá trình tái c ơ c u là c ph n hóa các NHTM Nhà n c,
nh t là trong chào bán c phi u và niêm y t trên th tr ng ch ng khoán (xem
ph n d i), i m i chính sách tuy n d ng lãnh o/qu n lý các ngân hàng (theo
h ng chuyên nghi p, không thiên l ch các tiêu chí mang tính chính tr , c ng nh
chính sách ti n l ơ ng cho h .
14
H p 2: Thái Lan: Tái c ơ c u h th ng tài chính sau kh ng ho ng ông Á (1997-
1998) giúp ch ng thành công kh ng ho ng tài chính toàn c u (2008 n nay)
Thái Lan ã ph i gánh ch u tác ng kh ng ho ng ông Á (1997-1998) r t n ng
n , v i t ng phí t n kh c ph c lên t i m c t ơ ng ơ ng 33% GDP n m 2006. G n 15
n m qua ã ch ng minh Chính ph n c này ã khá thành công trong vi c tái c ơ c u
HTTC c a mình, giúp TTTC tr nên lành m nh, an toàn, có s c ch ng khá “d o dai”
tr c kh ng ho ng tài chính toàn c u hi n nay. Các nhóm gi i pháp chính sách ch y u
bao g m:
• Tái c ơ c u m t cách toàn di n HTTC thông qua can thi p vào các ngân hàng y u
kém (gi m s t ch c tín d ng t 124 tr c kh ng ho ng 1997 xu ng còn 45 vào gi a
n m 2007), tái cơ c u v n, c ơ c u l i các kho n n , i m i công tác qu n lý, giám sát;
gi m h s òn b y (h s N /v n ch s h u gi m t 1,2 n m 1998 xu ng còn 0,7 n m
2007); nâng cao qu n tr ngân hàng; phát tri n m nh th tr ng ch ng khoán, nh t là th
tr ng trái phi u công ty.
• Chuy n sang giám sát d a trên r i ro (theo Basel II, t 2013 áp d ng Basel III), th c
hi n giám sát h p nh t, áp d ng chu n m c k toán qu c t tiên ti n (nh t là IAS 39 –
o l ng các giao d ch tài chính).
• T ng c ng ti p c n tài chính và b o v ng i tiêu dùng.
Thái Lan t n m 2007 n nay ã ch ng khá t t i v i kh ng ho ng n d i
chu n, m t ph n nh c u trúc n h u hi u, song có ph n quan tr ng là nh c i cách
m nh b o, sâu r ng HTTC sau kh ng ho ng ông Á.
V n t ra i v i Thái Lan là thích ng v i môi tr ng toàn c u thay i ph c
t p mà không gây h i n n kinh t trong n c. Trong tình hình m i, v n quan tr ng là
m b o vai trò c a HTTC trong nâng cao c u trong n c nh là ng l c t ng tr ng
chính, ng th i chuy n d ch thành công m c ti t ki m cao trong n c sang u t l nh
v c s n xu t h u hi u.
Ngu n: Tóm l c t Bandid Nijathaworn (2011).
Phát tri n i ng cán b cán b ngân hàng nh t là thanh tra, giám sát có trình
nghi p v cao, có ph m ch t chính tr và o c ngh nghi p t t, c trang b
y ki n th c qu n lý, nghi p v và các công c th c thi nhi m v và ki n th c
v pháp lu t.
N m là, tái c ơ c u th tr ư ng ch ng khóan, trong ó lành m nh hóa th tr ư ng c
phi u và thúc y phát tri n m nh th tr ư ng trái phi u, nh t là th tr ư ng trái
phi u công ty.
Các nhóm gi i pháp nh h ng c ng ang trong quá trình tri n khai và th ch
hóa. Tuy nhiên, tr ng tâm c i cách m i trong th i gian t i là y m nh (th m chí
ép bu c) c ph n hoá DNNN l n, nh t là các NHTM nhà n c chào bán ch ng
15
khoán (nh t là c phi u) thông qua niêm y t c phi u, ch ng ch l u ký toàn c u
(GDR) 7 n c ngoài. ây là ng h ng mà Trung Qu c ch tr ơ ng th c hi n
r t thành công, nh t là trong vi c c i thi n qu n tr ngân hàng, doanh thu huy ng
v n so v i niêm y t trong n c (n m 2011 Agriculture Bank of China là
NHTMNN cu i cùng ã niêm y t m t ph n Hông Kông).
C n x lý các “nút ngh n” trong c ph n hóa và niêm y t (nh t là i v i các
DNNN l n) trên th tr ng ch ng khoán nh i m i quy nh v giá c phi u bán
cho nhà u t ư chi n l ư c, xây d ng, ban hành quy nh c th v niêm y t GDR,
quy nh v th i gian gi a c ph n hóa và niêm y t; gi i quy t t t ng t n thu khi
c ph n hóa (bán càng c giá cao càng t t) y nhanh c ph n hóa và i u có
ý ngh a chi n l c là nâng cao ch t l ng qu n tr và hi u qu ho t ng c a
doanh nghi p.
Nghiên c u, xây d ng các quy nh pháp quy thành l p Qu tín thác u t b t
ng s n nh m gi m thi u r i ro cho h th ng ngân hàng, nhà u t , t ng hi u qu
u t cho n n kinh t .
Hoàn thi n các c ơ s pháp lý cho vi c sáp nh p, h p nh t và mua l i c ng nh phá
s n các công ty ch ng khoán. Nâng cao n ng l c nghi p v chuyên môn và qu n lý
tài s n i v i công ty ch ng khoán, áp d ng r ng rãi các thông l chu n m c k
toán, ki m toán qu c t .
Hoàn thi n h th ng thu th p, công khai thông tin, nâng cao ch t l ng, tin c y
và chu n hoá n i dung thông tin công b . Ti p t c t ng c ng ch tài th c thi và
t ng c ng k lu t trên th tr ng ch ng khoán. Nâng cao và duy trì th ng xuyên
các ch tài, m c x ph t hi n t i nh m t ng tính r n e và phòng ch ng sai ph m,
tái ph m trên TTCK, nh t là trong i u ki n th tr ng phát tri n quá nóng. Kinh
nghi m Trung Qu c là c ng áng tham kh o.
Trao nhi u quy n h ơn cho UBCKNN, nh t là trong x lý các sai ph m; trong dài
h n, c n (tái) trao v th là c ơ quan tr c thu c Chính ph qu n lý, thúc y th
tr ng ch ng khoán ho t ng có hi u qu và lành m nh h ơn.
*
* *
Có th nói, m c tiêu c a tái c ơ c u tài chính Vi t Nam là h ng t i m t HTTC
an toàn, có c u trúc cân i h ơn, và do v y, ph i d a trên 3 chân ki ng, bao g m:
1) B o v h u hi u l i ích nhà u t /c ông thi u s thông qua c i thi n h th ng
7 T p oàn Hoàng Anh Gia Lai (Mã CK: HAG) là tr ng h p thành công i n hình trong n m 2011. Thông
qua ngân hàng l u ký Deutsche Bank Trust Company Americas (DBTCA), 24,3 tri u GDR c a HAG ã c phát
hành, niêm y t và giao d ch trên sàn Professional Securities Market (PSM) c a S giao d ch ch ng khoán London
(LSE) ngày 23/03/2011. N l c này giúp HAG huy ng c 60 tri u USD, ng th i, thu hút c s chú ý c a
nhà u t qu c t i v i th ơ ng hi u c a mình.
16
thông tin minh b ch, ki m toán, k toán, nh giá, báo cáo tài chính và các ch tài
h u hi u, k lu t th tr ng; 2) Hoàn thi n h th ng giám sát tài chính nh m t tr
c t/chân ki ng; và 3) C ph n hóa m nh m các NHTM nhà n c, doanh nghi p
Nhà n c, công ty b o hi m i li n v i c i cách h th ng qu n tr t i các nh ch
này cùng phát tri n các nh ch tài chính chuyên nghi p. Ba chân ki ng này c
xây d ng thành công hay không tùy thu c vào kh n ng, ý chí chính tr v t qua
các nhóm l i ích ng sau và/ho c “trú ng ” t i các ngân hàng, công ty ch ng
khoán, qu u t và công ty tài chính.
17
Tài li u tham kh o
1. Bandid Nijathaworn (2011). “Thailand: From Financial crisis to resilience”,
Where is Thailand headed?, EastAsia Forum , Volum 3#4, October-December.
2. Ch th 08/CT-TTG thúc y ho t ng và t ng c ng công tác qu n lý, giám
sát th tr ng ch ng khoán.
3. án “Cơ c u l i h th ng các t ch c tín d ng giai o n 2011- 2015
(Ban hành kèm theo Quy t nh s 254/Q -TTg ngày 01 tháng 3 n m 2012 c a
Th t ng Chính ph .)
4. Nguy n Xuân Trình, Võ Trí Thành, Lê Xuân Sang ( ng ch biên) (2010),
Th tr ư ng tài chính Vi t Nam: C i cách, b ư c i và t m nhìn 2020 . Nhà Xu t b n
Tài chính, Hà N i, tháng 6/2004.
5. Quy t nh Phê duy t Chi n l c phát tri n th tr ng ch ng khoán Vi t nam
giai o n 2011-2020 s 252 Q /TTg 01/03/2012
6. Võ Trí Thành, Lê Xuân Sang ( ng ch biên) (2004), Xây d ng và Phát tri n
th tr ư ng tài chính Vi t Nam: Th c tr ng, v n và gi i pháp chính sách , Nhà
Xu t b n Tài chính, Hà N i, tháng 6/2004.
7. Võ Trí Thành, Lê Xuân Sang ( ng ch biên) (2011), “Các ch tiêu giám sát
tài chính”, D án UNDN/ y ban Kinh t và Ngân sách c a qu c h i, Hà N i.
8. World Economic Forum (2011), The Financial Development Report 2011 ,
Washington DC, 2011.
18
Các file đính kèm theo tài liệu này:
tai_cau_truc_he_thong_tai_chinh_viet_nam_van_de_va_dinh_huon.pdf
