Quản trị rủi ro tài chính

M C L CỤ Ụ A. GI I THI U CHUNG V CÁC CÔNG C TÀI CHÍNH PHÁI SINHỚ Ệ Ề Ụ .......................2 I. Khái ni mệ .....................................................................................................................2 II. Các lo i công c tài chính phái sinh:ạ ụ .........................................................................3 1.H p đ ng kỳ h nợ ồ ạ .....................................................................................................3 2. H p đ ng giao sauợ ồ ...................................................................................................4 3. H p đ ng quy n ch n (Option)ợ ồ ề ọ .............................................................................7 4.Giao d ch hoán đ i (Swap)ị ổ .......................................................................................9 B. TH C TR NG ÁP D NG CÔNG C TÀI CHÍNH PHÁI SINH TAI VI T NAMỰ Ạ Ụ Ụ Ệ ............................................................................................................................................12 I.T ng quan v th c tr ng th tr ng công c tài chính phái sinh t i Vi t Namổ ề ự ạ ị ườ ụ ạ ệ ......12 II Nguyên nhân h n ch m c đ phát tri n th tr ng công c tài chính phái sinhạ ế ứ ộ ể ị ườ ụ hi n nayệ .........................................................................................................................13 III.Th c tr ng áp d ng các công c tài chính phái sinh t i Vi t Namự ạ ụ ụ ạ ệ ........................15 a. H p đ ng kỳ h nợ ồ ạ ..................................................................................................15 b. H p đ ng giao sauợ ồ .................................................................................................16 c. H p đ ng quy n ch n( options)ợ ồ ề ọ ...........................................................................19 d. H p đ ng hoán đ i( Swap)ợ ồ ổ ...................................................................................19 C.K T LU N CHUNGẾ Ậ .....................................................................................................20 QU N TR R I RO TÀI CHÍNHẢ Ị Ủ NHÓM: 1 A. GI I THI U CHUNG V CÁC CÔNG C TÀI CHÍNHỚ Ệ Ề Ụ PHÁI SINH I. Khái ni mệ - Công c tài chính phái sinh là b ph n c a các công c tài chính v i b nụ ộ ậ ủ ụ ớ ả ch t c a nó là m t công c tài chính ho c m t h p đ ng v i đ y đ 3ấ ủ ộ ụ ặ ộ ợ ồ ớ ầ ủ đ c đi m sau:ặ ể (a) Giá tr c a nó s thay đ i ph n ánh s thay đ i c a bi n c sị ủ ẽ ổ ả ự ổ ủ ế ơ ở nh lãi su t, giá c a công c tài chính, giá hàng hóa, t giá h i đoái, ch sư ấ ủ ụ ỷ ố ỉ ố giá ho c lãi su t, ch s tín d ng ho c x p h ng tín d ng ho c các ch sặ ấ ỉ ố ụ ặ ế ạ ụ ặ ỉ ố khác v i đi u ki n trong tr ng h p các ch s khác này là bi n s phi tàiớ ề ệ ườ ợ ỉ ố ế ố chính thì bi n s đó không liên quan đ n m t bên nào c a h p đ ng;ế ố ế ộ ủ ợ ồ (b) Không yêu c u b t c m t kho n đ u t thu n ban đ u nàoầ ấ ứ ộ ả ầ ư ầ ầ ho c ch yêu c u m t kho n đ u t thu n ban đ u nh h n so v i cácặ ỉ ầ ộ ả ầ ư ầ ầ ỏ ơ ớ lo i h p đ ng khác có các ph n ng t ng t tr c s bi n đ i c a cácạ ợ ồ ả ứ ươ ự ướ ự ế ổ ủ y u t th tr ng; ế ố ị ườ (c) Đ c th c hi n vào m t ngày trong t ng lai.ượ ự ệ ộ ươ N i dung kinh t , c ch th c hi n giao d ch v công c tài chínhộ ế ơ ế ự ệ ị ề ụ phái sinh nói chung khá ph c t p. Công c tài chính phái sinh đ c mua ,ứ ạ ụ ượ bán, giao d ch trên th tr ng tài chính, bao g m c th tr ng chính th cị ị ườ ồ ả ị ườ ứ và th tr ng phi chính th c. T i th tr ng chính th c, n i th tr ngị ườ ứ ạ ị ườ ứ ơ ị ườ đ c t ch c và qu n lý m t cách có h th ng và các h p đ ng giao d chượ ổ ứ ả ộ ệ ố ợ ồ ị đ c tiêu chu n hóa, nh đó th tr ng c a các công c phái sinh có tínhượ ẩ ờ ị ườ ủ ụ thanh kho n cao.ả II. Các lo i công c tài chính phái sinh:ạ ụ 1.H p đ ng kỳ h nợ ồ ạ a. Khái ni mệ - H p d ng kỳ h n là m t tho thu n trong đó m t ng i mua và m tợ ồ ạ ộ ả ậ ộ ườ ộ ng i bán ch p thu n th c hi n m t giao d ch hàng hoá v i kh i l ngườ ấ ậ ự ệ ộ ị ớ ố ượ xác đ nh, t i m t th i đi m xác đ nh trong t ng lai v i m t m c giáị ạ ộ ờ ể ị ươ ớ ộ ứ đ c n đ nh vào ngày hôm nay.ượ ấ ị - Hàng hoá đây có th là b t kỳ th hàng hoá nào, t nông s n, các lo iở ể ấ ứ ừ ả ạ ti n t , cho t i các ch ng khoán.ề ệ ớ ứ - Theo h p đ ng này thì ch có hai bên tham gia vào vi c ký k t, giá c doợ ồ ỉ ệ ế ả hai bên t tho thu n v i nhau, d a theo nh ng c tính mang tính cácự ả ậ ớ ự ữ ướ nhân. b. S ra đ i c a h p đ ng kỳ h nự ờ ủ ợ ồ ạ - Trên th tr ng hi n nay vi c mua bán, cũng nh thanh toán b ng ngo iị ườ ệ ệ ư ằ ạ t gi a các ngân hàng, hay các công ty xu t nh p kh u, các nhà đ u tệ ữ ấ ậ ẩ ầ ư trên th tr ng tài chính qu c t ngày càng phát tri n. H luôn ch u sị ườ ố ế ể ọ ị ự bi n đ ng c a t giá. ế ộ ủ ỷ - Do đó h p đ ng kỳ h n ra đ i đ cung c p ph ng ti n phòng ng a r iợ ồ ạ ờ ể ấ ươ ệ ừ ủ ro h i đoái, t c là r i ro phát sinh do s bi n đ ng b t th ng c a t giá.ố ứ ủ ự ế ộ ấ ườ ủ ỷ V i t cách là công c phòng ng a r i ro, h p đ ng kỳ h n đ c s d ngớ ư ụ ừ ủ ợ ồ ạ ượ ử ụ đ c đ nh kho n thu nh p hay chi tr theo m t t giá c đ nh đã bi tể ố ị ả ậ ả ộ ỷ ố ị ế tr c, b t ch p s bi n đ ng t giá trên th tr ng. ướ ấ ấ ự ế ộ ỷ ị ườ c. ng d ng trong th c tỨ ụ ự ế - H p đ ng kỳ h n đ c ng d ng trên th tr ng mua bán ngo i t gi aợ ồ ạ ượ ứ ụ ị ườ ạ ệ ữ ngân hàng v i khách hàng nh m h n ch r i ro v t giá h i đoáiớ ằ ạ ế ủ ề ỉ ố - Giá hàng hoá đó trên th tr ng giao ngay vào th i đi m giao nh n hàngị ườ ờ ể ậ hoá có th thay đ i, tăng lên ho c gi m xu ng so v i m c giá đã cam k tể ổ ặ ả ố ớ ứ ế trong h p đ ng. Khi đó, m t trong hai bên mua và bán s b thi t h i do đăợ ồ ộ ẽ ị ệ ạ cam k t m t m c giá th p h n (bên bán) ho c cao h n (bên mua) theo giáế ộ ứ ấ ơ ặ ơ th tr ng.ị ườ - Có th nói b ng vi c tham gia vào m t h p đ ng kỳ h n, c hai bên đ uể ằ ệ ộ ợ ồ ạ ả ề gi i h n đ c r i ro ti m năng cũng nh h n ch l i nhu n ti m năngớ ạ ượ ủ ề ư ạ ế ợ ậ ề c a mình. Và ch có hai bên tham gia vào h p đ ng, cho nên m i bên đ uủ ỉ ợ ồ ỗ ề ph thu c duy nh t vào bên kia trong vi c th c hi n h p đ ng. Khi cóụ ộ ấ ệ ự ệ ợ ồ thay đ i giá c trên th tr ng giao ngay, r i ro thanh toán s tăng lên khiổ ả ị ườ ủ ẽ m t trong hai bên không th c hi n h p đ ng. Ngoài ra, v i m c giá đ t raộ ự ệ ợ ồ ớ ứ ặ mang tính cá nhân và ch quan nên r t có th không chính xác.ủ ấ ể 2. H p đ ng giao sauợ ồ a. Khái ni mệ - H p đ ng giao sau là m t th a thu n gi a ng i mua và ng i bán đợ ồ ộ ỏ ậ ữ ườ ườ ể mua ho c bán tài s n vào m t ngày trong t ng lai v i giá đã th a thu nặ ả ộ ươ ớ ỏ ậ vào ngày hôm nay. b. S ra đ i c a HĐ giao sauự ờ ủ - B i m t s h n ch c a h p đ ng kỳ h n mà trên th tr ng đã xu tở ộ ố ạ ế ủ ợ ồ ạ ị ườ ấ hi n thêm m t lo i h p đ ng mà nh nh ng đăc tính linh ho t c a nó, đãệ ộ ạ ợ ồ ờ ữ ạ ủ kh c ph c đ c nh ng nh c đi m c a h p đ ng kỳ h n, và th ngắ ụ ượ ữ ượ ể ủ ợ ồ ạ ườ đ c xem là m t cách th c t t h n đ phòng ng a r i ro trong kinhượ ộ ứ ố ơ ể ừ ủ doanh. *Nh ng đi m khác bi t c a h p đ ng giao sau v i h p đ ng kỳ h nữ ề ệ ủ ợ ồ ớ ợ ồ ạ b.1 HĐ giao sau đ c niêm y t trên s giao d ch.ượ ế ở ị M t giao d ch h p đ ng giao sau đ c giao d ch trên th tr ng có tộ ị ợ ồ ượ ị ị ườ ổ ch c, g i là sàn giao d ch giao sau. Đi m này cho phép giá c đ c hìnhứ ọ ị ể ả ượ thành h p lý h n, do các bên mua bán đ c cung c p thông tin đ y đ vàợ ơ ượ ấ ầ ủ công khai. b.2. Xoá b r i ro tín d ng.ỏ ủ ụ - Trong các giao d ch h p đ ng giao sau đ c niêm y t trên s giao d ch,ị ợ ồ ượ ế ở ị c hai bên bán và mua đ u không bao gi bi t v đ i tác giao d ch c aả ề ờ ế ề ố ị ủ mình. Công ty thanh toán bù tr s ph c v nh m t trung gian trong t từ ẽ ụ ụ ư ộ ấ c các giao d ch. Ng i bán bán cho công ty thanh toán bù tr , và ng iả ị ườ ừ ườ mua cũng mua qua công ty thanh toán bù tr . N u m t trong hai bên khôngừ ế ộ th c hi n đ c h p đ ng thì v n không nh h ng đ n bên kia.ự ệ ượ ợ ồ ẫ ả ưở ế b.3.Tiêu chu n hoá. ẩ Các h p đ ng kỳ h n có th đ c th o ra v i m t hàng hoá b t kỳ, kh iợ ồ ạ ể ượ ả ớ ộ ấ ố l ng, ch t l ng, th i gian giao hàng b t kỳ, theo tho thu n chung gi aượ ấ ượ ờ ấ ả ậ ữ hai bên bán, mua. Tuy nhiên, các h p đ ng t ng lai niêm y t trên s giaoợ ồ ươ ế ở d ch đòi h i vi c giao nh n m t kh i l ng c th c a m t hàng hoá cị ỏ ệ ậ ộ ố ượ ụ ể ủ ộ ụ th đáp ng các tiêu chu n ch t l ng t i thi u, theo m t th i h n đ cể ứ ẩ ấ ượ ố ể ộ ờ ạ ượ n đ nh tr c.ấ ị ướ b.4. Đi u ch nh vi c đánh giá theo m c giá th tr ng (Marking toề ỉ ệ ứ ị ườ market) - Trong các h p đ ng kỳ h n, các kho n l , lãi ch đ c tr khi h p đ ngợ ồ ạ ả ỗ ỉ ượ ả ợ ồ đ n h n. V i m t h p đ ng t ng lai, b t kỳ món l i nào cũng đ c giaoế ạ ớ ộ ợ ồ ươ ấ ợ ượ nh n hàng ngày. C th là n u giá c a hàng hoá c s bi n đ ng khác v iậ ụ ể ế ủ ơ ở ế ộ ớ giá đã tho thu n (giá th c hi n h p đ ng) thì bên b thi t h i do s thayả ậ ự ệ ợ ồ ị ệ ạ ự đ i giá này ph i tr ti n cho bên đ c l i t s thay đ i giá đó. Trên th cổ ả ả ề ượ ợ ừ ự ổ ự t , và không bên nào bi t v đ i tác c a mình trong giao d ch, nên nh ngế ế ề ố ủ ị ữ ng i thua đ u tr ti n cho công ty thanh toán bù tr , và công ty này sườ ề ả ề ừ ẽ tr ti n cho nh ng ng i th ng.ả ề ữ ườ ắ * u nh c đi m c a h p đ ng giao sauƯ ượ ể ủ ợ ồ Nói chung, h p đ ng giao sau có c u l n nh c đi m khi sợ ồ ả ư ẫ ượ ể ử d ng. u đi m c a nó tr c tiên là s n sàng cung c p nh ng h p đ ng cóụ Ư ể ủ ướ ẵ ấ ữ ợ ồ tr giá nh . K đ n, nó cho phép các bên tham gia có th sang nh ng l iị ỏ ế ế ể ượ ạ h p đ ng b t kỳ th i đi m nào tr c khi h p đ ng h t h n. V i hai uợ ồ ở ấ ờ ể ướ ợ ồ ế ạ ớ ư đi m này h p đ ng giao sau d dàng thu hút nhi u ng i tham gia. ể ợ ồ ễ ề ườ Ng c l i, h p đ ng giao sau có nh c đi m, tr c h t là ch cungượ ạ ợ ồ ượ ể ướ ế ỉ c p gi i h n cho m t vài ngo i t m nh và m t vài ngày chuy n giaoấ ớ ạ ộ ạ ệ ạ ộ ể ngo i t trong năm mà thôi. ạ ệ K đ n, h p đ ng giao sau là h p đ ng b t bu c ph i th c hi nế ế ợ ồ ợ ồ ắ ộ ả ự ệ khi đ n h n ch không cho ng i ta quy n đ c ch n nh trong h pế ạ ứ ườ ề ượ ọ ư ợ đ ng quy n ch n. Nói chung giao d ch giao sau có th b sung cho giaoồ ề ọ ị ể ổ d ch kỳ h n và hoán đ i tính ch t th c hi n thanh toán hàng ngày (markị ạ ổ ở ấ ự ệ to market) nh m đ m b o cho nhà đ u c có th t n d ng c h i n u thằ ả ả ầ ơ ể ậ ụ ơ ộ ế ị tr ng bi n đ ng có l i cho h . Tuy nhiên, n u th tr ng bi n đ ng b tườ ế ộ ợ ọ ế ị ườ ế ộ ấ l i nhà đ u c không có quy n t ý rút kh i th tr ng. Tính ch t “cóợ ầ ơ ề ự ỏ ị ườ ấ quy n” này ch có th có đ c trong giao d ch quy n ch n. Ch ng ti pề ỉ ể ượ ị ề ọ ươ ế theo chúng ta s xem xét chi ti t v lo i giao d ch hi n đ i này.ẽ ế ề ạ ị ệ ạ 3. H p đ ng quy n ch n (Option)ợ ồ ề ọ a. Khái ni mệ - Quy n ch n (options) là m t công c tài chính mà cho phép ng i muaề ọ ộ ụ ườ nó có quy n, nh ng không b t bu c, đ c mua (call) hay bán (put) m tề ư ắ ộ ượ ộ công c tài chính khác m t m c giá và th i h n đ c xác đ nh tr c.ụ ở ộ ứ ờ ạ ượ ị ướ Ng i bán h p đ ng quy n ch n ph i th c hi n nghĩa v h p đ ng n uườ ợ ồ ề ọ ả ự ệ ụ ợ ồ ế ng i mua yêu c u. B i vì quy n ch n là m t tài s n tài chính nên nó cóườ ầ ở ề ọ ộ ả giá tr và ng i mua ph i tr m t kho n chi phí nh t đ nh (premium cost)ị ườ ả ả ộ ả ấ ị khi mua nó. - Các hàng hoá c s này có th là c phi u, ch s c phi u, trái phi u,ơ ở ể ổ ế ỉ ố ổ ế ế ch s trái phi u, th ng ph m, đ ng ti n hay h p đ ng t ng lai.ỉ ố ế ươ ẩ ồ ề ợ ồ ươ b. S ra đ iự ờ - M c dù h p đ ng có kỳ h n và h p đ ng giao sau có th s d ng đặ ợ ồ ạ ợ ồ ể ử ụ ể phòng ng a r i ro h i đoái, nh ng vì là nh ng h p đ ng b t bu c th cừ ủ ố ư ữ ợ ồ ắ ộ ự hi n khi đ n h n nên nó cũng đánh m t đi c h i kinh doanh, n u nh tệ ế ạ ấ ơ ộ ế ư ỷ giá bi n đ ng thu n l i. Đây là nh c đi m l n nh t c a h p đ ng có kỳế ộ ậ ợ ượ ể ớ ấ ủ ợ ồ h n và h p đ ng giao sau. Đ kh c ph c nh c đi m này, m t s ngânạ ợ ồ ể ắ ụ ượ ể ộ ố hàng th ng m i đã nghiên c u đ a ra m t d ng h p đ ng m i, h pươ ạ ứ ư ộ ạ ợ ồ ớ ợ đ ng quy n ch n ti n t .ồ ề ọ ề ệ - V i đăc đi m cho phép ng i mua nó có quy n, nh ng không b t bu c,ớ ể ườ ề ư ắ ộ đ c mua (call) hay bán (put) m t công c tài chính khác m t m c giáượ ộ ụ ở ộ ứ và th i h n đ c xác đ nh tr c. ờ ạ ượ ị ướ - Ví d nh nhà đ u t có m t kho n s thu đ c trong 3 tháng t i là 10ụ ư ầ ư ộ ả ẽ ượ ớ tri u USD. H lo s đ n lúc h nh n ti n t giá s gi m xu ng làm choệ ọ ợ ế ọ ậ ề ỷ ẽ ả ố h s m t đi m t kho n mà đáng l ra h s có đ c. do dó đ khôngọ ẽ ấ ộ ả ẽ ọ ẽ ượ ể g p ph i tr ng h p nh v y h s mua m t quy n ch n bán v i m tặ ả ườ ợ ư ậ ọ ẽ ộ ề ọ ớ ộ m c giá đã xác đ nh. Cho dù đên th i đi m đó t giá có gi m xu ng thì hứ ị ờ ể ỷ ả ố ọ v n đ c bán v i giá mà h mua quy n. Ng c l i n u giá cao h n giáẫ ượ ớ ọ ề ượ ạ ế ơ mà h ký k t trong h p đ ng thì h đ c quy n không th c hi n quy nọ ế ợ ồ ọ ượ ề ự ệ ề ch n đó nh ng s m t đi m t kho n phí mua quy n. Đây cũng là u đi mọ ư ẽ ấ ộ ả ề ư ể c a quy n ch n mà theo đó các nhà đ u t s không b t bu c ph i th củ ề ọ ầ ư ẽ ắ ộ ả ự hi n trong tr ng h p t giá tăng gi m nh th nào.ệ ườ ợ ỷ ả ư ế c. ng d ng trong th c tỨ ụ ự ế - Quy n ch n có th áp d ng cho nhi u lo i th tr ng v i nhi u lo iề ọ ể ụ ề ạ ị ườ ớ ề ạ hàng hóa khác nhau. Do v y có nhi u lo i quy n ch n khác nhau theoậ ề ạ ề ọ nh ng lo i th tr ng khác nhau, ch ng h n quy n ch n trên th tr ngữ ạ ị ườ ẳ ạ ề ọ ị ườ hàng hoá, quy n ch n trên th tr ng ch ng khoán và quy n ch n trên thề ọ ị ườ ứ ề ọ ị tr ng ngo i h i. đây ch đ c p đ n quy n ch n trên th tr ng ngo iườ ạ ố Ở ỉ ề ậ ế ề ọ ị ườ ạ h i v i hai hình th c khác nhau: quy n ch n mua (call option) và quy nố ớ ứ ề ọ ề ch n bán (put option).ọ - Quy n ch n mua là ki u h p đ ng quy n ch n cho phép ng i mua nóề ọ ể ợ ồ ề ọ ườ có quy n, nh ng không b t bu c, đ c mua m t s l ng ngo i t m tề ư ắ ộ ượ ộ ố ượ ạ ệ ở ộ m c giá và trong th i h n đ c xác đ nh tr c. ứ ờ ạ ượ ị ướ - Quy n ch n bán là ki u h p đ ng quy n ch n cho phép ng i mua nóề ọ ể ợ ồ ề ọ ườ có quy n, nh ng không b t bu c, đ c bán m t s l ng ngo i t m tề ư ắ ộ ượ ộ ố ượ ạ ệ ở ộ m c giá và trong th i h n đ c xác đ nh tr c. N u t giá bi n đ ngứ ờ ạ ượ ị ướ ế ỷ ế ộ thu n l i ng i mua s th c hi n h p đ ng (exercise the contract), ng cậ ợ ườ ẽ ự ệ ợ ồ ượ l i ng i mua s không th c hi n cho đ n khi h p đ ng h t h n.ạ ườ ẽ ự ệ ế ợ ồ ế ạ - đây cũng c n thi t phân bi t hai ki u h p đ ng quy n ch n: H pỞ ầ ế ệ ể ợ ồ ề ọ ợ đ ng quy n ch n theo ki u M và h p đ ng quy n ch n theo ki u châuồ ề ọ ể ỹ ợ ồ ề ọ ể Âu. H p đ ng quy n ch n theo ki u M (American Options) cho phépợ ồ ề ọ ể ỹ ng i mua nó có quy n th c hi n h p đ ng b t kỳ th i đi m nào tr cườ ề ự ệ ợ ồ ở ấ ờ ể ướ khi h p đ ng h t h n. Trong khi quy n ch n theo ki u châu Âu (Europeanợ ồ ế ạ ề ọ ể Options) ch cho phép ng i mua th c hi n h p đ ng khi h p đ ng đ nỉ ườ ự ệ ợ ồ ợ ồ ế h n (at maturity).ạ - Giao d ch quy n ch n v a trình bày trên đây có th s d ng cho c haiị ề ọ ừ ể ử ụ ả m c tiêu : đ u c và phòng ng a r i ro t giá.ụ ầ ơ ừ ủ ỷ 4.Giao d ch hoán đ i (Swap)ị ổ a.Khái ni mệ - Giao d ch Swap bao g m hai bên giao d ch th c hi n m t chu i các thanhị ồ ị ự ệ ộ ỗ toán cho bên còn l i vào nh ng ngày c th , giúp b o hi m r i ro bi nạ ữ ụ ể ả ể ủ ế đ ng t giá và đ m b o thanh kho n ngu n v n kinh doanh c a doanhộ ỷ ả ả ả ồ ố ủ nghi p thông qua vi c mua giao ngay ngo i t này đ ng th i bán kỳ h nệ ệ ạ ệ ồ ờ ạ ngo i t này cho ngân hàng vào ngày hi u l c thanh toán kỳ h n và ng cạ ệ ệ ự ạ ượ l i.ạ b. S ra đ iự ờ - Trong nh ng năm cu i th p niên 80 đ u th p niên 90 do k t qu c aữ ố ậ ầ ậ ế ả ủ vi c n i l ng và hòa nh p c a th tr ng v n các n c cùng v i s bi nệ ớ ỏ ậ ủ ị ườ ố ướ ớ ự ế đ ng m nh c a lãi su t và t giá trên th tr ng khi n cho th tr ng hoánộ ạ ủ ấ ỷ ị ườ ế ị ườ đ i (swaps market), bao g m hoán đ i lãi su t và hoán đ i ngo i t , tr iổ ồ ổ ấ ổ ạ ệ ả qua th i kỳ phát tri n m nh m v i t ng doanh s giao d ch vào đ u nămờ ể ạ ẽ ớ ổ ố ị ầ 1991 lên đ n 2 t USD . ế ỷ - Hoán đ i (swaps) có nh h ng l n đ n ho t đ ng tài tr và phòng ng aổ ả ưở ớ ế ạ ộ ợ ừ r i ro, nó cho phép công ty đ t phá vào lo i th tr ng v n m i và t nủ ộ ạ ị ườ ố ớ ậ d ng nh ng u th c a nó đ gia tăng v n mà không ph i gia tăng r i roụ ữ ư ế ủ ể ố ả ủ kèm theo. Thông qua hoán đ i ng i ta có th chuy n d ch r i ro m tổ ườ ể ể ị ủ ở ộ th tr ng hay m t lo i ti n t nào đó sang th tr ng hay lo i ti n tị ườ ở ộ ạ ề ệ ị ườ ạ ề ệ khác. Hoán đ i còn mang l i k thu t qu n lý r i ro cho các công ty đaổ ạ ỹ ậ ả ủ qu c gia mà ho t đ ng c a chúng có liên quan đ n th tr ng v n qu cố ạ ộ ủ ế ị ườ ố ố t ..ế - Cũng nh h p đ ng có kỳ h n và h p đ ng giao sau, h p đ ng hoán đ iư ợ ồ ạ ợ ồ ợ ồ ổ ti n t đ c s d ng đ phòng ng a r i ro h i đoái. Thông qua h p đ ngề ệ ượ ử ụ ể ừ ủ ố ợ ồ hoán đ i các bên tham gia có đ c ngo i t mình mong mu n cùng tổ ượ ạ ệ ố ở ỷ giá mà không ph i mua bán thông qua ngân hàng nên tránh đ c r i ro doả ượ ủ bi n đ ng t giá và chênh l ch gi a giá mua và giá bán. Có đi m khác bi tế ộ ỷ ệ ữ ể ệ là các h p đ ng có kỳ h n và h p đ ng giao sau th ng s d ng đ phòngợ ồ ạ ợ ồ ườ ử ụ ể ng a r i ro h i đoái trong ng n h n trong khi h p đ ng hoán đ i ti n từ ủ ố ắ ạ ợ ồ ổ ề ệ s d ng đ phòng ng a r i ro h i đoái trong dài h n, th ng trên 2 năm.ử ụ ể ừ ủ ố ạ ườ Tuy v y, h p đ ng hoán đ i ti n t cũng có th đ c, và ngày càng giaậ ợ ồ ổ ề ệ ể ượ tăng, s d ng cho m c đích phòng ng a r i ro h i đoái trong ng n h n.ử ụ ụ ừ ủ ố ắ ạ Do đó, h p đ ng hoán đ i th ng c nh tranh v i h p đ ng có kỳ h n vàợ ồ ổ ườ ạ ớ ợ ồ ạ h p đ ng giao sau h n là b sung cho các h p đ ng này.ợ ồ ơ ổ ợ ồ c. ng d ng trong th c tỨ ụ ự ế - H p đ ng hoán đ i s đ c th c hi n gi a các bên tham gia có đ cợ ồ ổ ẽ ượ ự ệ ữ ượ ngo i t mình mong mu n cùng t giá mà không ph i mua bán thôngạ ệ ố ở ỷ ả qua ngân hàng nên tránh đ c r i ro do bi n đ ng t giá và chênh l chượ ủ ế ộ ỷ ệ gi a giá mua và giá bán.ữ *Ví d minh h aụ ọ Vào ngày 27/12/2007 Công ty X đang có 100.000 EUR trong tài kho n màả không dùng t i, công ty này l i đang c n ti n đ ng đ thanh toán cho m tớ ạ ầ ề ồ ể ộ s lô hàng trong n c, nh ng công ty X l i có m t kho n thanh toán t iố ướ ư ạ ộ ả ớ h n b ng đ ng EUR vào ngày 10/01/2007. Công ty X s t i ACB đ kýạ ằ ồ ẽ ớ ể m t h p đ ng hoán đ i, v i chi ti t nh sau:ộ ợ ồ ổ ớ ế ư • Tr ng h p 1:ườ ợ Vào ngày 27/12/2007, Công ty X bán giao ngay 100.000 EUR cho ACB v i t giá 23.236 đ có ti n đ ng thanh toánớ ỷ ể ề ồ • Tr ng h p 2ườ ợ : Vào ngày 27/12/2007, Công ty X mua kỳ h n 100.000ạ EUR c a ACB v i giá 23290, hi u l c c a giao d ch này là ngàyủ ớ ệ ự ủ ị 10/01/2008. B ng vi c tham gia vào h p đ ng hoán đ i này, công ty Xằ ệ ợ ồ ổ v a có ti n đ ng đ dùng ngay đ ng th i không ph i lo l ng thanh kho nừ ề ồ ể ồ ờ ả ắ ả cho 2 tu n sau.ầ B. TH C TR NG ÁP D NG CÔNG C TÀI CHÍNH PHÁIỰ Ạ Ụ Ụ SINH TAI VI T NAMỆ I.T ng quan v th c tr ng th tr ng công c tài chính pháiổ ề ự ạ ị ườ ụ sinh t i Vi t Namạ ệ Trong ti n trình h i nh p kinh t Qu c t , H th ng tài chính Vi tế ộ ậ ế ố ế ệ ố ệ Nam đã có nh ng b c phát tri n r t quan tr ng theo h ng h i nh p v iữ ướ ể ấ ọ ướ ộ ậ ớ thông l và chu n m c qu c t đ c ch p nh n chung. Đây là đ nhệ ẩ ự ố ế ượ ấ ậ ị h ng phát tri n đúng đ n đ H th ng tài chính Vi t Nam phát tri n nướ ể ắ ể ệ ố ệ ể ổ đ nh, b n v ng, t o đi u ki n c n cho phát tri n kinh t n c ta. Tuyị ề ữ ạ ề ệ ầ ể ế ướ nhiên, đ n th i đi m hi n t i (11/2007), công c tài chính phái sinh và thế ờ ể ệ ạ ụ ị tr ng công c tài chính phái sinh v n ch a phát tri n; vi c mua/ bán côngườ ụ ẫ ư ể ệ c tài chính phái sinh đ c r t ít doanh nghi p ho c t ch c tài chính th cụ ượ ấ ệ ặ ổ ứ ự hi n trong quá trình ho t đ ng kinh doanh c a mình, đ ng th i th tr ngệ ạ ộ ủ ồ ờ ị ườ chính th c ch a đ c thi t l p, th tr ng phi chính th c nh l và ho tứ ư ượ ế ậ ị ườ ứ ỏ ẻ ạ đ ng không th ng xuyên. ộ ườ Lo i công c tài chính phái sinh đ c ph bi n nhi u nh t Vi tạ ụ ượ ổ ế ề ấ ở ệ Nam hi n nay là công c tài chính phái sinh ti n t . Ngoài ra, m t s ítệ ụ ề ệ ộ ố ngân hàng th ng m i Vi t Nam đang đ c Ngân hàngNhà n c (NHNN)ươ ạ ệ ượ ướ cho phép th c hi n thí đi m mua/ bán m t s lo i công c tài chính pháiự ệ ể ộ ố ạ ụ sinh khác nh công c tài chính phái sinh v tín d ng, hoán đ i lãi su t,ư ụ ề ụ ổ ấ quy n ch n v vàng, kỳ h n v hàng hóa. ề ọ ề ạ ề II Nguyên nhân h n ch m c đ phát tri n th tr ng công cạ ế ứ ộ ể ị ườ ụ tài chính phái sinh hi n nayệ Nh ng nguyên nhân chính đã và đang h n ch vi c s d ng côngữ ạ ế ệ ử ụ c tài chính phái sinh trong ho t đ ng kinh doanh c a các doanh nghi p,ụ ạ ộ ủ ệ h n ch m c đ phát tri n th tr ng công c tài chính phái sinh Vi tạ ế ứ ộ ể ị ườ ụ ở ệ Nam là: Th nh tứ ấ , m c đ tham gia th tr ng v n c a các doanh nghi pứ ộ ị ườ ố ủ ệ ch a l n, các nhà qu n tr doanh nghi p ch a có nhu c u và cũng ch a cóư ớ ả ị ệ ư ầ ư hi u bi t nhi u v b n ch t c a các lo i công c tài chính phái sinh.ể ế ề ề ả ấ ủ ạ ụ Th haiứ , các t ch c tài chính, đ c bi t là các ngân hàng th ngổ ứ ặ ệ ươ m i do ngu n nhân l c h n ch , h th ng thông tin qu n lý ch a phátạ ồ ự ạ ế ệ ố ả ư tri n; đ i tác mua, bán công c tài chính phái sinh v i các NHTM là cácể ố ụ ớ doanh nghi p l i h n ch . Do đó, các t ch c tài chính cũng ch a có nhuệ ạ ạ ế ổ ứ ư c u, ch a ch đ ng phát tri n và cung ng các s n ph m, d ch v vầ ư ủ ộ ể ứ ả ẩ ị ụ ề công c tài chính phái sinh.ụ Th ba,ứ do các khuôn kh pháp lý nh các lu t l , các chính sáchổ ư ậ ệ qu n lý nhà n c còn thi u, c ch nghi p v ch a có. Đ c bi t, hả ướ ế ơ ế ệ ụ ư ặ ệ ệ th ng Chu n m c k toán Vi t Nam còn ch a có các chu n m c t ngố ẩ ự ế ệ ư ẩ ự ươ đ ng v i các Chu n m c k toán Qu c t v công c tài chính, đ c bi tồ ớ ẩ ự ế ố ế ề ụ ặ ệ trong đó là các Chu n m c IAS 39 "Các công c tàichính: Ghi nh n và xácẩ ự ụ ậ đ nh giá tr "; IAS 32 "Công c tài chính:Thuy t minh và trình bày thôngị ị ụ ế tin"; IFRS7 "Các công c tài chính: công b ". ụ ố Vi c thi u v ng các tiêu chu n k toán ch t l ng cao đ ghiệ ế ắ ẩ ế ấ ượ ể nh n, đánh giá giá tr công c tài chính nói chung và công c tài chính pháiậ ị ụ ụ sinh nói riêng s nh h ng nghiêm tr ng đ n vi c xác đ nh k t qu tàiẽ ả ưở ọ ế ệ ị ế ả chính, đ n qu n tr r i ro tài chính c a doanh nghi p. Đ ng th i c quanế ả ị ủ ủ ệ ồ ờ ơ giám sát tài chính- ngân hàng- ch ng khoán cũng không th có đ c thôngứ ể ượ tin đ y đ , trung th c đ giám sát th tr ng chung, giám sát an toàn ho tầ ủ ự ể ị ườ ạ đ ng c a t ng t ch c tài chính.ộ ủ ừ ổ ứ Hi n t i, c quan qu n lý nhà n cVi t Nam cũng m i c p gi yệ ạ ơ ả ướ ệ ớ ấ ấ phép h n ch cho m t s TCTD, m t s doanh nghi p đ c mua/ bán đ iạ ế ộ ố ộ ố ệ ượ ố v i m t s công c tài chính phái sinh mà thôi. Theo quan đi m c a tácớ ộ ố ụ ể ủ gi , s qu n lý ch t ch này trong giai đo n v a qua là c n thi t đ b nả ự ả ặ ẽ ạ ừ ầ ế ể ả thân doanh nghi p và c quan giám sát ki m soát đ c r i ro.ệ ơ ể ượ ủ Th t ,ứ ư chi phí giao d ch có liên quan đ mua/ bán/ giao d ch côngị ể ị c tài chính phái sinh còn cao. Chi phí giao d ch bao g m:ụ ị ồ . Chi phí tìm ki m thông tin;ế . Chi phí th ng l ng v i đ i tác;ươ ượ ớ ố . Chi phí đ đi u ch nh tr ng thái nh m thích nghi v i đi u ki nể ề ỉ ạ ằ ớ ề ệ m i c a th tr ng và tài th ng l ng;ớ ủ ị ườ ươ ượ . Chi phí phát sinh t nh ng y u t b t đ nh và r i ro v thông tin,ừ ữ ế ố ấ ị ủ ề th ch ... (uncertaily cost - chi phí r i ro không d đoán đ c);ể ế ủ ự ượ . Chi phí y quy n tác nghi p;ủ ề ệ . Chi phí th c hi n và giám sátự ệ III.Th c tr ng áp d ng các công c tài chính phái sinh t i Vi tự ạ ụ ụ ạ ệ Nam a. H p đ ng kỳ h nợ ồ ạ - Vi t Nam lo i h p đ ng kỳ h n chính th c ra đ i t khi Ngân hàngỞ ệ ạ ợ ồ ạ ứ ờ ừ Nhà n c ban hành Quy ch ho t đ ng giao d ch h i đoái kèm theo Quy tướ ế ạ ộ ị ố ế đ nh s 17/1998/QĐ-NHNN7 ngày 10 tháng 01 năm 1998. ị ố - Theo quy ch này giao d ch h i đoái kỳ h n là giao d ch trong đó hai bênế ị ố ạ ị cam k t s mua, bán v i nhau m t s l ng ngo i t theo m t m c giáế ẽ ớ ộ ố ượ ạ ệ ộ ứ xác đ nh và vi c thanh toán s đ c th c hi n trong t ng lai. ị ệ ẽ ượ ự ệ ươ - Quy ch này cũng xác đ nh t giá kỳ h n là t giá giao d ch do ngân hàngế ị ỷ ạ ỷ ị th ng m i, ngân hàng đ u t và phát tri n y t giá ho c do hai bên thamươ ạ ầ ư ể ế ặ gia giao d ch t tính toán và tho thu n v i nhau, nh ng ph i b o đ mị ự ả ậ ớ ư ả ả ả trong biên đ qui đ nh gi i h n t giá kỳ h n hi n hành c a Ngân hàngộ ị ớ ạ ỷ ạ ệ ủ Nhà nu c t i th i đi m ký k t h p đ ng.ớ ạ ờ ể ế ợ ồ H p đ ng kỳ h n m c dù đã đ c chính th c đ a ra th c hi n tợ ồ ạ ặ ượ ứ ư ự ệ ừ năm 1998 nh ng đ n nay nhu c u giao d ch lo i h p đ ng này v n ch aư ế ầ ị ạ ợ ồ ẫ ư nhi u. Lý do m t m t là khách hàng v n ch a am hi u l m v lo i giaoề ộ ặ ẫ ư ể ắ ề ạ d ch này. M t khác, do c ch đi u hành t giá c a Ngân hàng Nhà n cị ặ ơ ế ề ỷ ủ ướ trong su t th i gian qua khá n đ nh theo h ng VND gi m giá t t soố ờ ổ ị ướ ả ừ ừ v i ngo i t đ khuy n khích xu t kh u nh ng v n đ m b o n đ nh đ iớ ạ ệ ể ế ấ ẩ ư ẫ ả ả ổ ị ố v i ho t đ ng nh p kh u.ớ ạ ộ ậ ẩ Chính lý do này khi n các nhà xu t kh u không c m th y lo ng iế ấ ẩ ả ấ ạ ngo i t xu ng giá khi ký k t h p đ ng xu t kh u nên không có nhu c uạ ệ ố ế ợ ồ ấ ẩ ầ bán ngo i t kỳ h n. V phía nhà nh p kh u, tuy ngo i t có lên giá soạ ệ ạ ề ậ ẩ ạ ệ v i VND khi n nhà nh p kh u lo ng i, nh ng s lên giá c a ngo i t v nớ ế ậ ẩ ạ ư ự ủ ạ ệ ẫ đ c Ngân hàng Nhà n c gi m c có th ki m soát đ c nên nhàượ ướ ữ ở ứ ể ể ượ nh p kh u v n ch a th c s c n giao d ch kỳ h n đ phòng ng a r i roậ ẩ ẫ ư ự ự ầ ị ạ ể ừ ủ t giá.ỷ Tuy nhiên, sau khi Vi t Nam gia nh p WTO và d n d n h i nh pệ ậ ầ ầ ộ ậ tài chính v i qu c t thì Ngân hàng Nhà n c s b t d n can thi p vào thớ ố ế ướ ẽ ớ ầ ệ ị tr ng ngo i h i, khi y r i ro t giá đáng lo ng i và nhu c u giao d chườ ạ ố ấ ủ ỷ ạ ầ ị h i đoái kỳ h n s gia tăng. Do v y, các ngân hàng và công ty xu t nh pố ạ ẽ ậ ấ ậ kh u nên làm quen v i lo i giao d ch này càng s m càng t t.ẩ ớ ạ ị ớ ố b. H p đ ng giao sauợ ồ Giao d ch giao sau nh đã trình bày trên đây đ c th c hi n phị ư ượ ự ệ ổ bi n các n c có th tr ng tài chính phát tri n. đó giao d ch giao sauế ở ướ ị ườ ể Ở ị không ch đ c th c hi n trên th tr ng ngo i h i mà còn đ c th cỉ ượ ự ệ ị ườ ạ ố ượ ự hi n trên th tr ng ch ng khoán và th tr ng hàng hoá. Nh v y thệ ị ườ ứ ị ườ ờ ậ ị tr ng có thêm m t lo i công c đ đ u c và phòng ng a r i ro bi nườ ộ ạ ụ ể ầ ơ ừ ủ ế đ ng giá c .ộ ả Vi t Nam hi n t i ch a th c hi n lo i giao d ch này nh ngỞ ệ ệ ạ ư ự ệ ạ ị ư t ng lai li u lo i giao d ch này có kh năng đ c th c hi n hay không?ươ ệ ạ ị ả ượ ự ệ Đi u này còn tùy thu c vào nhi u th nh ng trong đó có ba đi u ki n cề ộ ề ứ ư ề ệ ơ b n đ lo i giao d ch này có th đ c đ a ra th tr ng hay không:ả ể ạ ị ể ượ ư ị ườ Th nh tứ ấ là kh năng nh n th c v lo i giao d ch này. Đ giaoả ậ ứ ề ạ ị ể d ch hay h p đ ng giao sau đ c đ a ra th tr ng đi u ki n tiên quy t làị ợ ồ ượ ư ị ườ ề ệ ế các bên có liên quan ph i nh n th c hay hi u rõ v lo i giao d ch này. Cácả ậ ứ ể ề ạ ị bên liên quan đây bao g m: Nhà ho ch đ nh chính sách, s giao d ch vàở ồ ạ ị ở ị khách hàng. Nhà ho ch đ nh chính sách là nh ng ng i đ i di n qu n lýạ ị ữ ườ ạ ệ ả v m t nhà n c có nh n th c đúng đ n v lo i giao d ch này m i có thề ặ ướ ậ ứ ắ ề ạ ị ớ ể cho phép th c hi n. N u không giao d ch này không th th c hi n vì lý doự ệ ế ị ể ự ệ đ n gi n là Nhà n c “không cho phép”. S giao d ch đóng vai trò làơ ả ướ ở ị ng i t ch c th c hi n và đ m b o công b ng trong giao d ch cũng ph iườ ổ ứ ự ệ ả ả ằ ị ả nh n th c rõ v lo i giao d ch này. N u không s không có ai đ ng ra tậ ứ ề ạ ị ế ẽ ứ ổ ch c và nh th không th có th tr ng cho lo i giao d ch này. Cu i cùngứ ư ế ể ị ườ ạ ị ố khách hàng tham gia giao d ch là thành ph n quan tr ng nh t trên thị ầ ọ ấ ị tr ng có nh n th c rõ đ c lo i giao d ch này m i tích c c tham giaoườ ậ ứ ượ ạ ị ớ ự giao d ch và làm cho th tr ng tr nên sôi đ ng.ị ị ườ ở ộ Th haiứ là m c đ hi u qu c a th tr ng. M c đ hi u qu c aứ ộ ệ ả ủ ị ườ ứ ộ ệ ả ủ th tr ng chính là m c đ ph n ng nhanh nh y c a t giá đ i v i t t cị ườ ứ ộ ả ứ ạ ủ ỷ ố ớ ấ ả thông tin có liên quan. M c đ hi u qu c a th tr ng nh m đ m b o sứ ộ ệ ả ủ ị ườ ằ ả ả ự công b ng trong giao d ch, có nh v y m i thu hút đ c khách hàng thamằ ị ư ậ ớ ượ gia giao d ch. N u th tr ng hi u qu th t giá ph n ánh nhanh v i t tị ế ị ườ ệ ả ỉ ỷ ả ớ ấ c thông tin có liên quan. Dó đó, không ai có th l i d ng u th v thôngả ể ợ ụ ư ế ề tin đ chi n th ng ng i khác. K t qu là m i ng i giao d ch trên thể ế ắ ườ ế ả ọ ườ ị ị tr ng đ u bình đ ng nhau v thông tin và đ m b o đ c s công b nườ ề ẳ ề ả ả ượ ự ằ trong giao d ch.ị Th baứ là c s h t ng ph c v giao d ch. C s h t ng ph c vơ ở ạ ầ ụ ụ ị ơ ở ạ ầ ụ ụ giao d ch bao g m ph n c ng là đi đi m và c s v t ch t ph c v giaoị ồ ầ ứ ạ ể ơ ở ậ ấ ụ ụ d ch và ph n m m là các qui đ nh, th ch giao d ch và h th ng thanhị ầ ề ị ể ế ị ệ ố toán bù tr ph c v giao d ch hàng ngày.ừ ụ ụ ị Trong ba đi u ki n trên đây, đi u ki n th nh t là đi u ki n c n vàề ệ ề ệ ứ ấ ề ệ ầ là đi u ki n tiên quy t. Đi u ki n này có th đ t đ c b ng cách nghiênề ệ ế ề ệ ể ạ ượ ằ c u h c h i kinh nghi m các n c sau đó qu ng bá r ng rãi cho côngứ ọ ỏ ệ ở ướ ả ộ chúng trong n c thông qua h th ng giáo d c, h i th o chuyên đ và cácướ ệ ố ụ ộ ả ề ph ng ti n thông tin đ i chúng. Đi u ki n th hai là đi u ki n đ và làươ ệ ạ ề ệ ứ ề ệ ủ đi u ki n c c kỳ quan tr ng nh m đ m b o s sôi đ ng và thành côngề ệ ự ọ ằ ả ả ự ộ c a th tr ng. Không may là đi u ki n này r t khó đ t đ c vì nó phủ ị ườ ề ệ ấ ạ ượ ụ thu c vào s phát tri n khách quan v quy mô và s hoàn h o c a thộ ự ể ề ự ả ủ ị tr ng. Cu i cùng đi u ki n th ba cũng là đi u ki n đ nh ng ch làườ ố ề ệ ứ ề ệ ủ ư ỉ chuy n nh n u nh hai đi u ki n đ u đã có.ệ ỏ ế ư ề ệ ầ G n đây nhu c u giao d ch h p đ ng giao sau b t đ u xu t hi n ầ ầ ị ợ ồ ắ ầ ấ ệ ở m t s th tr ng và m t s t ch c cũng b t đ u quan tâm đ n vi cộ ố ị ườ ộ ố ổ ứ ắ ầ ế ệ cung c p lo i giao d ch này. Đi n hình g n đây có nhu c u giao d ch h pấ ạ ị ể ầ ầ ị ợ đ ng giao sau trên th tr ng cà phê thông qua trung gian là Techcombank.ồ ị ườ Techcombank đ ng ra làm c u n i cho m t s khách hàng Buôn Mêứ ầ ố ộ ố ở Thu t mua bán cà phê qua sàn giao d ch London (London Internationalộ ị Financial Futures Exchange - LIFFE). Vi c làm này có m t tích c c là giúpệ ặ ự khách hàng có c h i ti p c n v i th tr ng qu c t và bi t cách s d ngơ ộ ế ậ ớ ị ườ ố ế ế ử ụ các công c giao d ch hi n đ i. ụ ị ệ ạ Tuy nhiên, do ch a chu n b và nh n th c đ y đ v công d ng vàư ẩ ị ậ ứ ầ ủ ề ụ tác d ng c a công c hi n đ i này nên v a qua cũng có không ít kháchụ ủ ụ ệ ạ ừ hàng ph i tr giá cho s thi u hi u bi t và thi u kinh nghi m c a mình.ả ả ự ế ể ế ế ệ ủ S ki n buôn cà phê gi y Buôn Mê Thu t ch a k p l n xu ng thì m iự ệ ấ ở ộ ư ị ắ ố ớ đây trên th tr ng l i xu t hi n s ki n “buôn ti n” có th ki m l i đ nị ườ ạ ấ ệ ự ệ ề ể ế ờ ế 5%/tháng c a m t s đ i di n công ty n c ngoài, đi n hình là v Goldenủ ộ ố ạ ệ ướ ể ụ Rock và Vietsec! đây m t l n n a l i d ng s ch m ch p v m t qu nỞ ộ ầ ữ ợ ụ ự ậ ạ ề ặ ả lý c a Nhà n c và v m t phát tri n s n ph m m i c a các ngân hàngủ ướ ề ặ ể ả ẩ ớ ủ th ng m i, trong khi nhu c u m i c a khách hàng đã xu t hi n, m t sươ ạ ầ ớ ủ ấ ệ ộ ố công ty n c ngoài đã nh y vào kinh doanh l a đ o và phi pháp gây thi tướ ả ừ ả ệ h i cho khách hàng nh d . S vi c này là ti ng chuông c nh báo r ng đãạ ẹ ạ ự ệ ế ả ằ đ n lúc các nhà qu n lý ph i hành đ ng ch đ ng ch không ph i lúc nàoế ả ả ộ ủ ộ ứ ả cũng c m đoán ho c không cho phép th c hi n các giao d ch trong khi thấ ặ ự ệ ị ị tr ng đã có nhu c u.ườ ầ c. H p đ ng quy n ch n( options)ợ ồ ề ọ Hi n nay Vi t Nam giao d ch quy n ch n đ c Eximbank đ a raệ ở ệ ị ề ọ ượ ư giao d ch thí đi m năm 2002. V i s thành công c a Eximbank, các ngânị ể ớ ự ủ hàng khác nh Citi Bank, ACB, Techombank cũng b t đ u tri n khai th cư ắ ầ ể ự hi n giao d ch quy n ch n. Đáng k nh t là ACB m t ngân hàng luônệ ị ề ọ ể ấ ộ m nh d n trong vi c phát tri n và tung ra th tr ng các s n ph m m i.ạ ạ ệ ể ị ườ ả ẩ ớ Hi n nay ACB cung c p các h p đ ng giao d ch quy n ch n trên t giáệ ấ ợ ồ ị ề ọ ỷ gi a các ngo i t nh EUR, JPY, GBP so v i USD và k c giao d chữ ạ ệ ư ớ ể ả ị quy n ch n trên t giá USD/VND. M i đây Ngân hàng Vi t Á (VAB)ề ọ ỷ ớ ệ cũng r t thành công và có b c phát tri n m nh trong vi c cung c p giaoấ ướ ể ạ ệ ấ d ch quy n ch n vàng.ị ề ọ d. H p đ ng hoán đ i( Swap)ợ ồ ổ Vi t Nam giao d ch hoán đ i chính th c ra đ i t khi Ngân hàngỞ ệ ị ổ ứ ờ ừ nhà n c ban hành Quy ch ho t đ ng giao d ch h i đoái kèm theo Quy tướ ế ạ ộ ị ố ế đ nh s 17/1998/QĐ-NHNN7 ngày 10 tháng 01 năm 1998.ị ố Theo quy t đ nh này, giao d ch hoán đ i là giao d ch h i đoái baoế ị ị ổ ị ố g m đ ng th i c hai giao d ch: giao d ch mua và giao d ch bán cùng m tồ ồ ờ ả ị ị ị ộ s l ng đ ng ti n này v i đ ng ti n khác, trong đó kỳ h n thanh toánố ượ ồ ề ớ ồ ề ạ c a hai giao d ch khác nhau và t giá c a hai giao d ch đ c xác đ nh t iủ ị ỷ ủ ị ượ ị ạ th i đi m ký h p đ ng.ờ ể ợ ồ Quy t đ nh 17 đã m đ ng cho các ngân hàng th ng m i tri nế ị ở ườ ươ ạ ể khai th c hi n các giao d ch hoán đ i ngo i t Vi t Nam. Năm 1998 làự ệ ị ổ ạ ệ ở ệ năm th tr ng ngo i h i Vi t Nam có nhi u bi n đ ng do nh h ngị ườ ạ ố ở ệ ề ế ộ ả ưở c a cu c kh ng ho ng ti n t Đông Nam Á. Đ ng tr c tình hình đó vàủ ộ ủ ả ề ệ ứ ướ s cho phép c a Ngân hàng Nhà n c, Ngân hàng Á Châu đã s m banự ủ ướ ớ hành th l giao d ch h i đoái bao g m c ba lo i giao d ch: giao d ch giaoể ệ ị ố ồ ả ạ ị ị ngay, giao d ch có kỳ h n và giao d ch hoán đ i.ị ạ ị ổ C.K T LU N CHUNGẾ Ậ - Đ i v í b t kỳ nhà đ u t nào cũng mong mu n r ng m t đ ng mà hố ơ ấ ầ ư ố ằ ộ ồ ọ b ra t i th i đi m hi n t i h s thu v đ c m t kho n l n h n sỏ ạ ờ ể ệ ạ ọ ẽ ề ượ ộ ả ớ ơ ố ti n đó t i m t th i đi m trong t ng lai. Khó có th ai bi t ch c ch nề ạ ộ ờ ể ươ ể ế ắ ắ đ c t ng lai mình s nh n đ c m t kho n nh mình mong đ i hayượ ươ ẽ ậ ượ ộ ả ư ợ không b i s thay đ i t ng ngày c a th tr ng không th ki m soát. ở ự ổ ừ ủ ị ườ ể ể - Chính vì l đó mà các công c tài chính phái sinh ra đ i nh m giúp choẽ ụ ờ ằ các nhà kinh doanh ph n nào h n ch r i ro và tìm ki m đ c l i nhu nầ ạ ế ủ ế ượ ợ ậ trong t ng lai.ươ - Vi t Nam tuy các công c này ch a phát tri n sâu r ng nh ng khôngỞ ệ ụ ư ể ộ ư lâu n a trong m t t ng lai g n khi n n kinh t đang trên đà phát tri n vàữ ộ ươ ầ ề ế ể h i nh p thì vi c áp d ng các công c này s không còn gì là hi m hoi.ộ ậ ệ ụ ụ ẽ ế BÀI T P TH C HÀNHẬ Ự BÀI 1: H P Đ NG KỲ H NỢ Ồ Ạ th i đi m hi n t i:Ở ờ ể ệ ạ -Ngày 1/6/2011 T p đoàn MNC có 1 h p đ ng trậ ợ ồ ị giá10.375.000USD, t giá hi n t i EUR/USD 1,0375 - 1,038. ỷ ệ ạ - Vào tháng 9/2011 công ty d đ nh m r ng đ u t sang Châu Âuự ị ở ộ ầ ư t c là d đ nh tháng 9/2011 dùng 10.375.000 USD đi mua EUR, n u t giáứ ự ị ế ỷ EUR/USD tăng vào tháng 9 thì s EUR nh n đ c ít h n so v i hi n t i.ố ậ ượ ơ ớ ệ ạ Do lo s t giá s tăng lên nh v y mà công ty này có bi n pháp đ h nợ ỷ ẽ ư ậ ệ ể ạ ch r i ro nh sau:ế ủ ư T p đoàn này s mua EUR kỳ h n 3 tháng và ngân hàng s chào t giá bánậ ẽ ạ ẽ ỷ EUR kỳ h n 3 tháng. Ta có ạ bF = 1,038 +1,038* 360*100 22,1 − *3*30 = 1,0359 EUR C ch giao d ch s đ c th c hi n nh sau: ơ ế ị ẽ ượ ự ệ ư Ngày 1/6/2011 t p đoàn ký h p đ ng mua EUR kì h n.ậ ợ ồ ạ + Th i h n h p đ ng: 3 tháng.ờ ạ ợ ồ + T giá kỳ h n: 1,0359.ỷ ạ + Th i đi m thanh toán: tháng 9/2011.ờ ể Quy n và nghĩa v m i bên nh sau:ề ụ ỗ ư T i th i đi m thanh toán:ạ ờ ể -Công ty s giao 10.375.000 USD cho ngân hàng và nh n t ngân hàng sẽ ậ ừ ố ti n là :ề 10.375.000 USD/1,0359=10.015.445 EUR. - Ngân hàng s nh n 10.375.000 USD t công ty và giao 10.015.445 EURẽ ậ ừ cho công ty. K t lu n:ế ậ - Qua s d ng h p đ ng kỳ h n thì t p đoàn MNC s bi t ch c ch nử ụ ợ ồ ạ ậ ẽ ế ắ ắ mình thu bao nhiêu khi đ n h n, hay đã khóa ch t kho n thu. Đi u nàyế ạ ặ ả ề làm cho t p đoàn lo i tr đ c r i ro ngo i h i.ậ ạ ừ ượ ủ ạ ố BÀI 2: H P Đ NG GIAO SAUỢ Ồ - Hi n t i, t p đoàn có 1 h p đ ng tr giá 10.375.000 tr EUR, và đ i tác sệ ạ ậ ợ ồ ị ố ẽ thanh toán trong 3 tháng t i. Nh v y 3 tháng sau t p đoàn s nh n đ cớ ư ậ ậ ẽ ậ ượ 10.375.000 tr EUR và bán l ng EUR này đ đ i l y USD.ượ ể ổ ấ - T giá hi n t i EUR/USD 1,0375-1,0380, thì t p đoàn s g p r i ro n uỷ ệ ạ ậ ẽ ặ ủ ế 3 tháng sau t giá EUR/USD gi m xu ng(t c là cùng m t l ng EURỷ ả ố ứ ộ ượ nh ng đ i đ c ít USD h n).ư ổ ượ ơ - V y đ h n ch r i ro t giá gi m, t p đoàn nên bán h p đ ng giao sau.ậ ể ạ ế ủ ỷ ả ậ ợ ồ - Ngân hàng s chào t giá EUR/USD mua là 1,0375.ẽ ỷ - Ký qu l n đ uỹ ầ ầ : 10.375.000 tr EUR*5%=518.750 tr EUR  518.750 tr EUR *1,0375 = 538.203 tr USD - Ký qu duy trìỹ : 10.375.000 tr EUR*3%=311.250 tr EUR  311.250 tr EUR*1,0375 = 322.922 tr USD Ngày T giáỷ L i l trongờ ỗ ngày(trUSD ) Giá tr trong kì b oị ả ch ng(tr USD)ứ 1,037 5 538.203 1 1,068 6 -322.922 538.203 2 1,100 7 -332.610 538.203 3 1,133 7 -342.588 538.203 4 1,167 7 -352.865 538.203 5 1,202 7 -363.451 538.203 6 1,178 7 249.570 787.773 7 1,155 1 244.579 1.032.352 8 1,132 239.687 1.272.039 09 1,109 4 234.893 1.506.932 10 1,087 2 230.195 1.737.127 11 1,103 5 -169.194 1.567.934 12 1,120 0 -171.732 1.396.202 13 1,136 8 -174.307 1.221.895 14 1,153 9 -176.922 1.044.973 15 1,171 2 -179.576 865.397 L i nhu n t p đoàn s nh n đ c làợ ậ ậ ẽ ậ ượ 865.397-538.203-322.922-322922-332610-342588-352865-363451 =-1.387.243 tr USD *Tr ng h p: không dùng h p đ ng giao sau, dùng th tr ng ti n tườ ợ ợ ồ ị ườ ề ệ - Gi s :ả ử Lãi su t theo năm EUR 2%-4% .ấ Lãi su t theo năm USD 0,5%-1,2%.ấ =>Lãi su t cho vay EUR theo tháng:4%/12=0,33%/tháng.ấ => Lãi su t huy đ ng USD theo tháng:0,5%/12=0,0417%/tháng.ấ ộ - 3 tháng t i công ty s có 1 kho n thu tr giá 10.375.000 tr EUR. V y hi nớ ẽ ả ị ậ ệ t i, t p đoàn s vay EUR kì h n 3 tháng. Sau đó đ i sang USD và g i vàoạ ậ ẽ ạ ổ ử ngân hàng cũng kì h n 3 tháng.ạ S EUR t p đoàn s vay là:ố ậ ẽ PV= 10.375.000 tr EUR/(1+0,33%)^3= 10.271.938 tr EUR + L y 10.271.938 tr EUR bán, ngân hàng s chào t giá EUR/USD mua làấ ẽ ỷ 1,0375. V y s USD t p đoàn nh n đ c là:ậ ố ậ ậ ượ 10.271.938 x 1,0375 = 10.657.135 tr USD + Đem 10.657.135 tr USD g i vào ngân hàng kì h n 3 tháng, v i lãi su tử ạ ớ ấ huy đ ng USD theo tháng: ộ 0,5%/12=0,0417%/tháng. 3 tháng sau: -T p đoàn s nh n g c và lãi ti n USD t ti n g i ngân hàng là:ậ ẽ ậ ố ề ừ ề ử 10.657.135 x (1+0,0417%)^3 = 10.670.462 tr USD. -Thu t h p đ ng 10.375.000 tr EUR.ừ ợ ồ -Chi tr g c và lãi ti n vay EUR: ả ố ề 10.271.938*(1+0,33%)^3= 10.375.000 tr EUR. K t lu n:ế ậ V i vi c làm trên công ty không s r i ro t giá.ớ ệ ợ ủ ỷ BÀI 3: H P Đ NG QUY N CH NỢ Ồ Ề Ọ - Hi n t i, tháng 9/2011 công ty đang n m gi CP X v i giá th tr ng làệ ạ ắ ữ ớ ị ườ 135 USD/1 c phi u, t c đ tăng tr ng khá t t. nh ng vì đ u năm 2012ổ ế ố ộ ưở ố ư ầ công ty c n v n đ m r ng qui mô kinh doanh và giá c phi u công tyầ ố ể ở ộ ổ ế đang n m gi s có s bi n đ ng. s bi n đ ng này có th là giá cắ ữ ẽ ự ế ộ ự ế ộ ể ổ phi u tăng lên ho c gi m xu ng.ế ặ ả ố - V y công ty s g p r i ro trong tr ng h p vào đ u năm 2012 giá cậ ẽ ặ ủ ườ ợ ầ ổ phi u gi m xu ng, t c là khi đó công ty bán c phi u thu đ c s v n ítế ả ố ứ ổ ế ượ ố ố h n so v i bán hi n t i. cho nên đ h n ch r i ro công ty nên mua quy nơ ớ ệ ạ ể ạ ế ủ ề ch n bán, v i phí mua quy n (P) đ c tính theo các gi đ nh sau:ọ ớ ề ượ ả ị Giá th c hi n=X=125 USD/CPự ệ Giá hi n t i =ệ ạ S 0 = 132 USD/CP Th i đi m ký h p đ ng: tháng 9/2011ờ ể ợ ồ Th i đi m thanh lý h p đ ng: tháng 1/2012ờ ể ợ ồ =>T=4 tháng x 30 = 120 ngày. Đ l ch chu n TSSL: 50%ộ ệ ẩ Lãi su t phi r i ro: 8%ấ ủ  d1 = 360/120*5,0 )360/120(*)2/%8()125/132ln( 5,0 2++ = 0,4255  d 2 = 0,4255- 0,5* 360/120 = 0,1368 N(d 1 )= 0,6647 N(d 2 )=0,5544  P = 125* )5544,01(*360/120*08,0 −−e - 132*(1- 0,6647)= 9,975 USD Quy n và nghĩa v c a m i bên:ề ụ ủ ỗ + Công ty là ng i mua quy n b ra chi phí là 9,975 US đ đ c n m giườ ề ỏ ể ượ ắ ữ quy n và có quy n yêu c u ngân hàng có nghĩa v th c hi n quy n ch nề ề ầ ụ ự ệ ề ọ theo ý mình. + Ngân hàng là ng i bán quy n nh n chi phí mua quy n c a công ty. Doườ ề ậ ề ủ đó, có nghĩa v ph i th c hi n quy n chon theo yêu c u c a công ty.ụ ả ự ề ề ầ ủ Đ th bi u di n l i l :ồ ị ể ễ ờ ỗ Giá c phi u hòa v n: 125 – 9,975 = 115,025 USD.ổ ế ố L i nhu nợ ậ 125 giá c phi uổ ế 115,015 - N u : giá c phi u <115,015 USD, th c hi n h p đ ng, gi s giáế ổ ế ự ệ ợ ồ ả ử c phi u= 100 USDổ ế  L i nhu n: 115,015- 100 =15,015 USD/CPợ ậ - N u : giá c phi u =115,015 USD, th c hi n h p đ ng.ế ổ ế ự ệ ợ ồ  L i nhu n: 115,015- 115,015= 0 USD/CP.ợ ậ - N u : giá c phi u >125 USD, không th c hi n h p đ ng, l phíế ổ ế ự ệ ợ ồ ỗ mua quy n là - 9,975 USD/CPề - N u : 115,025USD<giá c phi u <125 USD, th c hi n h p đ ng,ế ổ ế ự ệ ợ ồ ;l 1 ph n phí mua quy n, gi s giá c phi u =120 USD/CPỗ ầ ề ả ử ổ ế  L i nhu n: 115,015- 120 = -4,985 USD/CP.ợ ậ BÀI 4: H P Đ NG HOÁN Đ IỢ Ồ Ổ Câu a Gi s :d án đ u t tr giá: 75 tr USD, th i h n vay: 4 năm, LIBOR nămả ử ự ầ ư ị ờ ạ 1 là 5% *V phía công ty:ề Hi n t iệ ạ - T p đoàn nh n t d án đ u t v i t su t sinh l i:15%.ậ ậ ừ ự ầ ư ớ ỷ ấ ờ - Tr lãi vay cho ngân hàng v i lãi su t th n i: LIBOR+1,5%ả ớ ấ ả ổ  N u LIBOR +1,5%> 15% ế  LIBOR >13,5% thì công ty s b l .ẽ ị ỗ V y, đ h n ch r i ro v lãi su t t p đoàn nên ký h p đ ng hoán đ i lãiậ ể ạ ế ủ ề ấ ậ ợ ồ ổ su t. C th nh sau:ấ ụ ể ư - T p đoàn cho ngân hàng vay và thu lãi su t th n i: LIBOR.ậ ấ ả ổ - Đ ng th i t p đoàn đi vay c a ngân hàng và tr lãi su t c đ nh: Xồ ờ ậ ủ ả ấ ố ị - K t qu lãi su t ròng nh n đ c c a t p đoàn sau khi hoán đ i nh nế ả ấ ậ ượ ủ ậ ổ ậ đ c là:ượ 15% -LIBOR-1,5% + LIBOR – X= 13,5% - X => X< 13,5% thì ch p nh n.ấ ậ V phía ngân hàng:ề Hi n t iệ ạ - Ngân hàng thu lãi su t th n i t vi c cho t p đoàn vay: LIBOR+ 1,5%ấ ả ổ ừ ệ ậ - Đ ng th i đi vay c a t p đoàn và tr lãi su t th n i: LIBORồ ờ ủ ậ ả ấ ả ổ - Cho t p đoàn vay thu lãi su t c đ nh: Xậ ấ ố ị - K t qu lãi su t ròng nh n đ c c a ngân hàng sau khi hoán đ i nh nế ả ấ ậ ượ ủ ổ ậ đ c là:ượ LIBOR+1,5% - LIBOR + X= X +1,5%=> X> - 1,5% thì ch pấ nh nậ Ph n chênh l ch lãi su t đ c chia đ u cho c 2 bên làầ ệ ấ ượ ề ả ( 13,5%-1,5%)/2=7,5%. - K t qu là m i bên nh n đ c m c lãi ròng c đ nh là 7,5%( hay l iế ả ỗ ậ ượ ứ ố ị ợ nhu n ròng m i bên đ u là: ậ ỗ ề 75tr USD*7,5%=5.625.000 USD) - D a vào đây có th xác đ nh đ c X thông qua h ph ng trình:ự ể ị ượ ệ ươ X+1,5%=7,5% 13,5%-X= 7,5%  X = 6% B NG TÍNH LÃI CHO T P ĐOÀNẢ Ậ B NG TÍNH LÃI CHO NGÂN HÀNGẢ Năm 0 1 2 3 4 Tr giáHDị hoán đ i(USD)ổ 75.000.000 LIBOR 5% 6% 7% 4% Thu t d ánừ ự 15% 11.250.00 0 11.250.00 0 11.250.00 0 11.250.000 Chi tr lãi vay cho NHả LIBOR+1,5% 4.875.000 5.625.000 6.375.000 4.125.000 Thu t cho ngân hàngừ vay LIBOR 3.750.000 4.500.000 5.250.000 3.000.000 Tr lãi c đ nh cho NHả ố ị 6% 4.500.000 4.500.000 4.500.000 4.500.000 LN ròng đ i v i t p đoànố ớ ậ 5.625.000 5.625.000 5.625.000 5.625.000 Năm 0 1 2 3 4 Tr giáHDị hoán đ i(USD)ổ 75.000.000 LIBOR 5% 6% 7% 4% Thu t cho t p đoàn vayừ ậ LIBOR+1,5% 4.875.000 5.625.000 6.375.000 4.125.000 Chi tr lãi vay cho t pả ậ đoàn LIBOR 3.750.000 4.500.000 5.250.000 3.000.000 Thu t cho t p đoàn vayừ ậ 6% 4.500.000 4.500.000 4.500.000 4.500.000 LN ròng đ i v i NHố ớ 5.625.000 5.625.000 5.625.000 5.625.000