Phân tích môi trường vĩ mô trong kinh doanh quốc tế

Vì quá trình toàn c u hóa đang đ y các công tyườ ầ ế ầ ấ ầ ẩ vào tình tr ng m t đ i m t v i các công ty và khách hàng toàn c u, nên h s ch thuêạ ặ ố ặ ớ ầ ọ ẽ ỉ nh ng nhân viên không ch u nh h ng c a ch nghĩa v ch ng.ữ ị ả ưở ủ ủ ị ủ * S c n thi t ph i am hi u v văn hóaự ầ ế ả ể ề Quá trình toàn c u hóa đòi h i m i ng i tham gia vào kinh doanh ph i có m tầ ỏ ọ ườ ả ộ m c đ am hi u nh t đ nh v n n văn hóa, đó là ứ ộ ể ấ ị ề ề s hi u bi t v m t n n văn hóa choự ể ế ề ộ ề phép con ng i s ng và làm vi c trong đóườ ố ệ . Am hi u văn hóa s giúp cho vi c nâng caoể ẽ ệ kh năng qu n lý nhân công, ti p th s n ph m và đàm phán các n c khác.ả ả ế ị ả ẩ ở ướ T nh ng khách hàng đ n l và doanh nhân cho đ n các t p đoàn kinh doanh toàn c u,ừ ữ ơ ẻ ế ậ ầ h t nhân c a ho t đ ng kinh doanh là con ng i. Khi ng i mua và ng i bán kh pạ ủ ạ ộ ườ ườ ườ ở ắ n i trên th gi i g p g nhau, h mang theo các n n t ng giá tr , kỳ v ng và các cáchơ ế ớ ặ ỡ ọ ề ả ị ọ th c giao ti p khác nhau. S khác nhau này s d n đ n các xung đ t v văn hóa và doứ ế ự ẽ ẫ ế ộ ề đó gây ra nh ng cú s c tr c khi có th thích nghi đ c v i m t n n văn hóa m i.ữ ố ướ ể ượ ớ ộ ề ớ Hi u n n văn hóa là quan tr ng khi công ty kinh doanh trong n n văn hóa đó. Đi u đóể ề ọ ề ề càng tr nên quan tr ng h n khi công ty ho t đ ng nhi u n n văn hóa khác nhau.ở ọ ơ ạ ộ ở ề ề Các thành t c a văn hóaố ủ a. Th m mẩ ỹ Th m m là nh ng gì m t n n văn hóa cho là đ p khi xem xét đ n các khíaẩ ỹ ữ ộ ề ẹ ế c nh nh ngh thu t (bao g m âm nh c, h i h a, nh y múa, k ch nói và ki n trúc);ạ ư ệ ậ ồ ạ ộ ọ ả ị ế hình nh th hi n g i c m qua các bi u hi n và s t ng tr ng c a các màu s c.ả ể ệ ợ ả ể ệ ự ượ ư ủ ắ b. Giá tr và thái đị ộ * Giá trị Là nh ng gì thu c v quan ni m, ni m tin và t p quán g n v i tình c m c aữ ộ ề ệ ề ậ ắ ớ ả ủ con ng i. Các giá tr bao g m nh ng v n đ nh trung th c, chung th y, t do vàườ ị ồ ữ ấ ề ư ự ủ ự trách nhi m.ệ Các giá tr là quan tr ng đ i v i kinh doanh vì nó nh h ng đ n c mu nị ọ ố ớ ả ưở ế ướ ố v t ch t và đ o đ c ngh nghi p c a con ng iậ ấ ạ ứ ề ệ ủ ườ * Thái độ Là nh ng đánh giá, tình c m và khuynh h ng tích c c hay tiêu c c c a conữ ả ướ ự ự ủ ng i đ i v i m t khái ni m hay m t đ i t ng nào đó.ườ ố ớ ộ ệ ộ ố ượ Ví d , m t ng i M th hi n thái đ n u h nói: “ Tôi không thích làm vi cụ ộ ườ ỹ ể ệ ộ ế ọ ệ cho công ty Nh t vì t i đó tôi không đ c ra quy t đ nh m t cách đ c l p”. Thái đậ ạ ượ ế ị ộ ộ ậ ộ ph n ánh các giá tr ti m n. Trong tr ng h p này, thái đ c a ng i M xu t phátả ị ề ẩ ườ ợ ộ ủ ườ ỹ ấ t s coi tr ng t do cá nhân.ừ ự ọ ự - Thái đ đ i v i th i gianộ ố ớ ờ Ng i dân nhi u n c M - Latinh và khu v c Đ a Trung H i th ng khôngườ ở ề ướ ỹ ự ị ả ườ coi tr ng v n đ th i gian. Các k ho ch c a h đ u khá linh ho t, h thích h ngọ ấ ề ờ ế ạ ủ ọ ề ạ ọ ưở th th i gian h n là tiêu t n nó cho nh ng k ho ch c ng nh c. Ng c l i, đ i v iụ ờ ơ ố ữ ế ạ ứ ắ ượ ạ ố ớ ng i M , th i gian chính là ngu n c a c i quý giá gi ng nh n c và than đá, nh ngườ ỹ ờ ồ ủ ả ố ư ướ ữ th mà con ng i có th s d ng t t và cũng có th s d ng không t t: “Th i gian làứ ườ ể ử ụ ố ể ử ụ ố ờ ti n b c”, “Cu c đ i b n ch có t ng y th i gian và b n nên s d ng nó m t cáchề ạ ộ ờ ạ ỉ ừ ấ ờ ạ ử ụ ộ khôn ngoan”. - Thái đ đ i v i công vi c và s thành côngộ ố ớ ệ ự Trong khi m t s n n văn hóa th hi n đ o lý làm vi c tích c c thì m t sộ ố ề ể ệ ạ ệ ự ộ ố khác l i nh n m nh s cân b ng gi a công vi c và ho t đ ng th giãn. Ng i dân ạ ấ ạ ự ằ ữ ệ ạ ộ ư ườ ở phía Nam n c Pháp hay nói: “chúng ta làm vi c đ s ng”, trong khi ng i M l i nói:ướ ệ ể ố ườ ỹ ạ “s ng đ làm vi c”. H cho r ng công vi c là ph ng ti n đ đ t đ c m c đích.ố ể ệ ọ ằ ệ ươ ệ ể ạ ượ ụ Trong khi đó, ng i M l i nói r ng công vi c, b n thân nó đã là m c đích r i. Khôngườ ỹ ạ ằ ệ ả ụ ồ gì ng c nhiên khi l i s ng c a dân mi n Nam n c Pháp có nh p đ ch m. M c đíchạ ố ố ủ ề ướ ị ộ ậ ụ c a h là ki m ti n đ h ng th . Trong th c t các doanh nghi p đây đã ph i đóngủ ọ ế ề ể ưở ụ ự ế ệ ở ả c a trong su t tháng 8 khi công nhân c a h đi ngh dài ngày trong kho ng th i gianử ố ủ ọ ỉ ả ờ này (th ng đi ra n c ngoài).ườ ướ Ng c l i, có nh ng ng i mong mu n, hăm h làm vi c là đ nh m đ t đ cượ ạ ữ ườ ố ở ệ ể ằ ạ ượ m t s thành công nào đó, c v ng t i s thành công là kích thích làm vi c l n nh tộ ự ướ ọ ớ ự ệ ớ ấ đ i v i h . Nh ng ng i này th ng ít n l c n u nh h bi t r ng m t trong haiố ớ ọ ữ ườ ườ ổ ự ế ư ọ ế ằ ộ kh năng thành công hay th t b i là ch c ch n. Đ kích thích h làm vi c thì kh năngả ấ ạ ắ ắ ể ọ ệ ả thành công c a công vi c ph i là không ch c ch n. Ch ng ai d i gì ch y đua v i m tủ ệ ả ắ ắ ẳ ạ ạ ớ ộ con ng a, nh ng cũng không ai t n th i gian đ ch y đua v i m t con rùa.ự ư ố ờ ể ạ ớ ộ c. T p quán và phong t cậ ụ Khi ti n hành kinh doanh m t n n văn hóa khác, đi u quan tr ng đ i v i m iế ở ộ ề ề ọ ố ớ ỗ doanh nhân là ph i hi u phong t c, t p quán c a ng i dân n i đó. m c t i thi u,ả ể ụ ậ ủ ườ ơ Ở ứ ố ể hi u phong t c t p quán s giúp nhà qu n lý tránh đ c các sai l m ng ng n ho cể ụ ậ ẽ ả ượ ầ ớ ẩ ặ gây nên s ch ng đ i t nh ng ng i khác. N u b n có ki n th c sâu h n thì s có cự ố ố ừ ữ ườ ế ạ ế ứ ơ ẽ ơ h i nâng cao kh năng giao ti p trong các n n văn hóa khác, bán s n ph m hi u quộ ả ế ề ả ẩ ệ ả h n và qu n lý đ c các ho t đ ng qu c t .ơ ả ượ ạ ộ ố ế Ví d :ụ * Tránh s d ng hình tam giác H ng Kông, Tri u Tiên và Đài Loan, hình tam giácử ụ ở ồ ề đ c cho là hình kh i kiêng k đây.ượ ố ỵ ở * S 7 b coi là con s không may m n Kê-ny-a nh ng l i đ c coi là may m n ố ị ố ắ ở ư ạ ượ ắ ở Sec-Slovakia và nó có ý nghĩa kỳ di u Bê-nanh. S 10 là con s không may m n ệ ở ố ố ắ ở Tri u Tiên và s 4 có nghĩa là ch t chóc Nh t B n.ề ố ế ở ậ ả * Màu đ là màu có ý nghĩa tích c c Đan M ch nh ng nó l i là bi u t ng c a yêuỏ ự ở ạ ư ạ ể ượ ủ thu t hay s ch t chóc các n c Châu Phi.ậ ự ế ở ướ => V i nh ng qu c gia khác nhau thì phong t c, t p quán, thói quen, giá tr và giá tr kỳớ ữ ố ụ ậ ị ị v ng v m t xã h i cũng s r t khác nhau. Đi u đó t o nên nh ng rào c n trongọ ề ặ ộ ẽ ấ ề ạ ữ ả th ng m i qu c t và đôi khi cũng làm m t tác d ng c a nh ng chi n d ch thâmươ ạ ố ế ấ ụ ủ ữ ế ị nh p th tr ng bài b n. ậ ị ườ ả * M t hãng b t gi t dùng b c tranh qu ng cáo: H p b t gi t gi a, qu n áo s ch bênộ ộ ặ ứ ả ộ ộ ặ ở ữ ầ ạ ph i, qu n áo b n bên trái. Lo i b t gi t này không bán đ c Trung Đông vì hả ầ ẩ ạ ộ ặ ượ ở ọ quên m t r ng ng i dân đ a ph ng đ c t ph i qua trái. ấ ằ ườ ị ươ ọ ừ ả * M t ví d khác: qu ng cáo n c t y r a có n i dung m t cô gái nh nh n đang d nộ ụ ả ướ ẩ ử ộ ộ ỏ ắ ọ d p đ ng đ b a b n do anh trai c a mình bày ra r t nhanh và s ch s . Nh ng qu ngẹ ố ồ ừ ộ ủ ấ ạ ẽ ư ả cáo này đã b ph n đ i k ch li t Canada vì v i h , nh th là phân bi t đ i x , làị ả ố ị ệ ở ớ ọ ư ế ệ ố ử tr ng nam khinh n . ọ ữ * Hay nh m t hãng máy bay n đ a qu ng cáo trên t báo -r p Saudi là s b trí cácư ộ ọ ư ả ờ Ả ậ ẽ ố n nhân viên tr đ p ph c v r u cho khách. K t qu là ph n l n các hành khách t iữ ẻ ẹ ụ ụ ượ ế ả ầ ớ ạ đây đã h y b chuy n bay ngay l p t c v i lý do r t đ n gi n: Ph n b m ng cheủ ỏ ế ậ ứ ớ ấ ơ ả ụ ữ ỏ ạ m t không đ c cùng v i đàn ông và r u là đi u c m k đ i v i ng i -r p.ặ ượ ở ớ ượ ề ấ ỵ ố ớ ườ Ả ậ d. C u trúc xã h iấ ộ C u trúc xã h i th hi n c u t o n n t ng c a m t n n văn hóa, bao g m cácấ ộ ể ệ ấ ạ ề ả ủ ộ ề ồ nhóm xã h i, các th ch , h th ng đ a v xã h i, m i quan h gi a các đ a v này vàộ ể ế ệ ố ị ị ộ ố ệ ữ ị ị quá trình qua đó các ngu n l c xã h i đ c phân b .ồ ự ộ ượ ổ * Các nhóm xã h iộ Con ng i trong t t c các n n văn hóa t h i h p v i nhau thành các nhóm xãườ ấ ả ề ự ộ ọ ớ h i r t đa d ng. Nh ng t p h p do hai hay nhi u ng i xác đ nh nên và có nh h ngộ ấ ạ ữ ậ ợ ề ườ ị ả ưở qua l i v i ng i khác. Các nhóm xã h i đóng góp vào vi c xác đ nh t ng cá nhân vàạ ớ ườ ộ ệ ị ừ hình nh c a b n thân h . Hai nhóm đóng vai trò đ c bi t quan tr ng trong vi c nhả ủ ả ọ ặ ệ ọ ệ ả h ng đ n các ho t đ ng kinh doanh m i n i là gia đình và gi i tính.ưở ế ạ ộ ở ọ ơ ớ * Đ a v xã h iị ị ộ M t khía c nh quan tr ng khác c a c u trúc xã h i là cách th c m t n n vănộ ạ ọ ủ ấ ộ ứ ộ ề hóa phân chia dân s d a theo đ a v xã h i (theo nh ng v trí trong c u trúc). Có n nố ự ị ị ộ ữ ị ấ ề văn hóa ch có m t s ít đ a v xã h i, nh ng cũng có n n văn hóa có nhi u đ a v xãỉ ộ ố ị ị ộ ữ ề ề ị ị h i. Quá trình x p th t con ng i theo các t ng l p xã h i và giai c p đ c g i làộ ế ứ ự ườ ầ ớ ộ ấ ượ ọ phân t ng xã h i. T cách thành viên c a m i t ng l p s đ t các cá nhân theo m tầ ộ ư ủ ỗ ầ ớ ẽ ặ ộ lo i “thang b c xã h i” có xu h ng đ c duy trì v t qua các n n văn hóa.ạ ậ ộ ướ ượ ượ ề * Tính linh ho t c a xã h iạ ủ ộ Đ i v i m t s n n văn hóa, ph n đ u lên t ng l p xã h i cao h n là d dàng,ố ớ ộ ố ề ấ ấ ầ ớ ộ ơ ễ nh ng ng c l i, m t s n n văn hóa khác, đi u này r t khó khăn ho c th m chí làư ượ ạ ở ộ ố ề ề ấ ặ ậ không th . Tính linh ho t c a xã h i là s d dàng đ i v i các cá nhân có th diể ạ ủ ộ ự ễ ố ớ ể chuy n lên hay xu ng trong th b c xã h i c a m t n n văn hóa. Đ i v i h u h t dânể ố ứ ậ ộ ủ ộ ề ố ớ ầ ế t c trên th gi i ngày nay, m t trong hai h th ng quy t đ nh tính linh ho t c a xã h iộ ế ớ ộ ệ ố ế ị ạ ủ ộ là: h th ng đ ng c p xã h i và h th ng giai c p xã h i.ệ ố ẳ ấ ộ ệ ố ấ ộ - H th ng đ ng c pệ ố ẳ ấ H th ng đ ng c p là m t h th ng v phân t ng xã h i, trong đó con ng iệ ố ẳ ấ ộ ệ ố ề ầ ộ ườ đ c sinh ra m t th b c xã h i hay đ ng c p xã h i, không có c h i di chuy nượ ở ộ ứ ậ ộ ẳ ấ ộ ơ ộ ể sang đ ng c p khác. ẳ ấ - H th ng giai c pệ ố ấ M t h th ng phân t ng xã h i trong đó kh năng cá nhân và hành đ ng cáộ ệ ố ầ ộ ả ộ nhân quy t đ nh đ a v xã h i và tính linh ho t c a xã h i đ c g i là h th ng giaiế ị ị ị ộ ạ ủ ộ ượ ọ ệ ố c p. Đây là hình th c thông d ng trong phân t ng xã h i trên th gi i ngày nayấ ứ ụ ầ ộ ế ớ e. Tôn giáo Tôn giáo có th đ c đ nh nghĩa nh là m t h th ng các tín ng ng và nghiể ượ ị ư ộ ệ ố ưỡ th c liên quan t i y u t tinh th n c a con ng i. Nh ng giá tr nhân ph m và nh ngứ ớ ế ố ầ ủ ườ ữ ị ẩ ữ đi u c m k th ng xu t phát t tín ng ng tôn giáo. Các tôn giáo khác nhau có quanề ấ ỵ ườ ấ ừ ưỡ đi m khác nhau v vi c làm, ti t ki m và hàng hóa. Tìm hi u v n đ này s giúpể ề ệ ế ệ ể ấ ề ẽ chúng ta bi t đ c t i sao các công ty m t s n n văn hóa này có tính c nh tranhế ượ ạ ở ộ ố ề ạ h n các công ty nh ng n n văn hóa khác.ơ ở ữ ề Tri t lý tôn giáo chính trong m t n n văn hóa có th có nh h ng m nh t i ph ngế ộ ề ể ả ướ ạ ớ ươ th c kinh doanh c a m t cá nhân, th m chí v t xa suy nghĩ c a h u h t m i ng i-ứ ủ ộ ậ ượ ủ ầ ế ọ ườ ngay c khi cá nhân đó không ph i là m t tín đ sùng đ o c a m t tôn giáo nh t đ nh.ả ả ộ ồ ạ ủ ộ ấ ị Trong th gi i Ar p, các cu c đ i tho i ch a đ y nh ng c m t ế ớ ậ ộ ố ạ ứ ầ ữ ụ ừ Inshallala- theo ý Chúa. S tôn tr ng, thái đ tuân theo m t quy n l c cao h n, thi u ki m soát đ i v iự ọ ộ ộ ề ự ơ ế ể ố ớ r t nhi u v n đ trên trái đ t, coi cái gì đ n s đ n mà c m t này th hi n đã đ cấ ề ấ ề ấ ế ẽ ế ụ ừ ể ệ ượ đ a vào m i th t l ch trình máy bay cho t i t c đ các cu c đàm phán th ng m i.ư ọ ứ ừ ị ớ ố ộ ộ ươ ạ Ví dụ Nh tr ng h p c a m t ch ngân hàng ng i Đ c k l i th t b i c a mìnhư ườ ợ ủ ộ ủ ườ ứ ể ạ ấ ạ ủ trong chuy n đi g n đây sang Vi t Nam đ đàm phán m t th a thu n tài chính cho m tế ầ ệ ể ộ ỏ ậ ộ nhà máy ch t o n c ta. ế ạ ở ướ Ng i ch ngân hàng nói “ng i đàm phán v i tôi r t t hào v thân th c ng s n c aườ ủ ườ ớ ấ ự ề ế ộ ả ủ mình, nh ng đ ng th i cũng tuyên b mình là con ng i c a th p niên 90, đã chuy nư ồ ờ ố ườ ủ ậ ể mình theo phong cách kinh doanh ph ng Tây. Các cu c đàm phán d ng nh ph iươ ộ ườ ư ả kéo dài hàng tháng và không m t ai s n sàng đ a ra quy t đ nh. Tôi ch cho r ng đó làộ ẵ ư ế ị ỉ ằ s không hi u qu c a nh ng ng i c ng s n. Tôi b t đ u m t kiên nh n. D ngự ệ ả ủ ữ ườ ộ ả ắ ầ ấ ẫ ườ nh h không hi u đ c r ng tho thu n này có th đem l i r t nhi u ti n cho nhàư ọ ể ượ ằ ả ậ ể ạ ấ ề ề máy c a h , cũng nh cho ngân hàng c a tôi và cho tôi. Tôi l n ti ng bày t quan đi mủ ọ ư ủ ớ ế ỏ ể c a mình. Tôi đ p m nh n m đ m xu ng bàn, tôi m t ki m soát. Nh ng ngày sau đóủ ậ ạ ắ ấ ố ấ ể ữ bên Vi t Nam ng ng đàm phán và g i ý tôi nên v n c. Th t là nh ng ng i c ngệ ừ ợ ề ướ ậ ữ ườ ộ s n đi n hình, tôi nghĩ, h s không đ c gì c ”.ả ể ọ ẽ ượ ả Nh ng không ph i ch nghĩa c ng s n hay th m chí cũng không ph i s không hi uư ả ủ ộ ả ậ ả ự ệ qu trong cách làm vi c c a ng i Vi t Nam đã phá ho i chuy n đi này. Mà chính làả ệ ủ ườ ệ ạ ế s khác bi t v văn hoá,t t ng. Do n c ta ch u nh h ng m nh m b i tri t lýự ệ ề ư ưở ướ ị ả ưở ạ ẽ ở ế Kh ng T t n t i t nhi u th k , ng i dân Vi t Nam luôn h ng vào s hoà thu nổ ử ồ ạ ừ ề ế ỷ ườ ệ ướ ự ậ coi s hài hoà, cân b ng có ý nghĩa quan tr ng hàng đ u.ự ằ ọ ầ Ng i ch ngân hàng Đ c cũng đã nh n đ nh chính vi c không hi u đ c văn hoáườ ủ ứ ậ ị ệ ể ượ Vi t Nam, nh h ng c a t t ng Kh ng T đ i v i nh n th c c a ng i Vi tệ ả ưở ủ ư ưở ổ ử ố ớ ậ ứ ủ ườ ệ Nam là nguyên nhân d n đ n th t b i c a ông. Vi t Nam vi c ra quy t đ nh th ngẫ ế ấ ạ ủ Ở ệ ệ ế ị ườ ch m m t ph n là do m i ng i th ng đ a ra quy t đ nh theo nguyên t c đ ngậ ộ ầ ọ ườ ườ ư ế ị ắ ồ thu n. S kiên nh n và bình tĩnh là r t c n thi t trong các tình hu ng khó khăn-và cácậ ự ẫ ấ ầ ế ố cu c nói chuy n liên quan đ n h p đ ng. Cu i cùng, ng i Vi t Nam th ng khôngộ ệ ế ợ ồ ố ườ ệ ườ đ cao nh ng ng i m t kiên nh n (sai l m th nh t c a ng i ch ngân hàng Đ c)ề ữ ườ ấ ẫ ầ ứ ấ ủ ườ ủ ứ ho c có v b ngoài ích k (sai l m th hai c a ng i ch ngân hàng Đ c-thông quaặ ẻ ề ỷ ầ ứ ủ ườ ủ ứ vi c nh n m nh vi c s ki m đ c bao nhi u ti n n u nh tho thu n đ c ký k t).ệ ấ ạ ệ ẽ ế ượ ề ề ế ư ả ậ ượ ế N u ng i ch nhà băng ch u nghiên c u tr c m t chút v b i c nh văn hóa Vi tế ườ ủ ị ứ ướ ộ ề ố ả ệ Nam thì có th anh ta đã đ t đ c th a thu n.ể ạ ượ ỏ ậ g. Giao ti p cá nhân ế Con ng i trong m i n n văn hóa có m t h th ng giao ti p đ truy n đ t ý nghĩ, tìnhườ ỗ ề ộ ệ ố ế ể ề ạ c m, ki n th c, thông tin qua l i nói, hành đ ng và ch vi t. Hi u ả ế ứ ờ ộ ữ ế ể ngôn ng thôngữ th ngườ c a m t n n văn hóa cho phép chúng ta bi t đ c t i sao ng i dân n i đó l iủ ộ ề ế ượ ạ ườ ơ ạ suy nghĩ và hành đ ng nh v y. ộ ư ậ B t kỳ ai đã ti n hành ho t đ ng kinh doanh trên quy mô qu c t đ u bi t r ng m tấ ế ạ ộ ố ế ề ế ằ ộ cái nhìn ch m ch m, m t n c i n a mi ng g ng ép, nh ng l i nh n xét xì xàoằ ằ ộ ụ ườ ử ệ ượ ữ ờ ậ b ng m t th ti ng mà mình không th hi u đ c có th mang l i c m giác kh ngằ ộ ứ ế ể ể ượ ể ạ ả ủ khi p nh th nào - khi nh ng gì b n nói không liên k t v i nhau, và d ng nh cóế ư ế ữ ạ ế ớ ườ ư đi u gì đó b b sót. Vi c nghi ng s là không tránh kh i. Hi u các hình th c ngônề ị ỏ ệ ờ ẽ ỏ ể ứ ng khác nhau (ngoài ngôn ng thông th ng) c a m t n n văn hóa giúp chúng ta tránhữ ữ ườ ủ ộ ề đ a ra nh ng thông tin gây ng ng ngùng ho c ng ng n.ư ữ ượ ặ ớ ẩ * Ngôn ng thông th ngữ ườ Ngôn ng thông th ng là m t b ph n trong h th ng truy n đ t thông tinữ ườ ộ ộ ậ ệ ố ề ạ c a m t n n văn hóa đ c th hi n thông qua l i nói ho c ch vi tủ ộ ề ượ ể ệ ờ ặ ữ ế * Ngôn ng chung (ngôn ng qu c t )ữ ữ ố ế Ngôn ng chung là ngôn ng th 3 ho c là ngôn ng liên k t đ c hai bên cùngữ ữ ứ ặ ữ ế ượ nhau hi u mà c hai bên này đ u nói nh ng th ngôn ng b n đ a khác nhau. ể ả ề ữ ứ ữ ả ị Thông th o ngôn ng là v n đ quan tr ng đ i v i các nhà qu n lý không ph iạ ữ ấ ề ọ ố ớ ả ả là dân b n x trong vi c qu n lý trang thi t b s n xu t và giám sát công nhân đ aả ứ ệ ả ế ị ả ấ ị ph ng. ươ * Ngôn ng c chữ ử ỉ S truy n tin qua ám hi u không âm thanh, bao g m đi u b tay chân, th hi nự ề ệ ồ ệ ộ ể ệ nét m t, ánh m t trong ph m vi cá nhân đ c coi là ngôn ng c ch . Gi ng nh ngônặ ắ ạ ượ ữ ử ỉ ố ư ng thông th ng, truy n tin theo ngôn ng c ch s bao g m c thông tin l n tìnhữ ườ ề ữ ử ỉ ẽ ồ ả ẫ c m và nhi u đi u khác c a m t n n văn hóa này v i m t n n văn hóa khác.ả ề ề ủ ộ ề ớ ộ ề T t c các hình th c nh giao ti p phi ngôn ng , c ch , ngôn ng c th , nét m t đ uấ ả ứ ư ế ữ ử ỉ ữ ơ ể ặ ề chuy n t i nh ng thông đi p nh t đ nh. Khi hai ng i không có chung ngôn ng vàể ả ữ ệ ấ ị ườ ữ b t bu c ph i s d ng m t ng i phiên d ch, hình th c giao ti p phi ngôn ng là d ngắ ộ ả ử ụ ộ ườ ị ứ ế ữ ạ ti p xúc tr c ti p duy nh t và là ph ng pháp duy nh t có th đ các cá nhân có thế ự ế ấ ươ ấ ể ể ể giao ti p tr c ti p v i nhau. N u không hi u b i c nh văn hóa trong đó nh ng cu cế ự ế ớ ế ể ố ả ữ ộ giao ti p phi ngôn ng d ng này x y ra, ta không nh ng có th g p ph i r i ro làế ữ ạ ả ữ ể ặ ả ủ không hi u đ c ng i đ i tho i v i mình mà còn có th phát đi nh ng tín hi u hoànể ượ ườ ố ạ ớ ể ữ ệ toàn sai l c.ạ Đi u này có th đúng th m chí trong nh ng tình hu ng mà hai ng i nói g nề ể ậ ữ ố ườ ầ nh m t ngôn ng -nh tr ng h p sau đây gi a m t doanh nhân n ng i M và m tư ộ ữ ư ườ ợ ữ ộ ữ ườ ỹ ộ doanh nhân nam ng i Anh.ườ N doanh nhân ng i M nói “ chúng tôi d ng nh đã r t hi u nhau qua đi nữ ườ ỹ ườ ư ấ ể ệ tho i. Th t là m t s gi i thoát sau nh ng năm ph i s ng Đông Âu đ gi đây đ cạ ậ ộ ự ả ữ ả ố ở ể ờ ượ th c s làm ăn v i ng i Anh. ít nh t chúng tôi cũng nói cùng m t ngôn ng , chúng tôiự ự ớ ườ ấ ộ ữ suy nghĩ gi ng nhau. Tôi đã tin t ng anh ta”.ố ưở M i vi c di n ra xuôn s cho t i khi doanh nhân ng i M bay t i Luân đônọ ệ ễ ẻ ớ ườ ỹ ớ g p tr c ti p anh chàng đ ng nghi p ng i Anh đ ký m t h p đ ng nghiên c u vàặ ự ế ồ ệ ườ ể ộ ợ ồ ứ phát tri n. Cu c g p đ u tiên đã không di n ra m t cách suôn s . Cô nói “có đi u gì đóể ộ ặ ầ ễ ộ ẻ ề không n, trong su t bu i thuy t trình, không m t ai trong s nh ng đ i tác Anh, kổ ố ổ ế ộ ố ữ ố ể c ng i mà tôi đã th ng xuyên g i đi n tho i, nhìn vào m t chúng tôi. D ng nhả ườ ườ ọ ệ ạ ắ ườ ư h đang che gi u đi u gì. Sau r t nhi u cu c th o lu n n i b , chúng tôi đã quy tọ ấ ề ấ ề ộ ả ậ ộ ộ ế đ nh ký h p đ ng, nh ng r t nhi u ng i trong s chúng tôi c m th y không đ cị ợ ồ ư ấ ề ườ ố ả ấ ượ tho i mái. Th m chí ngay c khi chúng tôi nói chuy n đi n tho i sau đó, tôi v n khôngả ậ ả ệ ệ ạ ẫ th quên đ c vi c h đã không nhìn vào m t mình. Vi c này g n nh đã phá huể ượ ệ ọ ắ ệ ầ ư ỷ m i quan h gi a chúng tôi và suýt n a thì làm h ng công vi c”. ố ệ ữ ữ ỏ ệ T t c nh ng nghi ng này có th tránh đ c n u nh doanh nhân ng i Mấ ả ữ ờ ể ượ ế ư ườ ỹ nh n th c đ c m t s khác bi t tinh t v văn hóa: Trong khi ng i M cho r ngậ ứ ượ ộ ự ệ ế ề ườ ỹ ằ nhìn tr c ti p vào m t ng i nào đó trong các cu c đàm phán th hi n s chân thànhự ế ắ ườ ộ ể ệ ự và thành th c, ng i Anh l i cho r ng khi ch a thi t l p đ c m t m i quan h quenự ườ ạ ằ ư ế ậ ượ ộ ố ệ thu c h n thì hành đ ng này th hi n s b t l ch s . ộ ơ ộ ể ệ ự ấ ị ự Ngoài ra,nh ng c ch , đi u b trong giao ti p cũng có ý nghĩa khác nhau m i n c.ữ ử ỉ ệ ộ ế ở ỗ ướ Ví d :ụ • M t cái g t đ u nghĩa là không Bun-ga-ri và b t tay t phía này sang phía khácộ ậ ầ ở ắ ừ có nghĩa là đ ng ý/có.ồ * Ký hi u “okay” (đ ng ý/tán thành) th ng đ c s d ng M (ngón cái vàệ ồ ườ ượ ử ụ ở ỹ ngón tr t o thành m t hình tròn và nh ng ngón khác gi lên, tuy nhiên, ký hi uỏ ạ ộ ữ ơ ệ này l i có nghĩa là con s không (không tán thành) Pháp, và nó l i là bi uạ ố ở ạ ể t ng v ti n b c Nh t b n và l i có nghĩa là thô t c B -ra-din.ượ ề ề ạ ở ậ ả ạ ụ ở ờ * Ng i ta th ng có hành đ ng nh gi cánh tay v i lòng bàn tay ng a vàườ ườ ộ ư ơ ớ ử ngón tr ra d u “l i đây” M và m t s n c, tuy nhiên, m t s qu c giaỏ ấ ạ ở ỹ ở ộ ố ướ ở ộ ố ố khác nó l i bi u hi n s thô t c.ạ ể ệ ự ụ * Ê-ti-ô-pia, liên t c m và đóng lòng bàn tay úp có nghĩa là “l i đâyỞ ụ ở ạ => V i t ng s h n 200 qu c gia và vùng lãnh th thì c tính trên th gi i, s ngônớ ổ ố ơ ố ổ ướ ế ớ ố ng đ c s d ng cũng x p x ch ng đó. Chính s đa d ng v ngôn ng đã khi n cácữ ượ ử ụ ấ ỉ ừ ự ạ ề ữ ế doanh nghi p g p nhi u khó khăn khi đ a s n ph m c a mình thâm nh p th tr ngệ ặ ề ư ả ẩ ủ ậ ị ườ n c ngoài. Bi t bao nhiêu doanh nghi p đã ph i đ m hôi, công s c và rót không ítướ ế ệ ả ổ ồ ứ ti n c a đ tìm cho mình nh ng tên g i, kh u hi u đ y ý nghĩa và n t ng nh ng đôiề ủ ể ữ ọ ẩ ệ ầ ấ ượ ư khi chính nh ng tên g i, nh ng kh u hi u này l i làm cho k ho ch thâm nh p thữ ọ ữ ẩ ệ ạ ế ạ ậ ị tr ng c a các doanh nghi p b phá s n. ườ ủ ệ ị ả Ví d :ụ Bút bi Parker, m t hãng bút n i ti ng th gi i, khi ti n vào th tr ng Mexicoộ ổ ế ế ớ ế ị ườ đã tung hô r m r kh u hi u "Chi c bút t o c m giác êm ái và không làm th ng túi áoầ ộ ẩ ệ ế ạ ả ủ b n." Nh ng, m t s nh m l n tai h i đã x y ra v i hai t đ ng âm trong ti ngạ ư ộ ự ầ ẫ ạ ả ớ ừ ồ ế Mexico, ng i dân n c này đã d ch kh u hi u này thành "Nó s không đâm th ngườ ướ ị ẩ ệ ẽ ủ nh ng làm b n mang b u." ư ạ ầ - Hãng Pepsi khi thâm nh p th tr ng Đài Loan đ c tôn vinh v i kh u hi u ti ngậ ị ườ ượ ớ ẩ ệ ế Anh "Ti n t i k nguyên c a Pepso." Th nh ng ý nghĩa bóng b y c a câu nói này đãế ớ ỷ ủ ế ư ẩ ủ b ng i dân đây đ c m t cách v ng v là "Pepsi mang t tiên c a b n tr v t cõiị ườ ở ọ ộ ụ ề ổ ủ ạ ở ề ừ ch t." ế - T ng t nh v y, l i qu ng cáo cho món gà rán đ y h p d n c a Kentucky, v iươ ự ư ậ ờ ả ầ ấ ẫ ủ ớ m c đích là mang t i h ng v th m ngon t m i đ u ngón tay khi th ng th c đã bụ ớ ươ ị ơ ừ ườ ầ ưở ứ ị hi u thành "Hãy ăn nh ng ngón tay c a b n.ể ữ ủ ạ - Hay "Nova," m t lo i xer t g n nh do hãng Chevrolet s n xu t và hãng này th c sộ ạ ấ ọ ẹ ả ấ ự ự r t ng c nhiên khi h đã không tiêu th đ c m t chi c xe nào vùng Nam M tr cấ ạ ọ ụ ượ ộ ế ở ỹ ướ khi h hi u r ng "Nova" l i có nghĩa là "Nó không ch y đ c." ọ ể ằ ạ ạ ượ Rào c n v ngôn ng khi d ch các qu ng cáo, tên hãng, tên s n ph m đã tr thành m tả ề ữ ị ả ả ẩ ở ộ trong nh ng khó khăn l n mà các doanh nghi p ph i đ ng đ u trong quá trinh thamữ ớ ệ ả ươ ầ gia vào th ng m i qu c t . Đi u này ch ng t r ng ngôn ng dành cho qu ng cáo làươ ạ ố ế ề ứ ỏ ằ ữ ả con dao hai l i, ch c n doanh nghi p m c ph i nh ng đi u t i k trong ngôn ngưỡ ỉ ầ ệ ắ ả ữ ề ố ỵ ữ m t vùng thì dù ý đ qu ng cáo c a doanh nghi p n t ng đ n m y cũng s b pháộ ồ ả ủ ệ ấ ượ ế ấ ẽ ị s n khi chuy n sang ngôn ng vùng đó. Cách t t nh t đ có th v t qua rào c n nàyả ể ữ ố ấ ể ể ượ ả là doanh nghi p nên tìm ng i qu n lý hi u rõ ngôn ng và t p quán c a n c "chệ ườ ả ể ữ ậ ủ ướ ủ nhà," nh ng đi u này cũng không ph i là d .ư ề ả ễ Nh v yư ậ , hi u và l u ý nh ng s khác bi t v văn hóa là nh ng đi u ki n t i quanể ư ữ ự ệ ề ữ ề ệ ố tr ng đ tìm ki mọ ể ế s thành công trong nh ng ho t đ ng th ng m i qu c t vàự ữ ạ ộ ươ ạ ố ế nh ng chuy n đi n c ngoài vì m c tiêu kinh doanh. Thi u s hi u bi t sâu s c vữ ế ướ ụ ế ự ể ế ắ ề th c t kinh doanh, t p quán xã h i và nghi th c c a m t qu c gia có th làm gi m vự ế ậ ộ ứ ủ ộ ố ể ả ị trí c a công ty trên th tr ng, khó th c hi n đ c thành công các m c tiêu và cu iủ ị ườ ự ệ ượ ụ ố cùng là d n đ n th t b i.ẫ ế ấ ạ h. Giáo d cụ * Trình đ giáo d c m i n c là r t khác nhau. Tìm hi u kĩ v n đ này s giúp ta cóộ ụ ỗ ướ ấ ể ấ ề ẽ nh ng k ho ch,chi n l c phù h p tr c khi ti n hành ho t đ ng s n xu t kinhữ ế ạ ế ượ ợ ướ ế ạ ộ ả ấ doanh t i m t qu c gia,nh chi n l c ngu n nhân l c.ạ ộ ố ư ế ượ ồ ự * Hi n t ng “ch y máu ch t xám”.ệ ượ ả ấ M t s n n văn hóa coi tr ng giáo d c chính qui h n các hình th c giáo d c khác.ộ ố ề ọ ụ ơ ứ ụ Hi u đ c thái đ này và đi u ch nh m t bài thuy t trình hay th m chí thi t k m tể ượ ộ ề ỉ ộ ế ậ ế ế ộ chi c danh thi p kinh doanh (li t kê các ch ng ch giáo d c và nh ng b ng c p cao) cế ế ệ ứ ỉ ụ ữ ằ ấ ó th ngay l p t c khi n cho các nhà kinh doanh giành đ c s kính tr ng. Tuy nhiên,ể ậ ứ ế ượ ự ọ n u ta hãnh di n v b ng c p trong m t n n văn hóa kinh doanh không quan tâmế ệ ề ằ ấ ộ ề nhi u l m t i nh ng y u t này, ta có nguy c b coi là m t ng i ba hoa kiêu căng.ề ắ ớ ữ ế ố ơ ị ộ ườ Hi u m t xã h i đánh giá giáo d c nh th nào có th giúp b n xác đ nh m t đ i tácể ộ ộ ụ ư ế ể ạ ị ộ ố kinh doanh x lý thông tin nh th nào và b n c n ph i chu n b m t bài thuy t trìnhử ư ế ạ ầ ả ẩ ị ộ ế ho c m t đo n rao hàng nh th nào. M t công ty xu t thân t m t xã h i coi tr ngặ ộ ạ ư ế ộ ấ ừ ộ ộ ọ giáo d c cũng r t có th quan tâm đ n lo i hình đào t o đ c bi t mà m t doanhụ ấ ể ế ạ ạ ặ ệ ộ nghi p n c ngoài có th cung c p. ệ ướ ể ấ Môi tr ng t nhiên và văn hóa v t ch tườ ự ậ ấ * Môi tr ng t nhiênườ ự M c dù văn hóa b nh h ng b i môi tr ng t nhiên, nh ng đi u đó khôngặ ị ả ưở ở ườ ự ư ề đ c xác đ nh m t cách tr c ti p. Hai khía c nh c a môi tr ng t nhiên (khí h u vàượ ị ộ ự ế ạ ủ ườ ự ậ đ a hình) có nh h ng đ n văn hóa c a m t dân t c. ị ả ưở ế ủ ộ ộ * Văn hóa v t ch tậ ấ T t c các công ngh áp d ng trong m t n n văn hóa đ s n xu t hàng hóa vàấ ả ệ ụ ộ ề ể ả ấ cung c p d ch v đ c g i là văn hóa v t ch t. Văn hóa v t ch t th ng dùng đ đánhấ ị ụ ượ ọ ậ ấ ậ ấ ườ ể giá ti n b công ngh c a các th tr ng hay n n công nghi p c a m t qu c gia. Nóiế ộ ệ ủ ị ườ ề ệ ủ ộ ố chung, các hãng tham gia vào th tr ng m i theo m t trong hai đi u ki n sau: (1) Nhuị ườ ớ ộ ề ệ c u v nh ng s n ph m c a h đã phát tri n, ho c (2) Th tr ng có đ s c h trầ ề ữ ả ẩ ủ ọ ể ặ ị ườ ủ ứ ỗ ợ cho các ho t đ ng s n xu t c a nó. Ví d , các công ty không t p trung đ n n cạ ộ ả ấ ủ ụ ậ ế ướ Myanmar Đông Nam Á vì s phát tri n kinh t d i m t chính ph quân đ i hà kh cở ự ể ế ướ ộ ủ ộ ắ đã b h n ch b i m t lo t các v n đ chính tr và xã h i.ị ạ ế ở ộ ạ ấ ề ị ộ 2, Môi tr ng chính tr và lu t pháp:ườ ị ậ Chính tr và lu t pháp v n dĩ là nh ng y u t không th tách r i ho t đ ng kinh doanh.ị ậ ố ữ ế ố ể ờ ạ ộ Đó là nh ng y u t thu c ki n trúc th ng t ng xã h i, t o l p nh ng khuôn khữ ế ố ộ ế ượ ầ ộ ạ ậ ữ ổ chung cho các ho t đ ng kinh doanh di n ra bình th ng. Nh ng ng c l i trong kinhạ ộ ễ ườ ư ượ ạ doanh, n u n m b t đ c nh ng y u t trên thì s đ m b o cho thành công s là r tế ắ ắ ượ ữ ế ố ự ả ả ẽ ấ l n. Đ c bi t trong ho t đ ng kinh doanh qu c t , n i mà môi tr ng pháp lu t vàớ ặ ệ ạ ộ ố ế ơ ườ ậ chính tr đa d ng và ph c t p h n r t nhi u thì vi c nghiên c u y u t chính tr và lu tị ạ ứ ạ ơ ấ ề ệ ứ ế ố ị ậ pháp là r t c n thi t.ấ ầ ế 2.1. Các h th ng chính tr trên th gi iệ ố ị ế ớ a. Khái ni m v h th ng chính trệ ề ệ ố ị H th ng chính tr bao g m nh ng c u trúc, các quá trình và nh ng ho t đ ngệ ố ị ồ ữ ấ ữ ạ ộ mà d a vào đó các dân t c có quy n t quy t. ự ộ ề ự ế * Văn hóa và chính trị Chính tr và văn hóa có liên quan ch t ch v i nhau. H th ng chính tr c a m tị ặ ẽ ớ ệ ố ị ủ ộ n c b t ngu n t chính l ch s và văn hóa n c đó. Các y u t ch ng h n nh dânướ ắ ồ ừ ị ử ướ ế ố ẳ ạ ư s , c u trúc đ tu i, ch ng t c, thu nh p bình quân đ u ng i cũng nh h ng đ nố ấ ộ ổ ủ ộ ậ ầ ườ ả ưở ế đ c tr ng chính tr m t đ t n c.ặ ư ị ộ ấ ướ * S tham gia vào chính trự ị H th ng chính tr đ c đ c tr ng b i nh ng ng i tham gia và m c đ màệ ố ị ượ ặ ư ở ữ ườ ứ ộ h tham gia vào đó. S tham gia này đ c th hi n b ng quan đi m cá nhân, thông quaọ ự ượ ể ệ ằ ể b u c và thông qua s ng h hay ph n đ i v i m t chính th .ầ ử ự ủ ộ ả ố ớ ộ ể b. Phân lo i h th ng chính trạ ệ ố ị H th ng chính tr trên th gi i bao g m 3 h ý th c chính tr c b n. M i ýệ ố ị ế ớ ồ ệ ứ ị ơ ả ỗ th c h chính tr có nh ng đ c thù riêng và có nh ng quan đi m nh t đ nh đ i v i xãứ ệ ị ữ ặ ữ ể ấ ị ố ớ h i và các ho t đ ng kinh t .ộ ạ ộ ế M t thái c c là ộ ự ch nghĩa vô chính ph :ủ ủ Theo thái c c này ch có các cá nhân vàự ỉ các nhóm ng i ki m soát toàn b ho t đ ng chính tr c a m t dân t c. Nó cho r ngườ ể ộ ạ ộ ị ủ ộ ộ ằ s t n t i c a Chính ph là không c n thi t vì làm t n h i đ n t do cá nhân.ự ồ ạ ủ ủ ầ ế ổ ạ ế ự M t thái c c khác là ộ ự ch đ chuyên ch :ế ộ ế Cho r ng m i ho t đ ng trong cu cằ ọ ạ ộ ộ s ng c a con ng i ph i đ c ki m soát có hi u qu b i m t h th ng chính tr c aố ủ ườ ả ượ ể ệ ả ở ộ ệ ố ị ủ m t qu c gia. Ch đ chuyên ch không quan tâm đ n t do cá nhân. ộ ố ế ộ ế ế ự thái c c khác là Ở ự h th ng chính tr đa nguyên:ệ ố ị Cá nhân và các t ch c xã h iổ ứ ộ đ u đóng vai trò quan tr ng trong ho t đ ng chính tr qu c gia. M i m t nhóm baoề ọ ạ ộ ị ố ỗ ộ g m nh ng ng i v i s khác nhau v màu da, dân t c, t ng l p, l i s ng. h thamồ ữ ườ ớ ự ề ộ ầ ớ ố ố ọ gia vào chính tr v i m c đích chia s quy n l c v i nhóm ng i khác.ị ớ ụ ẻ ề ự ớ ườ * Ch đ dân chế ộ ủ Ch đ dân ch là m t h th ng chính tr mà đó nh ng ng i đ ng đ uế ộ ủ ộ ệ ố ị ở ữ ườ ứ ầ chính ph đ c b u c tr c ti p b i ng i dân ho c nh ng đ i c tri. N n t ng c aủ ượ ầ ử ự ế ở ườ ặ ữ ạ ử ề ả ủ ch đ dân ch đ c b t ngu n t ng i Hy L p c đ i. Ng i Hy L p c g ng đ tế ộ ủ ượ ắ ồ ừ ườ ạ ổ ạ ườ ạ ố ắ ạ đ c n n dân ch thu n túy, đó m i ng i dân đ c t do và tích c c tham gia vàoượ ề ủ ầ ở ọ ườ ượ ự ự chính trị T t c nh ng n n dân ch đ i ngh th a mãn 5 quy n t quy t:ấ ả ữ ề ủ ạ ị ỏ ề ự ế • Quy n phát ngôn: ề Trong h u h t n n dân ch , quy n t do ngôn lu n choầ ế ề ủ ề ự ậ phép ng i ta có quy n bày t quan đi m m t cách t do và không s b tr ng ph t.ườ ề ỏ ể ộ ự ợ ị ừ ạ • B u c theo nhi m kỳ:ầ ử ệ M i ng i b u ra ph c v trong m t th i gian nh tỗ ườ ầ ụ ụ ộ ờ ấ đ nh. ị • Quy n c a các dân t c thi u s :ề ủ ộ ể ố N n dân ch c g ng duy trì hòa bình gi aề ủ ố ắ ữ các nhóm ng i khác nhau v văn hóa, tôn giáo và màu da.ườ ề • Quy n s h u và quy n công dân:ề ở ữ ề Quy n công dân bao g m quy n t doề ồ ề ự ngôn lu n, quy n t do chính tr , quy n đ c đ i x công b ng. Quy n s h u làậ ề ự ị ề ượ ố ử ằ ề ở ữ nh ng đ c quy n và trách nhi m v tài s n (nhà c a, ô tô, kinh doanh…)ữ ặ ề ệ ề ả ử • Quy n t quy t:ề ự ế Là m t quy n c a Chính ph th c thi nh ng đ o lu t đãộ ề ủ ủ ự ữ ạ ậ đ c thông qua. Nh ng ng i làm chính tr , có xu h ng th c hi n nh ng quy t đ nhượ ữ ườ ị ướ ự ệ ữ ế ị theo quan đi m chính tr c a h h n là nh ng quy t đ nh có tính ch t đ i di n cho dânể ị ủ ọ ơ ữ ế ị ấ ạ ệ chúng. Rõ rang, nó mâu thu n v i m c đích c a n n dân ch .ẫ ớ ụ ủ ề ủ * Ch đ chuyên chế ộ ế Trong ch đ chuyên ch , cá nhân th ng tr xã h i mà không c n s ng hế ộ ế ố ị ộ ầ ự ủ ộ c a dân chúng. Chính ph ki m soát m i ho t đ ng trong cu c s ng c a dân chúng vàủ ủ ể ọ ạ ộ ộ ố ủ nh ng ng i đ ng đ u ch đ lo i tr m i quan đi m đ i l p. Trong th c t , ch đữ ườ ứ ầ ế ộ ạ ừ ọ ể ố ậ ự ế ế ộ quân ch và ch đ chuyên ch có s đ i l p l n nhau. Ch đ phát xít d i th i Hít-ủ ế ộ ế ự ố ậ ẫ ế ộ ướ ờ le là ví d trong l ch s ch đ chuyên ch . ụ ị ử ế ộ ế c. Ch c năng c a h th ng chính trứ ủ ệ ố ị Chính vai trò c a pháp lu t và chính tr các n c đã làm gi m r i ro trongủ ậ ị ở ướ ả ủ kinh doanh qu c t . Trong ch ng này chúng ta phân bi t s khác nhau c b n gi aố ế ươ ệ ự ơ ả ữ các h th ng chính tr và pháp lu t c a các n c trên th gi i. Chúng ta cũng làm rõệ ố ị ậ ủ ướ ế ớ v n đ đang tranh lu n là pháp lu t và chính tr nh h ng th nào đ n ho t đ ngấ ề ậ ậ ị ả ưở ế ế ạ ộ kinh doanh qu c t .ố ế M t h th ng chính tr n đ nh là s đ m b o an toàn v xã h i, v tính m ngộ ệ ố ị ổ ị ự ả ả ề ộ ề ạ và tài s n cho các doanh nhân..ả M i h th ng chính tr đ u đi kèm v i m t n n t ng lu t pháp phù h p v i xuỗ ệ ố ị ề ớ ộ ề ả ậ ợ ớ h ng chính tr c a nó. Do v y, h th ng chính tr luôn đ c coi là ng i t o l p cácướ ị ủ ậ ệ ố ị ượ ườ ạ ậ “sân ch i” cho các ho t đ ng kinh t . ơ ạ ộ ế d. R i ro chính trủ ị T t c các công ty th c hi n kinh doanh v t ra kh i ph m vi m t qu c giaấ ả ự ệ ượ ỏ ạ ộ ố đ u ph i đ i m t v i r i ro chính tr - c th s thay đ i v chính tr có nh h ngề ả ố ặ ớ ủ ị ụ ể ự ổ ề ị ả ưở x u đ n công vi c kinh doanh. R i ro chính tr nh h ng đ n nhi u n c khác nhauấ ế ệ ủ ị ả ưở ế ề ướ theo nhi u cách khác nhau. Nó có th đe d a đ n th tr ng xu t kh u, đi u ki n s nề ể ọ ế ị ườ ấ ẩ ề ệ ả xu t ho c gây khó khăn cho nhà đ u t chuy n l i nhu n v trong n c.ấ ặ ầ ư ể ợ ậ ề ướ R i ro chính tr phát sinh là do nh ng nguyên nhân sau:ủ ị ữ - S lãnh đ o c a chính tr y u kém;ự ạ ủ ị ế - Chính quy n b thay đ i th ng xuyên;ề ị ổ ườ - S dính líu đ n chính tr c a các nhà lãnh đ o tôn giáo và quân đ i;ự ế ị ủ ạ ộ - H th ng chính tr không n đ nh;ệ ố ị ổ ị - Nh ng v xung đ t v ch ng t c, tôn giáo và các dân t c thi u s ;ữ ụ ộ ề ủ ộ ộ ể ố - S liên k t kém ch t ch gi a các qu c gia.ự ế ặ ẽ ữ ố Ví dụ cu c kh ng ho ng chính tr t i Thái Lan năm 2008 cũng nh h ng l n đ nộ ủ ả ị ạ ả ưở ớ ế ho t đ ng kinh doanh c a ngành du l ch và ngành hàng không Vi t Nam.Cùng v i sạ ộ ủ ị ệ ớ ố hành khách VN b t c Bangkok không v đ c, r t nhi u khách du l ch qu c t quáị ắ ở ề ượ ấ ề ị ố ế c nh t i đây cũng h y tour vào VN. S khách đang du l ch VN cũng nháo nhào đả ạ ủ ố ị ở ề ngh phía l hành đ i vé, bay sang Singapore, Malaysia... đ v n c. Kh ng ho ngị ữ ổ ể ề ướ ủ ả chính tr t i Thái Lan khi n ngành du l ch và hàng không VN thi t h i không nh .ị ạ ế ị ệ ạ ỏ Công ty l hành Hanoitourist, m nh nh t nhì Hà N i v tour hàng không t Bangkokữ ạ ấ ộ ề ừ sang, th i đi m đó cũng có đoàn g n 20 khách b m c k t l i,không v n c đ cờ ể ầ ị ắ ẹ ạ ề ướ ượ theo đúng ch ng trình.Đ ng th i, g n 100 khách c a Hanoitourist chu n b tươ ồ ờ ầ ủ ẩ ị ừ Bangkok sang cũng báo h y vô th i h n vì ch ng ai còn tâm lý ch i b i trong lúc tr anủ ờ ạ ẳ ơ ờ ị vô cùng r i ren. ố 2.2. H th ng lu t pháp :ệ ố ậ Lu t pháp là m t trong nh ng y u t nan gi i nh t trong kinh doanh qu c t .ậ ộ ữ ế ố ả ấ ố ế Th t b iấ ạ trong vi c nghiên c u y u t môi tr ng pháp lu t và các nh h ng c a nó đ n cácệ ứ ế ố ườ ậ ả ưở ủ ế ho t đ ng kinh doanh c a mình s d n đ n nh ng h u qu không l ng trên thạ ộ ủ ẽ ẫ ế ữ ậ ả ườ ị tr ng qu c t . Trên th c t đã có nhi u bài h c đau đ n x y ra đ i v i các doanhườ ố ế ự ế ề ọ ớ ả ố ớ nghi p làm công tác xu t kh u không nghiên c u k môi tr ng pháp lu t:ệ ấ ẩ ứ ỹ ườ ậ Nh ng vi n c nh v th tr ng luôn là s c hútữ ễ ả ề ị ườ ứ đ i v i các công ty nh ng...ố ớ ư Th i báo Kinh t Vi t Nam s ra ngày 12.1.2001 đ a tin: Đêm ngày 5.1.2001 c nh sátờ ế ệ ố ư ả Indonesia đã b t gi 3 giám đ c đi u hành c a công ty b t ng t l n nh t c a Nh tắ ữ ố ề ủ ộ ọ ớ ấ ủ ậ đóng t i Indonesia PT Ajinomoto vì đã s d ng m t lo i enzim c a l n đ s n xu t mìạ ử ụ ộ ạ ủ ợ ể ả ấ chính, vi ph m quy đ nh v th c ph m c a đ o H i. Công ty này đã b đình ch ho tạ ị ề ự ẩ ủ ạ ồ ị ỉ ạ đ ng trong 3 tu n. Chính ph Indonesia và H i đ ng H i giáo Ulamad Indonesia (MUI)ộ ầ ủ ộ ồ ồ đã quy t đ nh bu c công ty PT Ajnomoto ph i mua l i toàn b s mì chính đang l uế ị ộ ả ạ ộ ố ư hành trên th tr ng (kho ng 3.000 t n). V này đã gây thi t h i cho công ty hàng ch cị ườ ả ấ ụ ệ ạ ụ t Rupiad và còn b đe do rút gi y phép ho t đ ng t i Indonesia và vào th i đi m đóỷ ị ạ ấ ạ ộ ạ ờ ể giá c phi u c a hãng Ajinomoto t i th tr ng ch ng khoán Tokyo đã s t t i 30ổ ế ủ ạ ị ườ ứ ụ ớ đi m.ể M t bài h c khá đau đ n đ i v i m t công ty XNK Đà N ng là khi xu t kh u m t lôộ ọ ớ ố ớ ộ ẵ ấ ẩ ộ hàng mây tre đan sang Australia mà không bi t quy đ nh v pháp lý là hàng hoá ph iế ị ề ả đ c hun trùng tr c khi đ a vào c ng Australia. K t qu là toàn b lô hàng khôngượ ướ ư ả ế ả ộ đ c ch p nh n và b b t hu t i ch . Thi t h i đây không ch đ i v i hàng hoá màượ ấ ậ ị ắ ỷ ạ ỗ ệ ạ ở ỉ ố ớ doanh nghi p còn ph i ch u toàn b chi phí hu lô hàng. Chi phí này l n h n tr giá lôệ ả ị ộ ỷ ớ ơ ị hàng. Nh ng quy đ nh v pháp lý đ i v i hàng hoá đ a vào Australia r t nghiêm ng tữ ị ề ố ớ ư ấ ặ nh t là hàng t i s ng.ấ ươ ố M t xí nghi p ch bi n hàng xu t kh u TP.HCM trong nhi u năm c g ng mà v nộ ệ ế ế ấ ẩ ở ề ố ắ ẫ ch a khai thông đ c xu t kh u v t đông l nh sang Hàn Qu c cho dù có s can thi pư ượ ấ ẩ ị ạ ố ự ệ c a nhi u b , nhi u ngành. Khi nghe tin v t Vi t Nam b m c d ch b nh, phía Hànủ ề ộ ề ị ở ệ ị ắ ị ệ Qu c đã cho ng i ki m tra và phát hi n m t s con v t b dính b nh. Hàn Qu c l pố ườ ể ệ ộ ố ị ị ệ ố ậ t c không cho nh p kh u v t đông l nh t Vi t Nam do nh ng quy đ nh r t nghiêmứ ậ ẩ ị ạ ừ ệ ữ ị ấ ng t v v sinh th c ph m Hàn Qu c. Sau đó, m c dù c quan thú y Vi t Nam đã cóặ ề ệ ự ẩ ở ố ặ ơ ệ thông báo xác nh n không còn tình tr ng d ch b nh gia súc, gia c m t i TP.HCM và Xíậ ạ ị ệ ầ ạ nghi p ch bi n v t đông l nh này đã đ t tiêu chu n v sinh song phía Hàn Qu c v nệ ế ế ị ạ ạ ẩ ệ ố ẫ không ch p nh n nh p kh u tr l i.ấ ậ ậ ẩ ở ạ Ví d v nh ng bài h c th t b i nêu trên c a các doanh nghi pụ ề ữ ọ ấ ạ ủ ệ cho chúng ta th y t mấ ầ quan tr ng c a y u t pháp lu t trong kinh doanh qu c t . Vi c nghiên c u và hi u rõọ ủ ế ố ậ ố ế ệ ứ ể môi tr ng pháp lu t trong n c, môi tr ng pháp lu t ngoài n c, môi tr ng phápườ ậ ướ ườ ậ ướ ườ lu t qu c t và đ c bi t là vi c nghiên c u nh h ng c a nó đ n các ho t đ ng kinhậ ố ế ặ ệ ệ ứ ả ưở ủ ế ạ ộ doanh qu c t tr nên c p thi t đ i v i các nhà ho t đ ng kinh doanh mu n thànhố ế ở ấ ế ố ớ ạ ộ ố công trên th ng tr ng qu c t .ươ ườ ố ế H th ng lu t pháp c a m t n c bao g m các quy t c và các đi u lu t, nó bao g mệ ố ậ ủ ộ ướ ồ ắ ề ậ ồ c quá trình ban hành và th c thi pháp lu t và nh ng cách mà theo đó tòa án ch u tráchả ự ậ ữ ị nhi m v vi c th c thi pháp lu t c a h .ệ ề ệ ự ậ ủ ọ a. Các h th ng lu t pháp trên th gi iệ ố ậ ế ớ * Thông lu tậ Lu t ph thông b t ngu n t Anh Qu c vào th k th XVII và nó đ c côngậ ổ ắ ồ ừ ố ế ỷ ứ ượ nh n nhi u qu c gia trên th gi i. H th ng lu t pháp d a trên nh ng y u t l ch sậ ở ề ố ế ớ ệ ố ậ ự ữ ế ố ị ử c a lu t pháp, d a vào đó mà tòa án ti n hành x lý nh ng tình hu ng c th . M t hủ ậ ự ế ử ữ ố ụ ể ộ ệ th ng thông lu t ph n ánh 3 nhân t :ố ậ ả ố - Nhân t truy n th ng: Là l ch s pháp lu t c a m t qu c gia.ố ề ố ị ử ậ ủ ộ ố - Các ti n l : Các quy c có tính ch t b t bu c xu t hi n tr c khi có tòa án.ề ệ ướ ấ ắ ộ ấ ệ ướ - Cách s d ng: Là nh ng cách mà theo đó lu t pháp đ c áp d ng cho m tử ụ ữ ậ ượ ụ ộ tình hu ng c th .ố ụ ể * Lu t dân sậ ự Lu t dân s xu t hi n Rome vào th k XV tr c công nguyên, nó là b lu tậ ự ấ ệ ở ế ỷ ướ ộ ậ ra đ i và thông d ng nh t trên th gi i. Lu t dân s d a trên các quy đ nh chu n t cờ ụ ấ ế ớ ậ ự ự ị ẩ ắ b ng văn b n. ằ ả * Lu t mang tính ch t tôn giáoậ ấ Lu t d a trên n n t ng tôn giáo đ c g i là lu t th n quy n. Có 3 lu t th nậ ự ề ả ượ ọ ậ ầ ề ậ ầ quy n n i lên đó là Lu t Đ o H i, đ o Hin-đu, lu t Do Thái.ề ổ ậ ạ ồ ạ ậ b.Các v n đ pháp lu t toàn c uấ ề ậ ầ * Tiêu chu n hóaẩ B i vì h th ng là khác nhau m i n c cho nên các công ty th ng thuê cácở ệ ố ở ỗ ướ ườ chuyên gia pháp lu t nh ng n c mà h kinh doanh. Đi u này có th làm tăng chiậ ở ữ ướ ọ ề ể phí. Nh ng có m t đi u thu n l i, h th ng lu t pháp gi a các n c đ u có chu nư ộ ề ậ ợ ệ ố ậ ữ ướ ề ẩ m c chung, tuy nhiên, chu n m c đó không ph i hoàn toàn đ ng nh t.ự ẩ ự ả ồ ấ Ví d : ụ Tr ng h p 480 t n d a h u c a Vi t Nam xu t kh u sang Indonesia b tr l iườ ợ ấ ư ấ ủ ệ ấ ẩ ị ả ạ cũng là do không bi t v quy đ nh pháp lý đ i v i hàng hoá t i s ng nh p kh u vàoế ề ị ố ớ ươ ố ậ ẩ Indonesia. Hàng hoá t i s ng nh p kh u vào Indonesia ph i có gi y ch ng nh n c aươ ố ậ ẩ ả ấ ứ ậ ủ Công ty giám đ nh Thu Sĩ (SGS). Nh ng khi đ a d a h u vào Indonesia, Vi t Nam l iị ỵ ư ư ư ấ ệ ạ l y ch ng nh n c a Công ty giám đ nh Vi t Nam VINACONTROL.ấ ứ ậ ủ ị ệ * Quy n s h u trí tuề ở ữ ệ .Tài s n là k t qu do ho t đ ng trí tu c a con ng i và nh ng ngu n l c đó g i làả ế ả ạ ộ ệ ủ ườ ữ ồ ự ọ tài s n trí tu . Nó bao g m: ti u thuy t, ph n m m máy tính, các b n thi t k vè máyả ệ ồ ể ế ầ ề ả ế ế móc và các bí quy t nh công th c làm n c gi i khát c a hãng Coca-cola. Xét v m tế ư ứ ướ ả ủ ề ặ k thu t, nó là k t qu c a s n ph m công nghi p (ho c là phát minh sáng ch ho cỹ ậ ế ả ủ ả ẩ ệ ặ ế ặ là nhãn hi u đăng ký) ho c b n quy n và v n đ h n ch đ c quy n.ệ ặ ả ề ấ ề ạ ế ộ ề Nhi u đ o lu t b o v quy n tài s n- nó ch ng nh n v ngu n g c và b t kỳ m t thuề ạ ậ ả ệ ề ả ứ ậ ề ồ ố ấ ộ nh p nào đ c t o ra. Gi ng nh các tài s n khác, trí tu cũng đ c mua bán, c pậ ượ ạ ố ư ả ệ ượ ấ gi y phép nh m thu đ c phí và các quy n khác.ấ ằ ượ ề Quy n s h u trí tu có th chia thành quy n s h u công nghi p và b n quy n tácề ở ữ ệ ể ề ở ữ ệ ả ề gi .ả Quy n s h u công nghi pề ở ữ ệ : bao g m b ng sáng ch , nhãn hi u đăng ký,ồ ằ ế ệ th ng là tài s n có giá tr nh t c a công ty. Lu t b o v quyên s h u công nghi pườ ả ị ấ ủ ậ ả ệ ở ữ ệ đ th ng cho nh ng ho t đ ng sáng t o và nh ng phát minh. M c đích c a đ o lu tể ưở ữ ạ ộ ạ ữ ụ ủ ạ ậ bang sáng ch Liên bang M là khuy n khích m i ng i phát minh sáng ch và ápế ỹ ế ọ ườ ế d ng vào cu c s ng. T ng t , lu t nhãn hi u đăng ký khuy n khích các nhà s n xu tụ ộ ố ươ ự ậ ệ ế ả ấ đ u t vào nh ng s n ph m và đ m b o v i ng i tiêu dùng r ng h nh n đ cầ ư ữ ả ẩ ả ả ớ ườ ằ ọ ậ ượ nh ng s n ph m gi ng nhau t m t nhà cung c p.ữ ả ẩ ố ừ ộ ấ B ng phát minh sáng ch : ằ ế B ng phát minh sáng ch là gi y c p cho ng i phátằ ế ấ ấ ườ minh ho c là quá trình ngăn ch n nh ngng i khác làm, s d ng, bán nh ng phát minhặ ặ ữ ườ ử ụ ữ đã đ c đăng ký này. B ng phát minh sáng ch yêu c u nh ng phát minh ph i đ mượ ằ ế ầ ữ ả ả b o y u t m i, kh d ng.ả ế ố ớ ả ụ Nhãn hi u đăng kýệ : là nh ng t ho c các bi u t ng đ phân bi t các s nữ ừ ặ ể ượ ể ệ ả ph m và nhà s n xu t ra nó. L i ích c a khách hàng là h hi u ra đ c ch t l ngẩ ả ấ ợ ủ ọ ể ượ ấ ượ s n ph m mà h mua là c a các hãng n i ti ng.ả ẩ ọ ủ ổ ế B n quy n tác giả ề ả: Trao cho quy n s h u có quy n t do xu t b n ho cề ở ữ ề ự ấ ả ặ quy n quy t đ nh v s n ph m c a mình. B n quy n tác gi còn cho bi t rõ th i gianề ế ị ề ả ẩ ủ ả ề ả ế ờ và tên ng i s h u. M t ng i s h u có nh ng quy n sau:ườ ở ữ ộ ườ ở ữ ữ ề - Quy n đ c tái xu t b n.ề ượ ấ ả - Quy n đ c nh n s n ph m m i t b n quy n.ề ượ ậ ả ẩ ớ ừ ả ề - Quy n đ c bán và phân ph i các b n sao chép.ề ượ ố ả - Quy n đ nh đo t s n ph m t b n quy n.ề ị ạ ả ẩ ừ ả ề - Quy n công b b n quy n ra công chúng.ề ố ả ề => Các doanh nghi p kinh doanh trên ph m vi qu c t c n ph i n m v ng m t sệ ạ ố ế ầ ả ắ ữ ộ ố lu t,ậ hi pệ c và công c qu c t liên quan đ n vi c b o v quy n tài s n nhướ ướ ố ế ế ệ ả ệ ề ả ư b ng sáng ch , nhãn hi u, b n quy n … n c ngoài đ tránh nh ng vi ph m khôngằ ế ệ ả ề ở ướ ể ữ ạ ch ýủ . B ng sáng ch đ c coi là b vi ph m khi b ng đó đ c s d ng trong th ng m iằ ế ượ ị ạ ằ ượ ử ụ ươ ạ nh copy hay b t ch c mà không có s đ ng ý c a ch nhân v i ý đ l a b p hay làmư ắ ướ ự ồ ủ ủ ớ ồ ừ ị l n l n công chúng. Ví d : Công ty Texas Instruments đã ki n 8 công ty Nh t s n xu tẫ ộ ụ ệ ậ ả ấ b nh d a vào b ng sáng ch c a công ty này sau khi đã h t h n gi y phép. Công tyộ ớ ự ằ ế ủ ế ạ ấ M này đã b t nh ng công ty Nh t tr g n 300 tri u USD cho ti n b n quy n.ỹ ắ ữ ậ ả ầ ệ ề ả ề Khi m t công ty phát minh ra m t sáng ki n thì c n ph i có đ c b ng sáng ch . M cộ ộ ế ầ ả ượ ằ ế ụ đích c a vi c l y b ng sáng ch là đ có kh năng s d ng phát minh c a mình trongủ ệ ấ ằ ế ể ả ử ụ ủ th ng m i và ngăn ch n nh ng công ty khác qu y nhi u. Không ph i m i sáng ki nươ ạ ặ ữ ấ ễ ả ọ ế đ u đ c c p b ng sáng ch . B ng sáng ch ch đ c c p khi m t hàng phát minh đóề ượ ấ ằ ế ằ ế ỉ ượ ấ ặ tho mãn đ c m t s tiêu chu n nh m i, có ích, sáng t o và có hi u qu kinh t .ả ượ ộ ố ẩ ư ớ ạ ệ ả ế Ví dụ :T ng Công ty Thu c lá Vi t Nam cũng đã t ng h ng ch u nh ng r i ro pháp lýổ ố ệ ừ ứ ị ữ ủ trong th ng m i qu c t khi b n c ngoài đăng ký m t b n quy n nhãn hi u trên thươ ạ ố ế ị ướ ấ ả ề ệ ị tr ng qu c t . Nhãn hi u Vinataba tuy đã đ c đăng ký trong n c nh ng ch a đăngườ ố ế ệ ượ ướ ư ư ký n c ngoài, khi ti n hành đăng ký n c ngoài thì phát hi n đã b m t công tyở ướ ế ở ướ ệ ị ộ c a Indonesia chi m đo t t i 13 qu c gia và vùng lãnh th . ủ ế ạ ạ ố ổ Đi u này đã gây tác h i ngiêm tr ng đ n quy n l i c a DN. S n ph m Vinatabaề ạ ọ ế ề ợ ủ ả ẩ không th xu t kh u sang các n c đã b đăng ký t c đo t th ng hi u. Đ ng th i,ể ấ ẩ ướ ị ướ ạ ươ ệ ồ ờ công ty t i nh ng n c này có th s n xu t Vinataba gi đ đ a vào Vi t Nam. Ngoàiạ ữ ướ ể ả ấ ả ể ư ệ ra, nh ng nh h ng đ n uy tín và th ng hi u c a DN và ngành thu c là Vi t Namữ ả ưở ế ươ ệ ủ ố ệ không ph i là nh . T ng Công ty Thu c lá đã th c hi n vi c đòi l i nhãn hi u c aả ỏ ổ ố ự ệ ệ ạ ệ ủ mình nh ng đ n nay m i chính th c thành công trên th tr ng Campuchia, th tr ngư ế ớ ứ ị ườ ị ườ Lào và Trung Qu c đang trong quá trình x lý. Vi c khi u ki n đ đòi l i nhãn hi uố ử ệ ế ệ ể ạ ệ m i ch th c hi n 3 n c nh ng đã r t khó khăn và t n kém. ớ ỉ ự ệ ở ướ ư ấ ố Lu t sáng ch khác nhau r t nhi u gi a các n c. Chúng ta không nên v i k t lu nậ ế ấ ề ữ ướ ộ ế ậ r ng v n đ khó khăn trong vi c c p b ng sáng ch ch gi i h n các n c kém phátằ ấ ề ệ ấ ằ ế ỉ ớ ạ ở ướ tri n, các n c đang phát tri n hay các n c có n n kinh t ch huy. Các n c côngể ướ ể ướ ề ế ỉ ướ nghi p phát tri n cũng lo i tr m t s m t hàng ra kh i danh m c nh ng m t hàngệ ể ạ ừ ộ ố ặ ỏ ụ ữ ặ đ c b o h . Nh t v i ý đ đ y m nh ngành công ph n m m máy tính đã đ nghượ ả ộ ậ ớ ồ ẩ ạ ầ ề ề ị s a đ i lu t b n quy n đ cho phép các công ty Nh t có quy n sao chép h p pháp m tử ổ ậ ả ề ể ậ ề ợ ộ ph n c a ch ng trình ph n m m hi n có mà không c n xin phép ng i thi t kầ ủ ươ ầ ề ệ ầ ườ ế ế ph n m m đ u tiên. Canada là n c công nghi p duy nh t yêu c u c p gi y phép choầ ề ầ ướ ệ ấ ầ ấ ấ vi c s n xu t và buôn bán thu cệ ả ấ ố * S đ m b o và trách nhi m đ i v i s n ph mự ả ả ệ ố ớ ả ẩ H u h t các qu c gia đ u có đ o lu t b o v s n ph m, lu t này đ a ra cácầ ế ố ề ạ ậ ả ệ ả ẩ ậ ư tiêu chu n áp d ng cho các nhà s n xu t. Trách nhi m đ i v i s n ph m yêu c u cácẩ ụ ả ấ ệ ố ớ ả ẩ ầ nhà s n xu t, ng i bán và nh ng đ i t ng khác, g m c nhân viên công ty ph i cóả ấ ườ ữ ố ượ ồ ả ả trách nhi m đ i v i nh ng thi t h i, th ng tích ho c ch t chóc do các s n ph mệ ố ớ ữ ệ ạ ươ ặ ế ả ẩ khuy t t t gây ra. T n th t có th ph i đ c b i th ng b ng ti n thông qua b lu tế ậ ổ ấ ể ả ượ ồ ườ ằ ề ộ ậ dân s và ti n ph t, ho c có th b ph t tù theo lu t hình s . Nh ng hòa gi i ph iự ề ạ ặ ể ị ạ ậ ự ữ ả ả đ c th c hi n th ng xuyên tr c khi v vi c đ c đ a ra tòa án.ượ ự ệ ườ ướ ụ ệ ượ ư Các nhà ho t đ ng kinh doanh qu c t c n ph i nh n th c r ng m t công ty không dạ ộ ố ế ầ ả ậ ứ ằ ộ ễ gì tr n tránh trách nhi m n c ngoài b ng cách suy nghĩ r ng toà án n c ngoàiố ệ ở ướ ằ ằ ướ không có quy n x ki n. Tr ng h p công ty h u h n Duple Motor Body Works –ề ử ệ ườ ợ ữ ạ m t công ty c a Anh là m t b ng ch ng. Công ty Duple cung c p thân xe buýt choộ ủ ộ ằ ứ ấ công ty Vauhall Motor, m t công ty Anh khác, đ l p ráp xe buýt t i Anh cho kháchộ ể ắ ạ hàng Hawaii (M ). Khi có m t công nhân b th ng và liên quan đ n trách nhi mở ỹ ộ ị ươ ế ệ s n ph m, v vi c này đ c đ a ra toà án Hawaii. Tuy nhiên, công ty Duple tuyênả ẩ ụ ệ ượ ư ở b r ng toà án Hawaii không có th m quy n, vì h cho r ng Duple không qu ng cáoố ằ ẩ ề ọ ằ ả cũng không bán hàng t i Hawaii. Nh ng công ty Duple bi t rõ r ng thân xe c a công tyạ ư ế ằ ủ cu i cùng cũng đ c s d ng t i Hawaii. Đi u này có th là b ng ch ng đ toà ánố ượ ử ụ ạ ề ể ằ ứ ể Hawaii phán x Duple.ử * Thuế Chính ph các n c dùng thu nh p t thu doanh thu cho nhi u m c đích. Ti nủ ướ ậ ừ ế ề ụ ề thu đ c dùng đ tr l ng, xây d ng quân đ i, đi u hòa thu nh p t ng i giàuế ượ ể ả ươ ự ộ ề ậ ừ ườ sang ng i nghèo. Chính ph cũng đánh thu tr c thu, còn g i là thu tiêu dùng cho haiườ ủ ế ự ọ ế m c đích: ụ - Nó giúp cho vi c chi tr cho nh ng h u qu c a vi c tiêu dùng m t s nệ ả ữ ậ ả ủ ệ ộ ả ph m.ẩ - Làm cho hàng hóa nh p kh u đ t h n.ậ ẩ ắ ơ Thu tiêu dùng đ c đánh trên các hàng hóa nh r u và thu c lá đ đi u trế ượ ư ượ ố ể ề ị nh ng b nh t t sinh ra t nh ng s n ph m này. T ng t , thu đánh trên xăng d u đữ ệ ậ ừ ữ ả ẩ ươ ự ế ầ ể xây d ng và s a ch a c u c ng và đ ng xá. Thu đánh trên nh ng m t hàng nh pự ữ ữ ầ ố ườ ế ữ ặ ậ kh u làm cho nh ng hàng hóa đ a ph ng có l i th h n v m t giá c . Xét v t lẩ ữ ị ươ ợ ế ơ ề ặ ả ề ỷ ệ khác, các n c có t l thu su t khác nhau tính trên thu nh p.ướ ỷ ệ ế ấ ậ => Đ c bi t v n đ thu ch ng bán phá giá mà 1 s n c đang áp d ng….R tặ ệ ấ ề ế ố ố ướ ụ ấ nhi u doanh nghi p xu t kh u Vi t Nam t ng v ng vào nh ng v ki n liên quanề ệ ấ ẩ ệ ừ ướ ữ ụ ệ đ n v n đ này,gây t n th t l n v kinh t .ế ấ ề ổ ấ ớ ề ế * Đ o lu t ch ng đ c quy nạ ậ ố ộ ề Các đ o lu t nh m ch ng các công ty n đ nh giá c , chi m lĩnh th tr ng vàạ ậ ằ ố ấ ị ả ế ị ườ t n d ng nh ng l i th do đ c quy n g i là đ o lu t ch ng đ c quy n. Nh ng đ oậ ụ ữ ợ ế ộ ề ọ ạ ậ ố ộ ề ữ ạ lu t này c g ng cung c p cho khách hàng nh ng s n ph m đa d ng m c giá h p lý.ậ ố ắ ấ ữ ả ẩ ạ ở ứ ợ Các công ty b ch tài b i lu t ch ng đ c quy n cho r ng h b m t l i th doị ế ở ậ ố ộ ề ằ ọ ị ấ ợ ế ph i chia s th ph n v i các đ i th c nh tranh trong n c. Vì v y, nh ng hãng ho tả ẻ ị ầ ớ ố ủ ạ ướ ậ ữ ạ đ ng nh ng n c có đ o lu t ch ng đ c quy n th ng đ c mi n thu trong m tộ ở ữ ướ ạ ậ ố ộ ề ườ ượ ễ ế ộ s giao d ch qu c t . M t s ti u th ng cho r ng h có th có đi u ki n c nh tranhố ị ố ế ộ ố ể ươ ằ ọ ể ề ệ ạ t t h n đ i v i các công ty qu c t l n n u không vi ph m lu t ch ng đ c quy n.ố ơ ố ớ ố ế ớ ế ạ ậ ố ộ ề Nh v y, hư ậ th ng pháp lu t khác nhau tác đ ng khác nhau đ i v i các ho t đ ng kinhệ ố ậ ộ ố ớ ạ ộ doanh. Vi c tác đ ng qua l i gi a môi tr ng pháp lu t trong n c, môi tr ng phápệ ộ ạ ữ ườ ậ ướ ườ lu t ngoài n c và môi tr ng pháp lu t qu c t t o ra vô s nh ng c h i m i songậ ướ ườ ậ ố ế ạ ố ữ ơ ộ ớ cũng gây nên không ít nh ng khó khăn, ch ng ng i v t m i cho kinh doanhữ ướ ạ ậ ớ K t lu nế ậ , môi tr ng ườ văn hoá,chính tr và ị pháp lu t r t đa d ng vàậ ấ ạ ph c t p.ứ ạ M tộ công ty ho t đ ng trên quy mô qu c t không nh ng ạ ộ ố ế ữ ch u tác đ ng c a n n văn hoá vàị ộ ủ ề h th ng chính tr , ệ ố ị lu t pháp n c mình mà còn ậ ướ b nh h ng b i n n văn hoá,hị ả ưở ở ề ệ th ng chính tr và ph i ố ị ả tuân th lu t pháp ủ ậ c a ủ n c s t i. ướ ở ạ Vì th vi c tìm hi u kĩ vế ệ ể ề môi tr ng văn hoá,chính tr ,lu t pháp trong kinh doanh qu c t là r t c n thi t. ườ ị ậ ố ế ấ ầ ế M tộ doanh nhân ho t đ ng trên ph m vi qu c t c n ph i hi u rõ lu t pháp n c s t iạ ộ ạ ố ế ầ ả ể ậ ướ ở ạ liên quan đ n c nh tranh, đ nh giá, phân ph i, trách nhi m s n ph m, b ng sáng ch ,ế ạ ị ố ệ ả ẩ ằ ế nhãn hi u và qu ng cáo v.v…ệ ả và có nh ng hi u bi t v n n văn hoá,nh ng nét đ cữ ể ế ề ề ữ ặ tr ng trong phong cách giao ti p,kinh doanh nh m tránh nh ng r i ro.ư ế ằ ữ ủ Ngoài vi c ph iệ ả chú ý đ n lu t pháp n c mình, lu t pháp n c s t i, các nhà kinh doanh qu c t cònế ậ ướ ậ ướ ở ạ ố ế c n ph i bi t đ n nh ng quy đ nh có tính b t bu c c a các đi u c qu c t h uầ ả ế ế ữ ị ắ ộ ủ ề ướ ố ế ữ quan. Làm đ c nh ng đi u nêu trên, các nhà ho t đ ng kinh doanh qu c t m i có cượ ữ ề ạ ộ ố ế ớ ơ h i thành công trên th ng tr ng qu c t ộ ươ ườ ố ế .