Nhận thức của giáo viên các trường trung học phổ thông khu vực miền núi Đông Bắc Việt Nam về tư vấn nghề cho học sinh

T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 2(46) Tập 2/N¨m 2008 30 NhËn thøc cña Gi¸o viªn c¸c tr−êng trung häc phæ th«ng khu vùc miÒn nói ®«ng B¾c ViÖt nam vÒ t− vÊn nghÒ cho häc sinh NguyÔn ThÞ Thanh HuyÒn (Tr−êng §H S− ph¹m - §H Th¸i Nguyªn) 1. Trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ héi nhËp hiÖn nay, sù chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ dÉn ®Õn sù chuyÓn ®æi thang gi¸ trÞ x( héi vµ tÊt yÕu dÉn ®Õn sù lùa chän, ®¸nh gi¸ kh¸c nhau vÒ hÖ thèng nghÒ nghiÖp trong x( héi. §Ó chän nghÒ phï hîp cho m×nh, ®ã kh«ng ph¶i lµ mét viÖc dÔ dµng, ®Æc biÖt lµ ®èi víi häc sinh(HS) cuèi cÊp trung häc phæ th«ng(THPT), c¸c em ®ang ®øng tr−íc ng−ìng cña cuéc ®êi, c¸c em cã rÊt nhiÒu b¨n kho¨n lo l¾ng, bëi “chän nghÒ lµ chän h−íng ®i cho c¶ cuéc ®êi”. V× thÕ c¸c em rÊt cÇn cã sù gióp ®ì cña nh÷ng ng−êi ®i tr−íc, ng−êi cã kinh nghiÖm nh− «ng bµ, cha mÑ... ®Æc biÖt lµ c¸c thÇy c« gi¸o. Lóc nµy, ng−êi gi¸o viªn ph¶i thÓ hiÖn vai trß, tr¸ch nhiÖm cña m×nh víi t− c¸ch lµ mét c¸n bé t− vÊn, gióp häc sinh gi¶i to¶ nh÷ng b¨n kho¨n, th¾c m¾c, lo l¾ng vµ chän cho m×nh mét nghÒ phï hîp, cã c¬ së khoa häc. Muèn lµm ®−îc viÖc nµy ®ßi hái gi¸o viªn ph¶i cã sù nhËn thøc, hiÓu biÕt ®óng ®¾n vÒ c«ng t¸c t− vÊn nghÒ (TVN) cho häc sinh. 2. T− vÊn nghÒ lµ mét ho¹t ®éng th«ng tin nh»m cung cÊp cho ®èi t−îng t− vÊn vÒ mét ho¹t ®éng nghÒ mµ hä ch−a cã ®iÒu kiÖn hiÓu biÕt mét c¸ch cÆn kÏ. Trªn c¬ së ®èi chiÕu víi n¨ng lùc, høng thó cña c¸ nh©n, nhu cÇu cña x( héi ®Ó tõ ®ã gióp ®èi t−îng t− vÊn cã sù lùa chän nghÒ mét c¸ch phï hîp. §Ó t×m hiÓu nhËn thøc vÒ t− vÊn nghÒ cña GV trong c¸c tr−êng THPT chóng t«i ®( tiÕn hµnh nghiªn cøu trªn 87 GV trùc tiÕp tham gia lµm c«ng t¸c h−íng nghiÖp vµ t− vÊn nghÒ cho HS cña tÊt c¶ c¸c tr−êng THPT trªn 4 tØnh Hµ Giang, L¹ng S¬n, Cao B»ng, B¾c K¹n trªn c¸c vÊn ®Ò c¬ b¶n nh−: nhËn thøc vÒ b¶n chÊt, môc ®Ých cña TVN, nhËn thøc vÒ néi dung TVN, nhËn thøc vÒ ph−¬ng ph¸p sö dông trong TVN, nhËn thøc vÒ yªu cÇu ®èi víi c¸n bé t− vÊn. Sau ®©y lµ kÕt qu¶ nghiªn cøu do chóng t«i thu ®−îc: * NhËn thøc vÒ b¶n chÊt, môc ®Ých cña TVN B¶ng 1. NhËn thøc cña GV vÒ b¶n chÊt cña TVN Néi dung L¹ng S¬n Hµ Giang Cao B»ng B¾c K¹n Trung b×nh 1 SL % SL % SL % SL % SL % 4 16.64 4 22.4 5 22.7 5 21.7 18 20.52 2 7 29.12 6 33.3 6 27.24 4 17.36 23 26.22 3 13 54.08 8 44.4 11 49.94 14 60.67 46 52.44 Chó thÝch: (1) TVN lµ khuyªn HS chän nghÒ; (2) Cung cÊp cho HS vÒ hÖ thèng nghÒ nghiÖp cã trong x( héi; (3) TVN lµ mét ho¹t ®éng th«ng tin nh»m cung cÊp cho ®èi t−îng t− vÊn vÒ mét ho¹t ®éng nghÒ mµ hä ch−a cã ®iÒu kiÖn hiÓu biÕt mét c¸ch cÆn kÏ. Trªn c¬ së ®èi chiÕu víi n¨ng lùc, høng thó cña c¸ nh©n, nhu cÇu cña x( héi, ®Ó tõ ®ã gióp ®èi t−îng t− vÊn cã sù lùa chän nghÒ phï hîp". B¶ng 2. NhËn thøc cña GV vÒ môc ®Ých cña TVN Néi dung L¹ng S¬n Hµ Giang Cao B»ng B¾c K¹n Trung b×nh 1 SL % SL % SL % SL % SL % 5 20.08 3 16.65 4 18.16 4 17.36 16 18.24 2 7 29.12 6 33.3 7 31.78 7 30.38 27 30.78 3 12 49.92 9 49.95 11 48.95 12 52.08 43 49.02 T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 2(46) Tập 2/N¨m 2008 31 Chó thÝch(1): Chän cho häc sinh mét nghÒ; (2) Gióp HS chän ®−îc nghÒ ®µo t¹o ë c¸c tr−êng §H – C§ vµ tr−êng d¹y nghÒ; (3) gióp HS cã nh÷ng th«ng tin vÒ nghÒ, th«ng tin vÒ chÝnh b¶n th©n, ®Ó tõ ®ã chän nghÒ phï hîp víi n¨ng lùc, høng thó cña b¶n th©n, nhu cÇu x( héi, Qua kÕt qu¶ kh¶o s¸t chóng t«i cã nhËn xÐt: Sè l−îng GVcã sù nhËn thøc ®óng vµ ®Çy ®ñ vÒ b¶n chÊt TVN chiÕm 52.44%, nhËn thøc ®óng, ®Çy ®ñ vÒ môc ®Ých cña TVN chiÕm 49.02%. Bªn c¹nh ®ã sè GV hiÓu ch−a ®óng, ch−a ®Çy ®ñ vÒ b¶n chÊt, môc ®Ých TVN chiÕm tØ lÖ cßn nhiÒu, hä cho r»ng TVN b¶n chÊt lµ "khuyªn häc sinh chän nghÒ" (22.52%), môc ®Ých TVN chØ ®¬n gi¶n lµ "chän cho HS mét nghÒ"(18.24%) hay b¶n chÊt TVN lµ"cung cÊp cho häc sinh nh÷ng th«ng tin vÒ hÖ thèng nghÒ nghiÖp cã trong x( héi(26.22%), môc ®Ých chØ lµ chän cho HS mét nghÒ ë tr−êng §H- C§- THCN(30.78%). Nh÷ng thiÕu sãt vµ h¹n chÕ nµy trong nhËn thøc cña mét bé phËn ®¸ng kÓ gi¸o viªn khi tiÕn nhµnh t− vÊn nghÒ cho häc sinh, bÞ chi phèi bëi mét nguyªn nh©n chñ yÕu lµ: thiÕu mét ®éi ngò lµm c«ng t¸c h−íng nghiÖp, ®−îc ®µo t¹o chuyªn ngµnh vÒ h−íng nghÖp. Nh÷ng ng−êi ®−îc ph©n c«ng tæ chøc thùc hiÖn Gi¸o dôc h−íng nghiÖp, t− vÊn nghÒ cho HS ®a sè ®Òu lµ GV lµm c«ng t¸c chñ nhiÖm líp, hä ph¶i d¹y chuyªn m«n, thËm chÝ cã GV cïng mét lóc ph¶i d¹y mét sè m«n nªn thêi gian ®Çu t− cho nh÷ng ho¹t ®éng gi¸o dôc lµ rÊt h¹n chÕ. Hä cã rÊt Ýt kiÕn thøc vÒ hÖ thèng nghÒ nghiÖp trong x( héi, nhu cÇu thÞ tr−êng lao ®éng, vÒ ®Æc ®iÓm nh©n c¸ch HS. Khi thùc hiÖn ho¹t ®éng TVN cho HS th«ng th−êng hä chØ dõng l¹i ë h×nh thøc trß chuyÖn, trao ®æi víi häc sinh vÒ viÖc lùa chän nghÒ, qua ®ã cho hä sinh lêi khuyªn cÇn thiÕt, nªn hä cho r»ng b¶n chÊt cña TVN chØ lµ khuyªn häc sinh chän nghÒ, hoÆc lµ cung cÊp th«ng tin vÒ nghÒ cho häc sinh, môc ®Ých lµ gióp HS chän ®−îc mét nghÒ. Sù nhËn thøc nh− vËy lµ ch−a ®Çy ®ñ. §i s©u vµo t×m hiÓu chóng t«i thÊy r»ng nh÷ng GV nhËn thøc kh«ng ®Çy ®ñ vÒ b¶n chÊt TVN th× hä còng nhËn thøc kh«ng ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c vÒ môc ®Ých TVN. * NhËn thøc vÒ néi dung t− vÊn nghÒ cho häc sinh B¶ng 3. NhËn thøc cña GV vÒ néi dung TVN Néi dung L¹ng S¬n Hµ Giang Cao B»ng B¾c K¹n Trung b×nh 1 SL % SL % SL % SL % SL % 10 41.6 8 44.4 10 45.4 9 39.06 37 42.18 2 7 29.12 6 33.3 6 27.24 6 26.04 25 28.5 3 1 4.16 0 0 1 4.54 2 8.68 5 5.7 4 6 24.96 4 22.2 5 22.7 6 26.04 21 23.94 Chó thÝch: (1) Giíi thiÖu cho häc sinh vÒ thÕ giíi nghÒ nghiÖp nh− c¸c kiÓu nghÒ, lo¹i nghÒ, nhãm nghÒ c¸c nghÒ hiÖn cã ë ®Þa ph−¬ng vµ hÖ thèng tr−êng líp ®µo t¹o nghÒ ë trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng; (2) gióp HS thÊy ®−îc sù phï hîp nghÒ vµ c¸ch thøc x¸c ®Þnh nghÒ cña b¶n th©n theo 3 chØ sè; høng thó víi nghÒ, cã n¨ng lùc lµm viÖc víi nghÒ, ®Æc ®iÓm t©m sinh lý phï hîp víi yªu cÇu cña; (3) "®o ®¹c c¸c chØ sè t©m sinh lý trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp liªn quan ®Õn nghÒ ®Þnh chän. (4) c¶ 3 néi dung trªn. Nh− vËy sè GV nhËn thøc ®Çy ®ñ vÒ néi dung TVN chiÕm tØ lÖ kh«ng nhiÒu (23.94%) T×m hiÓu vÊn ®Ò nµy chóng t«i thÊy, hÇu hÕt c¸c GV ®Òu cho r»ng trong qu¸ tr×nh t− vÊn cho HS (c¶ t− vÊn tËp thÓ, t− vÊn nhãm, t− vÊn c¸ nh©n) th× néi dung mµ HS cÇn t− vÊn nhiÒu ®ã lµ vÒ hÖ thèng c¸c ngµnh nghÒ trong x( héi, hÖ thèng tr−êng líp ®µo t¹o nghÒ ë trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng. §Æc biÖt lµ ®èi víi häc sinh cuèi cÊp, khi ®øng tr−íc viÖc ph¶i lùa chän cho m×nh T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 2(46) Tập 2/N¨m 2008 32 mét h−íng ®i c¸c em rÊt cÇn ®−îc biÕt nh÷ng th«ng tin nµy nªn nhu cÇu cña c¸c em rÊt lín. §èi víi HS ë nh÷ng tr−êng n»m trªn ®Þa bµn huyÖn miÒn nói, c¸c em gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong viÖc t×m kiÕm th«ng tin. Trong sù ph¸t triÓn cña x( héi hiÖn nay, nhiÒu ngµnh nghÒ míi xuÊt hiÖn, nhiÒu nghÒ bÞ mai mét, mÊt ®i, nhu cÇu cña x( héi ®èi víi ngµnh nghÒ ë ®Þa ph−¬ng kh¸c nhau lµ kh¸c nhau. Khi chän nghÒ nÕu HS kh«ng biÕt ®−îc nhu cÇu cña x( héi vÒ ngµnh nghÒ cô thÓ nh− thÕ nµo, hÖ thèng tr−êng nµo ®µo t¹o nghÒ, nghÒ ®ã ra sÏ lµm c«ng viÖc g×..... th× viÖc chän nghÒ kh«ng mang l¹i nhiÒu hiÖu qu¶. Bªn c¹nh ®ã rÊt nhiÒu HS, kh«ng tù ®¸nh gi¸ ®−îc n¨ng lùc cña m×nh, c¸c em thiÕu sù hiÓu biÕt vÒ chÝnh m×nh nªn kh«ng biÕt m×nh cã thÓ häc ®−îc nghÒ g×, nghÒ g× phï hîp víi m×nh, m×nh nªn thi vµo tr−êng nµo, c¸c em rÊt cÇn ®−îc sù gióp ®ì cña GV. ChÝnh v× thùc tÕ ®ã nªn néi dung t− vÊn cña GV trong c¸c tr−êng THPT khu vùc miÒn nói §«ng B¾c ViÖt Nam phÇn lín ®Òu tËp trung vµo nh÷ng néi dung nµy, nªn GV còng cho r»ng néi dung t− vÊn nghÒ chØ lµ nh− vËy. * NhËn thøc vÒ c¸c ph−¬ng ph¸p sö dông trong qu¸ tr×nh t− vÊn nghÒ B¶ng 4. NhËn thøc cña GV vÒ ph−¬ng ph¸p TVN Ph−¬ng ph¸p L¹ng S¬n Hµ Giang Cao B»ng B¾c K¹n Trung b×nh 1 SL % SL % SL % SL % SL % 5 20.83 4 22.2 6 27.24 6 26.04 21 23.94 2 15 62.4 13 72.15 16 72.64 17 73.78 61 69.54 3 20 83.2 15 83.25 20 90.8 22 95.48 77 87.78 4 6 24.96 6 33.3 8 36.32 7 30.38 27 30.78 5 4 16.64 1 5.55 2 9.08 3 13.02 10 11.4 6 3 12.48 2 11.1 4 18.16 5 21.7 14 15.96 Chó thÝch: (1) Ph−¬ng ph¸p Tets(tr¾c nghiÖm):(2) §iÒu tra; (3) M¹n ®µm, trao ®æi; (4) nghiªn cøu tiÒn sö; (5)Sö dông dông cô, m¸y mãc; (6) c¸c ph−¬ng ph¸p kh¸c..... Qua kÕt qu¶ trªn cho thÊy, trong sè nh÷ng ph−¬ng ph¸p mµ GV ®−a ra th× ®a sè ®Òu cho r»ng"m¹n ®µm, trao ®æi" lµ ph−¬ng ph¸p ®−îc sö dông nhiÒu nhÊt trong qóa tr×nh t− vÊn nghÒ cho HS(87.78%). TiÕp theo ®ã lµ"ph−¬ng ph¸p ®iÒu tra"(69.54%), "ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu tiÓu sö"(30.78%) Chóng ta biÕt r»ng häc sinh THPT lµ løa tuæi ®Çu thanh niªn, løa tuæi chøa ®Çy nguyÖn väng, −íc m¬ vÒ hoµi b(o t−¬ng lai, v× thÕ viÖc lùa chän nghÒ nghiÖp cã ý vai trß rÊt quan träng, nã chi phèi mäi −íc m¬, dù ®Þnh suy nghÜ cña c¸c em. C¸c em lu«n ph¶i ®Æt ra vµ tr¶ lêi nh÷ng c©u hái “m×nh sÏ lµm g×?”, “chän nghÒ g×?”, “nghÒ nµo lµ hay nhÊt, phï hîp víi m×nh nhÊt?”. Víi vèn tri thøc vµ kinh nghiÖm sèng cßn h¹n chÕ, tuæi trÎ cßn nhiÒu bång bét trong suy nghÜ nªn c¸c em gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, nhiÒu tr¨n trë, lo ©u khi tù t×m cho m×nh nh÷ng c©u tr¶ lêi trªn. Lóc nµy c¸c em rÊt cÇn nh÷ng lêi khuyªn, sù ®Þnh h−íng cña ng−êi ®i tr−íc, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ng−êi gÇn gòi, cã uy tÝn vµ ¶nh h−ëng tíi c¸c em nh− cha mÑ, thÇy c«... Th«ng qua m¹n ®µm, trao ®æi, GV cung cÊp cho HS nh÷ng tri thøc cÇn thiÕt vÒ thÕ giíi nghÒ nghiÖp, gióp häc sinh thÊy ®−îc nh÷ng thuËn lîi vµ khã kh¨n cña nghÒ, yªu cÇu cña nghÒ. GV giíi thiÖu vÒ hÖ thèng c¸c tr−êng ®µo t¹o, nh÷ng ngµnh nghÒ ®ang cÇn nh©n lùc ë ®Þa ph−¬ng, trªn c¬ së ®ã häc sinh ®èi chiÕu víi n¨ng lùc cña m×nh, Còng th«ng qua m¹n ®µm, trao ®æi, ®iÒu tra, nghiªn cøu tiÒn sö HS, GV t×m hiÓu t©m t−, nguyÖn väng, hoµn c¶nh, kÕ ho¹ch nghÒ nghiÖp, kÕ ho¹ch cuéc ®êi cña HS ®Ó tõ ®ã cho HS lêi khuyªn vÒ viÖc chän nghÒ. Cã thÓ nãi ph−¬ng ph¸p nµy cã thuËn lîi vµ thÕ m¹nh nhÊt ®Ó TVN cho HS ®èi víi GV ë c¸c tr−êng THPT KVMN§BVN nªn hä cho r»ng ®©y lµ nh−ng ph−¬ng ph¸p chñ yÕu sö dông trong TVN. T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 2(46) Tập 2/N¨m 2008 33 Thùc tÕ cho thÊy muèn chän nghÒ mét c¸ch khoa häc th× còng víi sù hiÓu biÕt vÒ thÕ giíi nghÒ nghiÖp, nhu cÇu thÞ tr−êng lao ®éng, HS cßn ph¶i c¨n cø vµo ®Æc ®iÓm t©m sinh lý cña chÝnh m×nh. Víi néi dung nµy, ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña HS mét c¸ch chÝnh x¸c, khoa häc, kh¸ch quan th× khi t− vÊn ng−êi GV ph¶i sö dông nh÷ng c«ng cô nh− mét sè thiÕt bÞ m¸y mãc ®Ó ®o c¸c chØ sè vÒ sinh lý, mét sè lo¹i tr¾c nghiÖm dïng ®Ó ®o trÝ tuÖ, nh©n c¸ch cña HS. Do ®iÒu kiÖn khã kh¨n nªn hÇu hÕt tÊt c¶ c¸c tr−êng THPT khu vùc MNPBVN ®Òu kh«ng cã thiÕt bÞ m¸y mãc ®Ó ®o c¸c chØ sè vÒ sinh lý cña HS. Sè tr−êng cã mét vµi tr¾c nghiÖm ®o chØ sè n¨ng lùc vµ nh©n c¸ch cña HS kh«ng nhiÒu, v× vËy GV Ýt sö dông ph−¬ng ph¸p" sö dông dông cô, m¸y mãc" vµ "tr¾c nghiÖm". ViÖc x¸c ®Þnh n¨ng lùc, høng thó, tÝnh c¸ch cña HS hÇu hÕt GV ®Òu c¨n cø vµo kÕt qu¶ häc tËp cña häc sinh vµ qua qu¸ tr×nh theo dâi, tiÕp xóc víi HS, ®iÒu nµy ch−a ®¶m b¶o tÝnh khoa häc. * NhËn thøc cña GV vÒ c¸c yªu cÇu ®èi víi c¸n bé t− vÊn Bªn c¹nh viÖc nhËn thøc ®óng vÒ b¶n chÊt, môc ®Ých, néi dung, ph−¬ng ph¸p TVN th× trong c«ng t¸c t− vÊn nghÒ, GV cßn cÇn nhËn thøc ®óng vÒ c¸c yªu cÇu ®èi víi c¸n bé t− vÊn. Bëi nÕu GV nhËn thøc ®−îc ®Çy ®ñ nh÷ng yªu cÇu ®èi víi nhµ t− vÊn th× trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn TVN cho HS, GV sÏ tiÕn hµnh ho¹t ®éng t− vÊn ®¹t hiÖu qu¶ cao. ë néi dung nµy nh÷ng ý kiÕn thu ®−îc tõ gi¸o viªn chóng t«i ph©n thµnh 2 nhãm yªu cÇu. Yªu cÇu vÒ phÈm chÊt, ®¹o ®øc vµ yªu cÇu vÒ n¨ng lùc - Nhãm yªu cÇu vÒ phÈm chÊt ®¹o ®øc. C¸c GV cho r»ng nhµ t− vÊn cÇn cã nh÷ng phÈm chÊt nh−: cã t©m huyÕt, tr¸ch nhiÖm víi c«ng viÖc(92%); cëi më, ch©n thµnh(87%); t«n träng häc sinh( 76%);kKh«ng ¸p ®Æt, kh«ng ®Þnh kiÕn ®èi víi HS( 71%)...... - Nhãm yªu cÇu vÒ n¨ng lùc gåm cã + Yªu cÇu vÒ kiÕn thøc.. Trong sè 87 GV ®−îc ®iÒu tra, ®a sè cho r»ng, ®Ó lµm tèt vai trß cña mét nhµ t− vÊn th× ng−êi GV tr−íc hÕt ph¶i cã:- Sù hiÓu biÕt vÒ thÕ giíi nghÒ nghiÖp(85%); HiÓu biÕt vÒ hÖ thèng c¸c tr−êng ®µo t¹o tõ d¹y nghÒ ®Õn THCN, C§, §H(97%); N¾m ®−îc th«ng tin vÒ thÞ tr−êng lao ®éng, ®Þnh h−íng ph¸t triÓn cña ®Êt n−íc vµ ®Þa ph−¬ng(76%); th«ng tin vÒ b¶n th©n HS (96%). + Yªu cÇu vÒ kü n¨ng. Kü n¨ng ®−îc GV cho lµ cÇn thiÕt nhÊt ®èi víi nhµ t− vÊn ®ã lµ kü n¨ng giao tiÕp víi ®èi t−îng t− vÊn(HS)(63%); xÕp thø 2 lµ kü n¨ng l¾ng nghe (41%); thø 3 lµ kü n¨ng thu thËp th«ng tin(34%); kü n¨ng sö dông c¸c c«ng cô trong t− vÊn (15%), ngoµi ra cßn mét sè kü n¨ng kh¸c nh− kü n¨ng th«ng hiÓu, kü n¨ng diÔn ®¹t, kü n¨ng n¾m b¾t ®Æc ®iÓm ®èi t−îng...Ýt ®−îc GV cho lµ cÇn thiÕt ®èi víi nhµ t− vÊn. KÕt qu¶ trªn, cã thÓ kh¼ng ®Þnh ®a sè GV lµm c«ng t¸c GDHN, TVN cho HS ë c¸c tr−êng THPT KVMN§B ViÖt Nam ®( cã nhËn thøc ®−îc t−¬ng ®èi ®Çy ®ñ nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n vÒ phÈm chÊt vµ kiÕn thøc ®èi víi mét nhµ t− vÊn. Nh−ng víi nhãm yªu cÇu vÒ kü n¨ng, th× tØ lÖ GV nhËn thøc ®−îc hÕt nh÷ng kü n¨ng c¬ b¶n cÇn cã trong TVN l¹i kh«ng nhiÒu. Thùc tÕ nµy lµ do hÇu hÕt GV lµm c«ng t¸c TVN ë c¸c tr−êng THPT KVMN§BVN ®Òu kh«ng ®−îc ®µo t¹o, trang bÞ nh÷ng kü n¨ng cÇn thiÕt vÒ c«ng t¸c TVN. chØ trong qu¸ tr×nh, thùc hiÖn ho¹t ®éng t− vÊn, tiÕp xóc víi häc sinh, hä thÊy ®−îc nh÷ng nhu cÇu mµ häc sinh cÇn t− vÊn lµ g×, tõ ®ã hä T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 2(46) Tập 2/N¨m 2008 34 x¸c ®Þnh ®−îc víi t− c¸ch lµ mét nhµ t− vÊn th× cÇn ph¶i cã kiÕn thøc, phÈm chÊt ®¹o ®øc nµo, cßn vÒ kü n¨ng th× hÇu nh− ë hä kh«ng cã sù chuÈn bÞ cÇn thiÕt. Qua nghiªn cøu thùc tÕ viÖc nhËn thøc cña GV c¸c tr−êng THPT KVNM§BVN vÒ t− vÊn nghÒ cho HS, chóng t«i rót ra mét sè nhËn xÐt chung: Sè GV nhËn thøc ®óng, ®Çy ®ñ vÒ b¶n chÊt, môc ®Ých, néi dung, ph−¬ng ph¸p vµ nh÷ng yªu cÇu ®èi víi c¸n bé t− vÊn lµ kh«ng nhiÒu. §a phÇn GV nhËn thøc ch−a ®Çy ®ñ, cßn phiÕn diÖn. NhËn thøc cña GV vÒ TVN chñ yÕu dùa trªn nh÷ng ho¹t ®éng mµ GV ®( tiÕn hµnh TV cho HS, thùc tÕ hiÖu qu¶ TVN cho HS cña c¸c tr−êng THPT khu vùc MN§BVN trong mét sè n¨m qua kh«ng mang l¹i nhiÒu hiÖu qu¶. Nguyªn nh©n cña thùc tr¹ng trªn lµ do; - HÇu hÕt c¸c tr−êng THPT KVMN§BVN ®Òu kh«ng cã c¸n bé chuyªn tr¸ch lµm c«ng t¸c TVN cho HS. Sè GV lµm c«ng t¸c TVN ®Òu lµ GV kiªm nhiÖm, kinh nghiÖm, kiÕn thøc vµ kü n¨ng TVN cho HS cßn h¹n chÕ; - §iÒu kiÖn c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ, tµi liÖu phôc vô cho c«ng t¸c TVN thiÕu. - Quü thêi gian thùc hiÖn cho ho¹t ®éng t− vÊn nghÒ Ýt. - NhËn thøc cña x( héi, c¸c cÊp qu¶n lý vÒ TVN cßn ch−a ®óng, ch−a ®ång bé. 3. §Ó n©ng cao nhËn thøc vÒ TVN cho GV, ®¸p øng ®−îc nhu cÇu cña HS chóng t«i cã mét sè kiÕn nghÞ sau: + §èi víi Bé GD-§T; CÇn cã mét hµnh lang ph¸p lý phï hîp ®èi víi ho¹t ®éng TVN ë nhµ tr−êng PT nh− quy ®Þnh cô thÓ vÒ thêi gian, biªn chÕ, chÕ ®é chÝnh s¸ch ®èi víi c¸n bé lµm c«ng t¸c TVN. + §èi víi c¸c tr−êng s− ph¹m - Trong ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o cö nh©n ë c¸c tr−êng s− ph¹m cÇn trang bÞ cho gi¸o sinh kiÕn thøc vÒ GDHN, TVN. - T¨ng c−êng më c¸c líp tËp huÊn, båi d−ìng vÒ GDHN, TVN cho GV. - Cã thªm nhiÒu tµi liÖu vÒ TVN cung cÊp cho c¸c tr−êng phæ th«ng. + §èi víi c¸c tr−êng THPT cÇn; - Trang bÞ ®Çy ®ñ c¬ së vËt chÊt cÇn thiÕt cho ho¹t ®éng TVN. - T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho GV lµm c«ng t¸c TVN n©ng cao tr×nh ®é. + §èi víi GV Ph¶i chñ ®éng th©m nhËp vµo thùc tÕ ®Ó tù trang bÞ cho m×nh sù hiÓu biÕt vÒ thÕ giíi nghÒ nghiÖp, cã sù cËp nhËt th«ng tin vÒ nhu cÇu thÞ tr−êng lao ®éng, ph¶i n¾m ®−îc hÖ thèng c¸c tr−êng ®µo t¹o nghÒ ë Trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng, cã kü n¨ng nghiªn cøu t×m hiÓu toµn diÖn nh©n c¸ch häc sinh.... Trong qu¸ tr×nh gi¶ng d¹y c¸c m«n khoa häc c¬ b¶n nªn tÝch hîp lång ghÐp néi dung t− vÊn nghÒ. Tõ nhËn thøc ®óng, gi¸o viªn sÏ cã nh÷ng ®Þnh h−íng ®óng trong ho¹t ®éng t− vÊn, còng nh− trong viÖc tù trang bÞ cho b¶n th©n nh÷ng kiÕn thøc, phÈm chÊt, kü n¨ng c¬ b¶n ®ã
T¹p chÝ Khoa häc & C«ng nghÖ - Sè 2(46) Tập 2/N¨m 2008 35 Summary Awareness of teachers in upper secondary schools in North – east region about career counseling for students In order to do well the career counseling in upper secondary schools, the teacher must be aware of and understanding of this counseling job. In order to evaluate the awareness of teachers about career counseling in upper secondary schools, we have done a survey with 87 teachers who directly involve in the job orientation and career counseling for students of all upper secondary schools of 4 provinces: Ha Giang, Lang Son, Cao Bang & Bac Kan. The survey mainly focused on the awareness of teacher about the nature, objective of career counseling, the content of counseling, methods used in counseling and the requirements for counselors. The survey results showed that not many teachers have proper awareness about the nature, objective of career counseling, the content of counseling, methods used in counseling and the requirements for counselors. Most of teachers are not fully aware of the career counseling or with one-sided awareness. The awareness of the teachers about career counseling is mainly based on the activities that the teachers have done with their students. In fact, the career counseling activities in upper secondary schools in North-east region during last year is not effective. Tµi liÖu tham kh¶o [1]. §Æng Danh ¸nh (2002), ”Quan ®iÓm míi vÒ h−íng nghiÖp trong tr−êng phæ th«ng", T¹p chÝ gi¸o dôc sè 38 vµ sè 42, th¸ng 10/ 2002. [2]. Ph¹m TÊt Dong (2006) (Chñ biªn), "Ho¹t ®éng Gi¸o dôc h−íng nghiÖp" (S¸ch gi¸o khoa thÝ ®iÓm - s¸ch gi¸o viªn) Líp 10,11,12. Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi. [3]. NguyÔn V¨n Hé (chñ biªn) NguyÔn ThÞ Thanh HuyÒn (2006), Ho¹t ®éng gi¸o dôc h−íng nghiÖp vµ gi¶ng d¹y kü thuËt trong tr−êng phæ th«ng, Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi. [4]. NguyÔn ThÞ Thanh HuyÒn, ®Ò tµi khoa häc c«ng nghÖ cÊp Bé, Thùc tr¹ng thùc hiÖn c«ng t¸c gi¸o dôc h−íng nghiÖp trong tr−êng THPT khu vùc miÒn nói phÝa B¾c ViÖt Nam B2004 - 68. [5]. NguyÔn ViÕt Sù (2000), "Gi¸o dôc kü thuËt vµ h−íng nghiÖp trong gi¸o dôc phæ th«ng ë n−íc ta thêi gian tíi", T¹p chÝ Th«ng tin Khoa häc Gi¸o dôc, sè 76 - 2000. 6. Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o (1994) Tµi liÖu tËp huÊn t− vÊn nghÒ cho häc sinh phæ th«ng, (l−u hµnh néi bé) Hµ Néi.