Khổ mẫu Marc 21 cho dữ liệu thư mục

côc bé cña Mü vµ Cana®a (Phô lôc H). Nh÷ng phÇn th«ng tin chung §Ó tr¸nh lÆp l¹i, mét sè phÇn th«ng tin chung cña nh÷ng nhãm tr−êng cã ®Æc tÝnh t−¬ng tù sÏ ®−îc tr×nh bµy. Nh÷ng phÇn th«ng tin chung nµy cung cÊp chØ dÉn vÒ nh÷ng ®Þnh danh néi dung chung cho nh÷ng tr−êng trong nhãm. ViÖc m« t¶ ®èi víi mçi tr−êng trong nhãm ®−îc tham chiÕu ®Õn phÇn th«ng tin chung cho nhãm tr−êng nµy. ThÝ dô, nhãm tr−êng X00 - Tªn c¸ nh©n - PhÇn th«ng tin chung ®−îc cung cÊp cho c¸c tiªu ®Ò tªn c¸ nh©n. PhÇn th«ng tin chung nµy cung cÊp nh÷ng chØ dÉn cho nh÷ng ®Þnh danh néi dung chung cho mçi lo¹i tiªu ®Ò tªn c¸ nh©n kh«ng ph©n biÖt chóng ®−îc sö dông trong tr−êng 100 - tiªu ®Ò chÝnh tªn c¸ nh©n, tr−êng 600 - truy cËp chñ ®Ò, tr−êng 700 - tiªu ®Ò bæ sung, tr−êng 800 tiªu ®Ò tïng th− bæ sung. ViÖc m« t¶ cho mçi tr−êng riªng rÏ (100, 600, 700, 800) ®−îc tham chiÕu ®Õn phÇn th«ng tin chung cho nhãm tr−êng X00. Nh÷ng thµnh phÇn cña M« t¶ chi tiÕt Mçi mét m« t¶ chi tiÕt nãi chung chøa 6 phÇn: liÖt kª ®Þnh danh néi dung; vÞ trÝ ký tù hoÆc ®Þnh nghÜa vµ ph¹m vi bao qu¸t cña tr−êng; h−íng dÉn ¸p dông ®Þnh danh néi dung, cã thÝ dô; quy −íc nhËp d÷ liÖu; lÞch sö m· ®Þnh danh néi dung. PhÇn liÖt kª ®Þnh danh néi dung giíi thiÖu: - Tªn cña ®Þnh danh néi dung; - TÝnh lÆp / kh«ng lÆp cña tr−êng (c¸c m· ký hiÖu L hoÆc KL). §èi víi §Çu biÓu vµ nh÷ng tr−êng kiÓm so¸t cã ®é dµi biÕn ®éng, danh môc liÖt kª tªn cña vÞ trÝ ký tù vµ gi¸ trÞ cña m· ®· ®−îc x¸c ®Þnh. §èi víi tr−êng d÷ liÖu cã ®é dµi biÕn ®éng, danh môc cung cÊp tªn c¸c vÞ trÝ chØ thÞ vµ bÊt cø gi¸ trÞ m· ho¸ ®−îc x¸c ®Þnh nµo, tªn cña 17 c¸c m· tr−êng con vµ bÊt cø gi¸ trÞ m· ho¸ ®−îc x¸c ®Þnh nµo. §èi víi mäi tr−êng cã ®é dµi biÕn ®éng, m· tÝnh lÆp/kh«ng lÆp ë mäi cÊp ®é cho biÕt liÖu tr−êng cã thÓ lÆp hay kh«ng trong mét biÓu ghi. §èi víi nh÷ng tr−êng cã ®é dµi biÕn ®éng, m· tÝnh lÆp cña tr−êng con cho biÕt liÖu tr−êng con cã lÆp trong mét tr−êng hay kh«ng. PhÇn vÞ trÝ ký tù hoÆc ®Þnh nghÜa vµ ph¹m vi cña tr−êng m« t¶ néi dung cña vÞ trÝ ký tù hoÆc cña tr−êng, sù phï hîp cña nã ®èi víi nh÷ng lo¹i biÓu th− môc ®Æc thï, cung cÊp nh÷ng th«ng tin kh¸c nh− tÝnh lÆp trong mét sè t×nh huèng cô thÓ, sù sö dông nh÷ng danh môc hoÆc quy t¾c b¾t buéc ®Ó ®Þnh d¹ng d÷ liÖu, v.v.. PhÇn h−íng dÉn ¸p dông ®Þnh danh néi dung m« t¶ néi dung vµ ph¹m vi cña mçi gi¸ trÞ m· ho¸, chØ thÞ, m· tr−êng con, cung cÊp nh÷ng th«ng tin kh¸c nh− sù phï hîp cña viÖc sö dông vµ tÝnh lÆp trong mét sè t×nh huèng cô thÓ. Gi¸ trÞ m· ho¸ vµ m· tr−êng con trong phÇn nµy ®−îc tr×nh bµy theo thø tù vÇn ch÷ c¸i hoÆc sè. ThÝ dô cho biÕt c¸ch ¸p dông ®Þnh danh néi dung ®−îc cung cÊp ngay sau phÇn m« t¶. ThÝ dô minh ho¹ viÖc ¸p dông ®Þnh danh néi dung ®Æc thï. D÷ liÖu trong thÝ dô cã thÓ ®Çy ®ñ hoÆc Ýt h¬n trong thùc tiÔn biªn môc. §a sè c¸c thÝ dô thÓ hiÖn viÖc ¸p dông AACR2 vµ ISBD; tuy nhiªn, mét sè thÝ dô l¹i thÓ hiÖnviÖc sö dông MARC mét c¸ch tæng qu¸t. Mét vµi thÝ dô minh ho¹ nh÷ng ®iÓm ®Æc thï. PhÇn quy −íc nhËp d÷ liÖu cung cÊp h−íng dÉn vÒ viÖc sö dông nh÷ng ®Þnh danh néi dung vµ nh÷ng ký hiÖu nh− dÊu c¸ch, kho¶ng trèng vµ c¸c mÉu hiÓn thÞ cè ®Þnh Nãi chung, dÊu c¸ch sö dông bªn trong tr−êng ®−îc quy ®Þnh bëi c¸c quy t¾c cña nh÷ng hÖ thèng biªn môc hoÆc cña hÖ thèng ®Ò môc chñ ®Ò, tõ ®iÓn tõ chuÈn. Nh÷ng quy −íc nhËp d÷ liÖu lµm râ nh÷ng thùc tiÒn x¸c ®Þnh c¸c dÊu c¸ch; nh÷ng dÊu c¸ch cã thÓ lµ dÊu chÊm (.), dÊu hái (?), dÊu chÊm than (!), dÊu g¹ch ngang (-). PhÇn lÞch sö ®Þnh danh néi dung cung cÊp th«ng tin vÒ nh÷ng thay ®æi quan träng vÒ ®Þnh danh néi dung. Nh÷ng kiÓu thay ®æi ®−îc nªu trong phÇn nµy bao gåm: - Nh÷ng m· ®Þnh danh néi dung míi ®−îc x¸c ®Þnh cã ¶nh h−ëng lªn tÝnh nhÊt qu¸n trong c¬ së d÷ liÖu, thÝ dô tr−íc n¨m 1980, d÷ liÖu vÒ Héi nghÞ trong c¸c tr−êng liªn quan ®Õn C¬ quan/tËp thÓ kh«ng ®−îc nhËp vµo tr−êng con riªng biÖt tr−íc khi quy ®Þnh nhËp vµo tr−êng con $c sau n¨m 1980; - Nh÷ng m· ®−îc quy ®Þnh l¹i, thÝ dô tr−íc n¨m 1979, trong c¸c tr−êng X10, c¶ sè vµ tªn cña phÇn, tËp ®−îc nhËp vµo tr−êng con $p, cßn sau n¨m 1979, tr−êng con $p ®−îc x¸c ®Þnh l¹i lµ chØ nhËp tªn cña phÇn/tËp; - Sù thay ®æi trong c¸c m· vµ gi¸ trÞ ®Ó ®¶m b¶o sù nhÊt qu¸n trong c¸c ®Æc t¶ cña MARC, thÝ dô trong vÞ trÝ 24-27 tr−êng 008 (008/24-27) ®èi víi s¸ch, m· h (Sæ tay tra cøu) ®−îc quy ®Þnh l¹i thµnh m· f tõ sau n¨m 1979; - Sù thay ®æi trong tÝnh lÆp khi nã ¶nh h−ëng ®Õn tÝnh nhÊt qu¸n cña c¬ së d÷ liÖu, thÝ dô tr−êng 020 tr−íc n¨m 1977 lµ kh«ng lÆp; nhiÒu chØ sè ISBN cã thÓ ®−îc nhËp vµo c¸c tr−êng con lÆp $a, $b vµ $c. - CÊu tróc l¹i tr−êng, thÝ dô nh− tr−êng 007 (Tr−êng cã ®é dµi cè ®Þnh vÒ ®Æc tr−ng vËt lý) trong n¨m 1980; - Nh÷ng m· ®Þnh danh néi dung bÞ lçi thêi, thÝ dô tr−êng con $b (sè) trong c¸c tr−êng X11 khi tr−êng con $n ®−îc x¸c ®Þnh l¹i ®Ó bao qu¸t c¶ sè cña héi nghÞ tõ n¨m 1979. Nh÷ng ®Þnh danh néi dung lçi thêi tr−íc ®©y chØ ®−îc x¸c ®Þnh trong khæ mÉu quèc gia riªng sÏ ®−îc ®¸nh dÊu b»ng ký hiÖu [chØ trong USMARC] hoÆc [chØ trong CAN/MARC]; nh÷ng tr−êng lçi thêi nÕu kh«ng ®¸nh dÊu kÌm theo nghÜa lµ cã mÆt trong c¶ hai khæ mÉu. 18 Trong khæ mÉu MARC, chóng ta ph©n biÖt gi÷a ®Þnh danh néi dung lçi thêi vµ ®Þnh danh néi dung bÞ xo¸. §Þnh danh néi dung lçi thêi lµ nh÷ng ®Þnh danh ®· ®−îc sö dông trong khæ mÉu MARC vµ vÉn tiÕp tôc xuÊt hiÖn trong c¸c biÓu ghi ®−îc t¹o ra tr−íc khi chóng ®−îc quy ®Þnh lµ lçi thêi. Nh÷ng ®Þnh danh néi dung lçi thêi kh«ng ®−îc sö dông trong c¸c biÓu ghi míi. §Þnh danh néi dung lçi thêi ®−îc ghi l¹i trong phÇn LÞch sö ®Þnh danh néi dung t−¬ng øng. §Þnh danh néi dung bÞ xo¸ kh«ng ®−îc ghi l¹i trong phÇn LÞch sö ®Þnh danh néi dung t−¬ng øng vµ kh«ng xuÊt hiÖn trong bÊt cø tµi liÖu míi nµo cña MARC. §Þnh danh néi dung ®−îc quy ®Þnh lµ dù phßng trong MARC nh−ng ch−a ®−îc ®Þnh nghÜa, hoÆc ®· ®−îc ®Þnh nghÜa song ®−îc biÕt gÇn nh− ch¾c ch¾n lµ ch−a sö dông, cã thÓ ®−îc xo¸ khái khæ mÉu. Nh÷ng m· ®Þnh danh néi dung bÞ xo¸ cã thÓ ®−îc ®Þnh nghÜa l¹i ®Ó sau nµy ®−a vµo khæ mÉu. C¸c quy −íc ®¸nh m¸y Tµi liÖu nµy sö dông c¸c quy −íc ®¸nh m¸y nh− sau: 0 Ký tù 0 thÓ hiÖn sè kh«ng (zero) trong nh·n tr−êng, vÞ trÝ ký tù cè ®Þnh vµ nh÷ng n¬i kh¸c sö dông con sè. CÇn ph©n biÖt sè 0 víi ch÷ O (ch÷ o hoa) trong c¸c thÝ dô hoÆc trong v¨n b¶n. # Ký hiÖu # ®−îc sö dông ®Ó thÓ hiÖn kho¶ng trèng trong tr−êng m· ho¸ hoÆc trong c¸c tr−êng hîp ®Æc biÖt khi kho¶ng trèng cã thÓ g©y nhÇm lÉn $ Ký hiÖu $ ®−îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh dÊu ph©n c¸ch cña m· tr−êng con. Trong v¨n b¶n m· tr−êng con ®−îc gäi lµ tr−êng con, thÝ dô $a. / Ký hiÖu ®−îc sö dông víi con sè ®Ó chØ thÞ vÞ trÝ ký tù ®Æc biÖt trong §Çu biÓu, danh môc, tr−êng 007, tr−¬ng 008 vµ trong tr−êng con $7 hoÆc tr−êng liªn kÕt (760-787), thÝ dô §Çu biÓu/06, 007/00, 008/09. 1 Ký hiÖu chØ thÞ sè mét (1). Ký tù nµy ph¶i ®−îc ph©n biÖt víi ký tù l (ch÷ L th−êng) vµ ch÷ I (i hoa) trong thÝ dô vµ trong v¨n b¶n. | Ký tù ®å ho¹ | thÓ hiÖn ký tù lÊp ®Çy trong c¸c thÝ dô cña MARC. Khi ký tù | ®−îc sö dông ë b×a tr¸i, nã cho biÕt vïng nµy cña v¨n b¶n trong tµi liÖu ®· cã nh÷ng söa ®æi. C¸c tiªu chuÈn vµ nh÷ng tµi liÖu liªn quan ®Õn khæ mÉu Khæ mÉu MARC 21 cho d÷ liÖu th− môc nªn ®−îc sö dông víi c¸c tiªu chuÈn vµ c¸c tµi liÖu liªn quan sau. T¹i nh÷ng tr−êng ph¶i sö dông tiªu chuÈn, tªn tiªu chuÈn sÏ ®−îc ghi râ kÌm theo sè hiÖn tiªu chuÈn ®Ó trong ngoÆc. 19 C¸c tiªu chuÈn quèc tÕ vµ quèc gia: Nh÷ng tµi liÖu tiªu chuÈn ISO do Tæ chøc tiªu chuÈn quèc tÕ (ISO) (www.iso.ch) hoÆc c¸c c¬ quan kh¸c cung cÊp; c¸c tµi liÖu tiªu chuÈn ANSI/NISO Z39 cã thÓ nhËn ®−îc tõ Tæ chøc tiªu chuÈn th«ng tin quèc gia Hoa Kú (NISO). Khæ mÉu trao ®æi th«ng tin (ISO 2709) vµ ChuÈn Trao ®æi th«ng tin th− môc (ANSI/NISO Z39.2) M· tr×nh bµy tªn n−íc vµ c¸c khu vùc trùc thuéc: PhÇn 2, M· khu vùc thuéc quèc gia (ISO 3166-2) §Þnh sè s¸ch theo tiªu chuÈn quèc tÕ (ISBN) (ISO 2108) Sè ©m nh¹c theo tiªu chuÈn quèc tÕ (ISMN) (ISO 10957) M· sè ghi ©m theo tiªu chuÈn quèc tÕ (ISRC) (ISO 3901) Sè xuÊt b¶n phÈm nhiÒu kú theo chuÈn quèc tÕ (ISSN) (ISO 3297) ((ANSI/NISO Z39.9) Tr×nh bµy ngµy vµ thêi gian (ISO 8601) §Þnh danh ®ãng gãp vµ Ên phÈm nhiÒu kú (SICI) ((ANSI/NISO Z39.56) Sè b¸o c¸o kü thuËt chuÈn quèc tÕ (ISRN) (ISO 10444) vµ Sè vµ m« t¶ b¸o c¸o kü thuËt chuÈn ((ANSI/NISO Z39.23) ChuÈn bé m· ký tù ®−îc tr×nh bµy trong tµi liÖu "§Æc t¶ cÊu tróc biÓu ghi, bé m· ký tù vµ VËt trao ®æi th«ng tin tin" C¸c chuÈn cña MARC Nh÷ng tµi liÖu chuÈn MARC do Th− viÖn quèc héi Hoa Kú (DÞch vô phæ biÕn biªn môc, Washington, DC 20541, USA (Worlwide distribution) vµ Nhµ xuÊt b¶n Cana®a (PWGSC, Ottawa, Ontarion K1A0S9, CA (Canadian Distribution) cung cÊp. Mét sè tµi liÖu nÕu ®−îc chØ râ cã thÓ truy cËp ®−îc tõ Internet. Danh môc m· MARC vÒ tªn n−íc ( Danh môc m· MARC vÒ Khu vùc ®Þa lý ( Danh môc m· MARC vÒ ng«n ng÷ ( Danh môc m· MARC vÒ tæ chøc (tr−íc ®©y ®−îc xuÊt b¶n d−íi nhan ®Ò Ký hiÖu cña c¸c th− viÖn Mü) Danh môc m· MARC vÒ c¸c th«ng tin liªn quan, nguån vµ quy −íc m« t¶ ( Ký hiÖu vµ chÝnh s¸ch m−în liªn th− viÖn ë Cana®a ( bnc.ca/ill/eillsymb.htm) Khæ mÉu MARC rót gän (tÊt c¶ 5 khæ mÉu rót gän) ( Khæ mÉu MARC21 cho d÷ liÖu kiÓm tra tÝnh thèng nhÊt Khæ mÉu MARC 21 cho d÷ liÖu ph©n lo¹i 20 Khæ mÉu MARC 21 cho th«ng tin céng ®ång Khæ mÉu MARC 21 cho d÷ liÖu vÒ s−u tËp §Æc t¶ MARC 21 vÒ cÊu tróc biÓu ghi, bé m· ký tù vµ vËt mang tin trao ®æi ( Tµi liÖu bÞ thay thÕ Tµi liÖu nµy thay cho tµi liÖu "Khæ mÉu USMARC cho d÷ liÖu th− môc" vµ "Khæ mÉu trao ®æi MARC cña Cana®a cho d÷ liÖu th− môc" míi xuÊt b¶n gÇn ®©y. Cïng víi viÖc s¸t nhËp nh÷ng khæ mÉu nãi trªn , trong n¨m 1997, mét khæ mÉu thèng nhÊt ®· ®−îc xuÊt b¶n. Tµi liÖu vÒ USMARC MARC 21 thay thÕ cho tµi liÖu "Khæ mÉu USMARC cho d÷ liÖu th− môc: H−íng dÉn cho ®Þnh danh néi dung" xuÊt b¶n n¨m 1994, c¸c phÇn cËp nhËt sè 1 (th¸ng 3/1995), sè 2 (th¸ng 3/1996) vµ sè 3 (th¸ng 7/1997). Víi B¶n cËp nhËt sè 3, khæ mÉu USMARC vµ CAN/MARC trë thµnh gièng nhau vÒ c¸c ®Æc t¶. LÇn xuÊt b¶n n¨m 1994 thay thÕ lÇn xuÊt b¶n n¨m 1988 vµ 4 lÇn cËp nhËt ®èi víi lÇn xuÊt b¶n 1988 trong giai ®o¹n 1988-1991. LÇn xuÊt 1988 ®· cã sö dông v¨n b¶n c¬ së cña lÇn xuÊt b¶n 1980 d−íi nhan ®Ò "Khæ mÉu MARC cho d÷ liÖu th− môc (MFBD)" vµ 15 b¶n cËp nhËt cho tµi liÖu nµy trong giai ®o¹n 1980-1987. LÇn xuÊt b¶n 1980 lµ tËp hîp cña tµi liÖu riªng rÏ vÒ khæ mÉu MARC ®−îc ph¸t triÓn riªng rÏ cho c¸c lo¹i tµi liÖu vµ ®−îc xuÊt b¶n gi÷a c¸c n¨m 1969 vµ 1977. Tµi liÖu vÒ CAN/MARC MARC 21 thay thÕ cho tµi liÖu "Khæ mÉu trao ®æi MARC cña Cana®a cho d÷ liÖu th− môc" xuÊt b¶n n¨m 1994 vµ 6 lÇn cËp nhËt ®−îc xuÊt b¶n gi÷a c¸c n¨m 1994-1998. LÇn cËp nhËt thø 6 chøa nh÷ng thay ®æi cña CAN/MARC ®Ó lµm cho nã trïng hîp víi USMARC. Víi lÇn cËp nhËt nµy, c¸c ®Æc t¶ cña khæ mÉu CAN/MARC vµ USMARC trë thµnh trïng khíp. LÇn xuÊt b¶n 1994 thay thÕ lÇn xuÊt b¶n 1988 vµ 7 cËp nhËt gi÷a c¸c n¨m 1988-1991. LÇn xuÊt b¶n 1988 ®−îc xuÊt b¶n víi viÖc tÝch hîp c¸c khæ mÉu CAN/MARC riªng rÏ cho chuyªn kh¶o vµ Ên phÈm nhiÒu kú. B¶o tr× tµi liÖu "Khæ mÉu MARC 21 cho d÷ liÖu th− môc" ®−îc biªn so¹n bëi Phßng ChuÈn MARC vµ Ph¸t triÓn m¹ng, Th− viÖn quèc héi Hoa Kú, víi sù phèi hîp cña Phßng ChuÈn vµ Trî gióp, Th− viÖn Quèc gia Cana®a. VÒ mäi c©u hái liªn quan ®Õn néi dung tµi liÖu nµy cã thÓ göi ®Õn ®Þa chØ: Network Development and MARC Standards Office Library of Congress 101 Independence Avenue, S.E. Washington, D.C 20540-4102, USA Fax: +1-202-707--0115 21 Email: ndmso@loc.gov Standards and Support National Library of Canada 395 Wellington St. Ottawa, Ontario K1A 0N4, Canada Fax: +1-819-953-0291 Email: marc@nlc-bnc.ca B¶n gèc "Khæ mÉu MARC 21 cho d÷ liÖu th− môc" ®−îc tæ chøc theo kiÓu lÇn l−ît tõng tr−êng víi mçi tr−êng ®−îc ®¸nh sè trang riªng ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho cËp nhËt. Nh÷ng cËp nhËt th−êng xuyªn víi c¸c trang míi vµ c¸c trang thay thÕ v¨n b¶n nÒn vµ phiªn b¶n tæng hîp cña v¨n b¶n nÒn sÏ ®−îc ®¬n vÞ DÞch vô Ph©n phèi Biªn môc, Th− viÖn Quèc héi, Washington, D.C 20540-4102, USA (Worldwide distribution) vµ Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh phñ Cana®a, DÞch vô c«ng vµ DÞch vô ChÝnh phñ Cana®a (PWGSC), Ottawa, Ontario K1A 0S9, Canada (Canada Distribution) cung cËp. Sù xuÊt hiÖn cña c¸c cËp nhËt sÏ ®−îc th«ng b¸o trªn website MARC cña Th− viÖn Quèc héi (www.loc.gov/marc), website cña Th− viÖn Quèc gia Cana®a (www.nlc-bnc.ca/marc), trªn nhãm th¶o luËn vµ th«ng qua c¸c th«ng c¸o b¸o chÝ cho th− viÖn vµ vµ nh÷ng ng−êi ®· mua v¨n b¶n nÒn. Nh÷ng cËp nhËt cã thÒ ®−îc ®Æt mua th−êng xuyªn tõ Th− viÖn Quèc héi vµ Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh phñ Cana®a-PWGSC. Ên phÈm nµy vµ nh÷ng cËp nhËt cña nã ®−îc cung cÊp cho nh÷ng ng−êi mua b¨ng tõ biÓu ghi th− môc cña DÞch vô ph©n phèi MARC cña Th− viÖn Quèc héi nh− mét phÇn cña gãi s¶n phÈm b¨ng tõ. 22 §Çu biÓu (KL) ChØ thÞ vµ m· tr−êng con §Çu biÓu kh«ng cã chØ thÞ hoÆc tr−êng con; c¸c yÕu tè d÷ liÖu ®−îc x¸c ®Þnh theo vÞ trÝ. VÞ trÝ ký tù 00-04 §é dµi logic cña biÓu ghi 05 T×nh tr¹ng biÓu ghi a §−îc n©ng cÊp vÒ cÊp m· ho¸ c §−îc söa ®æi hoÆc xem l¹i d BÞ xo¸ n BiÓu ghi míi p §−îc n©ng cÊp vÒ cÊp ®é m· ho¸ tõ biÓu ghi tiÒn xuÊt b¶n 06 D¹ng tµi liÖu CÊu h×nh vÞ trÝ tr−êng 008/18-34 a Tµi liÖu ng«n ng÷ NÕu vÞ trÝ ®Çu biÓu/07=a,c,d hoÆc m: S¸ch NÕu vÞ trÝ §Çu biÓu/07=b hoÆc s: XuÊt b¶n phÈm nhiÒu kú c B¶n nh¹c in ¢m nh¹c d B¶n th¶o B¶n nh¹c ¢m nh¹c e Tµi liÖu ®å ho¹ B¶n ®å f B¶n th¶o tµi liÖu ®å ho¹ B¶n ®å g Tµi liÖu chiÕu h×nh Tµi liÖu nh×n i Ghi ©m kh«ng ph¶i ©m nh¹c ¢m nh¹c J Ghi ©m ©m nh¹c ¢m nh¹c k §å ho¹ hai chiÒu kh«ng chiÕu Tµi liÖu nh×n m TÖp tin m¸y tÝnh TÖp tin m¸y tÝnh 23 o Bé tµi liÖu (kit) Tµi liÖu nh×n p Tµi liÖu hçn hîp Tµi liÖu hçn hîp r VËt thÓ 3 chiÒu hoÆc ®èi t−îng gÆp trong tù nhiªn Tµi liÖu nh×n t B¶n th¶o tµi liÖu ng«n ng÷ S¸ch 07 CÊp th− môc a PhÇn cÊu thµnh cña chuyªn kh¶o b PhÇn cÊu thµnh cña xuÊt b¶n phÈm nhiÒu kú c TËp hîp d TiÓu phÇn m Chuyªn kh¶o s XuÊt b¶n phÈm nhiÒu kú 08 Lo¹i h×nh kiÓm so¸t # Kh«ng m« t¶ a L−u tr÷ 09 Bé m· ký tù # MARC-8 s UCS/Unicode 10 Sè l−îng chØ thÞ 11 §é dµi m· tr−êng con 12-16 §Þa chØ b¾t ®Çu d÷ liÖu 17 CÊp m« t¶ # CÊp ®Çy ®ñ 1 CÊp ®Çy ®ñ, tµi liÖu gèc kh«ng ®−îc nghiªn cøu 24 2 CÊp ch−a ®Çy ®ñ, tµi liÖu gèc kh«ng ®−îc nghiªn cøu 3 CÊp viÕt t¾t 4 CÊp nßng cèt 5 CÊp s¬ bé (mét phÇn) 6 CÊp tèi thiÓu 8 CÊp tµi liÖu tiÒn xuÊt b¶n u Kh«ng biÕt z Kh«ng sö dông 18 Quy t¾c biªn môc ¸p dông # Kh«ng ph¶i ISBD a AACR2 i ISBD u Kh«ng biÕt 19 §ßi hái biÓu ghi liªn kÕt # Kh«ng ®ßi hái cã biÓu ghi liªn kÕt r §ßi hái cã biÓu ghi liªn kÕt 20 §é dµi cña phÇn ®é dµi tr−êng 21 §é dµi cña phÇn vÞ trÝ ký tù b¾t ®Çu 22 §é dµi cña phÇn do c¬ quan thùc hiÖn x¸c ®Þnh 23 Kh«ng x¸c ®Þnh §Þnh nghÜa vµ ph¹m vi cña tr−êng §Çu biÓu lµ tr−êng ®Çu tiªn cña biÓu ghi th− môc. Nã cã ®é dµi cè ®Þnh 24 vÞ trÝ ký tù (00-23). §Çu biÓu bao gåm nh÷ng yÕu tè d÷ liÖu thÓ hiÖn b»ng sè hoÆc c¸c gi¸ trÞ m· ho¸ ®Ó x¸c ®Þnh c¸c tham biÕn xö lý biÓu ghi. 25 VÞ trÝ ký tù 20-23 lµ S¬ ®å môc cña phÇn Danh môc. Nã chøa bèn con sè thÓ hiÖn cÊu tróc cña mçi môc trong phÇn Danh môc. Th«ng tin chi tiÕt vÒ cÊu tróc cña tr−êng §Çu biÓu ®−îc nªu trong tµi liÖu “§Æc t¶ MARC 21 vÒ cÊu tróc, bé m· ký tù vµ vËt mang trao ®æi th«ng tin”. H−íng dÉn ¸p dông ®Þnh danh néi dung VÞ trÝ ký tù 00- 04 §é dµi logic cña biÓu ghi VÞ trÝ ký tù ®é dµi logic cña biÓu ghi chøa con sè dµi 5 ký tù b»ng sè l−îng ký tù cña biÓu ghi, kÓ c¶ dÊu ph©n c¸ch biÓu ghi. Con sè ®−îc viÕt c¨n ph¶i vµ nh÷ng vÞ trÝ kh«ng sö dông ®−îc thÓ hiÖn b»ng sè 0 (zero). 05 T×nh tr¹ng biÓu ghi VÝ trÝ ký tù t×nh tr¹ng biÓu ghi chøa m· ch÷ c¸i mét ký tù thÓ hiÖn quan hÖ cña biÓu ghi trong c¬ së d÷ liÖu, phôc vô cho môc ®Ých b¶o tr× d÷ liÖu. a - §−îc n©ng cÊp vÒ cÊp m« t¶ M· a cho biÕt CÊp m« t¶ (trong vÞ trÝ ký tù §Çu biÓu/17) cña biÓu ghi ®· ®−îc thay ®æi lªn møc cao h¬n. Nã cho biÕt viÖc n©ng cÊp biªn môc (thÝ dô, m· CÊp m« t¶ khi biªn môc s¬ bé lµ 5 ë vÞ trÝ ký tù §Çu biÓu/17, ®−îc n©ng lªn cÊp ®Çy ®ñ, m· # (kho¶ng trèng) ë vÞ trÝ §Çu biÓu/17). c - §−îc söa ®æi hoÆc xem l¹i M· c cho biÕt ®· cã sù söa ®æi, bæ sung ®èi víi biÓu ghi. Sù söa ®æi, bæ sung nµy kh«ng thay ®æi m· cÊp m« t¶ ë vÞ trÝ ký tù §Çu biÓu/17 cña biÓu ghi d - BÞ xo¸ M· d cho biÕt biÓu ghi ®· bÞ xo¸. n - BiÓu ghi míi M· n cho biÕt ®©y lµ biÓu ghi míi ®−îc nhËp. p - §−îc n©ng cÊp vÒ cÊp ®é m« t¶ tõ biÓu ghi tiÒn xuÊt b¶n M· p cho biÕt biÓu ghi vÒ tµi liÖu tiÒn xuÊt b¶n ®· ®−îc thay ®æi trong môc lôc do tµi liÖu ®· ®−îc xuÊt b¶n (m· 8 ë vÞ trÝ §Çu biÓu/17), lµm cho cÊp m« t¶ ®−îc n©ng lªn thµnh cÊp ®Çy ®ñ (m· # hoÆc 1 ¬t vÞ trÝ §Çu biÓu/17). 26 06 Lo¹i biÓu ghi VÝ trÝ ký tù lo¹i biÓu ghi chøa m· ch÷ c¸i mét ký tù ®Ó ph©n biÖt biÓu ghi MARC ®−îc t¹o ra cho nh÷ng d¹ng néi dung vµ tµi liÖu kh¸c nhau. M· nµy còng ®−îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh møc ®é thÝch hîp vµ hiÖu lùc cña mét sè yÕu tè d÷ liÖu trong biÓu ghi. Tµi liÖu vi h×nh, bÊt luËn lµ b¶n gèc hay phiªn b¶n, kh«ng ®−îc x¸c ®Þnh nh− nh÷ng lo¹i biÓu ghi kh¸c nhau. §Æc tÝnh d¹ng néi dung ®−îc m« t¶ b»ng m· nµy lµm mÊt hiÖu lùc ®Æc tÝnh vi h×nh cña tµi liÖu. TÖp tin ®−îc x¸c ®Þnh lµ cã Lo¹i biÓu ghi kh¸c chØ khi chóng thuéc vÒ mét sè ph¹m trï nguån ®iÖn tö nhÊt ®Þnh (sÏ ®−îc nªu ë d−íi ®©y); trong mäi tr−êng hîp kh¸c, ®Æc tÝnh Lo¹i biÓu ghi ®−îc m« t¶ b»ng m· kh¸c sÏ lµm mÊt hiÖu lùc ®Æc tÝnh tÖp tin m¸y cña tµi liÖu. ViÖc x¸c ®Þnh m· cho mét thùc thÓ th− môc cã nhiÒu d¹ng nh− sau (lo¹i tµi liÖu ®−îc m· ho¸ bëi gi¸ trÞ a ®Õn t): Nh÷ng tµi liÖu nhiÒu d¹ng: o bé/kit) - mét tËp hîp nhiÒu d¹ng tµi liÖu ®−îc xuÊt b¶n nh− mét tËp hîp, kh«ng cã d¹ng nµo tréi h¬n p Tµi liÖu hçn hîp) - thùc thÓ lµ tËp hîp nhiÒu d¹ng. Kh«ng cã d¹ng nµo tréi h¬n. Nh÷ng m· kh¸c - thùc thÓ lµ s−u tËp, trong ®ã mét d¹ng tréi h¬n d¹ng kh¸c. Nh÷ng tµi liÖu chØ ë mét d¹ng: C¸c m·, trõ m· o vµ p - mäi tr−êng hîp a - Tµi liÖu ng«n ng÷ M· a cho biÕt néi dung cña biÓu ghi lµ tµi liÖu ng«n ng÷ kh«ng ph¶i b¶n th¶o, chÐp tay. M· a còng ®−îc sö dông cho tµi liÖu vi h×nh vµ ®iÖn tö cã b¶n chÊt lµ v¨n b¶n, kh«ng phô thuéc vµo viÖc nã ®−îc t¹o ra tõ tµi liÖu in hay lµ b¶n gèc. Víi tµi liÖu ng«n ng÷ d¹ng b¶n th¶o, viÕt b»ng tay sö dông m· t. c - B¶n nh¹c in M· c cho biÕt néi dung cña biÓu ghi lµ vÒ tµi liÖu lµ b¶n nh¹c d¹ng in, vi h×nh, ®iÖn tö. d - B¶n th¶o b¶n nh¹c M· d cho biÕt néi dung cña biÓu ghi lµ vÒ tµi liÖu lµ b¶n th¶o b¶n nh¹c hoÆc d¹ng vi h×nh cña b¶n th¶o b¶n nh¹c. e - Tµi liÖu b¶n ®å M· e cho biÕt néi dung cña biÓu ghi lµ vÒ tµi liÖu b¶n ®å kh«ng ph¶i lo¹i vÏ tay hoÆc d¹ng vi h×nh cña tµi liÖu b¶n ®å kh«ng ph¶i lo¹i vÏ tay. M· nµy sö dông cho b¶n ®å, atlat, ®Þa cÇu, b¶n ®å sè (®iÖn tö) vµ c¸c lo¹i tµi liÖu b¶n ®å kh¸c. f - Tµi liÖu b¶n ®å vÏ tay M· f cho biÕt néi dung cña biÓu ghi lµ vÒ tµi liÖu b¶n th¶o b¶n ®å vÏ b»ng tay hoÆc d¹ng vi h×nh cña tµi liÖu b¶n th¶o b¶n ®å vÏ tay. 27 g - Tµi liÖu chiÕu h×nh M· g cho biÕt néi dung cña biÓu ghi lµ vÒ phim, b¨ng ghi h×nh, phim ®Ìn chiÕu, tÊm phim ®Ìn chiÕu (slide), tÊm trong (transparency), Mäi tµi liÖu nµy ®−îc t¹o ra víi môc ®Ých ®Ó chiÕu h×nh khi xem. Tµi liÖu ®−îc t¹o ra riªng cho m¸y chiÕu h¾t còng ®−îc xÕp vµo d¹ng nµy. i - Ghi ©m kh«ng ph¶i ©m nh¹c M· i cho biÕt néi dung cña biÓu ghi lµ vÒ ghi ©m kh«ng ph¶i ©m nh¹c (thÝ dô, bµi nãi, diÔn v¨n,...). j - Ghi ©m ©m nh¹c M· j cho biÕt néi dung cña biÓu ghi lµ vÒ tµi liÖu ghi ©m ©m nh¹c. k - §å ho¹ hai chiÒu kh«ng chiÕu h×nh M· k cho biÕt néi dung cña biÓu ghi lµ vÒ tµi liÖu ®å ho¹ hai chiÒu kh«ng chiÕu nh− thÎ chíp nho¸ng, biÓu ®å, ®å ho¹ m¸y tÝnh, b¶n vÏ, b¶n gèc chuÈn bÞ cho sao nh©n, tranh, phim ©m b¶n, phim d−¬ng b¶n, ¶nh, b−u ¶nh, ¸p phÝc, b¶n gèc in cån, b¶n vÏ kü thuËt, b¶n gèc cho tÊm trong, c¸c lo¹i b¶n sao cña nh÷ng lo¹i trªn,... m - TÖp tin M· m cho biÕt néi dung cña biÓu ghi lµ vÒ mét líp nguån ®iÖn tö: phÇn mÒm (bao gåm ch−¬ng tr×nh, trß ch¬i, fonts ch÷), d÷ liÖu sè, tµi liÖu ®a ph−¬ng tiÖn sö dông m¸y tÝnh, c¸c hÖ thèng vµ dÞch vô trùc tuyÕn. §èi víi nh÷ng líp tµi liÖu nµy, nÕu cã khÝa quan träng cÇn xÕp sang ph¹m trï kh¸c (vÞ trÝ §Çu biÓu/06), m· cña khÝa c¹nh quan träng nµy (thÝ dô d÷ liÖu vect¬ lµ lo¹i b¶n ®å kh«ng ®−îc xÕp vµo lo¹i ®iÖn tö mµ xÕp vµo b¶n ®å). Nh÷ng líp nguån ®iÖn tö kh¸c ®−îc m· ho¸ theo khÝa c¹nh quan träng nhÊt cña chóng (thÝ dô theo tµi liÖu v¨n b¶n, ®å ho¹, b¶n ®å, ©m thanh, phim,...). Trong tr−êng hîp cã nghi ngê hoÆc nÕu khÝa c¹nh quan träng nhÊt kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ®−îc th× tµi liÖu sÏ ®−îc xÕp lo¹i vµo tÖp tin. o - Bé tµi liÖu (kit) M· o cho biÕt néi dung cña biÓu ghi lµ vÒ mét hçn hîp gåm nhiÒu thµnh phÇn ®−îc xuÊt b¶n nh− mét ®¬n vÞ vµ ®Þnh h−íng chñ yÕu dµnh cho môc ®Ých h−íng dÉn. Kh«ng cã mét thµnh phÇn nµo trong hçn hîp nµy ®−îc x¸c ®Þnh lµ d¹ng tréi h¬n. ThÝ dô vÒ bé tµi liÖu lµ gãi tµi liÖu chän läc lµm tµi liÖu gi¸o tr×nh nghiªn cøu x· héi häc (s¸ch, s¸ch bµi tËp, tµi liÖu h−íng dÉn, tµi liÖu thùc hµnh,...) hoÆc gãi tµi liÖu kiÓm tra ®µo t¹o (c©u hái kiÓm tra, c¸c c©u tr¶ lêi, h−íng dÉn chÊm ®iÓm, biÓu ®å chÊm ®iÓm, tµi liÖu h−íng dÉn diÔn gi¶i,...). p - Tµi liÖu hçn hîp M· p cho biÕt néi dung cã nh÷ng tµi liÖu quan träng ë hai hoÆc nhiÒu d¹ng kh¸c nhau nh−ng liªn quan ®Õn mét vÊn ®Ò, ®èi t−îng, ®−îc con ng−êi tËp hîp l¹i. Môc ®Ých ®Çu tiªn cña sù tËp hîp nµy kh«ng ph¶i lµ h−íng dÉn (nãi c¸ch kh¸c lµ kh¸c víi môc ®Ých ®Çu tiªn cña bé tµi liÖu ®−îc m· ho¸ víi m· o (kit)). Ph¹m trï nµy bao gåm c¸c ph«ng l−u tr÷, s−u tËp b¶n th¶o cña c¸c d¹ng tµi liÖu nh− v¨n b¶n, ¶nh, ©m thanh,... 28 r - VËt thÓ ba chiÒu nh©n t¹o hoÆc gÆp trong tù nhiªn M· r cho biÕt néi dung cña biÓu ghi lµ vÒ vËt thÓ ba chiÒu nh©n t¹o hoÆc gÆp trong tù nhiªn. §©y lµ nh÷ng vËt thÓ do con ng−êi t¹o ra nh− c¸c m« h×nh, s¬ ®å, trß ch¬i, m« pháng, t−îng vµ c¸c t¸c phÈm nghÖ thuËt ba chiÒu, vËt tr−ng bµy, m¸y mãc, quÇn ¸o, ®å ch¬i,...M· nµy còng ¸p dông cho c¸c ®èi t−îng gÆp trong tù nhiªn nh− c¸c tiªu b¶n kÝnh hiÓn vi, c¸c b¶n mÉu ®−îc tr−ng bµy kh¸c. t - Tµi liÖu b¶n th¶o ng«n ng÷ M· t cho biÕt néi dung cña biÓu ghi lµ vÒ tµi liÖu b¶n th¶o ng«n ng÷ hoÆc vi h×nh cña tµi liÖu b¶n th¶o ng«n ng÷. Ph¹m trï nµy ®−îc ¸p dông cho nh÷ng lo¹i tµi liÖu mµ v¨n b¶n ®−îc viÕt b»ng tay, ®¸nh m¸y, hoÆc b¶n in tõ m¸y tÝnh ®−îc t¹o ra b»ng tay hay b»ng bµn phÝm. Vµo thêi ®iÓm tµi liÖu ®−îc t¹o, nã cã môc ®Ých chñ yÕu, hoÆc râ rµng hoÆc ngô ý, lµm b¶n duy nhÊt. ThÝ dô vÒ lo¹i nµy bao gåm ph¸c th¶o ®−îc ®¸nh dÊu hoÆc söa ch÷a, b¶n morat, b¶n th¶o s¸ch, tµi liÖu ph¸p lý vµ nh÷ng luËn ¸n, luËn v¨n kh«ng in. 07 CÊp th− môc VÝ trÝ ký tù CÊp th− môc chøa 1 ký tù d¹ng ch÷ c¸i ®Ó cho biÕt cÊp ®é th− môc cña biÓu ghi. a - PhÇn hîp thµnh cña chuyªn kh¶o M· a cho biÕt ®¬n vÞ th− môc chuyªn kh¶o ®ang m« t¶ lµ ®−îc kÌm theo hoÆc ®−îc chøa bªn trong mét ®¬n vÞ th− môc chuyªn kh¶o kh¸c, viÖc t×m l¹i ®¬n vÞ hîp thµnh nµy phô thuéc vµo viÖc x¸c ®Þnh vËt lý vµ vÞ trÝ cña ®èi t−îng chñ. ThÝ dô vÒ quan hÖ cña ®¬n vÞ hîp thµnh cña chuyªn kh¶o víi ®èi t−îng chñ bao gåm mét bµi b¸o trong mét sè t¹p chÝ cña mét tªn t¹p chÝ, mét ch−¬ng trong mét quyÓn s¸ch, mét b¶n nh¹c trong mét ®Üa nh¹c, mét b¶n ®å trªn mét tÊm b¶n ®å chøa mét vµi b¶n ®å. BiÓu ghi th− môc cña phÇn hîp thµnh chøa nh÷ng tr−êng m« t¶ phÇn hîp thµnh vµ d÷ liÖu ®Ó x¸c ®Þnh th«ng tin ®èi t−îng chñ (tr−êng 773). b - PhÇn hîp thµnh cña xuÊt b¶n phÈm nhiÒu kú M· b cho biÕt ®¬n vÞ th− môc nhiÒu kú ®−îc m« t¶ lµ liªn kÕt mét c¸ch vËt lý víi hoÆc chøa trong mét ®¬n vÞ xuÊt b¶n phÈm kÕt tiÕp kh¸c mµ viÖc t×m l¹i ®¬n vÞ hîp thµnh phô thuéc vµo viÖc x¸c ®Þnh vËt lý vµ vÞ trÝ cña ®èi t−îng chñ. ThÝ dô vÒ phÇn hîp thµnh cña xuÊt b¶n phÈm nhiÒu kú víi ®èi t−îng chñ t−¬ng øng lµ nh÷ng chuyªn môc hoÆc bµi chuyªn ®Ò trong mét xuÊt b¶n phÈm ®Þnh kú. BiÓu ghi th− môc cña phÇn hîp thµnh cña xuÊt b¶n phÈm nhiÒu kú chøa tr−êng m« t¶ phÇn hîp thµnh vµ d÷ liÖu x¸c ®Þnh th«ng tin ®èi t−îng chñ (tr−êng 773). c - S−u tËp M· c cho biÕt ®©y lµ mét s−u tËp tù t¹o nhiÒu phÇn ®−îc t¹o ra tõ nh÷ng thµnh phÇn tr−íc ®©y kh«ng ®−îc xuÊt b¶n, phæ biÕn hoÆc s¶n xuÊt ra cïng nhau. BiÓu ghi m« t¶ nh÷ng ®¬n vÞ ®−îc x¸c ®Þnh b»ng nguån gèc chung hoÆc sù thuËn tiÖn hµnh chÝnh nh»m hç trî møc toµn diÖn cao nhÊt cña hÖ thèng. 29 d - TiÓu phÇn M· d cho biÕt ®©y lµ mét phÇn cña s−u tËp, ®Æc biÖt lµ mét ®¬n vÞ l−u tr÷ ®−îc m« t¶ chung ë ®©u ®ã trong hÖ thèng. Mét tiÓu phÇn cã thÓ lµ mét tµi liÖu, mét bé hå s¬, mét hép hå s¬, mét tµng th− l−u tr÷, mét ph©n nhãm, mét s−u tËp con. BiÓu ghi m« t¶ tiÓu phÇn chøa tr−êng m« t¶ tiÓu phÇn vµ d÷ liÖu m« t¶ ®èi t−îng chñ. m - Chuyªn kh¶o M· m cho biÕt ®èi t−îng lµ mét ®¬n vÞ hoµn chØnh trong mét tËp (nh− mét chuyªn kh¶o ®¬n tËp, mét b¶n ®å riªng lÎ, mét b¶n th¶o,...) hoÆc cã ý ®Þnh ®−îc hoµn thµnh trong mét sè h÷u h¹n c¸c tËp kh¸c nhau (nh− chuyªn kh¶o nhiÒu tËp, b¨ng ghi ©m nhiÒu r·nh,..). s - XuÊt b¶n phÈm nhiÒu kú M· s cho biÕt ®èi t−îng th− môc ®−îc xuÊt b¶n thµnh nh÷ng phÇn kÕ tiÕp nhau cã ®Þnh danh vÒ sè thø tù, thêi gian vµ cã ý ®Þnh tiÕp tôc mét c¸ch kh«ng x¸c ®Þnh. XuÊt b¶n phÈm kÕ tiÕp bao gåm xuÊt b¶n phÈm ®Þnh kú, b¸o, b¸o c¸o th−êng niªn (b¸o c¸o, niªn gi¸n,..) t¹p chÝ, ghi nhí, kû yÕu ®Þnh kú; th«ng b¸o th−êng xuyªn cña c¸c héi; tïng th− chuyªn kh¶o cã ®¸nh sè thø tù, v.v.. 08 D¹ng kiÓm so¸t # - Kh«ng nªu d¹ng kiÓm so¸t M· # (kho¶ng trèng) cho biÕt kh«ng cã d¹ng kiÓm so¸t ®−îc nªu cho ®èi t−îng m« t¶. a - L−u tr÷ M· a cho biÕt tµi liÖu hiÖn t¹i ®ang ®−îc m« t¶ theo quy t¾c m« t¶ l−u tr÷, ®Ó thÓ hiÖn quan hÖ gi÷a c¸c tµi liÖu vµ nguån gèc cña nã h¬n lµ cho c¸c chi tiÕt th− môc. Nh÷ng quy t¾c m« t¶ ®Æc thï cã thÓ ®−îc nªu ë tr−êng 040, tr−êng con $e. TÊt c¶ c¸c d¹ng tµi liÖu ®Òu cã thÓ ®−îc kiÓm so¸t vÒ l−u tr÷. 09 Bé m· ký tù VÝ trÝ ký tù nµy chøa m· x¸c ®Þnh bé m· ký tù sö dông trong biÓu ghi. S¬ ®å bé m· ký tù ®−îc sö dông ¶nh h−ëng ®Õn sè bÝt cÇn thiÕt cho 1 ký tù, thay thÕ nh÷ng ký tù kh«ng ph¶i kho¶ng trèng vµ sù sö dông nh÷ng chuçi ký tù tho¸t vµ cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn môc ký tù. Th«ng tin chi tiÕt vÒ bé m· ký tù sö dông trong biÓu ghi MARC 21 ®−îc nªu trong tµi liÖu "§Æc t¶ MARC 21 cho cÊu tróc biÓu ghi, bé m· ký tù vµ vËt mang tin trao ®æi". 30 # - MARC - 8 M· # (kho¶ng trèng) cho biÕt bé m· ký tù sö dông trong biÓu ghi lµ m· 8 bÝt m« t¶ trong tµi liÖu "§Æc t¶ MARC 21 cho cÊu tróc biÓu ghi, bé m· ký tù vµ vËt mang tin trao ®æi". Bé m· ký tù kh«ng ngÇm ®Þnh ®−îc sö dông ®−îc nªu trong tr−êng 066. a - UCS/Unicode M· a cho biÕt bé m· ký tù sö dông trong biÓu ghi lµ b¶ng m· v¹n n¨ng UCS (ISO 10646) hoÆc Unicode. 10 Sè chØ thÞ VÝ trÝ ký tù sè chØ thÞ chøa m· mét ký tù cã gi¸ trÞ b»ng sè chØ thÞ gÆp trong c¸c tr−êng d÷ liÖu cã ®é dµi biÕn ®éng. (VÞ trÝ ký tù chØ thÞ chøa mét m· cung cÊp th«ng tin ®Ó diÔn gi¶i hoÆc bæ sung th«ng tin vÒ d÷ liÖu chøa trong biÓu ghi). Trong MARC 21, hai vÞ trÝ ®Çu tiªn cña mçi tr−êng d÷ liÖu cã ®é dµi biÕn ®éng ®−îc dµnh cho c¸c chØ thÞ; v× thÕ sè chØ thÞ lu«n lµ 2. 2 - Sè vÞ trÝ ký tù sö dông cho chØ thÞ 11 Sè ký tù m· tr−êng con VÝ trÝ ký tù sè ký tù m· tr−êng con chøa m· mét ký tù cã gi¸ trÞ b»ng sè vÞ trÝ ký tù sö dông cho mét m· tr−êng con trong tr−êng cã ®é dµi biÕn ®éng. (Mçi yÕu tè d÷ liÖu trong mét tr−êng con ®−îc x¸c ®Þnh b»ng mét m· tr−êng con). Trong MARC 21, mét m· tr−êng con bao gåm mét dÊu ph©n c¸ch vµ mét ký tù d¹ng ch÷ th−êng hoÆc sè; v× thÕ sè ký tù m· tr−êng con lu«n lu«n lµ 2. 2 - Sè vÞ trÝ ký tù sö dông cho m· tr−êng con 12-16 §Þa chØ c¬ së cña d÷ liÖu VÝ trÝ ký tù ®Þa chØ c¬ së cña d÷ liÖu chøa con sè dµi 5 ký tù cho biÕt vÞ trÝ ký tù ®Çu tiªn cña cña tr−êng kiÓm so¸t cã ®é dµi biÕn ®éng trong biÓu ghi. Sè nµy lµ c¬ së ®Ó tõ ®ã tÝnh to¸n vÞ trÝ b¾t ®Çu cña tÊt c¶ c¸c tr−êng kh¸c trong phÇn Danh môc. (VÞ trÝ b¾t ®Çu trong mçi môc tr−êng cña phÇn Danh môc cña biÓu ghi lµ vÞ trÝ t−¬ng ®èi so víi vÞ trÝ ®Çu tiªn cña tr−êng kiÓm so¸t cã ®é dµi biÕn ®éng mµ kh«ng ph¶i lµ tõ ®Çu biÓu ghi). §Þa chØ c¬ së cña d÷ liÖu b»ng tæng sè ®é dµi cña §Çu biÓu vµ Danh môc, céng c¶ dÊu ph©n c¸ch ë cuèi tr−êng Danh môc. Con sè chØ ®é dµi ®−îc c¨n ph¶i vµ nh÷ng vÞ trÝ kh«ng sö dông ®−îc thay b»ng sè 0. - Tæng ®é dµi cña Tr−êng ®Çu biÓu vµ Danh môc, kÓ c¶ dÊu ph©n c¸ch tr−êng ë cuèi Danh môc 31 17 CÊp ®é m« t¶ VÝ trÝ ký tù cÊp ®é m« t¶ chøa mét m· mét ký tù cho biÕt møc ®é ®Çy ®ñ cña th«ng tin th− môc vµ/hoÆc ®Þnh danh néi dung trong biÓu ghi. # - CÊp ®Çy ®ñ M· # (kho¶ng trèng) cho biÕt ®©y lµ biÓu ghi MARC cÊp ®Çy ®ñ nhÊt. Th«ng tin sö dông trong t¹o lËp biÓu ghi ®−îc rót ra tõ viÖc nghiªn cøu tµi liÖu gèc. §èi víi xuÊt b¶n phÈm nhiÒu kú, Ýt nhÊt mét sè Ên phÈm ®−îc nghiªn cøu. 1 - CÊp ®Çy ®ñ, tµi liÖu kh«ng ®−îc nghiªn cøu M· 1 cho biÕt ®©y lµ biÓu ghi MARC cÊp ®Çy ®ñ sau cÊp ®Çy ®ñ nhÊt. Th«ng tin sö dông trong t¹o lËp biÓu ghi ®−îc rót ra tõ mét m« t¶ tµi liÖu gèc (thÝ dô tõ phiÕu môc lôc th− viÖn, tõ m« t¶ trong mét tµi liÖu h−íng dÉn). Mäi th«ng tin cã trªn m« t¶ ®−îc sö dông ®Ó nhËp vµo biÓu ghi, song b¶n th©n tµi liÖu gèc kh«ng ®−îc nghiªn cøu trùc tiÕp. §iÒu nµy cã nghÜa lµ mét sè tr−êng kiÓm so¸t vµ d÷ liÖu (thÝ dô tr−êng 043 M· khu vùc ®Þa lý) chØ ®−îc dùa trªn c¸c th«ng tin cã s½n trong m« t¶. M· 1 ®−îc sö dông chñ yÕu trong viÖc chuyÓn ®æi biÓu ghi tõ nguån kh¸c. 2 - CÊp kh«ng ®Çy ®ñ, tµi liÖu kh«ng ®−îc nghiªn cøu M· 2 cho biÕt ®©y lµ biÓu ghi MARC cÊp kh«ng ®Çy ®ñ (ë gi÷a cÊp tèi thiÓu vµ cÊp ®Çy ®ñ nhÊt) ®−îc t¹o ra tõ mét m« t¶ tµi liÖu gèc (thÝ dô tõ phiÕu môc lôc th− viÖn) mµ kh«ng kiÓm tra l¹i b»ng tµi liÖu gèc. Mäi ®iÓm truy cËp ®−îc m« t¶ ®−îc chuyÓn sang tõ b¶n m« t¶; c¸c ®Ò môc cã kiÓm so¸t kh«ng nhÊt thiÕt lµ míi nhÊt. ThÝ dô, m· 2 cã thÓ ®−îc sö dông trong viÖc chuyÓn ®æi mét phÇn cña c¸c yÕu tè d÷ liÖu trªn phiÕu th− viÖn sang khæ mÉu MARC. 3 - CÊp viÕt t¾t M· 3 cho biÕt ®©y lµ biÓu ghi ng¾n kh«ng ®¸p øng c¸c ®Æc t¶ cña cÊp biªn môc tèi thiÓu. C¸c tiªu ®Ò trong biÓu ghi cã thÓ ph¶n ¸nh nh÷ng quy ®Þnh mÉu ®· ®−îc thiÕt lËp ®Õn møc mµ nã ®· cã khi biÓu ghi ®−îc t¹o ra. 4 - CÊp cèt lâi M· 4 cho biÕt ®©y lµ biÓu ghi cã cÊp cao h¬n cÊp tèi thiÓu nh−ng thÊp h¬n cÊp ®Çy ®ñ, ®¸p øng tiªu chuÈn cèt lâi vÒ møc ®é ®Çy ®ñ cña biªn môc. 5 - CÊp s¬ bé M· 5 cho biÕt ®©y lµ biÓu ghi biªn môc s¬ bé ®ang trong qu¸ tr×nh t¹o lËp. Nh÷ng biÓu ghi nh− vËy kh«ng ®−îc coi lµ biÓu ghi ®· hoµn thµnh. Kh«ng cã th«ng tin ®Ó cho r»ng liÖu c¸c tiªu ®Ò trong biÓu ghi ph¶n ¸nh nh÷ng quy ®Þnh ®· ®−îc thiÕt lËp hoÆc biÓu ghi ®¸p øng nh÷ng yªu cÇu biªn môc tèi thiÓu. 7 - CÊp tèi thiÓu M· 7 cho biÕt ®©y lµ biÓu ghi biªn môc cÊp tèi thiÓu tho¶ m·n nh÷ng yªu cÇu biÓu ghi biªn môc tèi thiÓu quèc gia Hoa Kú. 32 8 - CÊp Ên phÈm tiÒn xuÊt b¶n M· 8 cho biÕt ®©y lµ biÓu ghi cã cÊp Ên phÈm tiÒn xuÊt b¶n. Nã bao gåm nh÷ng biÓu ghi ®−îc t¹o ra trong viÖc biªn môc c¸c Ên phÈm míi cã ch−¬ng tr×nh xuÊt b¶n. u - Kh«ng biÕt M· u thÓ hiÖn t×nh tr¹ng khi tæ chøc nhËn hoÆc göi d÷ liÖu cã m· côc bé ë vÞ trÝ §Çu biÓu/17 kh«ng cho phÐp x¸c ®Þnh ®−îc cÊp ®é biÓu ghi. M· u sÏ thay thÕ cho m· côc bé. M· nµy kh«ng ®−îc sö dông cho biÓu ghi míi ®−îc t¹o ra hoÆc ®−îc cËp nhËt. z - Kh«ng ¸p dông M· z cho biÕt c¬ chÕ ph©n lo¹i cÊp ®é biÓu ghi kh«ng ¸p dông cho biÓu ghi hiÖn t¹i. 18 Quy t¾c biªn môc ¸p dông VÞ trÝ ký tù Quy t¾c biªn môc ¸p dông chøa mét m· mét ký tù d¹ng ch÷ c¸i ®Ó cho biÕt ®Æc tr−ng cña d÷ liÖu m« t¶ trong biÓu ghi th«ng qua c¸c chuÈn biªn môc. §Æc biÖt, m· cho biÕt phÇn m« t¶ cña biÓu ghi tu©n thñ quy t¾c M« t¶ th− môc chuÈn quèc tÕ (ISBD), hoÆc trong khu«n khæ hoÆc ngoµi khu«n khæ Quy t¾c biªn môc Anh - Mü lÇn xuÊt b¶n thø hai (AACR2). Tr−êng con $e (Quy −íc m« t¶) cña tr−êng 040 (Nguån biªn môc) cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh quy t¾c biªn môc ®−îc ¸p dông. # - Kh«ng ph¶i quy t¾c ISBD M· # (kho¶ng trèng) cho biÕt biÓu ghi kh«ng ®−îc t¹o lËp dùa theo quy t¾c ISBD. Nã ®−îc sö dông cho nh÷ng biÓu ghi kh«ng tu©n thñ c¸c thùc tiÔn biªn môc vµ c¸c dÊu ph©n c¸ch theo ISBD. ThÝ dô quy t¾c biªn môc kh«ng tu©n thñ quy −íc cña ISBD nh−: Quy t¾c biªn môc, Tiªu ®Ò nhan ®Ò vµ t¸c gi¶ (1908); Quy t¾c biªn môc, Tiªu ®Ò nhan ®Ò vµ t¸c gi¶ cña Héi Th− viÖn Mü (1941); Quy t¾c biªn môc, Tiªu ®Ò nhan ®Ò vµ t¸c gi¶ cña Héi Th− viÖn Mü (1949); Quy t¾c biªn môc Anh-Mü xuÊt b¶n lÇn 1 (AACR1) (Trõ nh÷ng phÇn ®· ®−îc duyÖt l¹i). a - AACR2 M· a cho biÕt biÓu ghi ®−îc t¹o lËp theo Quy t¾c biªn môc Anh-Mü xuÊt b¶n lÇn 2 (AACR2) vµ nh÷ng tµi liÖu h−íng dÉn dùa theo Quy t¾c AACR2, trong ®ã cã ¸p dông ISBD trong phÇn biªn môc m« t¶. (Nh÷ng diÔn gi¶i cña AACR2 nªu trong c¸c tµi liÖu h−íng dÉn tr−íc tiªn ph¶n ¸nh nh÷ng chi tiÕt liªn quan ®Õn m« t¶; nh÷ng ®iÓm truy cËp nãi chung ®¶m b¶o sù nhÊt qu¸n víi AACR2). Nh÷ng thùc tiÔn sö dông dÊu ph©n c¸ch cña ISBD ®−îc ¸p dông. C¸c ®iÓm truy cËp tu©n thñ AACR2 theo ph−¬ng thøc lùa chän. i - ISBD M· i cho biÕt cã sù ¸p dông Quy t¾c ISBD trong biÓu ghi. Ph¹m trï nµy bao gåm 1) nh÷ng biÓu ghi sö dông c¸c dÊu ph©n c¸ch theo ISBD nh−ng c¸c quy −íc kh«ng ®−îc biÕt; 2) nh÷ng biÓu ghi míi ®−îc thiÕt lËp c¬ b¶n theo quy t¾c AACR2 nh−ng cã c¸c quy t¾c tiªu ®Ò kh«ng theo quy t¾c nãi trªn; 3) nh÷ng biÓu ghi tu©n thñ c¸c thùc tiÔn dÊu ph©n c¸ch cña ISBD ¸p dông cho nh÷ng biÓu ghi t¹o lËp tr−íc khi cã AACR2; 4) 33 nh÷ng biÓu ghi ®−îc t¹o ra theo Ch−¬ng 6 söa ®æi "Chuyªn kh¶o xuÊt b¶n riªng rÏ" cña AACR1. u - Kh«ng biÕt M· u thÓ hiÖn t×nh tr¹ng khi tæ chøc nhËn hoÆc göi d÷ liÖu cã m· ë vÞ trÝ tr−êng §Çu biÓu/18 kh«ng cho phÐp x¸c ®Þnh quy t¾c biªn môc ®−îc thÓ hiÖn trong biÓu ghi. M· u ®−îc sö dông ë vÞ trÝ tr−êng §Çu biÓu/18. M· nµy kh«ng ®−îc sö dông cho biÓu ghi míi ®−îc t¹o ra hoÆc ®−îc cËp nhËt. 19 §ßi hái biÓu ghi liªn kÕt VÞ trÝ ký tù §ßi hái biÓu ghi liªn kÕt chøa m· mét ký tù d¹ng ch÷ c¸i ®Ó cho biÕt liÖu mét chó gi¶i chøa c¸c th«ng tin ®Þnh danh tèi thiÓu cã thÓ ®−îc t¹o ra tõ mét tr−êng tiªu ®Ò liªn kÕt (c¸c tr−êng 76X-78X) trong biÓu ghi mµ kh«ng cÇn truy cËp nh÷ng biÓu ghi liªn kÕt. Nh÷ng th«ng tin ®Þnh danh c¬ b¶n cã thÓ bao gåm tiªu ®Ò chÝnh, tiªu ®Ò lµ nhan ®Ò, tiªu ®Ò chÝnh lµ nhan ®Ò gép, tiªu ®Ò chÝnh d−íi nhan ®Ò gép, nhan ®Ò, nhan ®Ò gép, sè b¸o c¸o chuÈn, sè b¸o c¸o,.. # - Kh«ng ®ßi hái biÓu ghi liªn kÕt M· # (kho¶ng trèng) ®−îc sö dông khi 1) tr−êng Tiªu ®Ò liªn kÕt (tr−êng 76X-78X) kh«ng cã d÷ liÖu; 2) mäi tr−êng tiªu ®Ò liªn kÕt trong biÓu ghi chøa th«ng tin ®Þnh danh c¬ b¶n hoÆc tr−êng Chó gi¶i vÒ sù ®Çy ®ñ cña tiªu ®Ò liªn kÕt (tr−êng 580) chøa th«ng tin tin ®Þnh danh c¬ b¶n; hoÆc 3) tr−êng tiªu ®Ò liªn kÕt cã d÷ liÖu (cã chøa hoÆc kh«ng chøa th«ng tin ®Þnh danh c¬ b¶n) nh−ng kh«ng cÇn thiÕt cã chó gi¶i. r - §ßi hái biÓu ghi liªn kÕt M· r ®−îc sö dông khi cã Ýt nhÊt mét tr−êng Tiªu ®Ò liªn kÕt (76X-78X) kh«ng chøa th«ng tin ®Þnh danh tèi thiÓu, tr−êng Chó gi¶i vÒ sù ®Çy ®ñ cña tiªu ®Ò liªn kÕt (tr−êng 580) kh«ng cã d÷ liÖu vµ chó gi¶i lµ kh«ng cÇn thiÕt; Tr−êng tiªu ®Ò liªn kÕt kh«ng chøa sè kiÓm so¸t cña biÓu ghi liªn kÕt, cã hoÆc kh«ng cã c¸c tr−êng con hç trî (thÝ dô tr−êng con $g) 20 §é dµi cña vÞ trÝ ®é dµi tr−êng Trong MARC 21, phÇn vÞ trÝ ®é dµi tr−êng cña mçi môc tr−êng trong phÇn Danh môc lu«n lu«n chiÕm 4 vÞ trÝ ký tù vÒ ®é dµi. 4 - Sè ký tù trong phÇn ®é dµi tr−êng cña môc tr−êng trong Danh môc 34 21 §é dµi cña vÞ trÝ ký tù b¾t ®Çu Trong MARC 21, phÇn vÞ trÝ b¾t ®Çu cña mçi môc tr−êng trong phÇn Danh môc lu«n lu«n chiÕm 5 vÞ trÝ ký tù vÒ ®é dµi. 5 - Sè ký tù trong phÇn vÞ trÝ b¾t ®Çu cña môc tr−êng trong Danh môc 22 §é dµi cña vÞ trÝ øng dông riªng Trong MARC 21, mét môc tr−êng trong phÇn Danh môc kh«ng chøa phÇn øng dông riªng. VÞ trÝ nµy lu«n lu«n chøa ký tù 0. 0 - Sè ký tù trong phÇn ®é dµi øng dô riªng cña môc tr−êng trong Danh môc 23 Kh«ng x¸c ®Þnh Trong MARC 21, vÞ trÝ nµy kh«ng ®−îc x¸c ®Þnh. Nã lu«n lu«n chøa ký tù 0. 0 - Kh«ng x¸c ®Þnh Quy −íc nhËp d÷ liÖu Nh÷ng yÕu tè do ch−¬ng tr×nh t¹o ra - Nh÷ng yÕu tè tr−êng ®Çu biÓu th−êng ®−îc ch−¬ng tr×nh t¹o ra gåm: 00-04 §é dµi biÓu ghi logic 05 T×nh tr¹ng biÓu ghi 09 Bé m· ký tù 10 Sè chØ thÞ 11 §é dµi m· tr−êng con 12-16 §Þa chØ c¬ së cña d÷ liÖu 19 §ßi hái biÓu ghi liªn kÕt 20-23 B¶n ®å môc tr−êng Nãi chung nh÷ng gi¸ trÞ mÆc ®Þnh trong c¸c yÕu tè kh¸c cña tr−êng ®Çu biÓu còng ®−îc t¹o ra tù ®éng. ViÕt hoa - mäi ký tù trong tr−êng ®Çu biÓu ®Òu ë d¹ng ch÷ th−êng. LÞch sö ®Þnh danh néi dung 06 D¹ng biÓu ghi 35 b M· kiÓm so¸t tµi liÖu l−u tr÷ vµ b¶n th¶o [Lçi thêi] §−îc coi lµ lçi thêi tõ n¨m 1995 khi m· ë vÞ trÝ truêng ®Çu biÓu/08 ®−îc sö dông cho D¹ng kiÓm so¸t. h XuÊt b¶n phÈm vi h×nh [Lçi thêi] [ChØ cã trong USMARC] §−îc ®−a vµo trong giai ®o¹n 1968-1972; sö dông tr−êng 007 n Tµi liÖu h−íng dÉn ®Æc biÖt [Lçi thêi] §−îc ®−a vµo trong giai ®o¹n 1975-1983; sö dông m· k (tµi liÖu ®å ho¹ kh«ng chiÕu h×nh hai chiÒu) vµ m· r (vËt thÓ ba chiÒu nh©n t¹o vµ ®èi t−îng gÆp trong tù nhiªn) 07 CÊp th− môc p Tµi liÖu [Lçi thêi], [chØ cã trong CAN/MARC] 17 CÊp biªn môc 0 CÊp ®Çy ®ñ víi tµi liÖu gèc [Lçi thêi, 1997], [chØ cã trong CAN/MARC] 6 CÊp tèi thiÓu [Lçi thêi, 1997], [chØ cã trong CAN/MARC] 18 Quy t¾c biªn môc m« t¶ p BiÓu ghi m« t¶ mét phÇn theo ISBD [Lçi thêi] §−îc ®−a vµo giai ®o¹n 1974-1987. HiÖn sö dông m· i (ISBD) r BiÓu ghi ë d¹ng t¹m thêi [Lçi thêi] §−îc ®−a vµo giai ®o¹n 1976-1981 cho c¸c biÓu ghi t¹o lËp theo Ch−¬ng 12 cã söa ®æi cña AACR1. HiÖn nay sö dông m· i 19 M· biÓu ghi liªn kÕt 2 Më cho s−u tËp [Lçi thêi, 1984] [ChØ cã trong CAN/MARC] 36 Danh môc (KL) ChØ thÞ vµ tr−êng con Danh môc kh«ng cã chØ thÞ vµ m· tr−êng con; c¸c yÕu tè d÷ liÖu ®−îc x¸c ®Þnh theo vÞ trÝ. VÞ trÝ ký tù 00-02 Nh·n tr−êng 03-06 §é dµi tr−êng 07-11 VÞ trÝ ký tù b¾t ®Çu §Þnh nghÜa vÞ trÝ ký tù vµ ph¹m vi Danh môc chøa mét lo¹t nh÷ng môc tr−êng cã ®é dµi cè ®Þnh, mçi môc t−¬ng øng víi mét tr−êng cã trong biÓu ghi. Mçi môc tr−êng cã ®é dµi 12 ký tù chia thµnh ba phÇn: nh·n tr−êng, ®é dµi tr−êng vµ vÞ trÝ ký tù b¾t ®Çu. PhÇn Danh môc nèi tiÕp ngay sau phÇn §Çu biÓu vµ b¾t ®Çu tõ vÞ trÝ ký tù thø 24. PhÇn vÞ trÝ ký tù ®é dµi tr−êng vµ vÞ trÝ b¾t ®Çu ®−îc x¸c ®Þnh ë vÞ trÝ §Çu biÓu/20-23 (B¶n ®å môc) t−¬ng øng lµ 4 vµ 5 ký tù. V× nh·n tr−êng lu«n lu«n lµ mét sè cã 3 ký tù, phÇn ®é dµi cña nh·n tr−êng ë trong Danh môc kh«ng ®−îc thÓ hiÖn trong b¶n ®å môc. Th«ng tin chi tiÕt vÒ cÊu tróc cña c¸c môc tr−êng trong Danh môc ®−îc nªu trong tµi liÖu "§Æc t¶ MARC 21 vÒ cÊu tróc, bé m· ký tù vµ vËt mang trao ®æi th«ng tin". M« t¶ mét môc tr−êng cña Danh môc VÞ trÝ ký tù 00-02 Nh·n tr−êng PhÇn Nh·n tr−êng cña mçi môc tr−êng cña Danh môc gåm ba ký tù m· ASCII d¹ng con sè hoÆc ch÷ c¸i ASCII (hoÆc ë d¹ng viÕt hoa hoÆc ë d¹ng viÕt th−êng, nh−ng kh«ng bao giê gåm c¶ hai lo¹i), dïng ®Ó ®Þnh danh tr−êng cã ®é dµi biÕn ®éng t−¬ng øng. 03-06 §é dµi tr−êng PhÇn ®é dµi tr−êng cña mçi môc tr−êng cña Danh môc chøa bèn ký tù m· ASCII d¹ng sè x¸c ®Þnh ®é dµi cña tr−êng liªn quan víi môc tr−êng nµy. §é dµi tr−êng bao gåm c¶ chØ thÞ, m· tr−êng con, d÷ liÖu vµ dÊu kÕt thóc tr−êng cña tr−êng t−¬ng øng. Con sè ®é dµi tr−êng nÕu nhá h¬n 4 ch÷ sè th× ®−îc c¨n ph¶i vµ vÞ trÝ kh«ng sö dông ®−îc thay b»ng sè 0 (sè kh«ng). 07-11 VÞ trÝ ký tù b¾t ®Çu VÞ trÝ ký tù b¾t ®Çu cña mçi môc tr−êng chøa 5 ký tù m· ASCII d¹ng sè x¸c ®Þnh vÞ trÝ b¾t ®Çu cña tr−êng cã ®é dµi biÕn ®éng t−¬ng øng tÝnh theo vÞ trÝ t−¬ng ®èi so víi §Þa 37 chØ gèc cña d÷ liÖu (vÞ trÝ §Çu biÓu/12-16) cña biÓu ghi. NÕu con sè vÒ vÞ trÝ b¾t ®Çu Ýt h¬n bèn ch÷ sè th× ®−îc c¨n ph¶i vµ nh÷ng vÞ trÝ kh«ng sö dông ®−îc thay b»ng sè 0 (sè kh«ng). Danh môc ThÝ dô Nh·n tr−êng §é dµi tr−êng VÞ trÝ ký tù b¾t ®Çu Môc tr−êng 1 001 0013 00000 Môc tr−êng 2 008 0041 00013 Môc tr−êng 3 050 0011 00054 Quy −íc nhËp d÷ liÖu C¸c môc tr−êng ®−îc hÖ thèng t¹o ra mét c¸ch tù ®éng. 38 00X C¸c tr−êng kiÓm so¸t - Th«ng tin chung 001 Sè kiÓm so¸t 003 M· sè c¬ quan g¸n sè kiÓm so¸t 005 Ngµy vµ thêi gian giao dÞch lÇn cuèi 006 YÕu tè d÷ liÖu cã ®é dµi cè ®Þnh - §Æc tr−ng tµi liÖu bæ sung 007 Tr−êng m« t¶ vËt lý cã ®é dµi cè ®Þnh 008 YÕu tè d÷ liÖu cã ®é dµi cè ®Þnh §Þnh nghÜa vµ ph¹m vi cña tr−êng C¸c tr−êng kiÓm so¸t chøa c¸c con sè vµ nh÷ng d¹ng th«ng tin kiÓm so¸t kh¸c ®−îc m· ho¸, sö dông trong qu¸ tr×nh xö lý biÓu ghi th− môc m¸y tÝnh ®äc ®−îc. Nh÷ng tr−êng nµy kh«ng cã chØ thÞ vµ m· tr−êng con. §èi víi tr−êng cã ®é dµi cè ®Þnh víi c¸c lo¹i th«ng tin m· ho¸ kh¸c nhau, nh÷ng yÕu tè d÷ liÖu ®Æc thï ®−îc x¸c ®Þnh theo vÞ trÝ. Nh÷ng gi¶i thÝch chi tiÕt h¬n vÒ nh÷ng yÕu tè d÷ liÖu x¸c ®Þnh theo vÞ trÝ ®−îc m« t¶ trong nh÷ng phÇn cô thÓ cña tõng tr−êng. Tr−êng 009 ®−îc dµnh cho sö dông côc bé vµ kh«ng ®−îc m« t¶ trong tµi liÖu nµy. LÞch sö ®Þnh danh néi dung 009 Tr−êng m« t¶ vËt lý cã ®é dµi cè ®Þnh ®èi víi s−u tËp l−u tr÷ [Lçi thêi] Tr−êng 009 ®−îc x¸c ®Þnh lµ lçi thêi tõ n¨m 1985 khi vÞ trÝ 08-22 ®−îc quy ®Þnh cho phim l−u tr÷ (vÞ trÝ 007/00 = m) trong tr−êng 007 (tr−êng cã ®é dµi cè ®Þnh vÒ m« t¶ vËt lý). Nh÷ng vÞ trÝ cho tr−êng 009 vµ cho tr−êng 007 lµ: 00 (genealogical stage) (007/11), 01 (giai ®o¹n kü thuËt) (007/09), 02 (giai ®o¹n mµu) (007/14), 03 (nhò t−¬ng phim) (007/10), 04 (nÒn phim) (007/12), 05 (©m thanh ©m b¶n vµ d−¬ng b¶n), 06 (kiÓu mµu bæ sung) (007/13), 07 (®é co theo chiÒu däc), 08 (®é co lç), 09 (sù háng phim) (007/15) vµ 11-14 (ngµy kiÓm tra phim) (007/17-22). 009 - Tr−êng cã ®é dµi cè ®Þnh m« t¶ vËt lý ®èi tµi liÖu b¶n ®å [Lçi thêi, 1997][chØ cã ë CAN/MARC] Tr−êng 009 cña CAN/MARC ®−îc coi lµ lçi thêi tõ n¨m 1997 víi viÖc x¸c ®Þnh tr−êng 007 cho ¶nh viÔn th¸m vµ gi¸ trÞ míi cho b¶n ®å trong tr−êng 008. 39 001 Sè kiÓm so¸t (KL) ChØ thÞ vµ tr−êng con Tr−êng kh«ng cã chØ thÞ vµ tr−êng con. §Þnh nghÜa vµ ph¹m vi cña tr−êng Tr−êng nµy chøa sè kiÓm so¸t ®−îc tæ chøc t¹o lËp, sö dông hoÆc phæ biÕn biÓu ghi g¸n cho biÓu ghi. Cho môc ®Ých trao ®æi d÷ liÖu, tµi liÖu h−íng dÉn vÒ cÊu tróc cña sè kiÓm so¸t vµ nh÷ng quy −íc nhËp d÷ liÖu cÇn ®−îc cung cÊp cho nh÷ng ®èi t¸c trao ®æi d÷ liÖu. M· cña MARC vÒ m· sè cña c¬ quan g¸n sè kiÓm so¸t ë tr−êng 001 ®−îc nhËp trong tr−êng 003 (M· c¬ quan g¸n sè kiÓm so¸t). Tæ chøc nhËn biÓu ghi cã thÓ chuyÓn sè kiÓm so¸t biÓu ghi ë tr−êng 001 (vµ m· sè c¬ quan g¸n sè kiÓm so¸t trong tr−êng 003) sang tr−êng 035 (Sè kiÓm so¸t cña hÖ thèng), 010 (Sè kiÓm so¸t cña Th− viÖn Quèc héi) hoÆc 016 (Sè kiÓm so¸t cña c¬ quan biªn môc quèc gia) vµ thay vµo ®ã sè kiÓm so¸t do m×nh g¸n cho biÓu ghi (vµ m· sè c¬ quan g¸n sè kiÓm so¸t vµo tr−êng 003). ThÝ dô 001 #880524405## 003 CaOONL 016 ##$a880524405## (Th− viÖn Quèc gia Cana®a th−êng ®¸nh sè kiÓm so¸t vµo c¶ hai tr−êng 001 vµ 016) 001 ###86104385# 003 DLC 010 ##$a###86104385# (Th− viÖn quèc héi Hoa Kú th−êng ®¸nh sè kiÓm so¸t vµo c¶ hai tr−êng 001 vµ 010) 001 14919759 003 OCoLC 001 #####9007496 003 DNLM Quy −íc nhËp d÷ liÖu D÷ liÖu tr−êng 001 cã thÓ ®−îc t¹o ra bëi hÖ thèng. CÊu tróc sè kiÓm so¸t cña Th− viÖn Quèc héi Hoa Kú vµ Th− viÖn Quèc gia Cana®a ®−îc m« t¶ tr−¬ng øng trong phÇn quy −íc nhËp d÷ liÖu cña tr−êng 010 (Sè kiÓm so¸t cña Th− viÖn Quèc héi) vµ tr−êng 016 (Sè kiÓm so¸t cña C¬ quan biªn môc quèc gia). 40 003 M· c¬ quan g¸n Sè kiÓm so¸t (KL) ChØ thÞ vµ tr−êng con Tr−êng kh«ng cã chØ thÞ vµ tr−êng con §Þnh nghÜa vµ ph¹m vi CñA TR¦êNG Tr−êng nµy chøa m· cña MARC vÒ tæ chøc g¸n sè kiÓm so¸t ë tr−êng 001 (Sè kiÓm so¸t). §èi víi c¸c tæ chøc cña Mü vµ kh«ng ph¶i cña Mü, trõ nh÷ng tæ chøc ë Cana®a, nguån cho m· nµy lÊy tõ tµi liÖu "Danh môc MARC cho tæ chøc" ®−îc Th− viÖn Quèc héi Hoa Kú x©y dùng. §èi víi c¸c tæ chøc cña Cana®a, nguån cña m· nµy ®−îc lÊy tõ tµi liÖu "Ký hiÖu vµ ChÝnh s¸ch cho m−în liªn th− viÖn ë Cana®a" do Th− viÖn Quèc gia Cana®a x©y dùng. BÊt kÓ khi nµo sè kiÓm so¸t trong tr−êng 001 thay ®æi, c¬ quan qu¶n lý biÓu ghi ph¶i ®¶m b¶o r»ng m· MARC trong tr−êng 003 ph¶i liªn quan ®Õn sè kiÓm so¸t trong tr−êng 001. ThÝ dô 001 #880524405## 003 CaOONL 001 ###86104385# 003 DLC 001 14919759 003 OCoLC 001 #####9007496 03 DNLM Quy −íc nhËp D÷ LIÖU D÷ liÖu cña tr−êng 003 th−êng ®−îc hÖ thèng t¹o ra. 41 005 Ngµy vµ thêi gian giao dÞch lÇn cuèi víi biÓu ghi (KL) ChØ thÞ vµ tr−êng con Tr−êng kh«ng cã chØ thÞ vµ tr−êng con §Þnh nghÜa vµ ph¹m vi cña tr−êng Tr−êng nµy chøa 16 ký tù m« t¶ ngµy vµ thêi gian cña lÇn giao dÞch gÇn nhÊt víi biÓu ghi. D÷ liÖu ngµy vµ thêi gian dïng ®Ó x¸c ®Þnh phiªn b¶n cña biÓu ghi. D÷ liÖu nµy ®−îc ghi theo cÊu tróc tr×nh bµy trong tiªu chuÈn ISO 601 Tr×nh bµy ngµy vµ thêi gian. Ngµy ®−îc tr×nh bµy b»ng 8 ký tù theo mÉu yyyymmdd (4 ký tù cho n¨m (yyyy), 2 ký tù cho th¸ng (mm) vµ 2 ký tù cho ngµy (dd)). D÷ liÖu thêi gian tr×nh bµy 8 ký tù theo mÉu hhmmss.f (2 ký tù cho giê (hh), hai ký tù cho phót (mm), 2 ký tù cho gi©y (ss) vµ 2 ký tù cho phÇn tr¨m gi©y tÝnh c¶ dÊu chÊm). Thêi gian trong ngµy ®−îc tÝnh theo 24 giê (tõ 00-23). Ngµy vµ thêi gian lÇn ®Çu tiªn biÓu ghi ®−îc nhËp vµo hÖ thèng ®−îc nhËp vµo tr−êng 08/00-05. D÷ liÖu vÒ thêi gian nµy kh«ng thay ®æi. ThÝ dô 005 1994023151047.0 ngµy 31 th¸ng 2 n¨m 1994, 15giê 10 phót 47 gi©y Quy −íc nhËp D÷ LIÖU D÷ liÖu cña tr−êng 005 th−êng ®−îc hÖ thèng t¹o ra vµo thêi ®iÓm giao dÞch cuèi cïng víi biÓu ghi. 42 006 YÕu tè d÷ liÖu cã ®é dµi cè ®Þnh - §Æc tr−ng tµi liÖu bæ sung (L) ChØ thÞ vµ tr−êng con Tr−êng nµy kh«ng cã chØ thÞ vµ m· tr−êng con; c¸c yÕu tè d÷ liÖu ®−îc x¸c ®Þnh theo vÞ trÝ. D¹ng cña tµi liÖu ®−îc liÖt kª theo ®óng tr×nh tù chóng xuÊt hiÖn trong tr−êng 008 (Tr−êng yÕu tè d÷ liÖu cã ®é dµi cè ®Þnh). Tham kh¶o vÞ trÝ t−¬ng øng (18-34) trong tr−êng 008 ®Ó m« t¶ vÞ trÝ d÷ liÖu 01-17 cña tr−êng 006. VÞ trÝ ký tù S¸ch 00 D¹ng tµi liÖu a Tµi liÖu ng«n ng÷ t B¶n th¶o tµi liÖu ng«n ng÷ 01-04 Minh ho¹ 05 §èi t−îng môc tiªu 06 D¹ng ®èi t−îng 07-10 B¶n chÊt néi dung 11 Ên phÈm chÝnh phñ 12 Ên phÈm héi nghÞ 13 Festschrift 14 Tµi liÖu chØ môc 15 Kh«ng x¸c ®Þnh 17 TiÓu sö TÖp tin m¸y tÝnh 00 D¹ng tµi liÖu m TÖp tin m¸y tÝnh 01-04 Kh«ng x¸c ®Þnh 05 §èi t−îng môc tiªu 06-08 Kh«ng x¸c ®Þnh 09 D¹ng tÖp tin 10 Kh«ng x¸c ®Þnh 11 Ên phÈm chÝnh phñ 12-17 Kh«ng x¸c ®Þnh B¶n ®å 00 D¹ng tµi liÖu e Tµi liÖu b¶n ®å f B¶n th¶o tµi liÖu b¶n ®å 01-04 B¶n ®å ®Þa h×nh 05-06 L−íi chiÕu 07 Kh«ng x¸c ®Þnh 08 D¹ng tµi liÖu b¶n ®å 09-10 Kh«ng x¸c ®Þnh 11 Ên phÈm chÝnh phñ 12 D¹ng ®èi t−îng 13 Kh«ng x¸c ®Þnh 14 ChØ môc 15 Kh«ng x¸c ®Þnh 16-17 §Æc tr−ng khæ mÉu ®Æc biÖt Tµi liÖu hçn hîp 00 D¹ng tµi liÖu p Tµi liÖu hçn hîp 01-05 Kh«ng x¸c ®Þnh 06 D¹ng ®èi t−îng 07-17 Kh«ng x¸c ®Þnh ¢m nh¹c 00 D¹ng tµi liÖu c B¶n nh¹c in d B¶n th¶o ©m nh¹c i Ghi ©m kh«ng ©m nh¹c j Ghi ©m ©m nh¹c 01-02 H×nh thøc s¸ng t¸c 03 Lo¹i ©m nh¹c 04 Kh«ng x¸c ®Þnh 05 §èi t−îng môc tiªu 06 D¹ng ®èi t−îng 07-17 VËt kÌm theo 13-14 Lêi v¨n cña ghi ©m 15-17 Kh«ng x¸c ®Þnh Ên phÈm nhiÒu kú 00 D¹ng tµi liÖu s Ên phÈm nhiÒu kú 01 TÇn xuÊt 43 g VËt mang chiÕu ®−îc 02 NhÞp ®é xuÊt b¶n k §å ho¹ hai chiÒu kh«ng chiÕu 03 Trung t©m ISSN o Bé tµi liÖu (kit) 04 D¹ng Ên phÈm nhiÒu kú r VËt thÓ ba chiÒu hoÆc vËt thÓ gÆp trong tù nhiªn 05 D¹ng ®èi t−îng gèc 06 D¹ng ®èi t−îng 01-03 Thêi l−îng 07 B¶n chÊt cña c¶ bé tµi liÖu 04 Kh«ng x¸c ®Þnh 08-10 B¶n chÊt néi dung 05 §èi t−îng môc tiªu 11 Ên phÈm chÝnh phñ 06-10 Kh«ng x¸c ®Þnh 12 Ên phÈm héi nghÞ 11 Ên phÈm chÝnh phñ 13-15 Kh«ng x¸c ®Þnh 12 D¹ng ®èi t−îng 16 Ch÷ c¸i gèc hoÆc ch÷ t−îng h×nh cña nhan ®Ò 13-15 Kh«ng x¸c ®Þnh 16 D¹ng tµi liÖu nh×n 17 Ên phÈm kÕ tôc hoÆc cuèi cïng 17 Kü thuËt Tµi liÖu nh×n 00 D¹ng tµi liÖu §Þnh nghÜa vµ ph¹m vi cña tr−êng Tr−êng nµy chøa 18 vÞ trÝ ký tù (00-17) cung cÊp th«ng tin m· ho¸ vÒ nh÷ng khÝa c¹nh ®Æc biÖt cña ®èi t−îng ®ang ®−îc biªn môc mµ kh«ng thÓ m· ho¸ ®−îc trong tr−êng 008 (YÕu tè d÷ liÖu cã ®é dµi cè ®Þnh). Tr−êng ®−îc sö dông khi ®èi t−îng cã nhiÒu ®Æc tr−ng (thÝ dô tµi liÖu in cã kÌm theo b¨ng caset, hoÆc c¸c b¶n ®å ®−îc xuÊt b¶n kÕ tiÕp). Nã còng ®−îc sö dông ®Ó nhËp th«ng tin vÒ c¸c khÝa c¹nh cña tÖp tin mµ trong vÞ trÝ §Çu biÓu/06 chøa mét m· kh¸c m· m. YÕu tè d÷ liÖu tr−êng cã ®é dµi cè ®Þnh 006, t−¬ng tù nh− yÕu tè d÷ liÖu cña tr−êng 008, phôc vô cho môc ®Ých qu¶n trÞ d÷ liÖu vµ t×m tin. Tr−êng cã cÊu tróc d¹ng c©y, trong ®ã m· g¸n ë vÞ trÝ 006/00 x¸c ®Þnh nh÷ng yÕu tè d÷ liÖu cña c¸c vÞ trÝ tiÕp sau. Trõ m· s (xuÊt b¶n phÈm kÕ tiÕp), c¸c m· trong vÞ trÝ tr−êng 006/00 t−¬ng thÝch víi m· trong vÞ trÝ §Çu biÓu/06 (D¹ng biÓu ghi). §èi víi mçi lÇn lÆp cña tr−êng 006, c¸c m· x¸c ®Þnh cho nh÷ng vÞ trÝ 00-17 sÏ t−¬ng tù nh− c¸c m· dïng cho vÞ trÝ 18-34 cña tr−êng 008 (YÕu tè d÷ liÖu cã ®é dµi cè ®Þnh). H−íng dÉn ¸p dông ®Þnh danh néi dung C¸c yÕu tè d÷ liÖu tr−êng 006 ®−îc x¸c ®Þnh theo vÞ trÝ. VÞ trÝ 006/00 chøa mét m· cho biÕt lo¹i h×nh tµi liÖu. Ký tù lÊp ®Çy (|) kh«ng ®−îc sö dông trong vÞ trÝ nµy. Ký tù lÊp ®Çy cã thÓ sö dông cho bÊt kú vÞ trÝ ký tù khi c¬ quan biªn môc kh«ng cã ý ®Þnh sö dông m· cho vÞ trÝ ®ã. Trong phÇn nµy chØ h−íng dÉn sö dông m· cho vÞ trÝ 006/00. Nh÷ng vÞ trÝ ký tù kh¸c ®−îc m« t¶ trong vÞ trÝ cña tr−êng 008 (YÕu tè d÷ liÖu cã ®é dµi cè ®Þnh). Trong mäi tr−êng hîp, vÞ trÝ tr−êng 006/01-17 t−¬ng øng víi vÞ trÝ 18-34 cña tr−êng 008. Sù quan hÖ gi÷a m· t¹i vÞ trÝ 006/00 vµ tr−êng 008 ®−îc tr×nh bµy d−íi ®©y. 006/00 D¹ng tµi liÖu Tr−êng 008/18-34 44