Sản lượng và tổng cầu

8/23/2009 1 Chương 3 Sản lượng và tổng cầu Th.S Lê Thị Kim Dung Sản lượng  Sản lượng tiềm năng – Sản lượng mà nền kinh tế tạo ra khi các đầu vào được sử dụng đầy đủ Sả ế n lượng thực t – Được sản xuất trong một khoảng thời gian – Cĩ thể khác biệt với sản lượng tiềm năng. Định luật Okun  Định luật Okun: được trình bày theo nhiều cách.  Hai cách điển hình: – Cách 1: khi sản lượng thực tế thấp hơn sản lượng tiềm năng 2% thì thất nghiệp sẽ tăng thêm 1%. – Cách 2: khi sản lượng thực tế tăng nhanh hơn sản lượng tiềm năng 2,5% thì thất nghiệp sẽ giảm bớt 1%. 8/23/2009 2 Định luật Okun  Tương ứng với 2 cách trình bày trên cĩ hai cơng thức tính tỷ lệ thất nghiệp thực tế (Ut) như sau:  Cách 1: Ut = Un + (Yp – Yt) 50/ Yp  Cách 2: Ut = U(-1) – 0,4(y-p) Un: tỷ lệ thất nghiệp tự nhiên U(-1): tỷ lệ thất nghiệp trước đĩ Yp: sản lượng tiềm năng; Yt: sản lượng thực tế y: tốc độ tăng của Yt; p: tốc độ tăng của Yp Các giả định  Giá và lương đều cố định ở một mức nhất định  Nền kinh tế cĩ các nguồn lực chưa sử dụng, các hãng sẽ vui lịng cung ấứng b t kỳ mức sản lượng nào, vì vậy tổng sản lượng do cầu quyết định – Mơ hình Keynes Tổng cầu  AD = C + I + G + X - M 8/23/2009 3 Đường chéo của Keynes  Mơ hình: – cầu của hàng hố và dịch vụ thể hiện trên trục tung sản lượng (y) thể hiện trên trục hồnh– – đường chéo 450  Từ một điểm bất kỳ trên đường 450, khoảng cách đến trục tung bằng khoảng cách đến trục hồnh. D em an d D em an d A 450 Output, y0 a Đường chéo của Keynes  Giả định nền kinh tế khơng cĩ chính phủ và khơng cĩ người nước ngồi: người tiêu dùng cĩ cầu về hàng tiêu dùng các doanh nghiệp cĩ cầu về, hàng đầu tư.  Trong ngắn hạn, cầu quyết định sản lượng: Sản lượng = Cầu 8/23/2009 4 D em an d D em an d 450 E C+I (demand) C+I Output, y0 y* Đường chéo của Keynes  Bởi vì tổng cầu cố định tại C + I, nĩ khơng phụ thuộc vào sản lượng.  Sản lượng cân bằng tại y*, mức sản lượng mà tại đĩ đường cầu cắt đường 450. D em an d D em an d 450 E C+IC+I E1   Excess Production Output, y0 y* (demand) E2 y2 y1 Insufficient Production 8/23/2009 5 Tiêu dùng và thu nhập ở Liên hiệp Anh theo giá cố định năm 1995, 1989-1998 425 450 475 500 d co ns um tp io n di tu re (£ bn .) 350 375 400 400 425 450 475 500 525 550 Real disposable income (£bn.) H ou se ho l ex pe nd Thu nhập tác động mạnh lên tiêu dùng– nhưng nĩ khơng phải là yếu tố duy nhất (1) Thu nhập quốc dân ($bn) (2) Tiêu dùng ($bn) (3) Tiết kiệm ($bn) (4) APC (C/Y) (5) MPC (C/Y ) (6) APS (S/Y) (7) MPS (S/Y ) Bảng 1 Mối quan hệ giữa thu nhập, tiêu dùng và tiết kiệm 0 100 200 300 400 500 600 120 180 240 300 360 420 480 -120 -80 -40 0 40 80 120 1.8 1.2 1.0 0.9 0.84 0.8 0.6 0.6 0.6 0.6 0.6 0.6 -0.8 -0.2 0 0.1 0.16 0.2 0.4 0.4 0.4 0.4 0.4 0.4 Hàm tiêu dùng  Khi thu nhập quốc dân tăng lên, tiêu dùng cũng tăng lên. Mối quan hệ giữa tiêu dùng và thu nhập gọi là hàm tiêu dùng:  C = f (Y) 8/23/2009 6 Hàm tiêu dùng  Đường 450 minh hoạ những điểm cĩ chi tiêu bằng thu nhập.  Hàm tiêu dùng cĩ thể được trình bày dưới dạng: C = a + bY Với a và b là những hằng số; a là tung độ gĩc trên trục tung và b là hệ số gĩc của hàm tiêu dùng (MPC).  Phương trình hàm tiêu dùng: C = 120 + 0,6Y C = C0 + MPC. YD Hàm tiêu dùng C = 120 + 06 Y Hàm tiêu dùng cho thấy mức tiêu dùng mong muốn tại mỗi mức thu nhập Khi thu nhập là zero, tiêu dùng mong muốn là 120 (“tiêu dùng Income 0 tự định”). { 120 Khuynh hướng tiêu dùng biên (hệ số gĩc của hàm tiêu dùng) là 0,6 – nghĩa là, cứ mỗi £1 tăng thêm từ thu nhập thì chi tiêu tăng thêm 60 xu. 8/23/2009 7 Hàm tiết kiệm Hàm tiết kiệm cho thấy mức tiết kiệm mong muốn tại mỗi mức thu nhập S = -120 + 0,4Y Income 0 Vì tịan bộ thu nhập dùng cho chi tiêu hoặc tiết kiệm, hàm tiết kiệm cĩ thể được tìm ra từ hàm tiêu dùng hoặc ngược lại. Hàm tiết kiệm  S = - C0 + MPS. YD  S= - C0 + (1 – MPC) YD  S = -120 + 0,4Y Các thay đổi trong hàm tiêu dùng  Một số yếu tố làm cho tiêu dùng tự định thay đổi. Chẳng hạn hai yếu tố sau: – Của cải của người tiêu dùng tăng lên Người tiêu dùng tự tin hơn– .  Một số yếu tố làm thay đổi MPC. Chẳng hạn hai yếu tố sau: – Người tiêu dùng nghĩ rằng thu nhập tăng lâu dài. – Sự thay đổi thuế suất. 8/23/2009 8 C ầu C ầu Sản lượng, y Ca1 Ca0 (a) Tiêu dùng tự định tăng từ Ca0 lên Ca1 làm hàm tiêu dùng dịch chuyển lên phía trên C ầu C ầu Slope b’ Slope Sản lượng, y b (b) MPC tăng từ b lên b’ làm tăng hệ số gĩc của hàm tiêu dùng Khuynh hướng tiêu dùng và tiết kiệm  Khuynh hướng tiêu dùng bình quân (average propensity to consume: APC) tỷ lệ tổng thu nhập dành cho tiêu dùng. APC = C/Y  Khuynh hướng tiết kiệm bình quân (average propensity to save: APS): tỷ lệ tổng thu nhập dành cho tiết kiệm. APS = S/Y APC + APS = 1 8/23/2009 9 Khuynh hướng tiêu dùng và tiết kiệm  Khuynh hướng tiêu dùng biên (marginal propensity to consume: MPC) liên quan đến những thay đổi trong tiêu dùng khi thu nhập thay đổi. MPC = C / Y  MPC là hệ số gĩc của hàm tiêu dùng: C = C0 + MPC. Y Khuynh hướng tiêu dùng và tiết kiệm  Khuynh hướng tiết kiệm biên (MPS) liên quan đến những thay đổi trong tiết kiệm khi thu nhập thay đổi. MPS = S / Y  MPS là hệ số gĩc của hàm tiết kiệm. MPC + MPS = 1 Tổng cầu C AD = C + I + G + X - M I Sản lượng Đến đây ta vẫn cịn giả định I tự định 8/23/2009 10 Tác động của việc giảm tổng cầu 45o line AD0 Đầu tiên, tổng cầu là AD0 , nền kinh tế cân bằng tại Y0. Tổng cầu giảm AD1 Sản lượng, thu nhậpY0 xuống AD1 , Điểm cân bằng mới là Y1. Y1 Chú ý rằng mức thay đổi trong sản lượng cân bằng lớn hơn mức thay đổi trong AD. Thu nhập quốc dân (Y) (tỷ đô- la) Tiêu dùng theo kế hoạch (C) (tỷ đô-la) Tiết kiệm kế hoạch (S) (tỷ đô-la) Đầu tư kế hoạch (I) (tỷ đô-la) Chi tiêu kế hoạch (E = C + I) (tỷ đô-la) Khuynh hướng của thu nhập quốc dân Bảng 2 Cân bằng thu nhập quốc dân 0 100 200 300 400 500 600 700 800 120 180 240 300 360 420 480 540 600 -120 -80 -40 0 40 80 120 160 200 40 40 40 40 40 40 40 40 40 160 220 280 340 400 460 520 580 640 Tăng Tăng Tăng Tăng Không đổi Giảm Giảm Giảm Giảm Cân bằng Thu nhập quốc dân Cân bằng: tình huống khơng cĩ những khuynh hứơng thay đổi: cân bằng thu nhập quốc dân (TNQD) xảy ra khi TNQD khơng tăng khơng giảm. Cân bằng TNQD diễn đạt bằng hai cách: – phương pháp thu nhập-chi tiêu – phương pháp bơm vào-rút ra. 8/23/2009 11 thu nhập = chi tiêu 45o line Những điểm nằm trênđường 450 cĩ chi tiêu bằng thu nhập hay sản lượng.ADE Sản lượng, thu nhập Sản lượng cân bằng tại E Bơm vào = Rút ra Khi các khỏan bơm vào bằng các khoản rút ra, ta cĩ cân bằng I S E Sản lượng, thu nhập Hai phương pháp cho cùng kết quả Cân bằng trong nền kinh tế cĩ hai khu vực  Giả định: nền kinh tế đĩng và khơng cĩ chính phủ, chỉ cĩ hai khu vực là hộ gia đình và doanh nghiệp – một khoản bơm vào là đầu tư – một khoản rút ra là tiết kiệm. 8/23/2009 12 Phương pháp thu nhập - chi tiêu  Đường 450 thể hiện những điểm cĩ chi tiêu bằng thu nhập: E = Y  Vì tổng chi tiêu bằng tiêu dùng cộng đầu tư. E = C + I  Tại điểm cân bằng: Y = C + I ( *) Phương pháp bơm vào - rút ra  Trong nền kinh tế đơn giản hai khu vực: – tiết kiệm là khoản rút ra ầ– đ u tư là khoản bơm vào.  Vì thu nhập của hộ gia đình chỉ để tiêu dùng hay tiết kiệm: Y = C + S 8/23/2009 13 Phương pháp bơm vào - rút ra  Trong phần trước ta biết rằng khi cân bằng: Y = C + I ( * ) Như vậy: C + I = C + S  Nghĩa là: S = I là cân bằng trong phương pháp bơm vào - rút ra Cân bằng trong nền kinh tế khi cĩ thêm khu vực chính phủ  Chi tiêu chính phủ được xem là tự định. Thuế là một hàm của thu nhập quốc dân. T = f (Y)  Khi cĩ chính phủ: E = C + I + G  Như vậy cân bằng khi: Y = C + I + G thể hiện cân bằng trong nền kinh tế đĩng, theo phương pháp thu nhập - chi tiêu Cân bằng trong nền kinh tế khi cĩ thêm khu vực chính phủ  Với phương pháp bơm vào - rút ra – các khoản bơm vào là I + G các khoản rút ra là S + T–  như vậy cân bằng là: S + T = I + G 8/23/2009 14 Cân bằng trong nền kinh tế bốn khu vực  nền kinh tế là nền kinh tế mở – Xuất khẩu được xem là khoản bơm vào Nhập khẩu là khoản rút ra– .  Xuất khẩu: được giả định là tự định.  Nhập khẩu: Thu nhập quốc dân tăng lên thì cầu nhập khẩu tăng lên: M = f (Y) Cân bằng trong nền kinh tế bốn khu vực  Sử dụng phương pháp thu nhập - chi tiêu: Y = C + I + G + X – M  C + I + G + X – M thể hiện tổng chi tiêu cho hàng hố và dịch vụ trong nền kinh tế trừ đi chi tiêu cho hàng nhập khẩu. Tổng chi tiêu cĩ thể xem như tổng cầu. Cân bằng trong nền kinh tế bốn khu vực  Sử dụng phương pháp bơm vào - rút ra, cân bằng sẽ ở tại: S + T + M = I + G + X  Các khoản rút ra (Leakages: L) hay (Withdrawals: W) = các khoản bơm vào (Injections: J) 8/23/2009 15 Xuất khẩu và nhập khẩu Vì người tiêu dùng nhập khẩu nhiều hàng hố hơn khi thu nhập tăng: M = M0 + MPM. Y MPM ( i l it t marg na propens y o import) là một số thập phân, gọi là khuynh hướng nhập khẩu biên. Xuất khẩu và nhập khẩu C = C0 + MPC. Y MPC là khuynh hướng tiêu dùng biên nĩi chung (MPC MPM) là kh h h ớ tiê – uyn ư ng u dùng biên cho hàng nội địa. 8/23/2009 16 D em an d D em an d 450 Demand Output, y 0 y* Ca + I + X D em an d D em an d 450 C I X Increase in the Marginal Propensity to Import Output, y0 y1 y0 a + + (B) An increase in marginal propensity to import will decrease the level of GDP 8/23/2009 17 Nghịch lý của tiết kiệm Khi cĩ khủng hoảng và thất nghiệp trong nền kinh tế, người ta thường trở nên tiết kiệm hơn. Tuy nhiên, trong kinh tế vĩ mơ khi mọi người trong nền kinh tế , đều tăng tiết kiệm cuối cùng sẽ dẫn đến tiết kiệm giảm đi. Khoảng giảm phát Khi tổng chi tiêu thấp hơn tổng sản lượng (và các khỏan bơm vào thấp hơn các khỏan rút ra) tại mức sản lượng tịan dụng nhân cơng . 8/23/2009 18 E = Y B E= C+I+G+X-M A Khoảng giảm phát E Y F Output, y0 Y1 Khoảng lạm phát Khi tổng chi tiêu vượt quá tổng sản lượng (và các khỏan bơm vào vượt các khoản rút ra) tại mức sản lượng tịan dụng nhân cơng. E = Y E= C+I+G+X-M C E Output, y0 Y1Y F D Khoảng lạm phát 8/23/2009 19 Các yếu tố quyết định việc đầu tư  Lãi suất: Lãi suất càng thấp, đầu tư càng cao.  Lạm phát dự báo: tỉ lệ lạm phát dự báo ➪ d h th ➪ l i h ậcao oan u cao ợ n u n cao ➪ đầu tư cao  Lợi nhuận dự báo : lợi nhuận dự báo càng cao thì lượng đầu tư càng lớn  Hàng tư bản hiện hữu Cầu đầu tư  Thể hiện mối quan hệ giữa đầu tư kế hoạch và lãi suất thực tế, các yếu tố khác giữ nguyên. 8/23/2009 20 (b) The effect of change in profit expectations ID2 ID1 Lý thuyết Gia tốc và Mơ hình Số nhân Gia tốc  Lý thuyết Gia tốc: đầu tư hiện tại cĩ quan hệ đồng biến với dự báo tăng trưởng GDP thực trong tương lai.  Mơ hình số nhân gia tốc: GDP giảm làm giảm đầu tư, điều này lại đưa đến GDP giảm nhiều hơn do tác động của số nhân Cơng thức tính cân bằng thu nhập và số nhân  Các bước tìm cơng thức tính sản lượng cân bằng:  sản lượng cân bằng xảy ra khi  sản lượng = Cầu, và Cầu = C + I, do đĩ:  sản lượng = C + I  Gọi Y0 là sản lượng cân bằng:  Y0 = (C0 + MPC.Y0) + I 8/23/2009 21 Cơng thức tính cân bằng thu nhập và số nhân  Chuyển Y0 sang vế trái:  Y0 – MPC.Y0 = C0 + I  Y0 ( 1 – MPC ) = C0 + I   Y0 =  1 1 - MPC (C0 + I) Tìm số nhân đầu tư  Khi đầu tư là I0: Y0 =  Khi đầu tư là I1: Y1 = 1 1 - MPC (C0 + I0) 1 1 - MPC (C0 + I1)  ∆Y = Y1 - Y0   ∆Y = 1 1 - MPC (I1 – I0) Tìm số nhân đầu tư  ∆Y = 1 1 - MPC (∆I)  Số nhân = 1 1 - MPC ∆Y ∆I = 8/23/2009 22 Tìm số nhân chi tiêu chính phủ và thuế  C = C0 + MPC..YD  C = C0 + MPC.(Y – T )  Sản lượng cân bằng khi:  Sản lượng = Cầu = C + I + G  Y = C0 + MPC. (Y – T ) + I + G  Y – MPC. Y = C0 – MPC. T + I + G  Y ( 1 – MPC ) = C0 – MPC. T + I + G Tìm số nhân chi tiêu chính phủ và thuế  Y = 1 1 - MPC [ C0 – MPC. T+ I + G ]  Tìm số nhân chi tiêu chính phủ và thuế  Sử dụng cơng thức này và cách tính tĩan như phần trước, ta tìm ra số nhân chi tiêu chính phủ, số nhân về th ế hu n ư sau:  Số nhân chi tiêu chính phủ:  1 / (1 – MPC )  Số nhân về thuế:  - MPC / (1 – MPC ) 8/23/2009 23 Số nhân ngân sách cân bằng  Số nhân ngân sách cân bằng = số nhân chi tiêu chính phủ + Số nhân về thuế  = 1 / ( 1 – MPC ) + [- MPC / (1 – MPC)]  = (1 – MPC) / (1 – MPC)  = 1 Tìm sản lượng cân bằng trong nền kinh tế 4 khu vực với T  Sản lượng = Cầu = ( C + I + G + X – M )  Trong đĩ: – C = C0 + MPC ( Y – T) – I = I0 + MPIy. Y + MPIr. r – G = G0 – X = X0 – M = M0 + MPM . Y – T = T0 + MPT. Y Tìm sản lượng cân bằng trong nền kinh tế 4 khu vực với T  Y = C0 + MPC(Y –T) + I + MPI. Y + G + X- MPM. Y  Y- (MPC+ MPI- MPM )Y= C0-MPC.T + I + MPI. Y+ G + X  Y[1- (MPC- MPI +MPM )] = C0–MPC.T + I + G + X  Y0 = 1 1 – (MPC – MPI + MPM) [C0 – MPC.T+ I + G+ X] 8/23/2009 24 Tìm sản lượng cân bằng trong nền kinh tế 4 khu vực với T  Y = C0 + MPC(Y –T) + I + MPI.Y + G + X- MPM. Y  Y- (MPC+ MPI - MPM )Y= C0-MPC.T + I + G + X  Y[1- (MPC+ MPI - MPM )] = C0–MPC.T + I + G + X Y0 = 1 1 – (MPC-MPM) (C0 –MPC.T+I+G+X) Tìm sản lượng cân bằng trong nền kinh tế 4 khu vực với t  AD = C + I + G + X – M  = C0 + MPC. YD + I0 + MPI .Y+ G0 + X0 – MPM. Y  = C0 + MPC(1 – t)Y + I0 + MPI.Y+ G0 + X0 – MPM. Y  Y0 = C0 + MPC(1 – t)Y0 + I0+MPI Y+ G0 + X0– MPM Y0 . .  Y0 [1 - MPC (1 – t ) -MPI + MPM] = C0 + I0 + G0 + X0 • Y0 = 1 1 – MPC(1-t) -MPI + MPM (C0 + I0 + G0 + X0)