Internet dành cho người mới bắt đầu

Ch­¬ng 1 Internet lµ g×? T¹i sao? Trong ch­¬ng nµy Internet lµ g×? VÒ vÊn ®Ò nµy, m¹ng lµ g×? Nã gióp Ých cho ®iÒu g×? Nã xuÊt ph¸t tõ ®©u? Internet lµ g×? Internet - còng ®­îc gäi lµ Net - lµ hÖ thèng m¸y tÝnh lín nhÊt thÕ giíi. B¹n cã thÓ nãi r»ng "ThÕ th× ®· sao? T«i ®· tõng thÊy c¸i cñ c¶i lín nhÊt thÕ giíi vµ nã tr«ng cã vÎ kh«ng hÊp dÉn l¾m - vµ t«i ®¸nh cuéc r»ng nã còng ch¼ng ngon g×". V©ng, m¹ng th× kh«ng gièng nh­ cñ c¶i, quy m« lµ rÊt quan träng v× mét m¹ng cµng lín th× nã cµng mang l¹i nhiÒu thø. ThËt ra, Internet kh«ng ph¶i lµ mét m¹ng - nã lµ m¹ng cña c¸c m¹ng, tÊt c¶ ®Òu trao ®æi th«ng tin tù do. C¸c m¹ng bao gåm tõ nh÷ng m¹ng lín vµ chÝnh thøc nh­ c¸c m¹ng cña nh÷ng c«ng ty nh­ AT&T, Digital Equipment vµ Hewlett-Packard cho ®Õn nh÷ng m¹ng nhá vµ kh«ng chÝnh thøc nh­ m¹ng trªn g¸c xÐp cña t«i (víi 2 m¸y PC cò mua tõ môc qu¶ng c¸o) vµ mäi thø n»m ë kho¶ng gi÷a. C¸c m¹ng ë tr­êng ®¹i häc tõ l©u lµ mét bé phËn cña Internet, hiÖn nay c¸c tr­êng trung häc vµ tiÓu häc còng ®· gia nhËp. Cho ®Õn 8/1993, trªn 14.000 m¹ng ®· ë trong Internet víi mçi th¸ng 1.000 m¹ng míi ®­îc thªm vµo. Mét sè c©u chuyÖn trong ®êi thùc B¹n cã thÓ coi Internet gåm hai yÕu tè lµ nh÷ng ng­êi sö dông nã vµ th«ng tin chøa trong ®ã. C¸c häc sinh líp 7 ë San Diego sö dông Internet ®Ó trao ®æi th­ tõ vµ truyÖn víi nh÷ng trÎ em ë Israel. Mét phÇn ®Ó vui ®ïa vµ kÕt b¹n ë n­íc ngoµi nh­ng mét nghiªn cøu khoa häc nghiªm tóc ghi nhËn r»ng khi trÎ em cã nh÷ng kh¸n gi¶ thùc sù cho c¸c vÊn ®Ò cña m×nh th× chóng sÏ viÕt hay h¬n (§¸ng ng¹c nhiªn). T¹i mét sè n¬i trªn thÕ giíi, Internet lµ c¸ch nhanh nhÊt vµ ®¸ng tin cËy nhÊt ®Ó chuyÓn th«ng tin. Trong cuéc chÝnh biÕn ë Liªn x« n¨m 1991, mét nhµ cung cÊp Internet nhá gäi lµ RELCOM víi mèi liªn kÕt tíi PhÇn Lan vµ qua ®ã ®Õn phÇn cßn l¹i cña thÕ giíi Internet ®· tù thÊy r»ng m×nh lµ con ®­êng ®¸ng tin cËy ®Ó cã ®­îc nh÷ng b¸o c¸o ®Õn vµ tõ Mosco v× c¸c ®­êng d©y ®iÖn tho¹i bÞ c¾t ®øt vµ b¸o chÝ kh«ng ®­îc xuÊt b¶n. C¸c thµnh viªn cña RELCOM göi ra nh÷ng c©u chuyÖn mµ lÏ ra ®· ®­îc xuÊt b¶n trªn b¸o chÝ, c¸c ph¸t biÓu cña Boris Yelsin (®­îc b¹n bÌ truyÒn tay nhau) vµ nh÷ng quan s¸t c¸ nh©n cña hä tõ ngo¹i « Moscow. Internet còng cã nh÷ng c«ng dông th«ng th­êng. D­íi ®©y lµ vµi kinh nghiÖm c¸ nh©n cña t«i: Mét ngµy kia, vî t«i muèn t×m lo¹i v¶i ®Ó may mét c¸i ¸o kiÓu thêi kú qu©n sù n¨m 1960 (Mét ng­êi b¹n cã mét chiÕc ¸o cò mµ anh ta ­a thÝch tõ nh÷ng ngµy ë trong qu©n ®éi nh­ng nã kh«ng cßn chç ®Ó kh©u c¸c miÕng v¸). Do ®ã t«i yªu cÇu Internet gióp ®ì. Net ®· cã nhiÒu cuéc th¶o luËn vÒ chñ ®Ò qu©n sù vµ mét vÒ trang phôc qu©n ®éi. Trong vßng mét ngµy, nhiÒu ng­êi kh¸c nhau ®· tr¶ lêi b»ng c¸ch cho t«i ®Þa chØ b¸n c¸c lo¹i v¶i nµy. HÇu hÕt trong sè ®ã nãi r»ng hä vui s­íng ®­îc cung cÊp c¸c lêi khuyªn vµ mÑo vÆt kh¸c nÕu chóng t«i gÆp r¾c rèi. Internet lµ nguån phÇn mÒm tèt nhÊt. BÊt cø khi nµo t«i nghe nãi vÒ mét dÞch vô míi (nh­ nh÷ng dÞch vô m« t¶ trong Ch­¬ng 19-22), th­êng t«i chØ mÊt Ýt phót ®Ó t×m phÇn mÒm cho m¸y tÝnh cña t«i (mét c¸i laptop 386 ch¹y Windows), download vµ b¾t ®Çu sö dông nã. Vµ hÇu hÕt mäi phÇn mÒm s½n cã trªn Internet ®Òu miÔn phÝ. Còng cã nh÷ng phÇn mang tÝnh chÊt ®Þa ph­¬ng vµ côc bé cña Internet. Khi t«i muèn b¸n chiÕc xe t¶i nhá ®¸ng tin cËy nh­ng cò kü cña m×nh, mét th«ng b¸o b¸n trªn Internet t×m ®­îc ng­êi mua trong vßng 2 ngµy. Internet vµ b¹n Nh­ vËy Internet lµ mét m¹ng, thùc ra lµ mét m¹ng cña m¹ng vµ nã rÊt lín. ThËt vËy, kh«ng ai biÕt ®­îc nã lín nh­ thÕ nµo v× ®ã lµ mét tËp hîp nh÷ng m¹ng m¸y tÝnh nhá h¬n ho¹t ®éng riªng rÏ mµ kh«ng cã mét chç duy nhÊt nµo ghi nhËn l¹i mäi mèi liªn kÕt. Ýt nhÊt mét triÖu m¸y tÝnh ®­îc nèi víi nã vµ nã cã nhiÒu triÖu ng­êi sö dông trªn mäi lôc ®Þa (H·y xem ®o¹n "Mäi lôc ®Þa?"). Mét ®iÒu chóng ta biÕt râ lµ nã ph¸t triÓn nh­ ®iªn, kho¶ng chõng 10% mçi th¸ng. V× hiÖn cã Ýt nhÊt mét triÖu m¸y tÝnh trªn Net ®iÒu nµy cã nghÜa lµ 100.000 m¸y tÝnh míi gia nhËp mçi th¸ng! Mét ®iÒu kh¸c th­êng kh¸c vÒ Internet lµ nã cã thÓ lµ m¹ng më nhÊt trªn thÕ giíi. Hµng ngµn m¸y tÝnh cung cÊp nh÷ng tiÖn nghi cho bÊt kú ai tiÕp cËn ®­îc víi Net. T×nh huèng nµy hoµn toµn kh¸c th­êng - hÇu hÕt c¸c m¹ng rÊt nghiªm nhÆt víi nh÷ng g× chóng cho phÐp ng­êi sö dông ®­îc lµm vµ ®ßi hái nh÷ng s¾p xÕp còng nh­ mËt khÈu riªng cho tõng dÞch vô. Ngoµi mét sè Ýt dÞch vô lµ ph¶i tr¶ tiÒn (vµ ch¾c ch¾n sÏ cã thªm nhiÒu trong t­¬ng lai) nh­ng ®¹i ®a sè c¸c dÞch vô Internet ®Òu miÔn phÝ khi sö dông. §iÒu kh¸c th­êng n÷a trong Internet lµ ®iÒu cã thÓ ®­îc gäi lµ "tÝnh kh«ng ph©n biÖt vÒ mÆt x· héi". NghÜa lµ kh«ng cã m¸y tÝnh nµo lµ tèt h¬n c¸c m¸y kh¸c vµ kh«ng ng­êi nµo giái h¬n ng­êi kh¸c. B¹n lµ ai trªn Internet tïy thuéc vµo c¸ch b¹n tù giíi thiÖu m×nh th«ng qua bµn phÝm. NÕu nh÷ng g× b¹n nãi lµm cho b¹n cã vÎ nh­ lµ mét ng­êi th«ng minh vµ thó vÞ th× ®ã chÝnh lµ con ng­êi cña b¹n. Kh«ng thµnh vÊn ®Ò viÖc b¹n bao nhiªu tuæi, b¹n tr«ng gièng ai hoÆc b¹n cã ph¶i lµ mét sinh viªn, mét doanh nh©n hay mét c«ng nh©n x©y dùng. KhuyÕt tËt vÒ thÓ chÊt kh«ng thµnh vÊn ®Ò - t«i liªn l¹c víi nh÷ng ng­êi mï hoÆc ®iÕc. NÕu hä kh«ng thÝch kÓ ®iÒu ®ã cho t«i biÕt th× t«i ®· kh«ng bao giê biÕt. Cã nh÷ng ng­êi næi tiÕng trong céng ®ång Net, mét c¸ch thuËn lîi hoÆc bÊt lîi nh­ng hä trë nªn nh­ vËy do nç lùc cña chÝnh hä. VËy th× mét m¹ng m¸y tÝnh lµ g×? NÕu b¹n ®· biÕt ®iÒu nµy th× b¹n cã thÓ bá qua phÇn nµy. Nh­ng b¹n còng cã thÓ muèn ®äc nã chØ ®Ó ch¾c ch¾n r»ng chóng ta ®ang sö dông nh÷ng tõ ng÷ t­¬ng tù ®Ó nãi vÒ mét ®iÒu gièng nhau. VÒ c¬ b¶n, mét m¹ng m¸y tÝnh lµ mét nhãm c¸c m¸y tÝnh ®­îc nèi kÕt víi nhau theo mét c¸ch nµo ®ã. (Trong l·nh vùc m¸y tÝnh, chóng t«i thÝch nh÷ng ®Þnh nghÜa chÝnh x¸c vµ døt kho¸t). VÒ nhËn thøc, nã gièng nh­ kiÓu m¹ng truyÒn h×nh hoÆc radio nèi kÕt mét nhãm c¸c tr¹m truyÒn h×nh hoÆc radio l¹i víi nhau sao cho chóng cã thÓ cïng chia sÎ håi míi nhÊt cña The Simsons. Nh­ng ®õng ®Èy sù t­¬ng tù nµy ®i qu¸ xa. C¸c m¹ng truyÒn h×nh göi th«ng tin t­¬ng tù ®Õn mäi tr¹m vµo cïng lóc (®­îc gäi lµ m¹ng truyÒn h×nh v× nh÷ng lý do cô thÓ; trong m¹ng m¸y tÝnh, mçi th«ng ®iÖp th­êng ®­îc dÉn ®Õn mét m¸y tÝnh cô thÓ nµo ®ã. Kh¸c víi c¸c m¹ng truyÒn h×nh, c¸c m¹ng m¸y tÝnh lu«n hai chiÒu sao cho khi m¸y tÝnh A göi th«ng ®iÖp tíi m¸y tÝnh B th× B cã thÓ tr¶ lêi l¹i cho A. Mét sè m¹ng m¸y tÝnh bao gåm mét m¸y tÝnh trung t©m vµ mét nhãm c¸c tr¹m tõ xa cã thÓ b¸o c¸o vÒ m¸y tÝnh trung t©m (vÝ dô mét m¸y tÝnh dÞch vô gi÷ chç hµng kh«ng trung t©m cã hµng ngµn kªnh t¹i c¸c s©n bay vµ ®¹i lý du lÞch). Nh÷ng m¹ng kh¸c, kÓ c¶ Internet th× b×nh ®¼ng h¬n vµ cho phÐp mäi m¸y tÝnh nµo trªn m¹ng liªn l¹c víi bÊt kú m¸y tÝnh nµo kh¸c. Mäi lôc ®Þa? Mét sè ®éc gi¶ hoµi nghi, sau khi ®· ®äc thÊy r»ng Internet tr¶i réng ra mäi lôc ®Þa, th× cã thÓ chØ ra r»ng ch©u Nam cùc lµ mét lôc ®Þa, tuy r»ng d©n sè ë ®ã phÇn lín lµ c¸c chó chim c¸nh côt, nh÷ng ®èi t­îng mµ theo chóng t«i ®Õn nay ®­îc biÕt kh«ng quan t©m nhiÒu l¾m ®Õn m¸y tÝnh. Internet cã ®Õn ®ã kh«ng? Thùc sù lµ cã. Mét vµi m¸y t¹i Scott Base, McMurdo Sound t¹i Nam cùc lµ n»m trong m¹ng Net ®­îc kÕt nèi b»ng liªn kÕt v« tuyÕn ®Õn New Zealand. C¬ së t¹i Nam cùc ®­îc cho thõa nhËn r»ng cã sù kÕt nèi tíi Mü nh­ng hä kh«ng c«ng bè ®Þa chØ ®iÖn tö. Vµo lóc viÕt s¸ch nµy th× vïng ®Êt réng lín nhÊt trªn thÕ giíi kh«ng cã Internet d­êng nh­ lµ Bali hoÆc cã thÓ lµ Java (Greenland vµo Internet n¨m 1992). B»ng c¸ch nµo ®Ó cã thÓ nãi r»ng t«i ®· vµo Internet råi? NÕu b¹n ®· tiÕp cËn mét m¸y tÝnh hay mét kªnh m¸y tÝnh th× b¹n cã thÓ ®· ë trong Internet. Cã mét vµi c¸ch ®Ó kiÓm tra: NÕu b¹n cã mét tµi kho¶n trªn c¸c dÞch vô trùc tuyÕn nh­ CompuServe, GEnie hoÆc MCI Mail th× b¹n cã thÓ sö dông hÖ thèng th­ ®iÖn tö cña c¸c dÞch vô nµy ®Ó trao ®æi c¸c th«ng ®iÖp víi bÊt kú ai trªn Internet. Mét sè dÞch vô trùc tuyÕn, ®¸ng l­u ý nhÊt lµ Delphi, còng cung øng nhiÒu dÞch vô kh¸c mang tÝnh t­¬ng t¸c trªn Internet. NÕu b¹n sö dông mét BBS (Bulletin Board System: B¶ng th«ng b¸o ®iÖn tö) trao ®æi c¸c th«ng ®iÖp víi nh÷ng BBS kh¸c th× b¹n còng cã thÓ trao ®æi th­ ®iÖn tö víi Internet. NÕu c«ng ty b¹n cã mét hÖ thèng th­ ®iÖn tö néi bé th× nã còng cã thÓ ®­îc kÕt nèi víi Internet. H·y tham kh¶o ý kiÕn mét chuyªn gia m¹ng côc bé. NÕu c«ng ty b¹n cã mét m¹ng côc bé th× nã còng cã thÓ ®­îc kÕt nèi trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp víi Internet hoÆc chØ dïng cho th­ tÝn hoÆc cho hµng lo¹t c¸c dÞch vô kh¸c. Nh÷ng m¹ng UNIX th­êng sö dông nh÷ng quy ­íc kÕt m¹ng t­¬ng tù nh­ Internet do ®ã sù kÕt nèi lµ dÔ dµng vÒ mÆt kü thuËt. C¸c m¹ng PC hoÆc Macs sö dông nh÷ng quy ­íc kh¸c nhau do ®ã cÇn cã mét cæng nèi (gateway) ®Ó diÔn dÞch. T«i cã thÓ sö dông Internet nh­ thÕ nµo? Nh÷ng tiÖn nghi cña Internet ®­îc cung cÊp th«ng qua rÊt nhiÒu lo¹i dÞch vô kh¸c nhau nªn khã cã ®ñ chç liÖt kª toµn bé ë ®©y (ThËt vËy, mét danh s¸ch hoµn chØnh cã thÓ lÊp ®Çy nhiÒu quyÓn s¸ch cßn lín h¬n quyÓn nµy) nh­ng mét sè vÝ dô d­íi ®©y khuyÕn khÝch b¹n tiÕp tôc ®äc: Th­ ®iÖn tö: §©y ch¾c ch¾n lµ dÞch vô ®­îc sö dông réng r·i nhÊt - b¹n cã thÓ trao ®æi th­ ®iÖn tö víi hµng triÖu ng­êi trªn kh¾p thÕ giíi. Vµ ng­êi ta sö dông th­ ®iÖn tö thay cho bÊt cø ®iÒu g× mµ lÏ ra ng­êi ta cã thÓ sö dông giÊy bót hoÆc ®iÖn tho¹i: t¸n gÉu, c¸ch lµm mãn ¨n, tin ®ån, th­ t×nh (T«i cßn biÕt r»ng mét sè ng­êi sö dông chóng trong nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn c«ng viÖc). C¸c danh s¸ch th­ ®iÖn tö cho phÐp b¹n tham gia vµo th¶o luËn nhãm vµ gÆp nh÷ng ng­êi kh¸c trªn Net. C¸c mail server (nh÷ng ch­¬ng tr×nh ®¸p l¹i c¸c th«ng ®iÖp th­ ®iÖn tö) cho phÐp b¹n truy t×m mäi lo¹i th«ng tin. Xem c¸c ch­¬ng 7, 8 vµ 10 ®Ó biÕt thªm chi tiÕt. §µm tho¹i trùc tuyÕn: B¹n cã thÓ "nãi chuyÖn" nh­ thùc víi nh÷ng ng­êi sö dông kh¸c ë bÊt cø n¬i nµo trªn Net. Tuy ®µm tho¹i trùc tuyÕn gÇn nh­ v« Ých ®èi víi nh÷ng ng­êi ë rÊt gÇn n¬i b¹n c­ ngô nh­ng nã l¹i lµ ®iÒu lín lao khi trß chuyÖn víi nh÷ng ng­êi ë c¸c lôc ®Þa kh¸c ®Æc biÖt khi mét trong c¸c bªn l¹i kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ng­êi nãi tiÕng Anh b¶n ng÷ (®¸nh m¸y th× râ rµng h¬n lµ trß chuyÖn). Truy t×m th«ng tin: NhiÒu m¸y tÝnh cã c¸c file chøa th«ng tin cho phÐp lÊy miÔn phÝ. C¸c file ®ã bao gåm tõ nh÷ng quyÕt ®Þnh cña Tßa ¸n Tèi cao Hoa kú, nh÷ng danh môc thÎ th­ viÖn cho ®Õn c¸c h×nh ¶nh ®­îc sè hãa (hÇu hÕt trong chóng ®Òu thÝch hîp víi c¸c kh¸n gi¶ gia ®×nh) vµ mét sè l­îng lín c¸c phÇn mÒm tõ trß ch¬i cho ®Õn c¸c hÖ thèng ®iÒu hµnh. NhiÒu c«ng cô ®­îc th¶o luËn trong s¸ch nµy gióp b¹n hiÓu biÕt vÒ hµng nói th«ng tin s½n cã trªn Internet vµ chØ ra nh÷ng g× s½n cã. Nh­ ®· nªu trong phÇn "Giíi thiÖu", ®«i khi b¹n sÏ thÊy môc "Navigate" (T×m ®­êng) chØ ®Õn nh÷ng phÇn gióp b¹n l­u th«ng trªn m¹ng. B¶ng th«ng b¸o ®iÖn tö (Bulletin Board): Mét hÖ thèng tªn lµ USENET lµ mét b¶ng th«ng b¸o ®iÖn tö vÜ ®¹i víi 40 triÖu ký tù c¸c th«ng ®iÖp bao gåm 2.000 nhãm chñ ®Ò kh¸c nhau ®­îc tiÕp nèi hµng ngµy. C¸c chñ ®Ò bao gåm tõ c¸c vÊn ®Ò m¸y tÝnh hãc bóa cho ®Õn nh÷ng trß gi¶i trÝ nh­ ®ua xe ®¹p, tõ nh÷ng ý kiÕn tranh luËn chÝnh trÞ kh«ng bao giê kÕt thóc cho ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò tÇm th­êng nhÊt. Nhãm USENET ®­îc ®äc réng r·i nhÊt lµ c¸c mÈu chuyÖn vui ®­îc chän läc, mét sè trong nh÷ng chuyÖn nµy thùc sù buån c­êi. Trß ch¬i vµ t¸n gÉu: Mét trß ch¬i ®­îc gäi lµ MUD (Multi-User Dungeon) cã thÓ dÔ dµng thu hót toµn bé thêi gian cña b¹n - trong ®ã b¹n cã thÓ thi tµi víi nh÷ng ng­êi ch¬i kh¸c ë bÊt cø n¬i nµo trªn thÕ giíi. Internet Relay Chat (IRC) lµ mét ®­êng d©y theo nhãm qua ®ã b¹n cã thÓ cã nh÷ng cuéc ®µm tho¹i thó vÞ víi nh÷ng ng­êi sö dông kh¸c ë kh¾p mäi n¬i. IRC d­êng nh­ ®­îc sö dông nhiÒu nhÊt bëi nh÷ng sinh viªn ®ang buån ch¸n nh­ng b¹n sÏ kh«ng bao giê biÕt ®­îc ai lµ ng­êi ®ang nãi chuyÖn víi b¹n. Internet xuÊt ph¸t tõ ®©u? Tæ tiªn cña Internet lµ ARPANET, mét dù ¸n do bé Quèc phßng khëi ®Çu n¨m 1969 võa lµ mét thùc nghiÖm trong viÖc kÕt m¹ng mét c¸ch ®¸ng tin cËy, võa lµ mét kÕt nèi gi÷a bé Quèc phßng vµ c¸c nhµ thÇu nghiªn cøu khoa häc vµ qu©n sù l¹i víi nhau, bao gåm mét sè lín c¸c tr­êng ®¹i häc tiÕn hµnh c¸c nghiªn cøu qu©n sù ®­îc tµi trî. (ARPA lµ viÕt t¾t cña ch÷ Advanced Research Projects Agency: C¬ quan C¸c Dù ¸n Nghiªn cøu Cao cÊp, mét bé phËn thuéc bé Quèc phßng phô tr¸ch viÖc cÊp ph¸t tµi trî. §Ó lµm rèi thªm, hiÖn nay c¬ quan nµy ®­îc gäi lµ DARPA, trong ®ã ch÷ D thªm vµo lµ Quèc phßng ®Ò phßng tr­êng hîp cã sù nghi ngê vÒ n¬i xuÊt xø cña tiÒn tµi trî). ViÖc kÕt m¹ng sao cho ®¸ng tin cËy bao gåm viÖc t¹o l¹i ®­êng dÉn mét c¸ch n¨ng ®éng. NÕu mét trong nh÷ng liªn kÕt m¹ng bÞ ph¸ hñy bëi cuéc tÊn c«ng cña kÎ thï th× l­u th«ng trªn ®ã cã thÓ ®­îc tù ®éng chuyÓn sang nh÷ng liªn kÕt kh¸c. May m¾n thay, Internet hiÕm khi chÞu sù tÊn c«ng cña kÎ thï nh­ng rñi ro do c¸p bÞ c¾t ®øt th­êng x¶y ra do ®ã ®iÒu quan träng ®èi víi Net lµ cã thÓ phßng ngõa viÖc c¸p bÞ ®øt. ARPANET thµnh c«ng vang déi vµ mäi tr­êng ®¹i häc trong n­íc ®Òu muèn gia nhËp. Thµnh c«ng nµy cã nghÜa lµ ARPANET b¾t ®Çu khã qu¶n lý ®Æc biÖt víi sè l­îng lín vµ ngµy cµng t¨ng c¸c ®Þa ®iÓm tr­êng ®¹i häc trªn ®ã. Do ®ã, nã ®· ®­îc chia thµnh 2 phÇn: MILNET víi c¸c ®Þa ®iÓm qu©n sù vµ mét ARPANET míi, nhá h¬n dµnh cho c¸c ®Þa ®iÓm phi qu©n sù. Tuy nhiªn, hai m¹ng nµy vÉn cßn liªn kÕt víi nhau nhê vµo mét ch­¬ng tr×nh kü thuËt ®­îc gäi lµ IP (Internet Protocol: Giao thøc Internet) cho phÐp l­u th«ng ®­îc dÉn tõ m¹ng nµy sang m¹ng kh¸c khi cÇn. Mäi m¹ng nèi bëi IP ®Òu sö dông IP ®Ó giao tiÕp nªn chóng ®Òu cã thÓ trao ®æi c¸c th«ng ®iÖp víi nhau. Tuy vµo lóc ®ã chØ cã 2 m¹ng nh­ng IP ®­îc thiÕt kÕ ®Ó cho phÐp kho¶ng 10.000 m¹ng. Mét sù kiÖn kh¸c th­êng vÒ thiÕt kÕ IP lµ vÒ nguyªn t¾c mçi m¸y tÝnh trªn m¹ng IP ®Òu cã kh¶ n¨ng b»ng víi c¸c m¸y kh¸c, do ®ã mçi m¸y ®Òu cã thÓ giao tiÕp víi mäi m¸y kh¸c. (KÕ ho¹ch giao tiÕp nµy tá ra thiÕt thùc nh­ng chØ ë thêi ®iÓm hÇu hÕt c¸c m¹ng bao gåm mét sè l­îng nhá c¸c m¸y tÝnh trung t©m khæng lå vµ rÊt nhiÒu tr¹m cuèi chØ cã thÓ giao tiÕp víi c¸c hÖ thèng trung t©m chø kh«ng giao tiÕp ®­îc víi c¸c m¸y kh¸c). Internet cã thÓ thùc sù kh¸ng cù l¹i sù tÊn c«ng cña kÎ thï hay kh«ng? H·y nh×n vµo sù kiÖn sau: Trong cuéc chiÕn tranh vïng vÞnh n¨m 1991, qu©n ®éi Mü ®· gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n khi ®¸nh gôc m¹ng l­íi ra lÖnh cña Iraq. Ng­êi ta kh¸m ph¸ ra r»ng phÝa Iraq ®ang sö dông nh÷ng hÖ thèng t¹o ®­êng dÉn th­¬ng m¹i s½n cã víi kü thuËt phôc håi vµ t¹o ®­êng dÉn tiªu chuÈn cña Internet. Nãi mét c¸ch kh¸c, sù t¹o l¹i ®­êng dÉn mét c¸ch linh ®éng thùc sù ho¹t ®éng ®­îc. ThËt thó vÞ khi biÕt ®­îc sù ho¹t ®éng cña viÖc t¹o l¹i ®­êng dÉn mét c¸ch linh ®éng tuy r»ng cã thÓ ®©y kh«ng ph¶i lµ lóc thÝch hîp nhÊt ®Ó t×m ra. H·y trë l¹i líp häc c¸i ®· B¾t ®Çu kho¶ng n¨m 1980, ngµnh tÝnh to¸n trong c¸c tr­êng ®¹i häc thay ®æi tõ mét sè l­îng nhá c¸c m¸y mãc ph©n chia thêi gian, mçi m¸y trong sè ®ã phôc vô hµng tr¨m ng­êi sö dông ®ång thêi, ®Õn mét sè l­îng lín c¸c tr¹m lµm viÖc nhá h¬n dµnh cho ng­êi sö dông c¸ nh©n. V× nh÷ng ng­êi sö dông ®· quen víi nh÷ng thuËn lîi cña c¸c hÖ thèng ph©n chia thêi gian nh­ nh÷ng th­ môc ®­îc chia sÎ chøa c¸c file vµ th­ ®iÖn tö nªn hä muèn gi÷ l¹i nh÷ng tiÖn nghi t­¬ng tù trªn tr¹m lµm viÖc cña m×nh (Hä hoµn toµn h¹nh phóc ®Ó l¹i phÝa sau nh÷ng bÊt lîi cña c¸c hÖ thèng ph©n chia thêi gian. Mét chuyªn viªn ®· tõng nãi "§iÒu tèt nhÊt ë mét tr¹m lµm viÖc lµ nã kh«ng ch¹y nhanh h¬n vµo nöa ®ªm"). HÇu hÕt nh÷ng tr¹m lµm viÖc ch¹y UNIX, mét lo¹i phÇn mÒm phæ biÕn (vµ gÇn nh­ miÔn phÝ ®èi víi c¸c tr­êng ®¹i häc) ®­îc ph¸t triÓn t¹i University of California t¹i Berkeley. Nh÷ng ng­êi ë ®ã rÊt h©m mé viÖc kÕt m¹ng m¸y tÝnh do ®ã b¶n UNIX cña hä bao gåm toµn bé c¸c phÇn mÒm cÇn thiÕt ®Ó vµo m¹ng. Nh÷ng nhµ s¶n xuÊt tr¹m lµm viÖc còng b¾t ®Çu lµm lu«n phÇn cøng cÇn thiÕt cho m¹ng, do ®ã tÊt c¶ nh÷ng g× b¹n ph¶i lµm ®Ó cho m¹ng ho¹t ®éng lµ dïng c¸p ®Ó nèi c¸c tr¹m lµm viÖc l¹i víi nhau, mét ®iÒu mµ c¸c tr­êng ®¹i häc cã thÓ lµm víi gi¸ rÎ v× hä th­êng cã thÓ yªu cÇu sinh viªn lµm ®iÒu nµy. B©y giê, thay v× cã mét hoÆc hai m¸y tÝnh kÕt nèi víi ARPANET, mét ®Þa ®iÓm cã thÓ cã hµng tr¨m. H¬n n÷a, mçi tr¹m lµm viÖc nhanh h¬n ®¸ng kÓ so víi toµn bé hÖ thèng ®a sö dông cña nh÷ng n¨m 1970 do ®ã mçi tr¹m lµm viÖc cã thÓ ph¸t sinh ®ñ l­u th«ng m¹ng ®Ó lµm trµn ngËp ARPANET, vèn ®· trë nªn äp Ñp tõng phót mét. Ph¶i ®­a ra mét ®iÒu g× ®ã. Héi ®ång Khoa häc Quèc gia nhËp cuéc (National Science Foundation - NSF) Sù kiÖn kÕ tiÕp lµ Héi ®ång Khoa häc Quèc gia (NSF) quyÕt ®Þnh thiÕt lËp 5 trung t©m siªu m¸y tÝnh nh»m môc ®Ých nghiªn cøu (Mét siªu m¸y tÝnh lµ mét m¸y tÝnh cùc kú nhanh víi gi¸ rÊt ®¾t, kho¶ng 10 triÖu USD mçi m¸y). NSF tÝnh to¸n r»ng nªn tµi trî cho mét Ýt m¸y tÝnh, ®Ó cho c¸c nhµ nghiªn cøu trªn kh¾p ®Êt n­íc sö dông ARPANET göi c¸c ch­¬ng tr×nh cña hä ®Õn ®Ó ®­îc "siªu tÝnh to¸n" vµ råi göi kÕt qu¶ trë l¹i. KÕ ho¹ch sö dông ARPANET kh«ng thùc hiÖn ®­îc v× mét sè lý do c¶ vÒ kü thuËt lÉn chÝnh trÞ. Do ®ã NSF, kh«ng bao giê ng¹i ph¶i thiÕt lËp mét v­¬ng quèc míi, ®· x©y dùng NSFNET, mét m¹ng riªng vµ nhanh h¬n nhiÒu cña m×nh ®Ó nèi víi c¸c trung t©m siªu tÝnh to¸n. Sau ®ã, NSF dµn xÕp ®Ó thiÕt lËp mét chuçi c¸c m¹ng khu vùc nh»m liªn kÕt nh÷ng ng­êi sö dông trong tõng khu vùc víi NSFNET nèi mäi m¹ng khu vùc. NSFNET ho¹t ®éng hiÖu qu¶ ngay tøc th×. Trªn thùc tÕ, cho ®Õn n¨m 1990, rÊt nhiÒu doanh nghiÖp ®· chuyÓn tõ ARPANET sang NSFNET ®Õn nçi sau gÇn 20 n¨m, ARPANET ®· kh«ng cßn tÝnh h÷u Ých n÷a vµ ®· bÞ dÑp bá. Nh÷ng trung t©m siªu m¸y tÝnh mµ NSF dù ®Þnh hç trî tá ra kh«ng thµnh c«ng l¾m: mét sè siªu m¸y tÝnh kh«ng ho¹t ®éng vµ nh÷ng c¸i cßn l¹i th× qu¸ tèn kÐm khi sö dông ®Õn nçi mµ hÇu hÕt c¸c kh¸ch hµng tiÒm n¨ng quyÕt ®Þnh r»ng mét sè Ýt tr¹m lµm viÖc cã hiÖu n¨ng cao còng cã thÓ ®¸p øng cho yªu cÇu cña hä. May m¾n thay, qua thêi gian khi c¸c siªu m¸y tÝnh râ rµng ®· trë nªn lçi thêi th× NSF ®· ®­îc x¸c lËp v÷ng ch¾c trªn Internet nªn cã thÓ sèng ®­îc mµ kh«ng cÇn ®Õn môc ®Ých ban ®Çu n÷a. NSFNET chØ cho phÐp nh÷ng l­u th«ng liªn quan ®Õn nghiªn cøu vµ gi¸o dôc, do ®ã nh÷ng dÞch vô m¹ng IP ®éc lËp, th­¬ng m¹i tá ra cã thÓ ®­îc sö dông cho nh÷ng môc ®Ých kh¸c. C¸c m¹ng th­¬ng m¹i nèi víi c¸c m¹ng khu vùc theo c¸ch t­¬ng tù nh­ kÕt nèi cña NSFNET vµ cung øng kÕt nèi trùc tiÕp ®Õn kh¸ch hµng. Xem danh s¸ch nh÷ng dÞch vô nµy trong ch­¬ng 27. ë bªn ngoµi Hoa Kú, c¸c m¹ng IP xuÊt hiÖn t¹i nhiÒu n­íc, do c¸c c«ng ty ®iÖn tho¹i ®Þa ph­¬ng tµi trî (th­êng còng lµ b­u ®iÖn ®Þa ph­¬ng) hoÆc do mét nhµ cung øng quèc gia hoÆc khu vùc ®éc lËp. HÇu hÕt trong sè hä ®Òu ®­îc kÕt nèi trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp víi mét m¹ng nµo ®ã cña Hoa Kú, cã nghÜa lµ tÊt c¶ ®Òu cã thÓ trao ®æi l­u th«ng víi nhau. M¹ng quèc gia Vµo n¨m 1991, Phã tæng thèng Al Gore, khi ®ã lµ th­îng nghÞ sÜ, ®· quyÕt ®Þnh r»ng Hoa Kú tiÕp tôc lµ mét quèc gia ®Çu tiªn vµ mang tÝnh c¹nh tranh trªn thÕ giíi vÒ nh÷ng m¸y tÝnh vµ m¹ng lín. ¤ng ®· ñng hé cho §¹o luËt TÝnh to¸n víi HiÖu suÊt cao 1991 nh»m kÕt nèi mäi nhµ nghiªn cøu, tr­êng ®¹i häc, tiÓu häc, c¬ quan chÝnh phñ... vµo mét m¹ng lín vµ rÊt nhanh (nhanh h¬n 100 lÇn so víi c¸c liªn kÕt Internet hiÖn thêi) cã tªn lµ M¹ng Nghiªn cøu vµ Gi¸o dôc Quèc gia (National Research and Education Network - NREN). KÓ tõ ®ã ®· diÔn ra nh÷ng cuéc tranh giµnh ®¸ng kÓ v× rÊt nhiÒu nh÷ng tæ chøc kh¸c nhau cè g¾ng vËn ®éng ®Ó dù phÇn vµo viÖc kinh doanh bÐo bë nh»m x©y dùng m¹ng nµy. HiÖn nay, tiÕn tr×nh cô thÓ nhÊt cho NREN lµ NSFNET ®· ®­îc chÝnh thøc xem nh­ NREN t¹m thêi. Kh«ng cßn nghi ngê g× n÷a, NREN sau cïng sÏ ®­îc x©y dùng vµ nã sÏ kÐo dµi vµ tèn kÐm h¬n tÊt c¶ nh÷ng g× mµ mäi ng­êi thõa nhËn. Nh÷ng ®iÒu ®ã cã ý nghÜa g× víi b¹n vÉn cßn lµ mét ®iÒu cßn g©y nhiÒu tranh c·i. Mét sè ng­êi thÊy ®­îc triÓn väng mµ m¹ng mang ®Õn cho hä tõ nh÷ng ng­êi t­¬ng tù ®ang ®iÒu hµnh b­u ®iÖn vµ ch¾c ch¾n r»ng c¸c m¹ng th­¬ng m¹i nhanh, hiÖn ®ang ®­îc x©y dùng, sÏ xuÊt hiÖn sím h¬n NREN nhiÒu. MÆt kh¸c, nÕu b¹n ®ang ë trong mét c¬ së gi¸o dôc nghÌo nµn, nh­ t¹i mét tr­êng tiÓu häc c«ng lËp, th× NREN dù kiÕn sÏ nèi m¹ng cho b¹n ®Õn nh÷ng tµi nguyªn còng nh­ ®èi víi c¸c tr­êng lín kh¸c - vµ nh­ vËy th× viÖc truy cËp ®Õn Internet còng kh¸ lµ thó vÞ.