Kế toán, kiểm toán - Chương 1: Kế toán các khoản đầu tư dài hạn

January 2001 1 Copyright © 2001 KPMG International, a Swiss association. All rights reserved. Chương 1 KẾ TOÁN CÁC KHOẢN ĐẦU TƯ DÀI HẠN Muïc tieâu
Nhaän bieát ñöôïc caùc khoaûn ñaàu tö daøi haïn vaø phaân bieät ñöôïc caùc khoaûn ñaàu tö daøi haïn vôùi baát ñoäng saûn chuû sôû höõu söû duïng.
Bieát vận dụng nguyeân taéc, ñieàu kieän vaø phöông phaùp ghi nhaän caùc khoaûn ñaàu tö daøi haïn.
Biết định khoản tình hình bieán ñoäng caùc khoaûn ñaàu tö daøi haïn. KẾ TOÁN CÁC KHOẢN ĐẦU TƯ DÀI HẠN • KẾ TOÁN BĐS ĐẦU TƯ1 • KẾ TOÁN ĐẦU TƯ VÀO CÔNG TY CON2 • KẾ TOÁN VỐN GÓP LIÊN DOANH3 • KẾ TOÁN ĐẦU TƯ VÀO CÔNG TY LIÊN KẾT4 • KẾ TOÁN ĐẦU TƯ DÀI HẠN KHÁC5 • KẾ TOÁN DỰ PHÒNG GIẢM GIÁ ĐẦU TƯ DÀI HẠN6 KẾ TOÁN BẤT ĐỘNG SẢN ĐẦU TƯ (VAS 05-TT 161/2007/TT-BTC) Phân biệt: - BĐS chủ sở hữu sử dụng - BĐS đầu tư - Hàng hóa BĐS KẾ TOÁN BĐS ĐẦU TƯ Bất động sản chủ sở hữu sử dụng (VAS 03, 04) Là BĐS do người chủ sở hữu hoặc người đi thuê tài sản theo HĐ thuê TC nắm giữ với mục đích: sử dụng trong sản xuất kinh doanh sản phẩm, hàng hóa hoặc cung cấp lao vụ, dịch vụ.
TK phản ánh: 211, 212, 213 1.1. KEÁ TOAÙN BAÁT ÑOÄNG SAÛN ÑAÀU TÖ (VAS 05) Bất động sản đầu tư (VAS 05) Là BĐS, gồm: quyền sử dụng đất, nhà, hoặc 1 phần của nhà/cả nhà và đất, cơ sở hạ tầng do người chủ sở hữu hoặc người đi thuê tài sản theo HĐ thuê TC nắm giữ với mục đích:
Thu lợi từ việc cho thuê
Chờ tăng giá để bán Mà không phải để:
Sử dụng trong SX SP, CCDV
Bán trong kỳ SXKD thông thường
TK phản ánh: TK 217 January 2001 2 Copyright © 2001 KPMG International, a Swiss association. All rights reserved. 1.1. KEÁ TOAÙN BAÁT ÑOÄNG SAÛN ÑAÀU TÖ (VAS 05) Hàng hóa bất động sản (VAS 02) - Quyền sử dụng đất, nhà hoặc cả nhà và đất, cơ sở hạ tầng mua để bán trong kỳ SXKD thông thường. - BĐS đầu tư chuyển thành HTK khi chủ sở hữu bắt đầu triển khai cho mục đích bán (cần phải sửa chữa, cải tạo, nâng cấp trước khi bán)
TK phản ánh: TK 1567 1.1. KEÁ TOAÙN BAÁT ÑOÄNG SAÛN ÑAÀU TÖ (VAS 05) DN xây dựng hoàn thành 1 tòa nhà 8 tầng, 2 tầng dưới làm văn phòng, 6 tầng trên cho thuê. Là BĐS đầu tư hay BĐS chủ sở hữu sử dụng? Ñieàu kieän ghi nhaän BĐS đầu tư ĐK GHI NHẬN BĐS ĐẦU TƯ (1) CHẮC CHẮN THU ĐƯỢC LỢI ÍCH KINH TẾ TRONG TƯƠNG LAI (2) NGUYÊN GIÁ PHẢI ĐƯỢC XÁC ĐỊNH MỘT CÁCH ĐÁNG TIN CẬY Xác định giá trị ban đầu của BĐS đầu tư theo NGUYÊN GIÁ NG BĐS mua ngoài GIÁ MUA CP TRỰC TIẾP - Trước bạ - CP giao dịch khác Xác định giá trị ban đầu của BĐS đầu tư theo NGUYÊN GIÁ NG BĐS tự XD GIÁ THÀNH THỰC TẾ CP TRỰC TIẾP Xác định giá trị sau khi ghi nhận ban đầu BĐS đầu tư Giá trị BĐS ĐT sau khi ghi nhận ban đầu NGUYÊN GIÁ SỐ KHẤU HAO LŨY KẾ GIÁ TRỊ CÒN LẠI January 2001 3 Copyright © 2001 KPMG International, a Swiss association. All rights reserved. Chöùng töø keá toaùn
- Hoùa ñôn, Phieáu chi, uûy nhieäm chi,…
- Hôïp ñoàng kinh teá (mua, thueâ, nhöôïng baùn,…)
- Hoà sô giao nhaän baát ñoäng saûn ñaàu tö.
- Bieân baûn thanh lyù baát ñoäng saûn ñaàu tö.
- Bieân baûn kieåm keâ baát ñoäng saûn ñaàu tö.
- Phieáu thu, giaáy baùo coù cuûa ngaân haøng. Tài khoản kế toán: TK 217 - BĐS ĐT Phương pháp kế toán BĐS ĐT KT tăng BĐS ĐT do mua/XDCB KT tăng, giảm BĐS ĐT do thuê TC KT chi phí sau khi ghi nhận ban đầu KT cho thuê BĐS ĐT KT bán/thanh lý BĐS ĐT KT tăng, giảm BĐS ĐT do chuyển đổi mục đích sử dụng Mua BĐS trả tiền ngay 217 133 111,112,331… Nguyên giá BĐS đầu tư Thuế GTGT được KT Mua BĐS Doanh nghiệp X mua 1 ngôi nhà với mục đích chờ tăng giá để bán. Trị giá mua chưa thuế GTGT 10%: 700 tr, trong đó trị giá quyền sử dụng đất là 500 tr. DN đã thanh toán 50% bằng chuyển khoản. Chi phí môi giới, giao dịch bằng tiền mặt: 10 tr Khi thanh toán 111,112,.. 331 Nguyên giá theo giá mua trả ngay 217 133 ThuếGTGT 242 635 Định kỳ phân bổ lãi Phần lãi trả chậm Mua BĐS trả chậm, trả góp Mua BĐS trả chậm, trả góp Doanh nghiệp X mua 1 ngôi nhà với mục đích chờ tăng giá để bán theo phương thức trả góp. Giá mua trả ngay chưa thuế GTGT 10%: 700 tr. Tổng số tiền phải thanh toán 1.000 tr chia đều theo từng quý trong 5 năm, định kỳ mỗi quý thanh toán 1 lần. DN đã thanh toán kỳ đầu tiên bằng chuyển khoản. January 2001 4 Copyright © 2001 KPMG International, a Swiss association. All rights reserved. 133 241 Thuế GTGT Mua BĐS đầu tư đưa vào XDCB, và các chi phí liên quan 111,112,331,… 1567 Không đủ đk để hình thành BĐS đầu tư Đủ đk để hình thành BĐS đầu tư 217 BĐS hình thành do XDCB hoàn thành bàn giao XDCB bất động sản Doanh nghiệp X mua 1 mảnh đất với mục đích xây nhà văn phòng để bán. Trị giá mua chưa thuế GTGT 10%: 500 tr. DN đã thanh toán 50% bằng chuyển khoản. Chi phí môi giới, giao dịch bằng tiền mặt: 10 tr. Sau đó, DN đã triển khai ngay công việc xây dựng nhà văn phòng. Các chi phí XDCB gồm: vật liệu xuất kho: 600 tr, thuê nhân công bên ngoài: 300 tr, chi phí khác bằng tiền mặt: 100 tr. Việc XDCB đã hoàn thành bàn giao. KT tăng, giảm BĐS ĐT do thuê tài chính 111, 112 217315,342,111,112,… 2147 632 211,213 2141,2143 (1) Thuê TC để cho thuê HĐ (2) Hết hạn: trả lại bên cho thuê (3) Trả thêm nếu mua lại (4a) Chuyển HM (4b) Trả thêm nếu mua lại và chuyển thành BĐS CSH sử dụng Thuê TC BĐS DN thuê tài chính một BĐS với mục đích cho thuê hoạt động. Tổng nợ gốc phải trả theo giá mua chưa có thuế GTGT 10%: 300 tr, trả trong 3 năm. Định kỳ 1 năm trả một lần. KT chi phí phát sinh sau khi ghi nhận ban đầu - Có khả năng chắc chắn tạo ra lợi ích kinh tế > mức hoạt động ban đầu => ghi tăng NG BĐS ĐT - Ngược lại => ghi nhận là chi phí kinh doanh BĐS ĐT 111, 112,152,334,… 111,112,152,334,… 632 217 241,133 (1b) Giá trị lớn, phân bổ dần (1c) Định kỳ phân bổ (2a) Tập hợp CP nâng cấp, cải tạo BĐS ĐT (2b) Hoàn thành bàn giao ghi tăng NG 242 (1a) Giá trị nhỏ tính hết vào chi phí KT cho thuê BĐS ĐT 111, 112,… Thu trước nhiều kỳ 2147 111,112,131 KH từng kỳ CP phát sinh Thu tiền cho thuê từng kỳ 632 133 5117 3331 3387,3331 ĐK kết chuyển January 2001 5 Copyright © 2001 KPMG International, a Swiss association. All rights reserved. Cho thuê BĐS DN cho thuê nhà văn phòng trong 3 năm. Tòa nhà này có nguyên giá 800 tr, đã hao mòn 30 tr. Tiền cho thuê trong 3 năm DN đã nhận trước bằng chuyển khoản 70tr, thuế GTGT 10%. Chi phí môi giới, giao dịch chi bằng chuyển khoản: 11 tr đ, trong đó thuế GTGT 1 trđ. 632 2147 217 GTCL GTHM KT bán, thanh lý BĐS ĐT: Bán trả ngay 5117,3331 111,112,131 Doanh thu 111,112,… 133 CP bán, thanh lý Bán BĐS Doanh nghiệp X bán 1 tòa nhà có nguyên giá 1,5 tỷ trong đó giá trị quyền sử dụng đất 500 trđ, đã hao mòn 50 tr. Giá bán chưa có thuế GTGT 10% 2,2 tỷ, đã thu 60% bằng chuyển khoản. Chi phí bán bằng tiền mặt: 11 tr (trong đó thuế GTGT 1 tr) 111,112,1315117 Thueá GTGT đầu ra Doanh thu theo giá trả ngay 3331 3387 Lãi trả chậm 515 Định kỳ phân bổ lãi KT bán, thanh lý BĐS ĐT: Bán trả góp Kết thúc sử dụng Kết thúc XD đưa vào cho thuê Bắt đầu cho thuê HĐ Triển khai mục đích bán Chuyển mục đích sử dụng Hàng tồn kho BĐS ĐT BĐS CSH SD BĐS XD Bắt đầu sử dụng 217211,213 2147 Kết chuyển hao mòn lũy kế 2141,2143 Kết chuyển nguyên giá Chuyển BĐS CSH sử dụng thành BĐS ĐT January 2001 6 Copyright © 2001 KPMG International, a Swiss association. All rights reserved. Chuyển BĐS CSH SD thành BĐS ĐT Doanh nghiệp X quyết định đưa tòa nhà văn phòng có nguyên giá 2 tỷ, trong đó giá trị quyền sử dụng đất lâu dài là 1 tỷ để cho thuê hoạt động trong 5 năm, tài sản này đã khấu hao lũy kế là 200 trđ. Chuyển BĐS ĐT thành hàng hóa (Khi bắt đầu triển khai cho mục đích bán mà cần phải sửa chữa trước khi bán) 2147217 1567154111,112,152,… (1) Ghi giảm BĐS ĐT (2) CP sửa chữa, cải tạo BĐS (3) K/c CP sửa chữa, cải tạo BĐS Chuyển BĐS ĐT thành hàng hóa Doanh nghiệp X quyết định chuyển tòa nhà đang cho thuê hoạt động để rao bán, tòa nhà có nguyên giá 20 tỷ, đã khấu hao 500 trđ, chi phí cải tạo trước khi bán phải trả cho công ty Y là 55 trđ (trong đó thuế GTGT 5 trđ). Công việc cải tạo đã hoàn thành bàn giao. 211,213217 2141,2143 Kết chuyển hao mòn lũy kế 2147 Kết chuyển nguyên giá Chuyển BĐS ĐT thành BĐS CSH SD Chuyển BĐS ĐT thành BĐS CSH SD Doanh nghiệp X quyết định chuyển tòa nhà đang cho thuê hoạt động làm văn phòng, tòa nhà có nguyên giá 5 tỷ trong đó giá trị quyền sử dụng đất lâu dài là 1,5 tỷ, đã khấu hao 500 trđ. 2147 Trích khaáu hao 632 KT trích KH BĐS ĐT January 2001 7 Copyright © 2001 KPMG International, a Swiss association. All rights reserved. KẾ TOÁN ĐẦU TƯ TÀI CHÍNH DÀI HẠN NHÀ ĐẦU TƯ Q. KIỂM SOÁT (NẮM GỮ > 50% QBQ ĐT VÀO CTY CON VAS 25 CÓ A/H ĐÁNG KẾ (20% ĐẾN <50% QBQ) ĐT VÀO CTY LIÊN KẾT VAS 07 Q. ĐỒNG K.SOÁT ĐT LIÊN DOANH VAS 08 HĐKD TS CSKD KHÔNG CÓ A/H ĐÁNG KỂ (< 20% QBQ) ĐTDH KHÁC VAS CCTC Phân loại hoạt động đầu tư tài chính tại công ty X 1 • Mua 60.000 cổ phần trong số 100.000 cổ phần của công ty M, quyền biểu quyết theo tỷ lệ vốn góp. 2 • Góp 50% vốn với công ty K (40%) và công ty M (10%) để thành lập công ty Q. Theo thỏa thuận, mọi quyết định Q phải thông qua X và K. 3 • Mua trái phiếu công ty (thời hạn trái phiếu 5 năm) 10 tháng nữa đáo hạn. 4 • Chuyển tiền vào mua kỳ phiếu ngân hàng kỳ hạn 12 tháng, lãi suất 10%/năm. 5 • Góp TSCĐHH vào công ty Y với số vốn 25% và được tham gia vào HĐQT với nhân sự tương ứng. 6 • Mua 5000 cổ phần phổ thông của công ty B (trong tổng số 100.000 cổ phần) với mục đích chờ tăng giá để bán. 7 • Hợp đồng liên kết với công ty N 45% vốn, không thành lập pháp nhân mới. 8 • Góp 50% vốn với công ty H để thực hiện 1 hợp đồng SX sản phẩm Z, sau khi SX xong, sản lượng sản phẩm chia đôi mỗi cty tự tiêu thụ. 9 • Cho vay 500 trđ trong 2 năm với lãi suất 20%/năm. PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN ĐẦU TƯ TÀI CHÍNH DÀI HẠN PP KẾ TOÁN ĐTTC PP GIÁ GỐC GHI SỔ KẾ TOÁN, LẬP VÀ TRÌNH BÀY BCTC RIÊNG CỦA NHÀ ĐẦU TƯ PP VỐN CHỦ SỞ HỮU LẬP VÀ TRÌNH BÀY BCTC HỢP NHẤT Nhà đầu tư Khoản được chia từ lợi nhuận thuần Thu nhập (vào BCKQKD) Các khoản lợi ích ngoài lợi nhuận được chia Giảm giá gốc khoản đầu tư Khoản đầu tư Giá gốc Ghi nhận ban đầu PHƯƠNG PHÁP GIÁ GỐC Điều chỉnh Theo lãi hoặc lỗ của bên nhận đầu tư Thay đổi VCSH bên nhận đầu tư chưa phản ánh trên BCKQHĐKD Đánh giá lại Chênh lệch tỷ giá Chênh lệch PS khi hợp nhất KD Khoản đầu tư Giá gốc Tăng/giảm tương ứng với phần sở hữu của nhà đầu tư Ghi nhận ban đầu PHƯƠNG PHÁP VỐN CHỦ SỞ HỮU Sau đó điều chỉnh 1 2 3 PHƯƠNG PHÁP KẾ TOÁN ĐẦU TƯ TÀI CHÍNH DÀI HẠN PP KẾ TOÁN ĐTTC PP GIÁ GỐC GHI NHẬN BAN ĐẦU THEO GIÁ GỐC SAU ĐÓ KHÔNG ĐIỀU CHỈNH BCKQHĐKD: THU NHẬP ĐƯỢC CHIA TỪ LN THUẦN CỦA BÊN NHẬN ĐẦU TƯ PP VỐN CHỦ SỞ HỮU GHI NHẬN BAN ĐẦU THEO GIÁ GỐC SAU ĐÓ ĐIỀU CHỈNH THEO NHỮNG THAY ĐỔI CỦA PHẦN SỞ HỮU TRONG TÀI SẢN THUẦN CỦA BÊN NHẬN ĐẦU TƯ BCKQHĐKD: PHẦN SỞ HỮU CỦA NHÀ ĐẦU TƯ TRONG KQKD CỦA BÊN NHẬN ĐẦU TƯ January 2001 8 Copyright © 2001 KPMG International, a Swiss association. All rights reserved. VÍ DỤ:
Công ty X chi 3.000 trđ mua 30% cổ phần của công ty Y.
Cuối năm 1, công ty Y lỗ 100 trđ
Cuối năm 2, công ty Y lãi 50 trđ nhưng không chia
Cuối năm 3, công ty Y lãi 500 trđ, chia cổ tức 100 trđ, X nhận 30 trđ
Phản ánh tình hình trên theo PP giá gốc và PP vốn chủ sở hữu? KẾ TOÁN ĐẦU TƯ VÀO CÔNG TY CON (VAS 25-TT 161/2007/TT-BTC) VAS 25 Quy định và hướng dẫn Các nguyên tắc và PP lập và trình bày BCTC hợp nhất của 1 tập đoàn gồm nhiều công ty chịu sự kiểm soát của 1 công ty mẹ PP kế toán các khoản đầu tư vào công ty con trên BCTC riêng của công ty mẹ CÁC THUẬT NGỮ Kiểm soát Là quyền chi phối các chính sách tài chính và hoạt động của DN nhằm thu được các lợi ích kinh tế từ các hoạt động đó. Công ty con Là DN chịu sự kiểm soát của 1 DN khác (gọi là công ty mẹ). Công ty mẹ Là công ty có 1 hoặc nhiều công ty con. Tập đoàn Bao gồm công ty mẹ và các công ty con. Kiểm soát Công ty mẹ có quyền kiểm soát công ty con khi: 1. Trên 50% quyền biểu quyết ở cty con 2. Ít hơn 50% trong trường hợp: a. Có thỏa thuận dành >50% quyền biểu quyết b. Có quyền chi phối theo qui chế thỏa thuận c. Có quyền bổ nhiệm hoặc bãi miễn đa số các thành viên HĐQT hoặc cấp quản lý tương đương d. Có quyền bỏ đa số phiếu tại các cuộc họp HĐQT hoặc cấp quản lý tương đương CÁC THUẬT NGỮ Báo cáo tài chính hợp nhất Là BCTC của một tập đoàn được trình bày như BCTC của một doanh nghiệp, được lập trên cơ sở hợp nhất các báo cáo của công ty mẹ và các công ty con theo quy định của VAS 25. Lợi ích của cổ đông thiểu số Là một phần của kết quả hoạt động thuần và giá trị tài sản thuần của 1 công ty con được xác định tương ứng cho các phần lợi ích không phải do công ty mẹ sở hữu một các trực tiếp hoặc gián tiếp qua các công ty con. Tập đoàn Công ty mẹ Cty con B Cty con C Cty con A Kiểm soát Không kiểm soát Cổ đông thiểu số January 2001 9 Copyright © 2001 KPMG International, a Swiss association. All rights reserved. Ví dụ: Xác định mối quan hệ giữa các công ty sau và tỷ lệ lợi ích thực tế mà các công ty nhận được? A X Y Z KNM 22% 61% 10% 31% 51% 20% 15% 16% 53% Chöùng töø keá toaùn - Hoùa ñôn, Phieáu chi, uûy nhieäm chi, hôïp ñoàng kinh teá lieân quan ñeán caùc khoaûn ñaàu tö vaøo coâng ty con. - Bieân baûn ñaùnh giaù laïi TSCÑ, vaät tö, haøng hoùa ñem ñi goùp voán. - Thoâng baùo chia laõi töø hoaït ñoäng ñaàu tö vaøo coâng ty con. - Baùo caùo taøi chính cuûa coâng ty con. - Phieáu thu, giaáy baùo coù cuûa ngaân haøng … 221111,112,341… Số tiền thực tế đầu tư vào công ty con Chi phí mua Keá toaùn mua coå phieáu, goùp voán baèng tieàn, hoaëc mua khoaûn ñaàu tö taïi coâng ty con Đầu tư vào công ty con bằng vật tư, tài sản Giá thực tế xuất kho NG TSCĐ 152, 153, 155… 711 811 211,213 221214 Giá góp vốn > GTCL Giá góp vốn < GTCL Giá góp vốn GTHM Giá góp vốn Keá toaùn coå töùc, lôïi nhuaän ñöôïc chia töø coâng ty con 515 111,112 138 221 Khi nhaän thoâng baùo chia coå töùc, lôïi nhuaän Lôïi nhuaän ñöôïc chia ñeå laïi taêng voán ñaàu tö vaøo coâng ty con Thu tieàn ngay Chöa nhaän tieàn Keá toaùn thu hoài, thanh lyù, nhöôïng baùn caùc khoaûn voán ñaàu tö vaøo coâng ty con 515 111,112221 635 Khi thu hoài, thanh lyù, nhöôïng baùn caùc khoaûn ñaàu tö vaøo coâng ty con phaùt sinh loã loã Khi thu hoài, thanh lyù, nhöôïng baùn caùc khoaûn ñaàu tö vaøo coâng ty con phaùt sinh laõi January 2001 10 Copyright © 2001 KPMG International, a Swiss association. All rights reserved. Ví dụ: 1. Công ty A mua 600.000 CP đầu tư vào công ty B với giá 30.000 đ/CP thanh toán bằng chuyển khoản. Tổng số CP mà cty B phát hành là 1.000.000. 2. Cty A mua thêm 400.000 CP đầu tư vào cty C với giá 40.000 đ/CP thanh toán bằng chuyển khoản. Biết trước đây A đã đầu tư vào C 300.000 CP với giá 30.000đ/CP và tổng số CP mà C phát hành là 1.000.000 3. Cty A bán 500.000 CP đầu tư vào cty D với giá 50.000 đ/CP thu bằng TGNH. Biết tổng số CP của A đã đầu tư vào D là 600.000 với giá 30.000 đ/CP. Tổng số CP của D đã phát hành là 1.000.000 KẾ TOÁN CÁC KHOẢN VỐN GÓP LIÊN DOANH (VAS 08-TT161/2007/TT-BTC) Tôi góp 50% bằng tiền mặt Tôi góp 50% bằng tài sản cố định Nếu hợp đồng liên doanh này lãi 200 triệu, mình sẽ được chia 100 triệu tiền lãi CÁC THUẬT NGỮ Liên doanh là thỏa thuận bằng hợp đồng của 2 hoặc nhiều bên để cùng thực hiện hoạt động kinh tế mà hoạt động này được đồng kiểm soát bởi các bên góp vốn liên doanh. Các hình thức liên doanh Hoạt động KD được đồng kiểm soát Hợp đồng hợp tác KD không thành lập cơ sở KD mới Tài sản được đồng kiểm soát Cơ sở kinh doanh được đồng kiểm soát Hợp đồng liên doanh thành lập cơ sở KD mới CÁC THUẬT NGỮ Kiểm soát là quyền chi phối các chính sách tài chính và hoạt động đối với một hoạt động kinh tế liên quan đến góp vốn liên doanh nhằm thu được lợi ích từ hoạt động kinh tế đó. Đồng kiểm soát là quyền cùng chi phối của các bên góp vốn liên doanh về các chính sách tài chính và hoạt động đối với một hoạt động kinh tế trên cơ sở thỏa thuận bằng hợp đồng. CÁC THUẬT NGỮ Bên góp vốn liên doanh là một bên tham gia vào liên doanh và có quyền đồng kiểm soát đối với liên doanh đó. Nhà đầu tư trong liên doanh là một bên tham gia vào liên doanh nhưng không có quyền đồng kiểm soát đối với liên doanh đó. KẾ TOÁN HOẠT ĐỘNG LIÊN DOANH DƯỚI HÌNH THỨC HOẠT ĐỘNG KINH DOANH ĐƯỢC ĐỒNG KIỂM SOÁT Các bên tham gia liên doanh Thực hiện hoạt động của HĐLD cùng với HĐKD thông thường Ghi sổ kế toán và trình bày BCTC Tài sản góp vốn liên doanh Các khoản nợ phải trả phải gánh chịu Doanh thu được chia từ liên doanh Chi phí phải gánh chịu January 2001 11 Copyright © 2001 KPMG International, a Swiss association. All rights reserved. HOẠT ĐỘNG KINH DOANH ĐỒNG KIỂM SOÁT Các nguyên tắc: - Mỗi bên góp vốn liên doanh sử dụng tài sản và nguồn lực khác của mình, không thành lập một cơ sở kinh doanh mới. - Mỗi bên tự quản lý và sử dụng tài sản của mình và chịu trách nhiệm về các nghĩa vụ tài chính và các chi phí phát sinh trong quá trình hoạt động. HOẠT ĐỘNG KINH DOANH ĐỒNG KIỂM SOÁT Các nguyên tắc: - Chi phí phát sinh riêng cho HĐKD đồng KS do mỗi bên liên doanh bỏ ra thì bên đó phải gánh chịu. - Các chi phí chung thì phân chia cho từng bên theo quy định trong hợp đồng. - Các hình thức phân chia: + Phân chia sản phẩm + Phân chia doanh thu + Phân chia lợi nhuận Hợp đồng hợp tác kinh doanh: Mẫu số 01 – HTKD …………………………………. (Ban hành theo TT số 161/2007/TT-BTC ngày 31/12/2007 của Bộ Tài chính) STT Chứng từ Tổng Phân chia cho các bên Ghi Số Ngày, tháng, năm Nội dung số tiền Bên góp vốn A Bên góp vốn B … chú Thuế GTGT (nếu có) Tổng chi phí Thuế GTGT (nếu có) Chi phí Thuế GTGT (nếu có) Chi phí A B C D 1 2 3 4 5 6 … Đ Tổng cộng: Đại diện bên góp vốn A Đại diện bên góp vốn B ... (Ký, họ tên, đóng dấu) (Ký, họ tên, đóng dấu) … BẢNG PHÂN BỔ CHI PHÍ CHUNG (Phát sinh tại bên tham gia hợp đồng hợp tác kinh doanh là: …) 1. Tên hợp đồng: …………………………..………………………………………………….. 2. Thời gian thực hiện hợp đồng: …………………….…………………………………... 3. Các bên tham gia hợp đồng: …………………….……………………………………... 4. Nội dung của hợp đồng: ………………………………………………………………….. 5. Thời gian phát sinh chi phí chung cần phân bổ: Từ: .... Đến: ….... …, Ngày ... tháng ... năm ... Đơn vị tính: . . . Hợp đồng hợp tác kinh doanh: Mẫu số 02 – HTKD ……………………………....... (Ban hành theo TT số 161/2007/TT-BTC ngày 31/12/2007 của Bộ Tài chính) BẢNG PHÂN CHIA SẢN PHẨM (Tại bên tham gia hợp đồng hợp tác kinh doanh là: …) 1. Tên hợp đồng: …………………………….……………………………………………… 2. Thời gian thực hiện hợp đồng: ……………………..………………………………. 3. Các bên tham gia hợp đồng: ……………………..…………………………………. 4. Nội dung của hợp đồng: ……………………….……………………………………... 5. Thời gian phát sinh sản phẩm cần phân chia: Từ: ... Đến: ... STT Tên sản phẩm Tổng số sản phẩm Số sản phẩm phân chia cho các bên liên doanh Ghi chúBên góp vốn A Bên góp vốn B … A B 1 2 3 … C Đại diện bên góp vốn A Đại diện bên góp vốn B ... (Ký, họ tên, đóng dấu) (Ký, họ tên, đóng dấu) … Đơn vị tính: . . . …, Ngày ... tháng ... năm ... Hợp đồng hợp tác kinh doanh: Mẫu số 03 – HTKD ……………………………....... (Ban hành theo TT số 161/2007/TT-BTC ngày 31/12/2007 của Bộ Tài chính) BẢNG PHÂN CHIA DOANH THU (Ghi nhận tại bên tham gia hợp đồng hợp tác kinh doanh là:…) 1. Tên hợp đồng: ……………………………….………………………………………………… 2. Thời gian thực hiện hợp đồng: ………………………….……………………………….. 3. Các bên tham gia hợp đồng: …………………………..…………………………………. 4. Nội dung của hợp đồng: ………………………………………………………………….... 5. Thời gian phát sinh doanh thu cần phân chia: …………………………………….. S T T Chứng từ Tổng số tiền bán hàng Số tiền phân chia cho các bên Ghi ChúSố Ngày, tháng, năm Diễn giải Bên góp vốn A Bên góp vốn B … Thuế GTGT (nếu có) Doanh thu Thuế GTGT (nếu có) Doanh thu Thuế GTGT (nếu có) Doanh thu A B C D 1 2 3 4 5 6 … Đ Tổng cộng: Đại diện bên góp vốn A Đại diện bên góp vốn B ... (Ký, họ tên, đóng dấu) (Ký, họ tên, đóng dấu) … …, Ngày ... tháng ... năm ... Đơn vị tính: . . . KẾ TOÁN DOANH THU, CHI PHÍ CỦA HOẠT ĐỘNG KINH DOANH ĐỒNG KIỂM SOÁT (1) Kế toán chi phí phát sinh riêng tại mỗi bên liên doanh. (2) Kế toán chi phí phát sinh chung => mỗi bên liên doanh phải gánh chịu. (3) Kế toán doanh thu bán sản phẩm (một bên liên doanh bán hộ và chia doanh thu cho các bên khác). (4) Kế toán chia lợi nhuận (Nếu có) January 2001 12 Copyright © 2001 KPMG International, a Swiss association. All rights reserved. KẾ TOÁN CHI PHÍ PHÁT SINH RIÊNG TẠI MỖI BÊN LIÊN DOANH 154 (ct HĐ)111,112,331 Tập hợp CP PS riêng tại mỗi bên LD CK kết chuyển KC CP riêng Nhận chia sản phẩm Nhận chia doanh thu 152/155,157/621 632 621,622,627 (ct HĐ) 641,642 (ct HĐ) 133 1 2 3 KẾ TOÁN CHI PHÍ PHÁT SINH CHUNG 338 (ct từng đối tác) 621,622,627,641, 642 (ct HĐ)/133 111,112,331 138 (ct từng đối tác) 621,622,627,641, 642 (ct HĐ)/133 1 Tập hợp chi phí chung 2 P/bổ cho các bên LD (BPB CP chung) Tại bên phát sinh chi phí chung: Tại bên không phát sinh chi phí chung: Chi phí chung phân bổ cho từng bên LD (BPB CP chung) Ví dụ: Phân chia sản phẩm
A và B thực hiện HĐLD cùng SXSP X. SP X sau khi SX xong được chia cho mỗi bên 50% tự tiêu thụ (ĐVT: trđ).
CP của A: NVLTT: 200, NCTT: 100, SXC: 50
CP của B: NVLTT: 80, NCTT: 220, SXC: 120 (tr.đó phần CP chung là 80, phân bổ cho A 50%)
Hai bên đã lập Bảng phân chia SP và nhận phần của mình.
Hãy định khoản tại A và B? KẾ TOÁN DT BÁN SP (MỘT BÊN LD BÁN HỘ VÀ CHIA DT CHO CÁC ĐỐI TÁC LD) Tại bên bán sản phẩm: 338 (ct đối tác không bán SP) 33311 511 111,112,131338 (ct HĐ) 2 DT bên bán được hưởng (BPB DT) 1 Bán SP của HĐLD Chia DT cho các đối tác (nhận hóa đơn của đối tác) 3 Thanh toán tiền bán SP 3 KẾ TOÁN DT BÁN SP (MỘT BÊN LD BÁN HỘ VÀ CHIA DT CHO CÁC ĐỐI TÁC LD) Tại bên không bán sản phẩm: 33311 511 (ct HĐ) 111,112 138 (ct đối tác bán SP) 1 DT được hưởng (BPB DT) 2 Thu tiền Ví dụ: Phân chia doanh thu
A và B thực hiện HĐLD cùng SXSP X. SP X sau khi SX xong giao cho A bán, sau đó chia cho B 50% doanh thu, kể cả VAT (ĐVT: trđ).
CP của A: NVLTT: 200, NCTT: 100, SXC: 80, CPBH&QL: 30
CP của B: NVLTT: 80, NCTT: 220, SXC: 100
A bán SP X với tổng doanh thu chưa VAT 10%: 900. Hai bên đã làm thủ tục về Hóa đơn.
Hãy định khoản tại A và B? January 2001 13 Copyright © 2001 KPMG International, a Swiss association. All rights reserved. KC GVHB KC DTT KẾ TOÁN CHIA LỢI NHUẬN Tại bên thực hiện hợp đồng liên doanh: 338 (ct đối tác) 911 (ct HĐ)421 (ct HĐ) 4 LN chia cho đối tác 3 LN của HĐLD 632 (ct HĐ) 511 (ct HĐ) 2 1 111,112 5 Thanh toán KẾ TOÁN CHIA LỢI NHUẬN Tại bên không thực hiện hợp đồng liên doanh: 515 (ct HĐ) 111,112 138 (ct đối tác bán SP) 1 LN được chia 2 Thu tiền Ví dụ: (ĐVT: trđ) Công ty A và công ty B cùng góp 50% tiền, công ty A thực hiện nhập khẩu lô hàng X với giá tính thuế nhập khẩu 100, thuế nhập khẩu: 40%, thuế GTGT 10%, giá bán 200, VAT: 20. Hãy định khoản nếu hợp đồng liên doanh thỏa thuận: a. Công ty A nhập hàng và chia 50% sản phẩm cho công ty B. b. Công ty A bán hết thu bằng chuyển khoản, chi phí và doanh thu mỗi bên 50% (CPBH&QLDN: 10). c. Công ty A bán hết thu bằng chuyển khoản và chia 50% lợi nhuận cho công ty B (CPBH&QLDN: 10). Cho biết: Trong các trường hợp, hai bên đã thanh toán với nhau bằng chuyển khoản. KẾ TOÁN HOẠT ĐỘNG LIÊN DOANH DƯỚI HÌNH THỨC TÀI SẢN ĐƯỢC ĐỒNG KIỂM SOÁT Các bên tham gia liên doanh Góp/mua/XD tài sản đồng kiểm soát Ghi sổ kế toán và trình bày BCTC Phần vốn góp vào TS đồng KS Các khoản nợ phải trả PS riêng Các khoản nợ phải trả PS chung Thu nhập, chi phí được phân chia CP liên quan đến góp vốn LD Phần vốn góp vào TS đồng KS được phân loại theo tính chất của TS chứ không phân loại như một dạng đầu tư. KẾ TOÁN HOẠT ĐỘNG LIÊN DOANH DƯỚI HÌNH THỨC TÀI SẢN ĐƯỢC ĐỒNG KIỂM SOÁT 111,112,331 152,331,341 241 (ct HĐ)/133 211,213 (ct TS đồng KS)/133 152 1388 Mua để góp vốn 1 2 CP thực tế của các bên LD 3a 3b 3c Giá trị TS đồng KS được duyệt Giá trị thu hồi Phần không được duyệt Ví dụ: A và B thỏa thuận bằng hợp đồng xây dựng một tòa nhà cho thuê làm văn phòng, trị giá 3 tỷ đồng, trong đó A chịu 60%, B chịu 40%, tuy nhiên mọi quyết định về việc khai thác và chia lợi nhuận đều do 2 bên đồng thỏa thuận. Tiền thuê do A thu và chia cho B 30% doanh thu. Chi phí duy tu do A chịu. Trong năm đầu tiên, doanh thu cho thuê chưa có VAT 10% là 500 trđ, chi phí duy tu thực tế A chi trong năm là 50 trđ. Thời gian sử dụng ước tính của tòa nhà là 20 năm. Anh (Chị) hãy cho biết quá trình theo dõi, ghi chép tài sản trên tại A và B? KẾ TOÁN HOẠT ĐỘNG LIÊN DOANH DƯỚI HÌNH THỨC TÀI SẢN ĐƯỢC ĐỒNG KIỂM SOÁT January 2001 14 Copyright © 2001 KPMG International, a Swiss association. All rights reserved. KẾ TOÁN HOẠT ĐỘNG LIÊN DOANH DƯỚI HÌNH THỨC THÀNH LẬP CƠ SỞ KINH DOANH ĐỒNG KIỂM SOÁT Các bên góp vốn LD Thành lập Cơ sở KD mới đồng KS Hoạt động độc lập Phân chia kết quả hoạt đồng theo thỏa thuận của HĐLD Giá góp vốn > GTCL Góp vốn liên doanh bằng tiền, vật tư, hàng hóa, TSCĐ Góp vốn LD bằng tiền, lợi nhuận được chia Góp vốn LD bằng TSCĐ 111,112,515 711 811 152, 155, 211,213 222”Vốn góp LD”214 Giá góp vốn < GTCL
Kế toán lợi nhuận được chia 515 111,112 138 222 Khi nhaän thoâng baùo chia coå töùc, lôïi nhuaän Boå sung voán lieân doanh Thu tieàn ngay Chöa nhaän tieàn
Kế toán chi phí liên doanh 635 133 Chi phí lieân quan ñeán hoaït ñoäng goùp voán lieân doanh Thueá GTGT (neáu coù) 111,112,152…
Kế toán thu hồi vốn góp 111,112,152,211…515 635 Soá laõi(giaù trò hôïp lyù thu hoài cao hôn soá voán ñaõ goùp) Voán goác khoâng thu hoài ñöôïc do lieân doanh laøm aên thua loã Thu hoài voán goùp vaøo cô sôû ñoàng kieåm soaùt 222 Soá voán ñaõ goùp Trò giaù thu hoài KẾ TOÁN ĐẦU TƯ VÀO CÔNG TY LIÊN KẾT (VAS 07-TT 161/2007/TT-BTC) VAS 07 Quy định và hướng dẫn Các nguyên tắc và PP kế toán các khoản đầu tư vào công ty liên kết trên BCTC riêng của nhà đầu tư Các nguyên tắc và PP kế toán các khoản đầu tư vào công ty liên kết trên BCTC hợp nhất January 2001 15 Copyright © 2001 KPMG International, a Swiss association. All rights reserved. CÁC THUẬT NGỮ Công ty liên kết Là công ty trong đó nhà đầu tư có ảnh hưởng đáng kể nhưng không phải là công ty con hoặc công ty liên doanh của nhà đầu tư. Ảnh hưởng đáng kể Là quyền tham gia của nhà đầu tư vào việc đưa ra các quyết định về chính sách tài chính và hoạt động của bên nhận đầu tư nhưng không kiểm soát các chính sách đó. NHÀ ĐẦU TƯ CÓ ẢNH HƯỞNG ĐÁNG KỂ Nhà đầu tư có ảnh hưởng đáng kể Nắm giữ trực tiếp Từ 20% đến dưới 50% quyền biểu quyết của bên nhận đầu tư Nắm giữ gián tiếp thông qua các công ty con (Trừ khi có quy định hoặc thỏa thuận khác) A 25% QBQ B Ví dụ: Hãy cho biết mối quan hệ giữa công ty A (nhà đầu tư) và các công ty B, C, D, X, Y, Q, K, Z (bên nhận đầu tư)? A 55% QBQ C 20% QBQ D A 80% QBQ X 15% QBQ Y A 40% QBQ Q 30% QBQ K A 19% QBQ Z Kế toán khoản đầu tư vào công ty liên kết khi lập và trình bày BCTC riêng của nhà đầu tư Nhà đầu tư vào công ty liên kết Ghi tăng, giảm giá trị khoản đầu tư theo PP giá gốc Tăng: góp vốn, mua CP, chuyển từ nợ,… Giảm: thanh lý, chuyển hình thưc đầu tư,… Ghi nhận cổ tức, lợi nhuận được chia Chứng từ kế toán - Phiếu lệnh mua, Phiếu lệnh bán - Giấy chứng nhận sở hữu cổ phần - Biên bản góp vốn, thông báo chia cổ tức - Giấy báo nợ, giấy báo có, phiếu chi, phiếu thu, … KẾ TOÁN CÁC KHOẢN ĐẦU TƯ VÀO CÔNG TY LIÊN KẾT Mua cổ phiếu hoặc đầu tư bằng tiền Đầu tư bằng vật tư, hàng hóa Gía góp vốn > Giá xuất kho Giá góp vốn < Giá xuất kho 111,112 223 152,153,155… 711 811 January 2001 16 Copyright © 2001 KPMG International, a Swiss association. All rights reserved. GTHM Góp vốn bằng TSCĐ Giá vốn góp > GTCL Giá vốn góp < GTCL 214 211 223 711 811 KẾ TOÁN CÁC KHOẢN ĐẦU TƯ VÀO CÔNG TY LIÊN KẾT Lãi Bán một phần vốn đầu tư và không còn ảnh hưởng đáng kể Thanh lý, nhượng bán Lỗ 128,228223 111,112,152,… 221 515 635 111,112 Đầu tư thêm vốn để trở thành công ty có quyền kiểm soát KẾ TOÁN CÁC KHOẢN ĐẦU TƯ VÀO CÔNG TY LIÊN KẾT 515 138 223 Khi nhaän thoâng baùo chia coå töùc, lôïi nhuaän Nhaän coå töùc baèng coå phieáu Thu tieàn ngay Nhaän thoâng baùo maø chöa thu tieàn 111,112 Khi thöïc thu KẾ TOÁN CÁC KHOẢN ĐẦU TƯ VÀO CÔNG TY LIÊN KẾT KẾ TOÁN CÁC KHOẢN ĐẦU TƯ DÀI HẠN KHÁC Đầu tư dài hạn khác (Thời hạn đầu tư > 1 năm) Đầu tư vốn nắm giữ < 20% QBQ Đầu tư trái phiếu Cho vay vốn Các khoản đầu tư khác Nguyên tắc hạch toán - Theo dõi chi tiết từng khoản tiền cho vay theo từng đối tượng vay, phương thức vay, thời hạn vay và lãi suất cho vay. - Chứng khoán đầu tư dài hạn phải được ghi sổ theo giá gốc bao gồm: giá mua + chi phí mua (Phí môi giới, giao dịch: cổ phiếu và chứng chỉ quỹ: 0,15%-0,5%, trái phiếu: 0,02%-0,1% theo TT 38/2011/TT-BTC). - Cuối niên độ kế toán, nếu giá trị thị trường của chứng khoán đầu tư dài hạn thấp hơn giá gốc, kế toán phải lập dự phòng giảm giá đầu tư chứng khoán dài hạn. Chöùng töø keá toaùn
Caùc hoùa ñôn, Phieáu chi, uûy nhieäm chi,… caùc hôïp ñoàng kinh teá (mua, goùp voán) lieân quan ñeán caùc khoaûn ñaàu tö daøi haïn.
Bieân baûn ñaùnh giaù laïi, phieáu xuaát TSCÑ, vaät tö haøng hoùa ñem ñi goùp voán.
Thoâng baùo chia laõi töø hoaït ñoäng ñaàu tö daøi haïn.
Phieáu thu, giaáy baùo coù cuûa ngaân haøng. January 2001 17 Copyright © 2001 KPMG International, a Swiss association. All rights reserved. Taøi khoaûn söû duïng Taøi khoaûn 228 - Ñaàu tö daøi haïn khaùc, coù 3 taøi khoaûn caáp 2: - Taøi khoaûn 2281 - Coå phieáu - Taøi khoaûn 2282 - Traùi phieáu - Taøi khoaûn 2288 - Ñaàu tö daøi haïn khaùc Keá toaùn cho vay daøi haïn (nhaän laõi ñònh kyø) 515 111,112 Ñònh kyø thu laõi 2288 Khi cho vay Caùc khoaûn cho vay ñeán haïn thu hoài Keá toaùn mua traùi phieáu daøi haïn (nhaän laõi ñònh kyø) 515 111,112 Ñònh kyø ghi nhaän doanh thu tieàn laõi 2282 Khi mua traùi phieáu Khi thanh toaùn traùi phieáu ñeán kyø ñaùo haïn Keá toaùn đầu tư traùi phieáu daøi haïn (nhaän laõi tröôùc) 111,112 Laõi nhaän tröôùc 2282 Khi mua TP Ñònh kyø keát chuyeån laõi 3387515 Soá tieàn goác Traùi phieáu ñeán kyø ñaùo haïn ñöôïc thanh toaùn Keá toaùn mua traùi phieáu ñaàu tö daøi haïn (nhaän laõi sau) 2282 Khi mua TP 138 111,112 515 Ñònh kyø ghi nhaän doanh thu tieàn laõi 111,112 TP ñeán kyø ñaùo haïn Tieàn laõi cuûa caùc kyø tröôùc Tieàn laõi cuûa kyø ñaùo haïn Keá toaùn baùn traùi phieáu ñaàu tö daøi haïn (nhaän laõi sau) 635 Khi baùn TP 515 2282 111,112 Cheânh leäch giöõa giaù baùn > meänh giaù+laõi chöa thu Soá loã 138 Tieàn laõi ñaõ ghi nhaän doanh thu cuûa caùc kyø tröôùc nhaän tieàn vaøo kyø naøy January 2001 18 Copyright © 2001 KPMG International, a Swiss association. All rights reserved. Keá toaùn baùn traùi phieáu ñaàu tö daøi haïn (nhaän tröôùc hoaëc nhaän laõi ñònh kyø) 635 Khi baùn TP coù laõi 515 111,112 Soá loã 228 Khi baùn TP loã Soá tieàn goác Giaù baùn Giaù baùn LAÄP DÖÏ PHOØNG CAÙC KHOAÛN ÑAÀU TÖ DAØI HAÏN Nguyeân taéc laäp döï phoøng:
Caùc chöùng khoaùn ñuû ñieàu kieän quy ñònh bò giaûm giaù.
Caùc khoaûn ñaàu tö daøi haïn bò giaûm giaù, hoaëc do DN nhaän ñaàu tö voán bò loã.
Laäp boå sung hoaëc hoaøn nhaäp giöõa soá caàn laäp vaø soá ñaõ laäp. LAÄP DÖÏ PHOØNG CAÙC KHOAÛN ÑAÀU TÖ DAØI HAÏN Nguyeân taéc laäp döï phoøng: DP phaûi laäp cho töøng loaïi chöùng khoaùn theo coâng thöùc: Möùc DP giaûm giaù ñaàu tö chöùng khoaùn daøi haïn cho naêm sau = Soá löôïng chöùng khoaùn bò giaûm giaù taïi thôøi ñieåm laäp BCTC naêm x Giaù goác chöùng khoaùn ghi treân soå keá toaùn – Giaù thò tröôøng cuûa CK ñaàu tö daøi haïn KT dự phòng giảm giá đầu tư chứng khoán 229222,223,228 635 Khi toån thaát xaûy ra phaûi buø ñaép baèng caùc khoaûn DP Soá ñaõ laäp DP 635 Cuoái kyø laäp DP caùc khoaûn ñaàu tö daøi haïn cho laàn ñaàu Laäp boå sung (DP kyø naøy > DP kyø tröôùc) Soá chöa laäp DP Ghi giaûm chi phí (DP kyø naøy < DP kyø tröôùc)