Quản trị tiền mặt và hàng tồn kho

Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright, 2004-2005 Phân tích tài chính - Bài giảng tuần 12 Nguyễn Minh Kiều 1 Baøi giaûng tuaàn 12 QUAÛN TRÒ TIEÀN MAËT VAØ TOÀN KHO Baøi 11: Quaûn trò tieàn maët vaø toàn kho „ Muïc tieâu cuûa baøi naøy „ Noäi dung trình baøy: „ Quaûn trò tieàn maët „ Lyù do coâng ty giöõ tieàn maët „ Quyeát ñònh toàn quyõ tieàn maët toái öu „ Quaûn trò thu chi tieàn maët „ Ñaàu tö tieàn maët taïm thôøi nhaøn roãi „ Quaûn trò toàn kho „ Moâ hình quyeát ñònh toàn kho „ Xaùc ñieåm ñaët haøng Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright, 2004-2005 Phân tích tài chính - Bài giảng tuần 12 Nguyễn Minh Kiều 2 Lyù do coâng ty giöõ tieàn maët „ Tieàn maët (cash) „ Tieàn maët taïi quyõ coâng ty „ Tieàn göûi NH „ Muïc ñích giöõ tieàn maët „ Giöõ tieàn maët cho muïc ñích giao dòch „ Giöõ tieàn maët cho muïc ñích ñaàu cô „ Giöõ tieàn maët cho muïc ñích döï phoøng Quyeát ñònh toàn quyõ tieàn maët muïc tieâu „ Toàn quyõ tieàn maët muïc tieâu (toàn quyõ tieàn maët toái öu) – toàn quyõ tieàn maët ôû ñoù toång chi phí (= chi phí cô hoäi + chi phí giao dòch) ôû möùc toái thieåu „ Toång chi phí löu giöõ tieàn maët bao goàm: „ Chi phí cô hoäi „ Chi phí giao dòch „ Moâ taû baèng hình hoïc Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright, 2004-2005 Phân tích tài chính - Bài giảng tuần 12 Nguyễn Minh Kiều 3 Toång chi phí giöõ tieàn maët Chi phí giöõ tieàn maët Soá löôïng tieàn maët Chi phí giao dòch Chi phí cô hoäiToång chi phí C*0 Quyeát ñònh toàn quyõ tieàn maët „ Thaûo luaän tình hình thöïc tieãn – Coâng ty cuûa baïn quyeát ñònh toàn quyõ tieàn maët baèng caùch naøo? ‰ Theo kinh nghieäm ‰ Coù öùng duïng lyù thuyeát quaûn trò tieàn maët ‰ Khoâng quyeát ñònh gì caû ‰ YÙ kieán khaùc „ Baïn coù bieát veà Moâ hình Baumol? ‰ Coù bieát ‰ Khoâng heà bieát ‰ Bieát nhöng khoâng duøng „ Baïn coù bieát veà Moâ hình Miller-Orr? ‰ Coù bieát ‰ Khoâng heà bieát ‰ Bieát nhöng khoâng duøng Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright, 2004-2005 Phân tích tài chính - Bài giảng tuần 12 Nguyễn Minh Kiều 4 Moâ hình Baumol „ Nhöõng giaû ñònh cuûa moâ hình „ Coâng ty aùp duïng tyû leä buø ñaép tieàn maët khoâng ñoåi „ Khoâng coù soá thaëng dö tieàn maët trong kyø hoaïch ñònh „ Khoâng coù döï tröõ tieàn maët cho muïc ñích an toaøn „ Doøng tieàn teä rôøi raïc chöù khoâng phaûi lieân tuïc „ Caùc bieán soá lieân quan „ F = chi phí coá ñònh phaùt sinh khi giao dòch chöùng khoaùn ngaén haïn (ñoàng) „ T = toång soá tieàn maët caàn buø ñaép cho giao dòch trong naêm „ K = chi phí cô hoäi do giöõ tieàn maët (%/naêm) „ C = toàn quyõ tieàn maët ñaàu kyø (ñoàng) Quyeát ñònh toàn quyõ tieàn maët theo moâ hình Baumol (tt) „ Toàn quyõï tieàn maët bình quaân = (toàn quyõ tieàn maët ñaàu kyø + toàn quyõ tieàn maët cuoái kyø)/2 = (C + 0)/2 = C/2 => chi phí cô hoäi = (C/2)K „ Soá laàn coâng ty baùn chöùng khoaùn ñeå buø ñaép tieàn maët ñaõ chi tieâu = T/C => chi phí giao dòch baèng (T/C)F „ Toång chi phí = chi phí cô hoäi + chi phí giao dòch TC = (C/2)K + (T/C)F Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright, 2004-2005 Phân tích tài chính - Bài giảng tuần 12 Nguyễn Minh Kiều 5 Quyeát ñònh toàn quyõ tieàn maët toái öu „ Toàn quyõ tieàn maët toái öu khi TC toái thieåu, töùc laø TC = (C/2)K + (T/C)F 0 2 2 =−= C TFK dC dTC *2 C K TFC == 0= dC dTC ÖÙng duïng moâ hình Baumol „ Loaïi hình coâng ty naøo thích hôïp? „ Coâng ty chi tieàn maët nhieàu hôn laø thu tieàn maët „ Ví duï coâng ty thu mua vaø cheá bieán haøng xuaát khaåu: xuaát khaåu thuûy saûn, xuaát khaåu noâng saûn, may xuaát khaåu coù söû duïng gia coâng, nghieân cöùu tieáp thò,… „ Coâng ty phaûi chuaån bò gì? „ Öôùc löôïng toång soá tieàn tieàn maët caàn buø ñaép moãi naêm „ Öôùc löôïng chi phí giao dòch khi baùn chöùng khoaùn ngaén haïn „ Öôùc löôïng laõi suaát ngaén haïn ñeå xaùc ñònh chi phí cô hoäi „ Ñieàu kieän thò tröôøng – Phaûi coù thò tröôøng tieàn teä saün saøng cung caáp chöùng khoaùn ngaén haïn vaø giaûi quyeát thanh khoaûn khi caàn thieát Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright, 2004-2005 Phân tích tài chính - Bài giảng tuần 12 Nguyễn Minh Kiều 6 Ví duï minh hoaï „ Coâng ty cheá bieán thuûy saûn xuaát khaåu MM&Co. leân keá hoaïch chi tieàn maët theo tuaàn. Baét ñaàu tuaàn leã 0 coâng ty coù toàn quyõ tieàn maët laø 600 trieäu ñoàng vaø soá chi döï kieán buø ñaép haøng tuaàn laø 300 trieäu ñoàng. Heát tieàn chi tieâu coâng ty seõ buø ñaép baèng caùch baùn tín phieáu kho baïc vaø chòu chi phí coá ñònh khoaûn 1 trieäu ñoàng moãi laàn giao dòch. Neáu thöøa tieàn chi tieâu coâng ty coù theå göûi NH vôùi laõi suaát 0,65%/ thaùng. Coâng ty coù theå söû duïng moâ hình Baumol ñeå xaùc ñònh toàn quyõ tieàn maët toái öu nhö theá naøo? Ví duï minh hoaï (tt) „ Aùp duïng coâng thöùc xaùc ñònh toàn quyõ tieàn maët toái öu „ Vôùi F = 1 trieäu ñoàng K = 0,65% x 12 = 7,8%/naêm = 0,078 T = 300 x 52 = 15.600 trieäu ñoàng *2 C K TFC == ñoàng trieäu 632 078,0 1)15600(22* === K TFC Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright, 2004-2005 Phân tích tài chính - Bài giảng tuần 12 Nguyễn Minh Kiều 7 Moâ hình Miller-Orr „ Nhöõng giaû ñònh cuûa moâ hình „ Thu chi tieàn maët bieán ñoäng ngaãu nhieân „ Luoàng tieàn maët roøng bieán ñoäng theo phaân phoái chuaån „ Caùc bieán soá lieân quan „ F = chi phí coá ñònh phaùt sinh khi giao dòch chöùng khoaùn ngaén haïn (ñoàng) „ K = chi phí cô hoäi do giöõ tieàn maët (%/naêm) „ C = toàn quyõ tieàn maët ôû thôøi ñieåm naøo ñoù „ L = toàn quyõ tieàn maët toái thieåu (giôùi haïn döôùi) „ H = toàn quyõ tieàn maët toái ña (giôùi haïn treân) „ Z = toàn quyõ tieàn maët muïc tieâu „ H*, Z* = soá sö tieàn maët toái öu Moâ taû baèng hình veõ Tieàn maët Cao (H) Thaáp (L) Muïc tieâu (Z) X Y Thôøi gian Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright, 2004-2005 Phân tích tài chính - Bài giảng tuần 12 Nguyễn Minh Kiều 8 Thieát laäp toàn quyõ tieàn maët „ Toàn quyõ tieàn maët toái ña (H) – thieát laäp döïa treân cô sôû sao cho chi phí cô hoäi giöõ tieàn thaáp nhaát „ Toàn quyõ tieàn maët toái thieåu (L) – thieát laäp treân cô sôû giaûm thieåu ruûi ro thieáu tieàn maët chi tieâu „ Toàn quyõ tieàn maët muïc tieâu (Z) – toàn quyõ tieàn maët toái öu „ Khi C = H => mua (H – Z) ñoàng chöùng khoaùn ngaén haïn ñeå giaûm toàn quyõ tieàn maët veà Z „ Khi C = L => baùn (Z – L) ñoàng chöùng khoaùn ngaén haïn ñeå taêng toàn quyõ tieàn maët leân Z Xaùc ñònh toàn quyõ tieàn maët theo moâ hình Miller-Orr „ Toàn quyõ tieàn maët muïc tieâu (Z) „ Toàn quyõ tieàn maët toái ña (H) „ Toàn quyõ tieàn maët trung bình Caverage L K FZ += 3 2 4 3* σ LZH 2*3* −= 3 *4 average LZC −= σ2: phöông sai cuûa doøng tieàn maët roøng haøng ngaøy Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright, 2004-2005 Phân tích tài chính - Bài giảng tuần 12 Nguyễn Minh Kiều 9 Ví duï minh hoïa „ Chi phí giao dòch chöùng khoaùn ngaén haïn F=1000$, laõi suaát danh nghóa 10%/naêm, ñoä leäch chuaån cuûa doøng tieàn teä laø 2.000$ „ Chi phí cô hoäi hieäu duïng haøng ngaøy (1+K)365 – 1 = 0,1 000261,110,11 365 ==+ K $225680 )000261,0(4 2000)1000(3 4 3* 3 2 3 2 =+=+= L K FZ σ $704.67)22568(32*3* ==−= LZH $091.30 3 0)568.22(4 average = − =C 000261,0=⇒ K Nhöõng keát luaän ruùt ra töø moâ hình Miller-Orr „ Soà dö tieàn maët toái öu tyû leä thuaän vôùi F vaø tyû leä nghòch vôùi K. Ñieàu naøy phuø hôïp vôùi moâ hình Baumol. „ Toàn quyõ tieàn maët toái öu vaø toàn quyõ tieàn maët trung bình tyû leä thuaän vôùi phöông sai doøng ngaân löu => coâng ty naøo coù doøng ngaân löu baát oån neân duy trì toàn quyõ tieàn maët trung bình lôùn „ Beân caïnh vieäc quaûn lyù tieàn maët, caùc moâ hình kieåm soaùt tieàn maët raát caàn thieát cho vieäc ra quyeát ñònh. Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright, 2004-2005 Phân tích tài chính - Bài giảng tuần 12 Nguyễn Minh Kiều 10 ÖÙng duïng moâ hình Miller-Orr „ Thieát laäp giôùi haïn döôùi cuûa toàn quyõ tieàn maët „ Öôùc löôïng ñoä leäch chuaån doøng tieàn maët thu chi haøng ngaøy „ Quyeát ñònh laõi suaát danh nghóa ñeå tính chi phí giao dòch haøng ngaøy „ Öôùc löôïng chi phí giao dòch lieân quan ñeán mua baùn chöùng khoaùn ngaén haïn Baùn chöùng khoaùn hay vay ngaân haøng? „ Laõi suaát vay ngaân haøng thöôøng cao hôn chi phí giao dòch „ Söï bieán ñoäng tieàn maët caøng lôùn trong khi cô hoäi ñaàu tö chöùng khoaùn ngaén haïn khoâng nhieàu khieán nhu caàu vay caøng taêng „ Ñoái vôùi coâng ty lôùn, chi phí cô hoäi giöõ tieàn maët lôùn hôn so vôùi chi phí giao dòch chöùng khoaùn ngaén haïn Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright, 2004-2005 Phân tích tài chính - Bài giảng tuần 12 Nguyễn Minh Kiều 11 Quaûn trò thu chi tieàn maët „ Tieàn ñang chuyeån (float) „ Tieàn ñang chuyeån do chi (disbursement float) „ Tieàn ñang chuyeån do thu (collection float) „ Ñang chuyeån roøng (net float) „ Muïc tieâu cuûa quaûn trò tieàn maët: „ Thu tieàn: caét giaûm khoaûng thôøi gian giöõa 2 thôøi ñieåm khaùch haøng phaùt haønh cheque vaø tôø cheque ñöôïc ghi coù vaøo taøi khoaûn „ Chi tieàn: gia taêng khoaûng thôøi gian giöõa 2 thôøi ñieåm tôø cheque ñöôïc phaùt haønh vaø tôø cheque ñöôïc ghi nôï vaøo taøi khoaûn Moâ taû quaù trình thu tieàn maët Thôøi ñieåm khaùch haøng phaùt haønh cheque Thôøi ñieåm coâng ty nhaän cheque Thôøi ñieåm coâng ty noäp cheque Thôøi ñieåm coâng ty nhaän ñöôïc tieàn Thôøi gian Treã do chuyeån cheque Treã do xöû lyù cheque Treã do thanh toaùn cheque Tieàn ñang chuyeån do chuyeån cheque Tieàn ñang chuyeån do xöû lyù cheque Tieàn ñang chuyeån do thanh toaùn cheque Tieàn ñang chuyeån do thu Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright, 2004-2005 Phân tích tài chính - Bài giảng tuần 12 Nguyễn Minh Kiều 12 Chi phí do tieàn ñang chuyeån ñöôïc quyeát ñònh baèng caùch: „ Öôùc löôïng doanh soá thu trung bình haøng ngaøy „ Soá ngaøy chaäm treã trung bình cuûa khoaûn thu „ Laáy hieän giaù soá thu trung bình haøng ngaøy Ví duï minh hoïa Ví duï coâng ty ABC nhaän 2 khoaûn thanh toaùn moãi thaùng nhö sau: Soá tieàn Soá ngaøy chaäm treã Tieàn ñang chuyeån Khoaûn thöù 1 500.000.000 3 1.500.000.000 Khoaûn thöù 2 300.000.000 5 1.500.000.000 Toång coäng 800.000.000 3.000.000.000 Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright, 2004-2005 Phân tích tài chính - Bài giảng tuần 12 Nguyễn Minh Kiều 13 Tính chi phí do tieàn ñang chuyeån „ Soá thu bình quaân haøng ngaøy = 800.000.000 / 30 = 26.666.667 ñoàng „ Tieàn ñang chuyeån bình quaân haøng ngaøy = 3.000.000.000 / 30 = 100.000.000 ñoàng „ Soá ngaøy chaäm treã bình quaân = (5/8)*3 + (3/8)*5 = 3,75 ngaøy „ Giaû söû laõi suaát vay ngaân haøng laø 10%/naêm, laõi qui ra cho kyø haïn 3,75 ngaøy seõ laø: 0,1(3,75/365) = 0,00103 „ Hieän giaù cuûa soá thu bình quaân haøng ngaøy = (26.666.667) / (1 + 0,00103) = 26.639.229 ñoàng „ Toån thaát roøng do chaäm treå thanh toaùn haøng ngaøy = 26.639.229 - 26.666.667 = - 27.438 ñoàng „ Toån thaát roøng do chaäm treå thanh toaùn haøng naêm = - 27.438 x 365 = - 10.014.870 ñoàng. Ñaàu tö tieàn nhaøn roãi taïm thôøi „ Taïi sao phaûi ñaàu tö? „ Ñaàu tö nhö theá naøo? „ Göûi ngaân haøng „ Mua caùc coâng cuï treân thò tröôøng tieàn teä Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright, 2004-2005 Phân tích tài chính - Bài giảng tuần 12 Nguyễn Minh Kiều 14 Quaûn trò toàn kho „ Muïc tieâu cuûa quaûn trò toàn kho „ Noäi dung trình baøy: „ Taùc ñoäng hai maët cuûa toàn kho „ Phaân loaïi toàn kho „ Moâ hình quyeát ñònh möùc toàn kho „ Xaùc ñònh ñieåm ñaët haøng Taùc ñoäng hai maët cuûa toàn kho „ Taùc ñoäng tích cöïc cuûa toàn kho „ Giuùp coâng ty chuû ñoäng trong döï tröõ vaø saûn xuaát „ Giuùp cho quaù trình saûn xuaát ñöôïc ñieàu hoaø vaø lieân tuïc „ Giuùp chuû ñoäng trong hoaïch ñònh saûn xuaát, tieáp thò vaø tieâu thuï saûn phaåm „ Taùc ñoäng tieâu cöïc „ Laøm phaùt sinh chi phí lieân quan ñeán toàn kho nhö: „ Chi phí kho baõi „ Chi phí baûo quaûn „ Chi phí cô hoäi do voán keït ñaàu tö vaøo toàn kho Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright, 2004-2005 Phân tích tài chính - Bài giảng tuần 12 Nguyễn Minh Kiều 15 Phaân loaïi toàn kho „ Phaân loaïi theo giai ñoaïn cuûa quaù trình saûn xuaát „ Toàn kho nguyeân vaät lieäu „ Toàn kho saûn phaåm dôû dang „ Toàn kho thaønh phaåm „ Phaân loaïi theo giaù trò – Toàn kho ABC „ Loaïi A – loaïi toàn kho coù giaù trò cao „ Loaïi B „ Loaïi C – loaïi toàn kho coù giaù trò thaáp Phaân loaïi toàn kho ABC 100 70 90 15 45 100 Pha àn tra êm gia ù trò to àn kho Phaàn tra êm loaïi to àn kho A B C Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright, 2004-2005 Phân tích tài chính - Bài giảng tuần 12 Nguyễn Minh Kiều 16 Löôïng ñaët haøng kinh teá „ Löôïng ñaët haøng kinh teá (Economic Order Quantity – EOQ) – löôïng ñaët haøng toái öu, löôïng ñaët haøng sao cho toång chi phí thaáp nhaát „ Toång chi phí lieân quan ñeán toàn kho bao goàm: „ Chi phí ñaët haøng (O): bao goàm toaøn boä chi phí lieân quan ñeán ñaët haøng vaø kieåm nhaän haøng hoùa. Chi phí naøy coá ñònh khoâng phuï thuoäc qui moâ ñaët haøng. „ Chi phí duy trì toàn kho ñôn vò (C) : bao goàm chi phí löu kho, baûo hieåm, baûo quaûn vaø chi phí cô hoäi do ñaàu tö voán vaøo toàn kho Moâ hình ñaët haøng kinh teá „ Moâ hình ñaët haøng kinh teá – Moâ hình xaùc ñònh löôïng ñaët haøng toái öu (Q*). „ Caùc bieán lieân quan trong moâ hình: „ Chi phí moãi ñôn ñaët haøng (O) – Chi phí naøy coá ñònh khoâng phuï thuoäc qui moâ ñaët haøng „ Chi phí duy trì toàn kho ñôn vò (C) „ Toång chi phí toàn kho (T) „ Soá löôïng haøng caàn duøng (S) „ Soá löôïng haøng ñaët (Q) Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright, 2004-2005 Phân tích tài chính - Bài giảng tuần 12 Nguyễn Minh Kiều 17 Moâ taû tình hình toàn kho theo thôøi gian Soá löôïng toàn kho (ñôn vò) Thôøi gian Q/2 Q Toång chi phí toàn kho Chi phí Soá löôïng ñaët haøng Chi phí ñaët haøng Chi phí duy trì toàn kho Toång chi phí toàn kho Q* Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright, 2004-2005 Phân tích tài chính - Bài giảng tuần 12 Nguyễn Minh Kiều 18 Xaây döïng moâ hình ñaët haøng kinh teá „ Möùc toàn kho bình quaân = (Toàn kho ñaàu kyø + toàn kho cuoái kyø)/2 = (Q + 0)/2 = Q/2 „ Chi phí duy trì toàn kho = (Chi phí duy trì toàn kho ñôn vò) x (Toàn kho bình quaân) = C(Q/2) „ Soá laàn ñaët haøng = (Soá löôïng haøng caàn duøng) / (Soá löôïng haøng ñaët) = S/Q „ Chi phí ñaët haøng = (Chi phí moãi laàn ñaët haøng) x (Soá laàn ñaët haøng) = O(S/Q) „ Toång chi phí = (Chi phí duy trì toàn kho) + (Chi phí ñaët haøng) = C(Q/2) + O(S/Q) Xaây döïng moâ hình ñaët haøng kinh teá (tt) „ Toång chi phí = C(Q/2) + O(S/Q) „ Nhaän xeùt: „ Q lôùn => chi phí ñaët haøng nhoû nhöng chi phí duy trì toàn kho lôùn „ Q nhoû => chi phí ñaët haøng lôùn nhöng chi phí duy trì toàn kho nhoû „ Q toái öu khi toång chi phí ñaït toái thieåu Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright, 2004-2005 Phân tích tài chính - Bài giảng tuần 12 Nguyễn Minh Kiều 19 Xaây döïng moâ hình ñaët haøng kinh teá (tt) „ Toång chi phí = C(Q/2) + O(S/Q) „ Toång chi phí toái thieåu khi 22 Q OSC dQ dT −= 0 2 2 =−= Q OSC dQ dT *2 Q C OSQ ==⇒ Ví duï minh hoïa „ Möùc toàn kho caàn duøng laø 2000 ñôn vò trong thôøi kyø hoaïch ñònh laø 100 ngaøy. Chi phí ñaët haøng laø 10 trieäu ñoàng cho moãi ñôn ñaët haøng vaø chi phí duy trì toàn kho laø 1 trieäu ñoàng cho moãi ñôn vò haøng toàn kho trong thôøi kyø 100 ngaøy. Soá löôïng ñaët haøng toái öu: vò ñôn 200 1 )2000)(10(22* ===⇒ C OSQ Chương trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright, 2004-2005 Phân tích tài chính - Bài giảng tuần 12 Nguyễn Minh Kiều 20 Xaùc ñònh ñieåm ñaët haøng „ Ñieåm ñaët haøng – ñieåm toàn kho ôû ñoù coâng ty phaûi ñaët haøng ñeå ñaûm baûo keá hoaïch söû duïng „ Ñieåm ñaët haøng = (Thôøi gian chôø haøng ñaët) x (Soá löôïng söû duïng trong ngaøy) = 5 ngaøy x 20 ñôn vò/ngaøy = 100 ñôn vò „ Ñieåm ñaët haøng „ Veà soá löôïng, ñaët haøng khi trong kho chæ coøn 100 ñôn vò „ Veà thôøi gian, ñaët haøng cöù sau 5 ngaøy keå töø ngaøy nhaän haøng Xaùc ñònh ñieåm ñaët haøng Soá löôïng toàn kho (ñôn vò) Thôøi gian Ñieåm ñaët haøng=100 200 0 5 10 20 Soá löôïng ñaët haøng toái öu Q*