Luật hiến pháp - Bài 2: Một số vấn đề cơ bản về pháp luật

Bài 2: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ PHÁP LUẬT GV. Nguyễn Thị Tuyết Mai Nội dung I- Nguồn gốc của pháp luật II- Bản chất của pháp luật III- Thuộc tính của pháp luật IV- Kiểu pháp luật VII- Hình thức của pháp luật I- Nguồn gốc của pháp luật 1- Các quan điểm phi mác-xít 2- Quan niệm của chủ nghĩa Mác-Lênin 1- Các quan điểm phi mác xít về nguồn gốc pháp luật Pháp luật được ra đời như thế nào ? Thuyết Thần học PL do Thượng đế sáng tạo ra Thuyết PL linh cảm PL là linh cảm của con người về cách xử sự đúng đắn Thuyết “Quyền tự nhiên” PL = Luật NN + Quyền tự nhiên 2- Quan niệm của chủ nghĩa Mác-Lênin về nguồn gốc pháp luật + Pháp luật chỉ xuất hiện khi xã hội loài người phát triển đến một giai đoạn nhất định + Quản lý xã hội trước khi có nhà nước và pháp luật ? Xã hội Tập quán Tín điều tôn giáo Đạo đức + Nguồn gốc ra đời pháp luật: Những nguyên nhân làm xuất hiện nhà nước cũng chính là nguyên nhân dẫn đến sự ra đời pháp luật Xã hội Tư hữu và giai cấp Nhà nước Pháp luật + Pháp luật hình thành bằng những con đường nào? Nhà nước Pháp luật Thừa nhận (tập quán hoặc tiền lệ) Ban hành II- Bản chất của pháp luật 1- Tính giai cấp 2- Tính xã hội 1- Tính giai cấp của pháp luật Về mặt nội dung: pháp luật thể hiện ý chí của giai cấp thống trị. Về mục tiêu điều chỉnh các quan hệ xã hội: - Pháp luật định hướng các quan hệ xã hội phát triển theo mục tiêu, trật tự phù hợp ý chí của giai cấp thống trị; - Pháp luật bảo vệ, củng cố quyền lợi, địa vị của giai cấp thống trị. 2- Tính xã hội của pháp luật Pháp luật thể hiện ý chí và bảo vệ lợi ích của giai cấp, tầng lớp khác trong xã hội Pháp luật chứa đựng các giá trị xã hội: + Nhân đạo + Công lý, công bằng + Giá trị thông tin: PL phản ánh điều kiện kinh tế, xã hội v.v.. * Định nghĩa pháp luật HỆ THỐNG QUY TẮC XỬ SỰ Do nhà nước ban hành hoặc thừa nhận và đảm bảo thực hiện Thể hiện ý chí của giai cấp thống trị Là nhân tố điều chỉnh các quan hệ xã hội Pháp luật III- Thuộc tính của pháp luật 1- Khái niệm: Thuộc tính của pháp luật là những dấu hiệu riêng có, để phân biệt pháp luật với các quy phạm xã hội khác. 2- Các thuộc tính của pháp luật: - Tính quy phạm-phổ biến - Tính xác định chặt chẽ về mặt hình thức - Tính được đảm bảo thực hiện bởi nhà nước VI- Kiểu pháp luật + Khái niệm: Kiểu pháp luật là tổng thể những đặc điểm cơ bản, đặc thù của pháp luật, thể hiện bản chất giai cấp và những điều kiện tồn tại, phát triển của pháp luật trong một hình thái kinh tế xã hội nhất định. + Các kiểu pháp luật trong lịch sử ? + Quy luật thay thế các kiểu pháp luật? VII- Hình thức của pháp luật 1- Khái niệm hình thức của pháp luật 2- Các dạng hình thức pháp luật: + Hình thức bên trong (HT cấu trúc) + Hình thức bên ngoài (Nguồn của PL) 1- Khái niệm hình thức pháp luật KN1: Hình thức pháp luât là cách thức mà giai cấp thống trị sử dụng để nâng ý chí của mình lên thành luật. 2- Các dạng hình thức pháp luật * Hình thức bên trong (hình thức cấu trúc) Quy phạm PL Chế định PL Ngành luật Hệ thống PL * Hình thức bên ngoài (nguồn của pháp luật) Tập quán pháp Tiền lệ pháp Văn bản QPPL Pháp luật Ví dụ về tập quán pháp Điều 28 Bộ luật Dân sự năm 2005. Quyền xác định dân tộc 1. Cá nhân khi sinh ra được xác định dân tộc theo dân tộc của cha đẻ, mẹ đẻ. Trong trường hợp cha đẻ và mẹ đẻ thuộc hai dân tộc khác nhau thì dân tộc của người con được xác định là dân tộc của cha đẻ hoặc dân tộc của mẹ đẻ theo tập quán hoặc theo thoả thuận của cha đẻ, mẹ đẻ. II. CÁC LOẠI VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT Ở VN Biểu quyết thông qua Luật ở Quốc hội