Phòng ngừa HIV cho bệnh nhân và cộng đồng

Phòng ngừa HIV cho bệnh nhân và cộng đồngHAIVNChương trình AIDS củaĐại học Y Harvard tại Việt NamMục tiêu học tậpKết thúc bài học này, học viên có thể:Mô tả 3 con đường chính lây truyền HIVGiải thích các yếu tố làm tăng hoặc giảm nguy cơ lây truyền ở một người nào đóGiải thích các cách phòng chống lây truyền HIVTại sao các nhà lâm sàng lại cần quan tâm đến phòng ngừa HIV?HIV là một bệnh truyền nhiễm - ảnh hưởng đến nhiều cá nhân và toàn thể cộng đồngHIV hoàn toàn có thể phòng ngừa đượcCách tốt nhất để ngăn chặn dịch HIV ở Việt Nam là thông qua phòng ngừaBệnh nhân và các thành viên trong gia đình có nhiều câu hỏi về HIV và cần những lời khuyên chính xác và tư vấn chất lượngHIV lây truyền bằng cách nào?Đường máu/tiêm chíchTiêm chích ma túyPhơi nhiễm nghề nghiệp (kim tiêm đâm) Tiếp xúc tình dục không bảo vệ với (nhiều) bạn tình bị nhiễmTình dục khác giới hoặc đồng giớiChu sinh (mẹ sang con) Trong quá trình mang thai và lúc sinhThông qua bú sữa mẹƯớc tính nguy cơ lây nhiễm HIV cho một lần tiếp xúc với nguồn HIVTruyền máuMẹ sang conTCMT dùng chung kim tiêmKim đâm do nghề nghiệpTình dục hậu môn tiếp nhậnTình dục âm đạo tiếp nhậnTình dục hậu môn xâm nhậpTình dục âm đạo xâm nhậpTình dục miệng tiếp nhậnTình dục miệng xâm nhập(CDC, MMWR, 2005)90%25-35%0,67%0,3%0,5%0,1%0,065%0,05%0,01%0,005%Lây truyền HIV có đặc điểm gì?HIV chỉ lây lan thông qua tiếp xúc với một số dịch nhất định của cơ thể: MáuTinh dịchDịch tiết âm đạoSữa mẹĐể HIV lây lan, các dịch bị nhiễm phải tiếp xúc với:niêm mạc (âm đạo, mắt, miệng)Da tổn thươngmáu (kim tiêm đâm, truyền máu) HIV khó lây truyền ngay cả khi có những hành vi nguy cơNhững trường hợp nào HIV không lây truyền?HIV KHÔNG lây truyền thông qua các tiếp xúc thông thường như:Ôm hoặc hônHo hoặc hắt hơiDùng chung vật dụng gia đình, tách hoặc bátDùng chung nhà vệ sinhHồ bơiCôn trùng cắnPhòng ngừa lây truyền HIV qua đường máu/tiêm chíchLây truyền HIV qua đường máu: Những người tiêm chích ma túyNhững yếu tố nào có thể làm tăng nguy cơ lây truyền HIV thông qua sử dụng ma túy?Dùng bơm tiêm đã qua sử dụngThiếu tiếp cận bơm tiêm sạchThiếu điều trị lạm dụng ma túy hiệu quảTăng khả năng có hành vi tình dục nguy cơ do thiếu suy xétThảo luận theo cặp: Nhân viên y tế có thể giúp làm giảm lây truyền HIV ở những người tiêm chích ma túy như thế nào?Nhân viên y tế có thể giúp làm giảm lây truyền HIV ở người TCMT như thế nào (1)Nhận biết sử dụng ma túy:Hỏi tất cả các bệnh nhân về sử dụng ma túyKhuyến cáo xét nghiệm HIV cho những người TCMTGiúp những người TCMT giảm nguy cơ:Giáo dục cho bệnh nhân về lây truyền HIVTư vấn về hành vi tiêm chích an toànChuyển đến điều trị nghiện ma túyĐiều trị bằng Methadone Nhân viên y tế có thể giúp làm giảm lây truyền HIV ở người TCMT như thế nào (2)Giải thích cách làm sạch bơm tiêm:2 x 2 x 2 (nước, chất tẩy rửa, nước)Chất tẩy rửa (một cách lý tưởng) để 30 giây mỗi một lần súc Nếu không có chất tẩy rửa, dùng cồn (KHÔNG DÙNG rượu, bia)Luộc trong vòng 5-10 phút cũng diệt được HIVNếu không thể dùng chất tẩy rửa, cồn, hay luộc, thì có thể dùng nước sạch rửa 30 giây mỗi lần x 3 lầnPhòng ngừa lây truyền HIV qua quan hệ tình dụcLây truyền HIV qua đường tình dục (1)HIV tập trung ở tinh dịch của đàn ông và dịch tiết âm đạo của phụ nữHIV dễ lây truyền hơn từ người xâm nhập sang người tiếp nhậnVí dụ. Nam sang nữ trong quan hệ tình dục âm đạoNguy cơ lây truyền phụ thuộc vào cách quan hệ tình dục: Miệng < Âm đạo < Hậu mônNguy cơ thấp Nguy cơ caoLây truyền HIV qua đường tình dục (2)Lây truyền HIV TĂNG khi:Có nhiều bạn tình hơn (gái mại dâm, nam quan hệ tình dục với nam)Có bệnh lây truyền qua đường tình dụcĐặc biệt là loét cơ quan sinh dụcGiao hợp qua hậu mônChấn thương trong quan hệ tình dụcBạo lực tình dục, hiếp dâmQuan hệ tình dục khi có kinh nguyệtLây truyền HIV qua đường tình dục (3)Lây truyền HIV GIẢM khi: Có ít bạn tình hơnSử dụng bao cao suTình dục không xâm nhập (thủ dâm)Cắt bao qui đầu ở nam giớiGiảm tải lượng HIV bằng điều trị kháng virutĐộng não nhóm: Làm sao nhân viên y tế có thể giảm hoặc CHỐNG lây truyền HIV qua đường tình dục?Phòng chống lây truyền HIV qua đường tình dục: qui tắc ABCA Abstinence (không tình dục) (kiêng cữ)B Be Faithful (một bạn tình) (chung thủy)C Condoms (nếu không theo A & B) (bao cao su)Nhân viên y tế làm cách nào để giảm HIV lây truyền qua quan hệ tình dụcTìm hiểu tiền sử tình dục của tất cả các bệnh nhânCung cấp thông tin về hành vi có nguy cơ lây truyền HIV, chiến lược phòng chốngTư vấn và hỗ trợ bệnh nhân tiết lộ tình trạng của mình với (các) bạn tìnhChẩn đoán và điều trị các bệnh lây truyền qua đường tình dụcĐiều trị ARV, nếu cầnPhòng chống HIV: Sử dụng bao cao su (1)Bao cao su dành cho namSử dụng đúng cách làm giảm nguy cơ lây truyền qua đường tình dụcBao cao su dành cho nữLàm từ polyurethaneBảo vệ giống như bao cao su dành cho namChất làm trơnDùng cho quan hệ tình dục hậu môn hoặc âm đạo để giảm nguy cơ HIVChỉ sử dụng chất bôi trơn gốc nướcChất bôi trơn gốc dầu có thể làm rách bao cao suPhòng chống HIV: Sử dụngbao cao su (2)Nguyên tắc cơ bản sử dụng bao cao su nam:Không sử dụng nếu hết hạn hoặc bao bì bị ráchSử dụng bao cao su mỗi lần quan hệ tình dục có giao hợpSử dụng bao cao su đúng cách mỗi lần quan hệKhông bao giờ rửa hay dùng lại bao cao suPhòng chống HIV: Sử dụng bao cao su (3)Nguyên tắc cơ bản khi sử dụng bao cao su nữ:Có thể:dùng lại an toànđược đặt vào trước khi giao hợpdùng với bất kỳ chất bôi trơn nàodo phụ nữ kiểm soátKhông đòi hỏi:cương cứng dương vậttháo ra ngay                   Thị phạm: Cách sử dụngbao cao su namTập hợp các đồ dùng cần thiết:Mô hình dương vậtBao cao su nam mớiThị phạm cách sử dụng bao cao su nam:Rửa sạch tay với xà phòngKiểm tra bao cao su xem có bị rách, thủng, ngày hết hạn sử dụngLấy bao cao su ra khỏi bao góiPhải chắc chắn rằng các nếp cuốn quay lên trên để dễ cuộnẤn đầu bao chặt, đeo vào dương vật đang cương bằng cách cuộn xuống xương mu để nó có thể bao toàn bộ dương vậtThị phạm: Cách sử dụngbao cao su nữ Tập hợp các đồ dùng cần thiết:Mô hình âm đạoBao cao su nữ mớiThị phạm cách sử cách sử dụng bao cao su nữRửa sạch tay với xà phòngKiểm tra chỗ rách, lỗ thủng, và ngày hết hạn sử dụngLấy bao cao su ra khỏi gói Xoắn vòng phía trong thành hình số “8”, đưa sâu vào trong âm đạo cho đến khi chạm cổ tử cungĐặt vòng ngoài quanh lỗ ngoài âm đạo (tiền đình âm đạo)Phòng chống lây truyền từ mẹ sang con Lây truyền từ mẹ sang conLây truyền HIV từ mẹ sang con có thể xảy ra:trong tử cungtrong khi đẻSau đẻ qua sữa mẹNguy cơ trẻ nhiễm HIV: Không điều trị: 25-35%Phòng chống lây truyền mẹ sang con: <2% – 5%Phòng chống lây truyềntừ mẹ sang conTại phòng khám ngoại trú (OPC):1. Tư vấn và xét nghiệm HIV cho tất cả các thai phu2. Điều trị ARV cho các thai phụ có HIV dương tính đủ tiêu chuẩn, chuyển đến chương trình phòng chống lây truyền từ mẹ sang con3. Chuyển các thai phụ chưa đủ tiêu chuẩn điều trị ARV đến các chương trình phòng chống lây truyền từ mẹ sang con để điều trị dự phòng ARVNhững điểm chínhBa con đường lây truyền HIV là: đường máu, tình dục và từ mẹ sang conHIV khó lây truyền, dễ phòng chốngChiến lược phòng chống bao gồm:Bác sỹ hỏi tiền sử các hành vi nguy cơ, tư vấn cho bệnh nhân về phòng chống HIVNhững người tiêm chích ma túy dùng bơm tiêm mới hoặc sạchMọi người cam kết thực hành tình dục an toàn hơn (ví dụ: sử dụng bao cao su)Cảm ơn!Câu hỏi?