Kế toán quản trị - Chương 2: Chi phí và phân loại chi phí

1/20/2014 1 Chương 2 CHI PHÍ VÀ PHÂN LOẠI CHI PHÍ TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA) Chương 2 nói gì? 4 Thảo luận một số vấn đề về chi phí 1 Bản chất kinh tế của chi phí 3 Phân loại chi phí 2 Chi phí trong kế toán quản trị TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA) I. Khái quát về chi phí Bản chất kinh tế của chi phí Chi phí trong kế toán tài chính Chi phí trong kế toán quản trị TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA) 1/20/2014 2 1.1. Bản chất kinh tế của chi phí CP là biểu hiện bằng tiền của lao động sống và lao động vật hóa phát sinh trong quá trình SXKD CP là những hao tổn về nguồn lực, tài sản cụ thể sử dụng trong hoạt động SXKD CP là các hao tổn về tài nguyên, vật chất, lao động gắn với mục đích SXKD bản chất kinh tế của chi phí Thông tin chi phí có quan trọng đối với DN??? Chi phí ảnh hưởng như thế nào đối với lợi nhuận??? TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA)  Chi phí là những phí tổn thực tế phát sinh gắn liền với hoạt động SXKD của doanh nghiệp để đạt được mục tiêu cụ thể  Phải có căn cứ để xác minh  Bao gồm các khoản Tiền chi ra Sự giảm sút giá trị tài sản Khoản nợ dịch vụ Những khoản làm giảm vốn chủ sở hữu (không phải các khoản chia vốn, hoàn trả vốn) 1.2. Chi phí trong Kế toán tài chính TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA)  Chi phí trong KTQT chú ý đến sự lựa chọn, so sánh theo mục đích sử dụng và ra quyết định nhiều hơn là chú trọng vào chứng cứ xác minh  Bao gồm các khoản Những phí tổn thực tế phát sinh trong quá trình SXKD Những phí tổn ước tính để thực hiện một hoạt động SXKD Lợi ích phải từ bỏ khi lựa chọn phương án (sự hy sinh cơ hội kinh doanh) 1.3. Chi phí trong Kế toán quản trị TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA) 1/20/2014 3 II. Phân loại chi phí Theo chức năng hoạt động Theo kỳ tính kết quả kinh doanh Theo cách ứng xử của chi phí Một số cách phân loại khác TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA) 2.1. Phân loại CP theo chức năng HĐ Chi phí sản xuất: là toàn bộ chi phí cần thiết để chế tạo sản phẩm hoặc là cung cấp lao vụ, dịch vụ Nguyên liệu trực tiếp Lao động trực tiếp Sản xuất chung TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA) 2.1. Phân loại CP theo chức năng HĐ Chi phí NVL trực tiếp: Giá trị của các loại nguyên vật liệu xuất dùng cho chế tạo sản phẩm; cấu thành thực thể sản phẩm, dễ dàng nhận diện; và chúng có thể được theo dõi trực tiếp một cách thuận tiện cho sản phẩm đó Ví dụ: Máy radio được cài trong xe hơi TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA) 1/20/2014 4 2.1. Phân loại CP theo chức năng HĐ Chi phí nhân công trực tiếp: Là các chi phí cho lao động trực tiếp sản xuất ra sản phẩm mà có thể theo dõi một cách trực tiếp và dễ dàng cho sản phẩm đó Ví dụ: Tiền lương, các khoản trích theo lương của công nhân lắp ráp xe hơi TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA) 2.1. Phân loại CP theo chức năng HĐ Chi phí sản xuất chung: Là các chi phí liên quan đến sản xuất sản phẩm mà không thể hoặc rất khó khăn để theo dõi trực tiếp cho từng loại sản phẩm cụ thể LĐ gián tiếp + N.liệu gián tiếp + CP SXC khác Tiền lương của lao động không trực tiếp sản xuất (Công nhân bảo dưỡng máy, thủ kho) Nguyên liệu sử dụng để hỗ trợ trong quá trình sản xuất (Dầu nhớt, mỡ bò dùng cho lắp ráp xe hơi) Các chi phí hỗ trợ sản xuất khác (Khấu hao TSCĐ, các chi phí mua ngoài, thuê ngoài) TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA) 2.1. Phân loại CP theo chức năng HĐ 1 5 4 3 2 Chi phí sản xuất chung Nhiều khoản nhiều loại Làm sao để phân bổ hợp lý, chính xác? Liên quan đến nhiều sản phẩm Gồm cả định phí, biến phí và CP hỗn hợp Phát sinh tại nhiều bộ phận Quản lý CP SXC khó hơn các CP khác??? TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA) 1/20/2014 5 2.1. Phân loại CP theo chức năng HĐ Từ khoản mục chi phí có thể đưa ra yếu tố CP qua sơ đồ: Khoản mục chi phí Các CP sản xuất SP Nguyên liệu Chi phí lao động Chi phí phân xưởng khác Trực tiếp Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp Phân bổ Chi phí sản xuất chung Trực tiếp Chi phí lao động trực tiếp TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA) 2.1. Phân loại CP theo chức năng HĐ Chi phí ngoài sản xuất: Chi phí bán hàng hay Marketing Các chi phí cần thiết để nhận đơn đặt hàng hay bàn giao SP Chi phí quản lý Toàn bộ các chi phí quản lý, tổ chức, văn phòng. TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA) 2.2. Phân loại theo kỳ tính KQKD Chi phí Chi phí sản phẩm Chi phí thời kỳ TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA) 1/20/2014 6 2.2. Phân loại theo kỳ tính KQKD Chi phí sản phẩm Liên quan đến sản xuất sản phẩm Gồm các loại 621, 622, (623), 627 Tồn tại dưới dạng GVHB và giá trị hàng kho Được thu hồi khi tồn tại dưới dạng GVHB Biểu hiện của chi phí sản phẩm trong doanh nghiệp thương mại??? TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA) 2.2. Phân loại theo kỳ tính KQKD Chi phí thời kỳ Gồm các loại 641, 642 Được kết chuyển đế XDKQ trong kỳ Ảnh hưởng trực tiếp đến LN Chi phí thời kỳ có khác nhau giữa DN sản xuất và DN thương mại??? TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA) 2.3. Phân loại theo cách ứng xử của CP Chi phí hỗn hợp Định phí Biến phí TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA) 1/20/2014 7 2.3. Phân loại theo cách ứng xử của CP Biến phí Có quan hệ tỷ lệ thuận với mức độ HĐ BP đơn vị thường ổn định trong khi tổng BP thay đổi theo mức độ HĐ Có hai loại BP: tỷ lệ và cấp bậc TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA) 2.3. Phân loại theo cách ứng xử của CP Định phí Không thay đổi theo mức độ hoạt động trong phạm vi phù hợp Phạm vi hù hợp: Khoảng dao động giữa mức độ HĐ cực đại và cực tiểu Có hai loại ĐP: Bắt buộc và tùy ý TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA) 2.3. Phân loại theo cách ứng xử của CP CP Q0 Định phí đơn vị CP Q0 Tổng định phí A y = a a Đặc điểm của định phí - Định phí đơn vị thay đổi theo tỷ lệ nghịch với mức độ hoạt động - Tổng định phí không thay đổi theo mức độ hoạt động trong phạm vi phù hợp TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA) 1/20/2014 8 2.3. Phân loại theo cách ứng xử của CP Đặc điểm của định phí Khi định phí được xem xét trong phạm vi phù hợp CP Q0 Tổng định phí y = a + bX a2 a3 a1 Bước nhảy định phí Phạm vi phù hợp TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA) 2.3. Phân loại theo cách ứng xử của CP Chi phí hỗn hợp Bao gồm cả hai bộ phận: Định phí và biến phí Mang đặc điểm của định phí khi ở mức độ HĐ căn bản và đặc điểm của biến phí khi ở ngoài mức độ HĐ căn bản Cần tách riêng hai bộ phận chi phí (ĐP và BP) để chủ động trong việc kiểm soát Biểu diễn dưới dạng hàm số: y = a + b*X TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA) 2.3. Phân loại theo cách ứng xử của CP Tách hai bộ phận ĐP và BP trong CP hỗn hợp 1. Sử dụng phương pháp Cực đại - Cực tiểu (High – Low method) Nguyên tắc của phương pháp này là dựa vào điểm cực đại và cực tiểu để xây dựng phương trình ước lượng chi phí dạng Y = a + bX Bước 1: Xác định các mức Min, Max của CP hỗn hợp và mức độ HĐ Bước 2: Tính BP đơn vị (hệ số b) Bước 3: Tính định phí (hệ số a) Bước 4: Xác định phương trình ước lượng chi phí TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA) 1/20/2014 9 2.3. Phân loại theo cách ứng xử của CP Tách hai bộ phận ĐP và BP trong CP hỗn hợp Ví dụ: Chi phí bảo dưỡng máy ở Công ty A phụ thuộc vào số giờ máy hoạt động. Số liệu thống kê trong 6 tháng đầu năm 2013 như sau: TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA) 2.3. Phân loại theo cách ứng xử của CP Tách hai bộ phận ĐP và BP trong CP hỗn hợp Yêu cầu: 1/ Xác định phương trình ước lượng chi phí bảo dưỡng máy hàng tháng của Công ty A? 2/ Giả sử tháng 7/2013 công ty A huy động 5.000 giờ máy, hãy ước lượng chi phí bảo dưỡng máy của Công ty trong tháng 7/2013? 3/ Dự kiến tháng 8/2013 công ty huy động 3.950 giờ máy, hãy ước lượng chi phí bảo dưỡng máy cho tháng 8/2013? Ưu diểm và hạn chế của phương pháp Cực đại – Cực tiểu??? TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA) 2.3. Phân loại theo cách ứng xử của CP Tách hai bộ phận ĐP và BP trong CP hỗn hợp 2. Sử dụng phương pháp hồi quy Nguyên tắc của phương pháp này là dựa vào tất cả các phần tử quan sát để xây dựng phương trình ước lượng chi phí dạng Y = a + bX Các hệ số a, b trong phương trình ước lượng chi phí có thể được xác định theo cách: (1) Sử dụng hệ phương trình: (2) Sử dụng các phần mềm tin học ứng dụng TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA) 1/20/2014 10 2.3. Phân loại theo cách ứng xử của CP Tách hai bộ phận ĐP và BP trong CP hỗn hợp 2. Sử dụng phương pháp hồi quy Ưu điểm và hạn chế của phương pháp hồi quy??? TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA)  Phân loại phục vụ cho việc ra quyết định Chi phí chênh lệch Chi phí cơ hội Chi phí chìm  Phân loại theo thẩm quyền ra quyết định Chi phí kiểm soát được Chi phí không thể kiểm soát Cách phân loại này phản ánh phạm vi, quyền hạn của các nhà quản trị ở các cấp đối với các loại chi phí 2.4. Một số cách phân loại CP khác TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA)  Phân loại theo cách quy nạp chi phí Chi phí trực tiếp Chi phí gián tiếp Một khoản CP được coi là trực tiếp hay gián tiếp tùy theo đối tượng chi phí Dưới góc độ quản lý, CP trực tiếp là khoản có thể tránh (kiểm soát được) còn CP gián tiếp là khoản không thể tránh (khó kiểm soát hoặc không thể) 2.4. Một số cách phân loại CP khác TS. Trần Quang Trung - Khoa Kế toán và QTKD (HUA)