Lượng giá kinh tế tài nguyên và môi trường - Chương III: Lượng giá tài nguyên thiên nhiên

Nguyen Hoang Nam Chương III: Lượng giá tài nguyên thiên nhiên LƯỢNG GIÁ KINH TẾ TÀI NGUYÊN VÀ MÔI TRƯỜNG Chương III: Lượng giá tài nguyên thiên nhiên Nguyễn Hoàng Nam Email: nguyenhoangnam275@gmail.com Khoa Môi trường và Đô thị Trường Đại học Kinh tế Quốc dân Nguyen Hoang Nam Nội dung Chương III 3.1. Các vấn đề chung về tài nguyên thiên nhiên Bản chất kinh tế của việc hình thành giá tài nguyên? 3.2. Các vấn đề về tài nguyên thiên nhiên trong thực tế Tài nguyên khoáng sản Tài nguyên năng lượng Tài nguyên lâm nghiệp Tài nguyên đất Tài nguyên nước 3.1. Các vấn đề chung về tài nguyên thiên nhiên 3.2. Các vấn đề về tài nguyên thiên nhiên trong thực tế Chương III: Lượng giá tài nguyên thiên nhiên Nguyen Hoang Nam 3.1. Các vấn đề chung về tài nguyên thiên nhiên Chương III: Lượng giá tài nguyên thiên nhiên Khái niệm Tài nguyên là tất cả các dạng vật chất, phi vật chất và tri thức được sử dụng để tạo ra của cải vật chất, hoặc tạo ra giá trị sử dụng mới cho con người Phân loại: Theo dạng vật chất (đất, nước, sinh vật...), theo đặc tính hóa học ( vô cơ, hữu cơ), theo đặc điểm phân bố (trong lòng đất, trên mặt đất, bên ngoài trái đất), theo khả năng phục hồi: Tài nguyên thiên nhiên Tái tạo Không tái tạo Sinh vật Vô hạn Nước Thổ nhưỡng Tái chế Cạn kiệt 3.1. Các vấn đề chung về tài nguyên thiên nhiên 3.2. Các vấn đề về tài nguyên thiên nhiên trong thực tế Nguyen Hoang Nam 3.1. Các vấn đề chung về tài nguyên thiên nhiên Chương III: Lượng giá tài nguyên thiên nhiên Các vấn đề với tài nguyên tái tạo Tài nguyên tái tạo (renewable resources) là những tài nguyên mà trữ lượng của chúng có thể tự phục hồi theo các quy luật tự nhiên Tuy nhiên, nếu việc khai thác của con người không hợp lý thì nguồn tài nguyên này vẫn có thể bị cạn kiệt Bài toán đặt ra là: • Làm sao khai thác tài nguyên tái tạo 1 cách bền vững? • Mức giá đưa ra như thế nào để đạt được hiệu quả kinh tế cao nhất? 3.1. Các vấn đề chung về tài nguyên thiên nhiên 3.2. Các vấn đề về tài nguyên thiên nhiên trong thực tế Nguyen Hoang Nam 3.1. Các vấn đề chung về tài nguyên thiên nhiên Chương III: Lượng giá tài nguyên thiên nhiên Các vấn đề với tài nguyên tái tạo Tăng trưởng (tấn) Trữ lượng (tấn)SMVP SES* Milner Baily Schaefer (1912-1970) • Mô hình sinh học và nguyên tắc khai thác bền vững 3.1. Các vấn đề chung về tài nguyên thiên nhiên 3.2. Các vấn đề về tài nguyên thiên nhiên trong thực tế Nguyen Hoang Nam 3.1. Các vấn đề chung về tài nguyên thiên nhiên Chương III: Lượng giá tài nguyên thiên nhiên Các vấn đề với tài nguyên tái tạo Tăng trưởng (tấn) Trữ lượng (tấn)SMVP SES* • SE (Natural Equilibrium) là trữ lượng tối đa đạt sự cân bằng tự nhiên với môi trường sống. SE được duy trì ổn định nếu các yếu tố bên ngoài không đổi • SMVP (Minimum Viable Population) là trữ lượng loài tối thiểu đảm bảo sự sống. Trữ lượng SMVP không được duy trì ổn định (có thể tăng lên SE và cũng có thể về 0) • Mô hình sinh học và nguyên tắc khai thác bền vững 3.1. Các vấn đề chung về tài nguyên thiên nhiên 3.2. Các vấn đề về tài nguyên thiên nhiên trong thực tế Nguyen Hoang Nam 3.1. Các vấn đề chung về tài nguyên thiên nhiên Chương III: Lượng giá tài nguyên thiên nhiên Các vấn đề với tài nguyên tái tạo • Mô hình sinh học và nguyên tắc khai thác bền vững Tăng trưởng (tấn) Trữ lượng (tấn)SMVP SES* • Nguyên tắc khai thác bền vững: lượng đánh bắt = lượng tăng trưởng • Hoạt động đánh bắt chỉ nên diễn ra trữ lượng nằm trong khoảng từ SMVP đến SE • S* là trữ lượng mà tại đó lượng đánh bắt bền vững là lớn nhất (S* còn được ký hiệu là SMSY – maximum sustainable yield population) S0 C0 = G(S0) • Mức khai thác C1>Cmax là không bên vững, nếu diễn ra trong thời gian dài sẽ dẫn đến tuyệt chủng 3.1. Các vấn đề chung về tài nguyên thiên nhiên 3.2. Các vấn đề về tài nguyên thiên nhiên trong thực tế Nguyen Hoang Nam 3.1. Các vấn đề chung về tài nguyên thiên nhiên Chương III: Lượng giá tài nguyên thiên nhiên Các vấn đề với tài nguyên không tái tạo Tài nguyên không tái tạo (non-renewable resources) là những tài nguyên không thể tự phục hồi trữ lượng theo quy luật tự nhiên. Việc khai thác của thế hệ hiện tại tất yếu làm giảm trữ lượng tài nguyên dành cho thế hệ tương lai. Bài toán đối với tài nguyên không tái tạo là: • Làm sao phân bổ tài nguyên hợp lý theo thời gian, giữa các thế hệ? => cạn kiệt tối ưu? • Mức giá đặt ra trong mỗi giai đoạn? 3.1. Các vấn đề chung về tài nguyên thiên nhiên 3.2. Các vấn đề về tài nguyên thiên nhiên trong thực tế Nguyen Hoang Nam 3.1. Các vấn đề chung về tài nguyên thiên nhiên Chương III: Lượng giá tài nguyên thiên nhiên Các vấn đề với tài nguyên không tái tạo • Hiệu quả tĩnh: là sự tối đa hóa lợi ích ròng trong việc phân bổ nguồn lực tại 1 thời điểm nhất định (không tính tới biến thời gian) NB max  MB = MC • Hiệu quả động: là sự tối đa hóa lợi ích ròng trong việc phân bổ nguồn lực theo thời gian max )1( max 0      n t t tt r CB NPV nMNPVMNPVMNPV  ...10 Bt , Ct là lợi ích, chi phí tại năm t r là tỉ lệ chiết khấu n là thời gian của dự án khai thác (thường tính bằng năm) 3.1. Các vấn đề chung về tài nguyên thiên nhiên 3.2. Các vấn đề về tài nguyên thiên nhiên trong thực tế Nguyen Hoang Nam 3.1. Các vấn đề chung về tài nguyên thiên nhiên Chương III: Lượng giá tài nguyên thiên nhiên Bài toán Giả sử có một mỏ dầu có trữ lượng 2556 thùng. Cầu thị trường với dầu không đổi theo thời gian Pt = 2000 - 1,5Qt (Qt là lượng khai thác tại năm t; Pt là giá tài nguyên tại năm t). Chi phí khai thác không đổi MC = 20 (USD/thùng). Tỉ suất chiết khấu = 10%/năm. Thời gian khai thác là 2 năm. Tìm mức giá dầu tối ưu cho mỗi năm khai thác? 3.1. Các vấn đề chung về tài nguyên thiên nhiên 3.2. Các vấn đề về tài nguyên thiên nhiên trong thực tế Nguyen Hoang Nam 3.2. Các vấn đề về tài nguyên thiên nhiên trong thực tế Chương III: Lượng giá tài nguyên thiên nhiên  Tài nguyên khoáng sản Khoáng sản là những vật chất vô cơ được tìm thấy ở trên bề mặt hoặc trong lòng đất, chúng được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau của con người 3.1. Các vấn đề chung về tài nguyên thiên nhiên 3.2. Các vấn đề về tài nguyên thiên nhiên trong thực tế Nguyen Hoang Nam 3.2. Các vấn đề về tài nguyên thiên nhiên trong thực tế Chương III: Lượng giá tài nguyên thiên nhiên  Tài nguyên khoáng sản Theo lý thuyết, các khoáng sản là tài nguyên không tái tạo => ngày càng cạn kiệt => giá sẽ ngày càng tăng Thực tế: Cuộc cá cược giữa Paul Erhlich và Julian Simon 3.1. Các vấn đề chung về tài nguyên thiên nhiên 3.2. Các vấn đề về tài nguyên thiên nhiên trong thực tế Nguyen Hoang Nam 3.2. Các vấn đề về tài nguyên thiên nhiên trong thực tế Chương III: Lượng giá tài nguyên thiên nhiên  Tài nguyên khoáng sản Giá khoáng sản có thể giảm do: ‒ Thị trường (trong ngắn hạn) không nhìn nhận đặc tính giới hạn về số lượng của tài nguyên ‒ Sự phát triển của công nghệ 3.1. Các vấn đề chung về tài nguyên thiên nhiên 3.2. Các vấn đề về tài nguyên thiên nhiên trong thực tế Nguyen Hoang Nam 3.2. Các vấn đề về tài nguyên thiên nhiên trong thực tế Chương III: Lượng giá tài nguyên thiên nhiên  Tài nguyên khoáng sản Nguồn: U.S. Geological Survey and the former U.S. Bureau of Mines. Modified from USGS Circular 891 3.1. Các vấn đề chung về tài nguyên thiên nhiên 3.2. Các vấn đề về tài nguyên thiên nhiên trong thực tế