Hướng dẫn sử dụng phần mềm SPSS toàn tập

Ön trong danh s¸ch nguån. ViÖc ding c¸c biÕn chuçi d¹ng ng¾n hay dµi bÞ h¹n chÕ bëi rÊt nhiÒu thñ tôc. Danh s¸ch (hoÆc c¸c danh s¸ch) biÕn ®Ých. Mét hoÆc mét vµi danh s¸ch thÓ hiÖn c¸c biÕn b¹n võa chän cho ph©n tÝch, ch¼ng h¹n nh­ danh s¸ch biÕn ®éc lËp vµ phô thuéc. Nót Ên ®iÒu khiÓn {Command pushbutton}. C¸c nót chØ dÉn ch­¬ng tr×nh thùc hiÖn mét t¸c vô, ch¼ng h¹n nh­ ch¹y mét thñ tôc, thÓ hiÖn phÇn th«ng tin Trî gióp, hoÆc më ra mét hép tho¹i con ®Ó tiÕn hµnh c¸c lùa chän cô thÓ bæ sung. §Ó cã ®­îc th«ng tin vÒ c¸c nót ®iÒu khiÓn trong mét hép tho¹i, nh¾p chuét ph¶i lªn nót ®ã. C¸c nóm nhÊn hép tho¹i phô C¸c nóm nhÊn c©u lÖnh Danh s¸ch biÕn ®Ých Danh s¸ch biÕn nguån H×nh 1-5: C¸c bé phËn ®iÒu khiÓn hép tho¹i Tªn biÕn vµ nh·n biÕn trong c¸c danh s¸ch cña hép tho¹i B¹n cã thÓ thÓ hiÖn hoÆc lµ tªn biÕn hoÆc lµ nh·n biÕn trong danh s¸ch cña hép tho¹i. Do tªn biÕn bÞ h¹n chÕ bëi 8 ký tù, nh·n biÕn th­êng cung cÊp nhiÒu th«ng tin m« t¶ biÕn h¬n. §Ó ®iÒu khiÓn sù thÓ hiÖn tªn biÕn hay nh·n biÕn trong danh s¸ch cña hép tho¹i, trong Options trong menu Edit ë bÊt kú lo¹i cöa sæ nµo cña SPSS. §Ó ®Þnh nghÜa hoÆc chØnh söa nh·n biÕn, h·y nh¾p ®óp tªn biÕn trong cöa sæ Data Editor vµ sau ®ã nh¾p Labels. §èi víi d÷ liÖu nhËp tõ c¸c nguån c¬ së d÷ liÖu, tªn c¸c tr­êng ®­îc sö dông lµm nh·n biÕn. §èi víi nh·n biÕn qu¸ dµi, chØ con trá lªn nh·n trong danh s¸ch ®Ó xem toµn bé nh·n biÕn ®ã. NÕu kh«ng cã nh·n biÕn nµo ®­îc x¸c ®Þnh th× tªn biÕn sÏ ®­îc thÓ hiÖn. H×nh 1-6: C¸c nh·n biÕn ®­îc thÓ hiÖn trong mét hép tho¹i C¸c nót trong hép tho¹i Cã 5 nót nhÊn tiªu chuÈn trong hÇu hÕt c¸c hép tho¹i: OK. Ch¹y thñ tôc. Sau khi b¹n chän c¸c biÕn nghiªn cøu vµ chän bÊt kú c¸c tuú chän bæ sung nµo, nh¾p OK ®Ó ch¹y thñ tôc. §iÒu nµy còng ®ång thêi ®ãng hép tho¹i l¹i. Paste. T¹o có ph¸p c©u lÖnh tõ c¸c lùa chän trong hép tho¹i vµ d¸n có ph¸p vµo mét cöa sæ có ph¸p. Sau ®ã b¹n cã tuú biÕn c¸c c©u lÖnh víi c¸c ®Æc tÝnh bæ sung kh«ng cã s½n trong hép tho¹i. Reset. Bá chän bÊt kú biÕn nµo trong danh s¸ch c¸c biÕn ®­îc chän vµ thiÕt lËp mÆc ®Þnh cho mäi tuú chän trong hép tho¹i vµ bÊt kú hép tho¹i phô nµo. Cancel. Xo¸ bá bÊt kú thay ®æi nµo trong thiÕt lËp hép tho¹i kÓ tõ lÇn cuèi nã ®­îc më ra vµ ®ãng hép tho¹i l¹i. Trong mçi lÇn lµm viÖc víi SPSS c¸c thiÕt lËp trong hép tho¹i lµ lu«n tån t¹i cho ®Õn khi b¹n tho¸t khái SPSS. Mét hép tho¹i duy tr× mäi thiÕt lËp mµ b¹n chän cho ®Õn khi b¹n thiÕt lËp l¹i. . Help. Nóm nµy cho b¹n cöa sæ trî gióp d¹ng chuÈn cña h·ng Microsoft bao gåm c¸c th«ng tin vÒ hép tho¹i hiÖn t¹i. B¹n còng cã thÓ nhËn ®­îc c¸c trî gióp trong c¸c nóm ®iÒu khiÓn riªng trong tõng hép tho¹i b»ng c¸ch nh¾p chuét ph¶i lªn nã. Hép tho¹i phô Do hÇu hÕt c¸c thñ tôc ®Òu cung cÊp mét sù uyÓn chuyÓn lín, kh«ng ph¶i mäi lùa chän ®Òu cã thÓ ®­îc bao hµm chØ trong mét hép tho¹i. Hép tho¹i chÝnh bao gåm c¸c th«ng tin tèi thiÓu ®ßi hái ®Ó ch¹y mét thñ tôc. C¸c thiÕt lËp bæ sung ®­îc thùc hiÖn trong c¸c hép tho¹i phô. Trong hép tho¹i chÝnh, nóm nhÊn víi ba dÊu chÊm (…) ®»ng sau tªn cña nã chØ ra r»ng mét hép tho¹i phô sÏ ®­îc xuÊt hiÖn nÕu b¹n nhÊn chuét vµo nã. Lùa chän biÕn §Ó lùa chän mét biÕn, b¹n chØ ®¬n gi¶n nh¾p chuét vµo nã trong danh s¸ch c¸c biÕn nguån vµ nh¾p nóm mòi tªn ph¶i n»m bªn c¹nh danh s¸ch c¸c biÕn nguån. NÕu chØ cã mét danh s¸ch c¸c biÕn nguån, b¹n cã thÓ nh¾p ®óp c¸c biÕn ®¬n ®Ó chuyÓn chóng tõ danh s¸ch nguån sang danh s¸ch tíi. B¹n cã thÓ chän nhiÒu biÕn mét lóc: §Ó chän nhiÒu biÕn n»m kÒ nhau liªn tôc trong danh s¸ch c¸c biÕn nguån, nh¾p vµo biÕn ®Çu tiªn vµ gi÷ phÝm Shift vµ nh¾p vµo biÕn cuèi cïng. §Ó chän c¸c biÕn kh«ng n»m kÒ nhau liªn tôc (n»m c¸ch qu·ng) trong danh s¸ch c¸c biÕn nguån, h·y sö dông ph­¬ng ph¸p nh¾p+Ctrl. Chän biÕn ®Çu tiªn, sau ®ã gi÷ phÝm Ctrl vµ nh¾p biÕn tiÕp theo, vµ cø thÕ tiÕp tôc cho ®Õn biÕn cuèi cïng. §Ó chän mäi biÕn trong danh s¸ch, nhÊn Ctrl+A H×nh 1-7: Lùa chän nhiÒu biÕn víi kü thuËt Shif t cïng víi nh¾p chuét H×nh 1-8: Chän nhiÒu biÕn kÕ tiÕp nhau víi kü thuËt Ctrl cïng víi nh¾p chuét §Ó cã ®­îc th«ng tin vÒ mét biÕn trong mét danh s¸ch trong mét hép tho¹i Nh¾p chuét tr¸i lªn mét biÕn trong mét danh s¸ch ®Ó chän nã Nh¾p chuét ph¶i bÊt kÓ n¬i nµo trong danh s¸ch Chän Variable Information trong menu pop-up H×nh 1-9: Xem th«ng tin vÒ biÕn dïng phÝm chuét ph¶i §Ó nhËn ®­îc th«ng tin vÒ nóm ®iÒu khiÓn trong hép tho¹i Nh¾p chuét tr¸i lªn nóm b¹n muèn biÕt Chän What’s This? Trong menu pop-up. Mét cöa sæ pop-up thÓ hiÖn th«ng tin vÒ nóm ®iÒu khiÓn. H×nh 1-10: Trî gióp d¹ng “What’s This?”pop-up b»ng c¸ch nh¾p phÝm ph¶i chuét BµI 2: Më C¸c tÖp tin d÷ liÖu C¸c file d÷ liÖu cã c¸c ®Þnh d¹ng kh¸c nhau, vµ phÇn mÒm nµy ®­îc thiÕt kÕ ®Ó qu¶n lý chóng, bao gåm: C¸c b¶ng tÝnh worksheet ®­îc lËp trong Execl hoÆc Lotus C¬ së d÷ liÖu ®­îc lËp d­íi ®Þnh d¹ng dBASE vµ SQL C¸c file d¹ng text ASCII víi kiÓu Tab-deliminated C¸c file trong ®Þnh d¹ng SPSS ®­îc lËp trong c¸c hÖ ®iÒu hµnh kh¸c C¸c file d÷ liÖu SYSTAT Khëi ®éng SPSS Trªn mµn h×nh desktop cña Widows nh¾p vµop biÓu t­îng HoÆc më phÝm Start, All programs, SPSS for WIndows, SPSS 12.0.1 for Windows SÏ xuÊt hiÖn cöa sæ SPSS Data Editor vµ mét hép tho¹i nh­ sau: ž Run the tutorial: Ch¹y ch­¬ng tr×nh trî gióp ž Type in data: NhËp d÷ liÖu míi ž Run an existing query: Ch¹y mét truy vÊn d÷ liÖu ®· cã s½n ž Create new query using Database Wizard: LËp mét truy vÊn d÷ liÖu sö dông Database Wizard ž Open an existing data source: Më file d÷ liÖu ®· cã s½n (Chó ý: Hép tho¹i nµy chØ xuÊt hiÖn mét lÇn khi b¹n khëi ®éng SPSS) Më mét file NÕu ®· cã s½n mét file d÷ liÖu, b¹n cã thÓ më nã b»ng lùa chän ž Open an existing data source vµ nh¨p vµo More Files; NÕu ®ang ë trong cöa sæ SPSS Data Editor: Tõ thanh menu chän File Open Data… Trong hép tho¹i Open File, chän file mµ b¹n muèn më Nh¾p Open Bªn c¹nh c¸c file ®­îc l­u d­íi ®Þnh d¹ng cña SPSS, b¹n cã thÓ më c¸c file cã ®Þnh d¹ng cña Excel, Lotus, dBASE, tab-deliminated mµ kh«ng cÇn ph¶i chuyÓn ®æi chóng sang mét ®Þnh d¹ng trung gian hoÆc nhËp c¸c th«ng tin ®Þnh nghÜa d÷ liÖu §Ó më mét tÖp tin {file} Excel T¹i cöa sæ SPSS Data Editor, tõ thanh menu chän File Open Data… Trong hép tho¹i Open File, chän file mµ b¹n muèn më Nh¾p Open Trong hép tho¹i Open File, chän nn¬i l­u gi÷ file (Look in); chän lo¹i file (Files of type) vµ sau ®ã chän tªn file (File name) Hép tho¹i Opening Excel Data Source xuÊt hiÖn H·y chän Worksheet mµ b¹n ®Þnh më (®èi víi file cã nhiÒu h¬n mét worksheet). BµI 3: Cöa sæ Data Editor Cöa sæ Data Editor cung cÊp mét ph­¬ng ph¸p gièng nh­ b¶ng tÝnh, thuËn tiÖn ®Ó lËp vµ hiÖu ®Ýnh c¸c file d÷ liÖu. Cöa sæ Data Editor tù ®éng më khi b¹n b¾t ®Çu khëi ®éng SPSS. Cöa sæ Data Editor cung cÊp hai lo¹i b¶ng xem d÷ liÖu: Data view. ThÓ hiÖn trÞ sè d÷ liÖu thùc hoÆc c¸c nh·n trÞ sè ®­îc x¸c ®Þnh Variable view. ThÓ hiÖn c¸c th«ng tin ®Þnh nghÜa vÒ biÕn, bao gåm c¸c nh·n biÕn vµ nh·n trÞ sè biÕn ®­îc x¸c ®Þnh, lo¹i d÷ liÖu (vÝ dô nh­ d¹ng chuçi, d¹ng ngµy th¸ng, vµ d¹ng sè), thang ®o (®Þnh danh, ®Þnh h¹ng, hoÆc tû lÖ), vµ c¸c trÞ sè khuyÕt thiÕu do ng­êi Trong c¶ hai b¶ng, b¹n cã thÓ bæ sung, vµ xo¸ c¸c th«ng tin ®­îc l­u chøa trong file d÷ liÖu. Data View H×nh 5-1: Data view RÊt nhiÒu thuéc tÝnh cña Data View còng gièng nh­ nh÷ng g× ®­îc t×m thÊy trong c¸c phÇn mÒm sö dông b¶ng tÝnh, (vÝ dô nh­ Excel). Tuy nhiªn còng cã mét sè sù kh¸c biÖt quan träng: C¸c hµng lµ c¸c b¶n ghi/®èi t­îng/tr­êng hîp {case}. Tõng hµng ®Þa diÖn cho mét ®èi t­îng hoÆc mét quan s¸t. VÝ dô tõng ng­êi tr¶ lêi ®èi víi mét b¶ng hái/phiÕu ®iÒu tra lµ mét ®èi t­îng. C¸c cét lµ c¸c biÕn. Tõng cét ®¹i diÖn cho mét biÕn hoÆc thuéc tÝnh ®­îc ®o ®¹c. VÝ dô tõng môc trong mét b¶ng hái lµ mét biÕn. C¸c « chøa c¸c trÞ sè. Tõng « chøa mét trÞ sè cña mét biÕn cho mét ®èi t­îng. ¤ lµ sù kÕt hîp cña ®èi t­îng vµ biÕn. C¸c « chØ chøa c¸c trÞ sè biÕn. Kh«ng gièng nh­ c¸c phÇn mÒm sö dông b¶ng tÝnh, c¸c « trong Data Editor kh«ng thÓ chøa ®ùng c¸c c«ng thøc. File d÷ liÖu cã h×nh ch÷ nhËt. Hai h­íng cña file d÷ liÖu ®­îc x¸c ®Þnh bëi sè l­îng c¸c ®èi t­îng vµ sè l­îng c¸c biÕn. B¹n cã thÓ nhËp d÷ liÖu trong bÊt kÓ « nµo. NÕu b¹n nhËp d÷ liÖu vµo mét « n»m bªn ngoµi c¸c ®­êng biªn cña file d÷ liÖu ®­îc x¸c ®Þnh, h×nh ch÷ nhËt d÷ liÖu sÏ ®­îc më réng ®Ó bao gåm bÊt kú mäi hµng vµ mäi cét n»m gi÷a « ®ã vµ c¸c ®­êng biªn cña file. Kh«ng cã c¸c « “trèng rçng” trong c¸c ®­êng biªn cña file d÷ liÖu. §èi víi c¸c biÕn d¹ng sè, c¸c « rçng ®­îc chuyÓn thµnh trÞ sè khuyÕt thiÕu hÖ thèng. §èi víi c¸c biÕn d¹ng chuçi, mét dÊu c¸ch vÉn ®­îc coi lµ mét trÞ sè. Variable View H×nh 5-2: Cöa sæ Variable View B¶ng Variable View chøa ®ùng c¸c th«ng tin vÒ c¸c thuéc tÝnh cña tõng biÕn trong file d÷ liÖu. Trong mét b¶ng Data view: C¸c hµng lµ c¸c biÕn. C¸c cét lµ c¸c thuéc tÝnh cña biÕn B¹n cã thÓ bæ sung hoÆc xo¸ c¸c biÕn vµ thay ®æi thuéc tÝnh cña c¸c biÕn, bao gåm: Tªn biÕn {Name} Lo¹i d÷ liÖu {Type} Sè l­îng con sè hoÆc ch÷ {With} Sè l­îng ch÷ sè thËp ph©n {Decimals} M« t¶ biÕn/nh·n biÕn {Lable} vµ nh·n trÞ sè biÕn {Values} C¸c trÞ sè khuyÕt thiÕu do ng­êi sö dông thiÕt lËp {Missing} §é réng cña cét {Width} C¨n lÒ {Align} Thang ®o {Measure} §Ó thÓ hiÖn hoÆc ®Þnh nghÜa c¸c thuéc tÝnh cña biÕn Lµm cho cöa sæ Data Editor trë thµnh cöa sæ ho¹t ®éng Nh¾p ®óp mét tªn biÕn ë ®Ønh cña cét trong b¶ng Data View, hoÆc nh¾p b¶ng Variable View. §Ó ®Þnh nghÜa mét biÕn míi, nhËp mét tªn biÕn trong bÊt kú hµng rçng nµo Chän thuéc tÝnh mµ b¹n muèn ®Þnh nghÜa hoÆc hiÖu chØnh. Tªn biÕn C¸c qui t¾c d­íi ®©y ®­îc ¸p dông cho tªn biÕn: Tªn ph¶i b¾t ®Çu b»ng mét ch÷. C¸c ký tù cßn l¹i cã thÓ lµ bÊt kú ch÷ nµo, bÊt kú sè nµo, hoÆc c¸c biÓu t­îng nh­ @, #, _, hoÆc $. Tªn biÕn kh«ng ®­îc kÕt thóc b»ng mét dÊu chÊm. Tr¸nh dïng c¸c tªn biÕn mµ kÕt thóc víi mét dÊu g¹ch d­íi cÇn (®Ó tr¸nh xung ®ét víi c¸c biÕn ®­îc tù ®éng lËp bëi mét vµi thñ tôc) §é dµi cña tªn biÕn kh«ng v­ît qu¸ 8 ký tù. DÊu c¸ch vµ c¸c ký tù ®Æc biÖt (vÝ dô nh­ !, ?, ‘, vµ *) kh«ng ®­îc sö dông Tõng tªn biÕn ph¶i ®¬n chiÕc/duy nhÊt; kh«ng ®­îc phÐp trïng lÆp. Kh«ng ®­îc dïng ch÷ hoa ®Ó ®Æt tªn biÕn. C¸c tªn NEWVAR, NewVar, vµ newvar ®­îc xem lµ gièng nhau. C¸c thang ®o B¹n cã thÓ x¸c ®Þnh thang ®o d­íi d¹ng tû lÖ (d÷ liÖu d¹ng sè trªn mét thang ®ã kho¶ng hoÆc thang ®o tû lÖ), thø bËc hoÆc ®Þnh danh. D÷ liÖu ®Þnh danh hoÆc thø bËc cã thÓ cã d¹ng chuçi (ch÷ a, b, c…) hoÆc d¹ng sè. Lo¹i biÕn Variable Type x¸c ®Þnh lo¹i d÷ liÖu ®èi víi tõng biÕn. Theo mÆc ®Þnh, mäi biÕn míi ®­îc gi¶ sö lµ d¹ng sè. B¹n sö dông Define Variable ®Ó thay ®æi lo¹i d÷ liÖu. Néi dung cña hép tho¹i Variable Type phô thuéc vµo lo¹i d÷ liÖu ®· ®­îc thu thËp. §èi víi mét sè lo¹i d÷ liÖu, cã nh÷ng « cho ®é réng vµ sè thËp ph©n (Xem vÝ dô H×nh 5-4); ®èi víi lo¹i kh¸c b¹n chØ ®¬n gi¶n chän mét ®Þnh d¹ng tõ mét danh s¸ch cuèn (xem vÝ dô h×nh 5.4b) c¸c lo¹i d÷ liÖu cho tr­íc. H×nh 5-4: Hép tho¹i Variable Type C¸c lo¹i d÷ liÖu lµ d¹ng sè {numeric}, dÊu ph¶i {comma}, dÊu chÊm. {dot}, ghi chó khoa häc {Scientific notation}, ngµy th¸ng {Date}, ®«-la {Dollar}, tiÒn tuú biÕn {custom currency} vµ chuçi {string}. H×nh 5-4: Hép tho¹i Variable Type víi d¹ng d÷ liÖu lµ ngµy th¸ng §Ó ®Þnh nghÜa lo¹i d÷ liÖu Nh¾p nóm trong « Type ®èi víi biÕn b¹n muèn ®Þnh nghÜa Chän lo¹i d÷ liÖu trong hép tho¹i Data Type. Nh·n biÕn {Variable Labels} Do tªn biÕn chØ cã thÓ dµi 8 ký tù, c¸c nh·n biÕn cã thÓ dµi ®Õn 256 ký tù, vµ nh÷ng nh·n m« t¶ nµy ®­îc thÓ hiÖn trong c¸c kÕt xuÊt. Nh·n trÞ sè cña biÕn {Value Labels} B¹n cã thÓ chØ ®Þnh c¸c nh·n m« t¶ ®èi víi tõng trÞ sè cña biÕn. §iÒu nµy cùc kú h÷u Ých nÕu d÷ liÖu cña b¹n sö dông c¸c m· d¹ng sè ®Ó ®¹i diÖn cho c¸c nhãm/tæ kh«ng ph¶i d¹ng sè (vÝ dô m· 1 vµ 2 cho nam vµ n÷). Nh· trÞ sè cña biÕn cã thÓ dµi ®Õn 60 ký tù. Nh·n trÞ sè cña biÕn kh«ng cã s½n ®èi víi c¸c biÕn d¹ng chuçi dµi (c¸c biÕn d¹ng chuçi dµi h¬n 8 ký tù). H×nh 5-5: Hép tho¹i Value Labels §Ó ®Þnh nghÜa nh·n trÞ sè cña d÷ liÖu Nh¾p nóm trong « Values ®èi víi biÕn b¹n muèn ®Þnh nghÜa §èi víi tõng trÞ sè, nhËp trÞ sè vµ nhËp mét nh·n Nh¾p Add ®Ó nhËp nh·n trÞ sè. TrÞ sè khuyÕt thiÕu {Missing Value} Missng Value ®Þnh nghÜa c¸c trÞ sè nh­ lµ khuyÕt thiÕu – cña ng­êi sö dông. Th«ng th­êng chóng ta muèn biÕt t¹i sao th«ng tin l¹i bÞ khuyÕt thiÕu. VÝ dô b¹n cã thÓ ph©n biÖt gi÷a trÞ sè khuyÕt thiÕu do mét ®èi t­îng ®iÒu tra tõ chèi tr¶ lêi mét c©u hái vµ trÞ sè khuyÕt thiÕu do c©u hái ®ã kh«ng ¸p dông ®èi víi ng­êi nµy. C¸c trÞ sè ®­îc chØ ®Þnh lµ khuyÕt thiÕu cña ng­êi sö dông ®­îc ®¸nh dÊu ®Ó ®­îc SPSS ®èi xö ®Æc biÖt trong hÇu hÕt c¸c tÝnh to¸n. B¹n cã thÓ nhËp ®Õn 3 trÞ sè khuyÕt thiÕu riªng biÖt, mét ph¹m vi kho¶ng c¸ch trÞ sè khuyÕt thiÕu hoÆc mét ph¹m vi céng víi mét trÞ sè khuyÕt thiÕu riªng biÖt. C¸c ph¹m vi cã thÓ ®­îc chØ ®Þnh cho c¸c biÕn d¹ng sè B¹n kh«ng thÓ ®Þnh nghÜa trÞ sè khuyÕt thiÕu cho c¸c biÕn d¹ng chuçi dµi (h¬n 8 ký tù) C¸c trÞ sè khuyÕt thiÕu ®èi víi biÕn d¹ng chuçi. Mäi d÷ liÖu d¹ng chuçi, bao gåm c¶ trÞ sè rçng, ®­îc chuyÓn ®æi thµnh c¸c trÞ sè b×nh th­êng (kh«ng ph¶i lµ khuyÕt thiÕu) trõ phi b¹n ®Þnh nghÜa chóng mét c¸ch trùc tiÕp nh­ lµ c¸c trÞ sè khuyÕt thiÕu. §Ó ®Þnh nghÜa trÞ sè rçng nh­ lµ trÞ sè khuyÕt thiÕu ®èi víi biÕn d¹ng chuçi, h·y nhËp mét dÊu c¸ch vµo mét trong nh÷ng tr­êng ®èi víi Discrete missing values. H×nh 5-6: Hép tho¹i Missing Values §Ó ®Þnh nghÜa c¸c trÞ sè khuyÕt thiÕu cho mét biÕn Nh¾p nóm trong « Missing ®èi víi biÕn b¹n muèn ®Þnh nghÜa NhËp c¸c trÞ sè hay c¸c ph¹m vi/kho¶ng ®¹i diÖn cho trÞ sè khuyÕt thiÕu. ¸p dông c¸c thuéc tÝnh ®Þnh nghÜa biÕn cho c¸c biÕn kh¸c Mét khi b¹n ®· ®Þnh nghÜa c¸c thuéc tÝnh cho mét biÕn, b¹n cã thÓ sao chÐp mét hoÆc mét sè thuéc tÝnh vµ ¸p dông chóng cho mét hoÆc mét sè biÕn kh¸c. §Ó ¸p dông c¸c thuéc tÝnh ®Þnh nghÜa biÕn cho c¸c biÕn kh¸c Trong b¶ng Variable View, chän « hoÆc c¸c « cã thuéc tÝnh ®· ®­îc ®Þnh nghÜa mµ b¹n muèn ¸p dông cho c¸c biÕn kh¸c Tõ thanh menu chän Edit Copy Chän « (hoÆc c¸c «) mµ b¹n muèn ¸p dông thuéc tÝnh. B¹n cã thÓ chän nhiÒu biÕn. Tõ thanh menu chän Edit Paste NÕu b¹n sao chÐp thuéc tÝnh cho c¸c hµng rçng, c¸c biÕn míi ®­îc lËp víi víi c¸c thuéc tÝnh mÆc ®Þnh cho tÊt c¶ nh­ng kh«ng ph¶i mÆc ®Þnh cho nh÷ng thuéc tÝnh ®­îc chän. NhËp d÷ liÖu B¹n cã thÓ nhËp d÷ liÖu trùc tiÕp tõ b¶ng Data View trong cöa sæ Data Editor. B¹n cã thÓ nhËp d÷ liÖu theo bÊt kú trËt tù nµo. B¹n cã thÓ nhËp d÷ liÖu theo ®èi t­îng hoÆc theo biÕn, hoÆc theo khu vùc ®­îc chän, hoÆc theo tõng « ¤ ho¹t ®éng (« con trá) lu«n ®­îc lµm s¸ng Tªn biÕn vµ sè cña hµng cña « ho¹t ®éng ®­îc thÓ hiÖn ë gãc cao bªn tr¸i cña cöa sæ Data Editor. Khi b¹n chän mét « vµ nhËp mét trÞ sè th× nã sÏ ®­îc thÓ hiÖn ë khoang hiÖu ®Ýnh d÷ liÖu n»m ë trªn cña Data Editor C¸c trÞ sè kh«ng ®­îc ghi cho ®Õn khi b¹n nhÊn Enter hoÆc chän « kh¸c §Ó nhËp bÊt kú g× kh¸c mét d÷ liÖu d¹ng sè, tr­íc hÕt ph¶i ®Þnh nghÜa lo¹i d÷ liÖu. NÕu b¹n nhËp mét trÞ sè vµo mét cét rçng, Data Editor tù ®éng t¹o ra mét biÕn míi vµ chØ ®Þnh mét tªn biÕn. Tªn biÕn Khoang hiÖu ®Ýnh d÷ liÖu ¤ ho¹t ®éng Sè cña hµng H×nh 5-7: File d÷ liÖu lµm viÖc trong Data View §Ó nhËp d÷ liÖu d¹ng sè Chän mét « trong b¶ng DataView NhËp trÞ sè. TrÞ sè nµy ®­îc thÓ hiÖn trong khoang hiÖu ®Ýnh d÷ liÖu ë ®Ønh cña Data Editor NhÊn Enter hoÆc chän mét « kh¸c ®Ó ghi trÞ sè nµy. §Ó nhËp d÷ liÖu kh«ng ph¶i d¹ng sè Nh¾p ®óp mét tªn biÕn ë ®Ønh cña cét trong b¶ng Data View hoÆc nh¾p b¶ng Variable View Nh¾p nóm trong « Type ®èi víi biÕn nµy Chän lo¹i d÷ liÖu trong hép tho¹i Variable Type. Nh¾p OK Nh¾p ®óp sè cña hµng hoÆc nh¾p b¶ng Data View NhËp d÷ liÖu trong hµng ®èi víi biÕn võa míi ®­îc ®Þnh nghÜa. §Ó sö dông nh·n cña trÞ sè khi nhËp d÷ liÖu NÕu nh·n trÞ sè kh«ng xuÊt hiÖn trong b¶ng Data View, tõ thanh menu chän View Value Labels Nh¾p lªn « mµ trong ®ã b¹n muèn nhËp trÞ sè Chän mét nh·n trÞ sè tõ danh s¸ch më xuèng TrÞ sè ®­îc nhËp vµo vµ nh·n trÞ sè ®­îc thÓ hiÖn trong «. Chó ý: §iÒu nµy chØ lµm viÖc nÕu b¹n ®· ®Þnh nghÜa nh·n trÞ sè cña biÕn. C¸c giíi h¹n vÒ trÞ sè cña d÷ liÖu Lo¹i biÕn vµ ®é réng cña d÷ liÖu ®­îc thiÕt lËp sÏ qui ®Þnh lo¹i d÷ liÖu cã thÓ nhËp vµo « trong Data View. NÕu b¹n gâ mét ký tù kh«ng ®­îc chÊp nhËn bëi lo¹i biÕn, Data Editor sÏ ph¸t ra tiÕng kªu bÝp vµ kh«ng nhËp ký tù vµo. Víi c¸c biÕn d¹ng chuçi, c¸c ký tù n»m ngoµi ®é réng ®­îc ®Þnh nghÜa sÏ kh«ng ®­îc chÊp nhËn. Víi c¸c biÕn d¹ng sè, c¸c trÞ sè nguyªn v­ît qu¸ ®é réng vÉn cã thÓ ®­îc nhËp vµo, nh­ng Data Editor thÓ hiÖn hoÆc lµ chó gi¶i khoa häc hoÆc lµ c¸c dÊu hoa thÞ trong « ®Ó chØ ra r»ng trÞ sè nµy réng h¬n ®é réng ®­îc ®Þnh nghÜa. §Ó thÓ hiÖn trÞ sè trong «, thay ®æi ®é réng cña biÕn. (Chó ý: Thay ®æi ®é rang cña cét kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn ®é réng cña biÕn.) HiÖu ®Ýnh d÷ liÖu trong b¶ng Data View Víi Data Editor, b¹n cã thÓ hiÖu ®Ýnh trÞ sè cña d÷ liÖu trong b¶ng Data View theo nhiÒu c¸ch. B¹n cã thÓ: Thay ®æi trÞ sè cña d÷ liÖu C¾t, sao chÐp, vµ d¸n c¸c trÞ sè cña d÷ liÖu Thªm vµo hoÆc xo¸ c¸c ®èi t­îng Thªm vµo hoÆc xo¸ c¸c biÕn Thay ®æi trËt tù cña c¸c biÕn §Ó thay thÕ hoÆc hiÖu ®Ýnh mét trÞ sè cña d÷ liÖu §Ó xo¸ trÞ sè cò vµ nhËp mét trÞ sè míi: Trong b¶ng Data View, nh¾p ®óp vµo «. TrÞ sè ®­îc thÓ hiÖn trong khoang hiÖu ®Ýnh d÷ liÖu. HiÖu ®Ýnh trÞ sè trùc tiÕp tõ « hoÆc trong khoang hiÖu ®Ýnh d÷ liÖu. NhÊn Enter (hoÆc chuyÓn sang « kh¸c) ®Ó ghi trÞ sè míi. C¾t, sao chÐp vµ d¸n c¸c trÞ sè cña d÷ liÖu B¹n cã thÓ c¾t, sao chÐp vµ d¸n c¸c trÞ sè cña tõng « hoÆc mét nhãm c¸c trÞ sè trong Data Editor. B¹n cã thÓ: ChuyÓn hoÆc sao chÐp trÞ sè cña mét « sang mét « kh¸c. ChuyÓn hoÆc sao chÐp trÞ sè cña mét « sang mét nhãm c¸c «. ChuyÓn hoÆc sao chÐp trÞ sè cña mét ®èi t­îng sang cho mét nhãm c¸c ®èi t­îng. ChuyÓn hoÆc sao chÐp trÞ sè cña mét biÕn sang cho mét nhãm c¸c biÕn. ChuyÓn hoÆc sao chÐp trÞ sè cña mét nhãm c¸c « sang cho mét nhãm c¸c « kh¸c. ChÌn thªm c¸c ®èi t­îng míi NhËp d÷ liÖu vµo mét « trong mét hµng rçng sÏ tù ®éng t¹o ra mét ®èi t­îng míi. Data Editor sÏ chÌn c¸c trÞ sè khuyÕt thiÕu ®èi víi mäi biÕn kh¸c cho ®èi t­îng ®ã. NÕu cã bÊt kÓ hµng rçng nµo n»m gi÷a ®èi t­îng míi vµ c¸c ®èi t­îng ®· cã s½n, c¸c hµng rçng ®ã còng trë thµnh c¸c ®èi t­îng míi víi c¸c trÞ sè khuyÕt thiÕu hÖ thèng ®èi víi mäi biÕn. B¹n cã thÓ chÌn c¸c ®èi t­îng míi vµo gi÷a c¸c ®èi t­îng ®· cã s½n. §Ó chÌn mét ®èi t­îng míi gi÷a c¸c ®èi t­îng ®· cã s½n Trong Data View, chän bÊt kú « nµo trong ®èi t­îng (hµng) n»m d­íi vÞ trÝ n¬i mµ b¹n muèn chÌn ®èi t­îng míi. Tõ thanh menu chän Data Insert Case Mét hµng míi ®­îc chÌn vµo vµ mäi mäi biÕn cña ®èi t­îng míi nµy ®Òu nhËn ®­îc trÞ sè khuyÕt thiÕu hÖ thèng. ChÌn mét biÕn míi NhËp d÷ liÖu vµo mét cét rçng trong b¶ng Data View hoÆc trong mét hµng rçng trong b¶ng Variable View sÏ tù ®éng t¹o ra mét biÕn míi víi mét tªn biÕn mÆc ®Þnh (tiÒn tè var vµ mét chuçi sè tuÇn tù) vµ mét ®Þnh d¹ng d÷ liÖu mÆc ®Þnh (d¹ng sè). Data Editor chÌn trÞ sè khuyÕt thiÕu hÖ thèng cho mäi ®èi t­îng ®èi víi biÕn míi nµy. NÕu cã bÊt kú cét rçng nµo trong b¶ng Data View hoÆc hµng rçng nµo trong b¶ng Variable View gi÷a biÕn míi vµ c¸c biÕn ®· cã s½n, th× nh÷ng cét nµy (trong b¶ng Data View) hoÆc hµng nµy (trong b¶ng Variable View) còng trë thµnh biÕn míi víi trÞ sè khuyÕt thiÕu hÖ thèng cho mäi ®èi t­îng. §Ó chÌn mét biÕn míi gi÷a c¸c biÕn ®· cã s½n Chän bÊt kú « nµo trong biÕn bªn ph¶i cña (b¶ng Data View) hoÆc d­íi (cña b¶ng Variable View) vÞ trÝ mµ b¹n muèn chÌn biÕn míi vµo. Tõ thanh menu chän Data Insert Variable Mét hµng míi ®­îc chÌn vµo víi trÞ sè khuyÕt thiÕu hÖ thèng cho mäi ®èi t­îng. §Ó chuyÓn mét biÕn trong Data Editor NÕu b¹n muèn ®Æt vÞ trÝ biÕn gi÷a hai biÕn ®· cã s½n, h·y chÌn mét biÕn vµo vÞ trÝ n¬i b¹n muèn di chuyÓn biÕn ®Õn ®ã §èi víi biÕn b¹n muèn chuyÓn, nh¾p tªn biÕn ë ®Ønh cña cét trong b¶ng Data View hoÆc sè hµng trong b¶ng Variable View. Toµn bé biÕn sÏ ®­îc lµm næi bËt/t« s¸ng. Tõ thanh menu chän Edit Cut Nh¾p vµo tªn biÕn (trong b¶ng Data View) hoÆc sè hµng (trong b¶ng Variable View) n¬i b¹n muèn di chuyÓn biÕn ®Õn. Toµn bé biÕn nµy sÏ ®­îc mµ næi bËt Tõ thanh menu chän Edit Paste Thay ®æi lo¹i d÷ liÖu B¹n cã thÓ thay ®æi lo¹i d÷ liÖu cho mét biÕn bÊt kÓ lóc nµo cã sö dông hép tho¹i Variable Type trong b¶ng Variable View, vµ Data Editor sÏ cè g¾ng chuyÓn ®æi c¸c trÞ sè hiÖn cã sang lo¹i míi. NÕu kh«ng thÓ chuyÓn ®æi ®­îc th× trÞ sè khuyÕt thiÕu hÖ thèng sÏ ®­îc chØ ®Þnh. C¸c qui t¾c chuyÓn ®æi còng gièng nh­ tr­êng hîp d¸n trÞ sè vµo mét biÕn cã ®Þnh d¹ng kh¸c. NÕu sù thay ®æi trong ®Þnh d¹ng cña d÷ liÖu cã thÓ g©y ra c¸c ®Æc t¶ cña trÞ sè khuyÕt thiÕu hoÆc nh·n trÞ sè, Data Editor thÓ hiÖn mét hép c¶nh b¸o vµ hái nÕu nh­ b¹n muèn tiÕp tôc víi viÖc thay ®æi hay huû bá nã. T×nh tr¹ng läc ®èi t­îng trong Data Editor H×nh 5-9: C¸c ®èi t­îng ®­îc läc trong Data Editor C¸c ®èi t­îng bÞ läc (bÞ lo¹i trõ) NÕu b¹n chän mét tËp hîp phô c¸c ®èi t­îng nh­ng kh«ng lo¹i bá nh÷ng ®èi t­îng kh«ng ®­îc chän, nh÷ng ®èi t­îng kh«ng ®­îc chän ®­îc ®¸nh dÊu trong Data Editor víi mét ®o¹n th¼ng n»m chÐo trong c¸c « sè hµng. Bµi 4: C¸c phÐp biÕn ®æi d÷ liÖu Trong mét tr­êng hîp lý t­ëng, d÷ liÖu ban ®Çu (th«) cña b¹n lµ thÝch hîp hoµn toµn cho lo¹i ph©n tÝch mµ b¹n muèn tiÕn hµnh, vµ mäi quan hÖ gi÷a c¸c biÕn lµ hoÆc tuyÕn tÝnh mét c¸ch thÝch hîp hoÆc gÇn nh­ trùc giao. RÊt ®¸ng tiÕc ®©y lµ tr­êng hîp rÊt hiÕm cã. C¸c ph©n tÝch s¬ bé cã thÓ béc lé c¸c tr×nh tù m· ho¸ bËt tiÖn hoÆc c¸c sai sè do m· ho¸, hoÆc biÕn ®æi d÷ liÖu cã thÓ bÞ ®ßi hái ®Ó bé lé mèi quan hÖ thùc gi÷a c¸c biÕn. B¹n cã thÓ thùc hiÖn c¸c phÐp biÕn ®æi tõ nh÷ng nhiÖm vô ®¬n gi¶n, ch¼ng h¹n nh­ thu nhá sè nhãm/tæ ®Ó tiÕn hµnh ph©n tÝch, hoÆc phøc t¹p h¬n nh­ t¹o c¸c biÕn míi dùa trªn c¸c ph­¬ng tr×nh phøc t¹p vµ c¸c c©u lÖnh/khai b¸o cã ®iÒu kiÖn TÝnh to¸n biÕn {Compute Variable} Thñ tôc Compute Variable tÝnh to¸n c¸c trÞ sè cña mét biÕn ®­îc dùa trªn sù biÕn ®æi cña mét biÕn kh¸c B¹n cã thÓ tÝnh c¸c trÞ sè cho c¸c biÕn d¹ng sè hoÆc d¹ng chuçi (c¸c ký tù chuçi cã d¹ng sè) B¹n cã thÓ lËp c¸c biÕn míi hoÆc thay thÕ c¸c trÞ sè cña biÕn ®· cã. §èi víi biÕn míi, b¹n còng cã thÓ chØ ®Þnh lo¹i biÕn vµ nh·n biÕn. B¹n cã thÓ tÝnh to¸n c¸c trÞ sè mét c¸ch cã chän läc ®èi víi c¸c tËp hîp con cña d÷ liÖu dùa trªn c¸c ®iÒu kiÖn l«-gic. B¹n cã thÓ sö dông trªn 70 hµm lËp s½n {built-in}, bao gåm c¸c hµm ®¹i häc, c¸c hµm thèng kª, c¸c hµm ph©n bè vµ c¸c hµm chuçi. §Ó tÝnh to¸n biÕn Tõ thanh menu chän Transform Compute… §¸nh tªn cña biÕn ®Ých {target variable}. Nã cã thÓ lµ mét biÕn ®· cã hoÆc mét biÕn míi sÏ ®­îc bæ sung vµo file d÷ liÖu lµm viÖc. X©y dùng mét biÓu thøc, hoÆc d¸n c¸c bé phËn vµo Numeric Expression hoÆc gâ trùc tiÕp vµo ®ã. D¸n c¸c hµm tõ danh s¸ch c¸c hµm {Functions} vµ nhËp c¸c tham sè ®­îc biÓu thÞ b»ng c¸c dÊu hái C¸c h»ng sè d¹ng chuçi ph¶i ®­îc ®Ó trong dÊu më ®ãng ngoÆc ®¬n hoÆc ngoÆc kÐp C¸c h»ng sè d¹ng sè ph¶i ®­îc nhËp theo ®Þnh d¹ng kiÓu Hoa Kú víi dÊu chÊm (.) lµ dÊu thËp ph©n. §èi víi biÕn d¹ng chuçi míi, b¹n cßn ph¶i chän Type&Lable ®Ó x¸c ®Þnh lo¹i d÷ liÖu. H×nh 6-1: Hép tho¹i Compute Variable TÝnh to¸n biÕn víi tuú chän If Cases Hép tho¹i If Cases cho phÐp b¹n ¸p dông phÐp chuyÓn ®æi d÷ liÖu ®èi víi c¸c nhãm c¸c ®èi t­îng ®­îc chän läc, cã sö dông c¸c biÓu thøc ®iÒu kiÖn. Mét biÓu thøc ®iÒu kiÖn tr¶ l¹i mét trÞ sè ®óng hay sai hoÆc khuyÕt thiÕu cho tõng ®èi t­îng. NÕu kÕt qu¶ cña mét biÓu thøc ®iÒu kiÖn lµ true {®óng}, phÐp biÕn ®æi ®­îc ¸p dông cho ®èi t­îng NÕu kÕt qu¶ cña mét biÓu thøc ®iÒu kiÖn lµ false {sai} hoÆc missing {khuyÕt thiÕu}, phÐp biÕn ®æi kh«ng ®­îc ¸p dông cho ®èi t­îng HÇu hÕt c¸c biÓu thøc ®iÒu kiÖn sö dông mét hoÆc mét sè trong 6 dÊu quan hÖ (, = (b»ng vµ lín h¬n), = vµ ~= (kh¸c)) trªn b¶ng tÝnh to¸n. C¸c biÓu thøc ®iÒu kiÖn cã thÓ bao hµm c¸c tªn biÕn, c¸c h»ng sè, c¸c phÐp to¸n sè häc, c¸c hµm sè vµ hµm kh¸c, c¸c biÕn l«-gÝc vµ c¸c thao t¸c cã ®iÒu kiÖn kh¸c Type&Label {Lo¹i vµ nh·n biÕn} trong hép tho¹i Compute Variable Theo mÆc ®Þnh c¸c biÕn míi cã d¹ng sè. §Ó tÝnh to¸n mét biÕn d¹ng chuçi b¹n ph¶i x¸c ®Þnh lo¹i d÷ liÖu vµ ®é réng Label. Nh·n biÕn lµ kh«ng b¾t buéc ph¶i ®Þnh nghÜa, vµ cã thÓ dµi ®Õn 120 ký tù. B¹n cã thÓ nhËp mét nh·n biÕn hoÆc sö dông 110 ký tù ®Çu tiªn cña biÓu thøc tÝnh to¸n nh­ lµ nh·n biÕn. Type. C¸c biÕn ®­îc tÝnh to¸n cã thÓ lµ d¹ng sè hoÆc d¹ng chuçi (ch÷ c¸i kiÓu con sè). C¸c biÕn d¹ng chuçi kh«ng thÓ ®­îc ding trong c¸c phÐp tÝnh to¸n. H×nh 6-2: Hép tho¹i lo¹i vµ nh·n biÕn trong thñ tôc Compute Variable §Õm sè lÇn x¶y ra cña c¸c trÞ sè trong c¸c ®èi t­îng Hép tho¹i nµy to¹ nªn mét biÕn ®Õm sè lÇn x¶y ra cña cïng trÞ sè hoÆc c¸c trÞ sè trong mét danh s¸ch c¸c biÕn cho tõng ®èi t­îng. VÝ dô mét cuéc ®iÒu tra cã thÓ bao gåm mét danh s¸ch c¸c t¹p chÝ víi hép ®¸nh dÊu cã/kh«ng ®Ó chØ ra xem lo¹i t¹p chÝ nµo mµ tõng ®èi t­îng ®iÒu tra ®äc. B¹n cã thÓ ®Õm sè c©u tr¶ lêi cã cho tõng ®èi t­îng ®iÒu tra ®Ó t¹o ra mét biÕn míi chøa ®ùng tæng sè t¹p chÝ ®­îc ®äc. H×nh 6-3: §Õm sè lÇn x¶y ra cña c¸c trÞ sè trong c¸c ®èi t­îng §Ó ®Õm sè lÇn c¸c trÞ sè x¶y ra trong c¸c ®èi t­îng Tõ thanh menu chän Transform Count… Chän mét hay h¬n mét biÕn cïng lo¹i (d¹ng sè hoÆc d¹ng chuçi) Nh¾p Define Variable vµ x¸c ®Þnh lo¹i trÞ sè hoÆc c¸c trÞ sè nµo sÏ ®­îc ®Õm. Kh«ng b¾t buéc, b¹n cã thÓ ®Þnh nghÜa mét tËp hîp con c¸c ®èi t­îng ®Ó ®Õm sè lÇn x¶y ra cña c¸c trÞ sè. Hép tho¹i If Cases ®Ó x¸c ®Þnh c¸c tËp hîp con gièng nh­ ®­îc m« t¶ trong phÇn Compute Variable. §Õm c¸c trÞ sè trong c¸c ®èi t­îng: C¸c trÞ sè cÇn ®Õm TrÞ sè cña biÕn ®Ých (trong hép tho¹i chÝnh) ®­îc t¨ng thªm 1 cho mçi lÇn khi mét trong nh÷ng biÕn ®­îc lùa chän tho¶ m·n mét ®Æc t¶ trong Value to Count. NÕu mét ®èi t­îng tho¶ m·n mét sè m« t¶ ®èi víi bÊt kú biÕn nµo, biÕn ®Ých ®­îc t¨ng mét sè lÇn t­¬ng øng ®èi víi biÕn ®ã. C¸c ®Æc t¶ vÒ trÞ sè cã thÓ bao gåm c¸c trÞ sè riªng biÖt, c¸c trÞ sè khuyÕt thiÕu (hÖ thèng hoÆc ng­êi sö dông), vµ c¸c ph¹m vi {range}. C¸c ph¹m vi bao gåm c¸c ®iÓm cuèi cña chóng vµ bÊt kú trÞ sè khuyÕt thiÕu cña ng­êi sö dông cã ®é lín r¬i vµo trong ph¹m vi ®ã. H×nh 6-4: Hép tho¹i c¸c trÞ sè cÇn ®Õm M· ho¸ l¹i d÷ liÖu B¹n cã thÓ biÕn ®æi trÞ sè d÷ liÖu b»ng c¸ch m· ho¸ l¹i chóng M· ho¸ l¹i d÷ liÖu ngay trong biÕn cã s½n (kh«ng t¹o thµnh biÕn míi) M· ho¸ l¹i d÷ liÖu ngay trong biÕn cã s½n {Recode into Same Variable} g¸n l¹i c¸c trÞ sè cña biÕn ®ang cã hoÆc c¾t gi¶m bít c¸c ph¹m vi cña c¸c trÞ sè ®ang cã vµo c¸c trÞ sè míi B¹n cã thÓ m· ho¸ c¸c biÕn d¹ng sè vµ d¹ng chuçi. NÕu b¹n chän nhiÒu biÕn, chóng ph¶i cã cïng lo¹i. B¹n kh«ng thÓ m· ho¸ c¸c biÕn d¹ng chuçi vµ d¹ng sè cïng víi nhau. H×nh 6-7: Hép tho¹i Recode into Same Variables §Ó m· ho¸ l¹i d÷ liÖu ngay trong biÕn ®· cã s½n Tõ thanh menu chän Transform Recode Into Same Variables… Chän c¸c biÕn mµ b¹n muèn m· ho¸, NÕu b¹n chän nhiÒu biÕn, chóng ph¶i cã cïng d¹ng (chuçi hoÆc sè) Nh¾p vµo Old and New Values vµ ®Þnh râ c¸ch m· ho¸ l¹i trÞ sè. Mét c¸ch tuú chän, b¹n cã thÓ chän mét nhãm c¸c ®èi t­îng ®Ó m· ho¸ Hép tho¹i If Cases ®Ó x¸c ®Þnh mét nhãm c¸c ®èi t­îng còng gièng nh­ ®· ®­îc m« t¶ trong môc tÝnh to¸n biÕn {Compute Variable} Hép tho¹i Recode into Same Values: Old and NewValues B¹n cã thÓ x¸c ®Þnh c¸c trÞ sè ®Ó m· ho¸ trong hép tho¹i nµy. Mäi chØ ®Þnh vÒ trÞ sè ph¶i cïng lo¹i d÷ liÖu (d¹ng sè hay d¹ng chuçi) gièng nh­ cña c¸c biÕn ®· ®­îc chän trong hép tho¹i chÝnh. Old Value. TrÞ sè (hoÆc c¸c trÞ sè) bÞ m· ho¸. B¹n cã thÓ m· ho¸ c¸c trÞ sè ®¬n, mét ph¹m vi c¸c trÞ sè vµ c¸c trÞ sè khuyÕt thiÕu. C¸c trÞ sè khuyÕt thiÕu hÖ thèng vµ c¸c ph¹m vi kh«ng thÓ ®­îc chän ®èi víi c¸c biÕn d¹ng chuçi bëi v× kh«ng cã kh¸i niÖm nµo ¸p dông cho c¸c biÕn d¹ng chuçi. C¸c ph¹m vi bao gåm c¸c ®iÓm cuèi cña chóng vµ mäi trÞ sè khuyÕt thiÕu cña ng­êi sö dông n»m trong ph¹m vi nµy. New Value. TrÞ sè ®¬n mµ trong nã tõng trÞ sè cò hoÆc ph¹m vi cña c¸c trÞ sè ®­îc m· ho¸. B¹n cã thÓ nhËp mét trÞ sè hoÆc chØ ®Þnh trÞ sè khuyÕt thiÕu hÖ thèng. Old->New. Danh s¸ch c¸c trÞ sè sÏ ®­îc sö dông ®Ó m· ho¸ biÕn (hoÆc c¸c biÕn). B¹n cã thÓ bæ sung, thay ®æi hoÆc lo¹i bá c¸c trÞ sè nµy ra khái danh s¸ch. Danh s¸ch ®­îc tù ®éng s¾p xÕp, dùa trªn c¸c trÞ sè cò, sö dông trËt tù sau: c¸c trÞ sè ®¬n, c¸c trÞ sè khuyÕt thiÕu, c¸c ph¹m vi vµ mäi trÞ sè kh¸c. NÕu b¹n thay ®æi mét trÞ sè trong danh s¸ch, thñ tôc sÏ tù ®éng s¾p xÕp l¹i danh s¸ch, nÕu cÇn thiÕt, ®Ó duy tr× trËt tù nµy. H×nh 6-8: Hép tho¹i Old and New Values M· ho¸ thµnh biÕn kh¸c Thñ tôc Recode into Different Variables g¸n l¹i c¸c trÞ sè cña c¸c biÕn cã s½n hoÆc c¸c ph¹m vi cña c¸c trÞ sè cã s½n vµo c¸c trÞ sè míi cña mét biÕn míi. VÝ dô b¹n cã thÓ m· ho¸ l­¬ng n¨m cña ®èi t­îng ®iÒu tra vµo mét biÕn míi cã c¸c trÞ sè lµ l­¬ng n¨m nh­ng chia theo kho¶ng. B¹n cã thÓ m· ho¸ c¸c biÕn d¹ng sè vµ d¹ng chuçi B¹n cã thÓ m· ho¸ c¸c biÕn d¹ng sè sang d¹ng chuçi vµ ng­îc l¹i NÕu b¹n chän nhiÒu biÕn, chóng ph¶i cã cïng lo¹i biÕn. B¹n kh«ng thÓ cïng mét lóc m· ho¸ l¹i c¶ biÕn d¹ng sè lÉn biÕn d¹ng chuçi ®­îc. H×nh 6-9: Hép tho¹i Recode into Different Variables §Ó m· ho¸ l¹i d÷ liÖu sang biÕn míi Tõ thanh menu chän Transform Recode Into Different Variables… Chän c¸c biÕn mµ b¹n muèn m· ho¸, NÕu b¹n chän nhiÒu biÕn, chóng ph¶i cã cïng d¹ng (chuçi hoÆc sè) NhËp mét tªn biÕn míi cho tõng biÕn vµ nh¾p Change. Nh¾p Old and New Values vµ ®Þnh râ c¸ch m· ho¸ l¹i trÞ sè. Mét c¸ch tuú chän, b¹n cã thÓ chän mét nhãm c¸c ®èi t­îng ®Ó m· ho¸ Hép tho¹i Recode into Same Values: Old and NewValues B¹n cã thÓ x¸c ®Þnh c¸c trÞ sè ®Ó m· ho¸ trong hép tho¹i nµy. Mäi chØ ®Þnh vÒ trÞ sè ph¶i cïng lo¹i d÷ liÖu (d¹ng sè hay d¹ng chuçi) gièng nh­ cña c¸c biÕn ®· ®­îc chän trong hép tho¹i chÝnh. Old Value. TrÞ sè (hoÆc c¸c trÞ sè) bÞ m· ho¸. B¹n cã thÓ m· ho¸ c¸c trÞ sè ®¬n, mét ph¹m vi c¸c trÞ sè vµ c¸c trÞ sè khuyÕt thiÕu. C¸c trÞ sè khuyÕt thiÕu hÖ thèng vµ c¸c ph¹m vi kh«ng thÓ ®­îc chän ®èi víi c¸c biÕn d¹ng chuçi bëi v× kh«ng cã kh¸i niÖm nµo ¸p dông cho c¸c biÕn d¹ng chuçi. C¸c ph¹m vi bao gåm c¸c ®iÓm cuèi cña chóng vµ mäi trÞ sè khuyÕt thiÕu cña ng­êi sö dông n»m trong ph¹m vi nµy. New Value. TrÞ sè ®¬n mµ trong nã tõng trÞ sè cò hoÆc ph¹m vi cña c¸c trÞ sè ®­îc m· ho¸. B¹n cã thÓ nhËp mét trÞ sè hoÆc chØ ®Þnh trÞ sè khuyÕt thiÕu hÖ thèng. Old->New. Danh s¸ch c¸c trÞ sè sÏ ®­îc sö dông ®Ó m· ho¸ biÕn (hoÆc c¸c biÕn). B¹n cã thÓ bæ sung, thay ®æi hoÆc lo¹i bá c¸c trÞ sè nµy ra khái danh s¸ch. Danh s¸ch ®­îc tù ®éng s¾p xÕp, dùa trªn c¸c trÞ sè cò, sö dông trËt tù sau: c¸c trÞ sè ®¬n, c¸c trÞ sè khuyÕt thiÕu, c¸c ph¹m vi vµ mäi trÞ sè kh¸c. NÕu b¹n thay ®æi mét trÞ sè trong danh s¸ch, thñ tôc sÏ tù ®éng s¾p xÕp l¹i danh s¸ch, nÕu cÇn thiÕt, ®Ó duy tr× trËt tù nµy. H×nh 6-10: Hép tho¹i Old and New Values Bµi 5: §iÒu khiÓn file vµ biÕn ®æi file C¸c file d÷ liÖu kh«ng ph¶i lóc nµo còng ®­îc tæ chøc d­íi c¸c d¹ng lý t­ëng cho c¸c ®ßi hái riªng biÖt cña b¹n. B¹n lu«n cÇn ph¶i kÕt hîp c¸c file d÷ liÖu s¾p xÕp d÷ liÖu theo mét trËt tù kh¸c nhau, chän mét nhãm phô c¸c ®èi t­îng, hoÆc thay ®æi ®¬n vÞ ph©n tÝch b»ng c¸ch gép c¸c ®èi t­îng víi nhau. Mét ph¹m vi lín cña kh¶ n¨ng biÕn ®æi d÷ liÖu lµ cã s½n, bao gåm c¸c n¨ng lùc ®Ó: S¾p xÕp d÷ liÖu. B¹n cã thÓ s¾p xÕp d÷ liÖu dùo vµo trÞ sè cña mét hoÆc mét sè biÕn. ChuyÓn c¸c ®èi t­îng vµ c¸c biÕn víi nhau. §Þnh d¹ng file d÷ liÖu SPSS ®äc c¸c hµng lµ c¸c ®èi t­îng vµ c¸c cét lµ c¸c biÕn. §èi víi c¸c file trong ®ã trËt tù nµy ®¶o ng­îc, b¹n cã thÓ chuyÓn ®æi c¸c hµng vµ c¸c cét vµ ®äc d÷ liÖu trong ®Þnh d¹ng chÝnh x¸c. Trén c¸c file. B¹n cã thÓ trén nhiÒu file víi nhau. B¹n cã thÓ kÕt hîp c¸c file víi cïng biÕn nh­ng kh¸c ®èi t­îng hoÆc cïng ®èi t­îng nh­ng kh¸c biÕn. Chän c¸c nhãm phô c¸c ®èi t­îng. B¹n cã thÓ h¹n chÕ c¸c ph©n tÝch cña m×nh trong mét nhãm c¸c ®èi t­îng hoÆc tiÕn hµnh ®ång thêi c¸c phÐp ph©n tÝch trong c¸c nhãm ®èi t­îng kh¸c nhau. Gép chung/Tæng hîp d÷ liÖu. B¹n cã thÓ thay ®æi ®¬n vÞ cña phÐp ph©n tÝch b»ng c¸ch tæng hîp c¸c ®èi t­îng víi nhau dùa trÞ sè cña mét hoÆc mét sè biÕn lËp nhãm. Gia quyÒn d÷ liÖu. Gia quyÒn c¸c ®èi t­îng ®Ó ph©n tÝch dù trªn trÞ sè cña mét biÕn gia quyÒn. S¾p xÕp c¸c ®èi t­îng Hép tho¹i nµy s¾p xÕp c¸c ®èi t­îng (c¸c hµng) cña file d÷ liÖu dùa vµo c¸c trÞ sè cña mét hoÆc mét sè biÕn s¾p xÕp. B¹n cöa sæ thÓ s¾p xÕp c¸c ®èi t­îng theo trËt tù t¨ng dÇn hoÆc gi¶m dÇn. NÕu b¹n chän nhiÒu biÕn s¾p xÕp, c¸c ®èi t­îng ®­îc s¾p xÕp theo tõng biÕn trong vßng tõng nhãm cña biÕn ®øng tr­íc trong danh s¸ch Short by. VÝ dô nÕu b¹n chän biÕn gender {giíi tÝnh} lµ biÕn s¾p xÕp thø nhÊt vµ minority {thiÓu sè}lµ biÕn s¾p xÕp thø hai, c¸c ®èi t­îng sÏ ®­îc s¾p xÕp theo ph©n lo¹i thiÓu sè trong tõng lo¹i giíi tÝnh. §èi víi c¸c biÕn, c¸c ch÷ in ®øng tr­íc c¸c ch÷ th­êng gièng nã trong trËt tù s¾p xÕp. H×nh 7-1: Hép tho¹i Sort Cases §Ó s¾p xÕp c¸c ®èi t­îng Tõ thanh menu chän Data Sort Cases … Chän mét hoÆc mét sè biÕn s¾p xÕp. Chän c¸c ®èi t­îng {Select Cases} Thñ tôc Select Cases cung cÊp mét sè ph­¬ng ph¸p kh¸c nhau ®Ó chän mét nhãm c¸c ®èi t­îng dùa vµo c¸c tiªu chÝ bao gåm c¸c biÕn vµ c¸c biÓu thøc phøc. B¹n còng cã thÓ chän mét mÉu ngÉu nhiªn c¸c ®èi t­îng. Tiªu chÝ dïng ®Ó ®Þnh nghÜa mét nhãm cã thÓ bao gåm: C¸c trÞ sè biÕn vµ c¸c ph¹m vi/kho¶ng biÕn thiªn C¸c ph¹m vi ngµy th¸ng vµ thêi gian C¸c sè hµng C¸c biÓu thøc sè häc C¸c biÓu thøc l«-gÝc C¸c hµm Unselected Cases. B¹n cã thÓ läc hoÆc xo¸ bá c¸c ®èi t­îng kh«ng ®¸p øng tiªu chuÈn lùa chän. C¸c ®èi t­îng ®­îc läc vÉn duy tr× trong file d÷ liÖu nh­ng bÞ lo¹i ra khái phÐp ph©n tÝch. Thñ tôc Select Cases t¹o ra mét biÕn läc, filter_$, ®Ó chØ râ t×nh tr¹ng läc. C¸c ®èi t­îng ®­îc chän cã trÞ sè 1; c¸c ®èi t­îng kh«ng ®­îc chän (bÞ läc) cã trÞ sè 0. C¸c ®èi t­îng bÞ läc còng ®­îc ®¸nh dÊu b»ng mét dÊu g¹ch chÐo qua sè hµng trong cöa sæ Data Editor. §Ó ®ãng t×nh tr¹ng läc vµ bao gåm mäi ®èi t­îng trong phÐp ph©n tÝch cña ban, h·y chän All Cases. C¸c ®èi t­îng bÞ xo¸ bá bÞ lo¹i ra khái file d÷ liÖu vµ kh«ng thÓ phôc håi l¹i ®­îc nÕu b¹n l­u file d÷ liÖu sau khi xo¸ bá c¸c ®èi t­îng. H×nh 7-9: Hép tho¹i Select Cases §Ó chän mét nhãm c¸c ®èi t­îng Tõ thanh menu chän: Data Select Cases… Chän mét trong nh÷ng ph­¬ng ph¸p lùa chän c¸c ®èi t­îng. §Þnh râ c¸c tiªu chÝ chän c¸c ®èi t­îng. Select Cases: If Hép tho¹i nµy cho phÐp b¹n chän c¸c nhãm ®èi t­îng cã sö dông c¸c biÓu thøc ®iÒu kiÖn. Mét biÓu thøc ®iÒu kiÖn tr¶ l¹i mét trÞ sè true {®óng}, false {sai}, hoÆc missing {khuyÕt thiÕu} cho tõng ®èi t­îng. H×nh 7-10: Hép tho¹i Select Cases: If NÕu kÕt qu¶ cña mét biÓu thøc ®iÒu kiÖn lµ true, ®èi t­îng sÏ ®­îc chän NÕu kÕt qu¶ cña mét biÓu thøc ®iÒu kiÖn lµ false hoÆc missing, ®èi t­îng sÏ kh«ng ®­îc chän HÇu hÕt c¸c biÓu thøc ®iÒu kiÖn sö dông mét hoÆc mét vµi trong sè 6 phÐp tÝnh ®iÒu kiÖn (, =, =, vµ ~=) trªn b¶ng tÝnh to¸n. C¸c biÓu thøc ®iÒu kiÖn cã thÓ bao gåm c¸c tªn biÕn, h»ng sè, c¸c phÐp tÝnh sè häc, c¸c hµm sè vµ c¸c hµm kh¸c, c¸c biÕn l«-gic, vµ c¸c phÐp tÝnh ®iÒu kiÖn. Select Cases: Random Sample Hép tho¹i nµy cho phÐp b¹n chän mét mÉu ngÉu nhiªn dù trªn mét tû lÖ thÝch hîp hoÆc mét l­îng chÝnh x¸c c¸c ®èi t­îng. Approximately. T¹o ra mét mÉu ngÉu nhiªn c¸c c¸c ®èi t­îng gÇn ®óng víi mét tû lÖ ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc. Do c¸ch lµm nµy t¹o ra mét quyÕt ®Þnh ngÉu nhiªu gi¶ ®Þnh ®éc lËp cho tõng ®èi t­îng, tû lÖ c¸c ®èi t­îng ®­îc chän chØ cã thÓ gÇn ®óng víi tû lÖ ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc. Cµng cã nhiÒu ®èi t­îng trong file d÷ liÖu, tû lÖ c¸c ®èi t­îng ®­îc chän cµng gÇn ®óng víi tû lÖ ®­îc x¸c ®Þnh tr­íc. Exactly. Mét sè l­îng ®èi t­îng ®­îc x¸c ®Þnh bëi ng­êi sö dông. B¹n còng ph¶i chØ râ sè c¸c ®èi t­îng ®Ó tõ ®ã t¹o ra mÉu. Con sè thø hai cÇn ph¶i nhá h¬n hoÆc b»ng tæng sè ®èi t­îng cã trong file d÷ liÖu. NÕu con sè nµy v­ît qu¸ tæng sè ®èi t­îng cã trong file d÷ liÖu, mÉu sÏ bao gåm mét c¸ch tû lÖ Ýt ®èi t­îng h¬n con sè yªu cÇu. H×nh 7-11: Hép tho¹i Select Cases: Random Sample Select Cases: Range Hép tho¹i nµy chän c¸c ®èi t­îng dù vµo mét ph¹m vi sè ®èi t­îng hoÆc mét ph¹m vi c¸c ngµy hoÆc thêi gian C¸c ph¹m vi ®èi t­îng ®­îc dùa vµo sè hµng ®­îc thÓ hiÖn trong cöa sæ Data Editor C¸c ph¹m vi ngµy th¸ng hoÆc thêi gian chØ cã s½n ®èi víi d÷ liÖu chuçi thêi gian {time series data} víi c¸c biÕn ngµy th¸ng ®­îc x¸c ®Þnh (menu Data, Define Data). H×nh 7-12: Hép tho¹i Select Cases: Range ®èi víi ph¹m vi c¸c ®èi t­îng (kh«ng cã c¸c biÕn ngµy th¸ng ®­îc ®Þnh nghÜa) Bµi 6: Lµm viÖc víi kÕt xuÊt Khi b¹n ch¹y mét thñ tôc, c¸c kÕt qu¶ ®­îc thÓ hiÖn trong mét cöa sæ gäi lµ Viewer. Trong cöa sæ nµy, b¹n cã thÓ dÔ dµng chuyÓn ®Õn bÊt kú phÇn nµo cña c¸c kÕt xuÊt/kÕt qu¶ ®Çu ra mµ b¹n muèn xem. B¹n còng cã thÓ ®iÒu khiÓn kÕt xuÊt vµ t¹o mét file tµi liÖu chøa ®ùng c¸c kÕt xuÊt mµ b¹n muèn, ®­îc tæ chøc vµ ®Þnh d¹ng mét c¸ch thÝch hîp. Cöa sæ Viewer H×nh 8-1: Cöa sæ Viewer Nh¾p ®Ó më réng hoÆc thu hÑp c¸c cÊp ®é xem Nh¾p ®óp mét biÓu t­îng kiÓu s¸ch ®Ó hiÖn hoÆc lµm Èn mét chi tiÕt Pan« ph©n cÊp xem Nh¾p mét chi tiÕt ®Ó chän vµ ®i th¼ng ®Õn nã Pan« néi dung Nh¾p ®óp mét b¶ng ®Ó xoay hoÆc hiÖu ®Ýnh nã C¸c kÕt qu¶ ®­îc thÓ hiÖn trong Viewer. B¹n cã thÓ sö dông Viewer ®Ó: Xem l­ít c¸c kÕt qu¶. ThÓ hiÖn hoÆc dÊu c¸c b¶ng vµ ®å thÞ ®­îc chän. Thay ®æi trËt tù tr×nh bµy cña c¸c kÕt qu¶ b»ng c¸ch di chuyÓn c¸c chi tiÕt ®­îc chän. Di chuyÓn c¸c chi tiÕt gi÷a Viewer víi c¸c tr×nh øng dông kh¸c. Cöa sæ Viewer ®­îc chia lµm hai pan«: Pan« bªn tr¸i cña Viewer chøa ®ùng môc ph©n cÊp cña c¸c néi dung. Pan« bªn ph¶i bao gåm c¸c b¶ng thèng kª, c¸c biÓu ®å, vµ c¸c kÕt xuÊt d¹ng v¨n b¶n. B¹n cã thÓ sö dông c¸c thanh cuèn ®Ó xem l­ít c¸c kÕt qu¶, hoÆc b¹n cã thÓ nh¾p vµo mét chi tiÕt trong phÇn ph©n cÊp ®Ó ®Õn th¼ng b¶ng hoÆc ®å thÞ t­¬ng øng. B¹n cã thÓ nh¾p vµ rª c¹nh bªn ph¶i cña pan« ph©n cÊp ®Ó thay ®æi ®é réng cña nã. ThÓ hiÖn vµ dÊu c¸c kÕt qu¶ Trong cöa sæ Viewer, b¹n cã thÓ lµm xuÊt hiÖn hoÆc Èn ®i mét c¸ch cã chän läc c¸c b¶ng hoÆc kÕt qu¶ tõ mét thñ tôc. ViÖc nµy rÊt h÷u Ých khi b¹n muèn lµm ng¾n h¬n c¸c kÕt xuÊt cã thÓ nh×n thÊy ®­îc trong pan« néi dung (pan« bªn ph¶i). §Ó Èn giÊu mét b¶ng hoÆc ®å thÞ mµ kh«ng xo¸ bá nã: Nh¾p biÓu t­îng s¸ch më {book icon} cña nã thanh c«ng cô Outlining trong cöa sæ Viewer hoÆc Nh¾p vµo chi tiÕt ®Ó chän nã Tõ thanh menu chän: View Hide hoÆc Nh¾p biÓu t­îng s¸ch ®ãng (Hide) trªn thanh c«ng cô Outlining . BiÓu t­îng s¸ch më (Show) trë thµnh biÓu t­îng ho¹t ®éng, chØ ra r»ng chi tiÕt giê ®©y ®· ®­îc Èn giÊu. §Ó Èn giÊu mäi kÕt qu¶ cña mét thñ tôc: Nh¾p hép bªn tr¸i cña tªn thñ tôc trong pan« ph©n cÊp. ViÖc nµy Èn giÊu mäi kÕt qu¶ cña thñ tôc vµ lµm co phÇn ph©n cÊp l¹i Di chuyÓn, sao chÐp vµ xo¸ bá c¸c kÕt qu¶ B¹n cã thÓ tæ chøc l¹i c¸c kÕt qu¶ b»ng c¸ch sao chÐp, chuyÓn vµ xo¸ mét chi tiÕt hoÆc mét nhãm c¸c chi tiÕt. §Ó di chuyÓn c¸c kÕt qu¶ trong cöa sæ Viewer Nh¾p mét chi tiÕt trong pan« ph©n cÊp hoÆc pan« néi dung ®Ó chän nã. (Sö dông kü thuËt gi÷ phÝm Shift vµ nh¾p chuét ®Ó chän nhiÒu chi tiÕt, hoÆc kü thuËt gi÷ phÝm Ctrl vµ nh¾p chuét ®Ó chän c¸c chi tiÕt n»m kh«ng liªn tôc nhau.) Sö dông chuét ®Ó nh¾p vµ rª c¸c chi tiÕt (gi÷a chuét trong khi rª). Th¶ chuét ra lªn chi tiÕt n»m trªn vÞ trÝ mµ b¹n muèn th¶ chi tiÕt ®­îc di chuyÓn B¹n còng cã thÓ chuyÓn c¸c chi tiÕt b»ng c¸ch sö dông hai lÖnh Cut vµ Paste After trong menu Edit. §Ó xo¸ c¸c kÕt qu¶ trong cöa sæ Viewer Nh¾p mét chi tiÕt trong pan« ph©n cÊp hoÆc pan« néi dung ®Ó chän nã. (Sö dông kü thuËt gi÷ phÝm Shift vµ nh¾p chuét ®Ó chän nhiÒu chi tiÕt, hoÆc kü thuËt gi÷ phÝm Ctrl vµ nh¾p chuét ®Ó chän c¸c chi tiÕt n»m kh«ng liªn tôc nhau.) NhÊn phÝm Delete hoÆc Tõ thanh menu chän: Edit Delete §Ó sao chÐp c¸c kÕt qu¶ trong cöa sæ Viewer Nh¾p mét chi tiÕt trong pan« ph©n cÊp hoÆc pan« néi dung ®Ó chän nã. (Sö dông kü thuËt gi÷ phÝm Shift vµ nh¾p chuét ®Ó chän nhiÒu chi tiÕt, hoÆc kü thuËt gi÷ phÝm Ctrl vµ nh¾p chuét ®Ó chän c¸c chi tiÕt n»m kh«ng liªn tôc nhau.) Gi÷ phÝm Ctrl trong khi b¹n dïng chuét ®Ó nh¾p vµ rª c¸c chi tiÕt (gi÷a chuét trong khi rª). Th¶ chuét ra n¬i mµ b¹n muèn sao chÐp chóng vµo ®ã. B¹n cã thÓ sao chÐp c¸c chi tiÕt b»ng c¸ch sö dông hai lÖnh Copy vµ Paste After trong menu Edit. Bµi 8: Frequencies {TÇn sè} Thñ tôc Frequencies cung cÊp c¸c thèng kª vµ c¸c ®å thÞ h÷u Ých cho viÖc m« t¶ rÊt nhiÒu lo¹i biÕn. §Ó nh×n ®Çu tiªn vµo d÷ liÖu, thñ tôc Frequencies lµ mét n¬i rÊt tèt ®Ó b¾t ®Çu. §èi víi mét b¸o c¸o tÇn suÊt vµ mét ®å thÞ thanh, b¹n cã thÓ bè trÝ c¸c trÞ sè kh¸c nhau theo trËt tù gi¶m dÇn hoÆc t¨ng dÇn c¸c nhãm theo tÇn sè cña chóng. B¸o c¸o tanµ sè cã thÓ bÞ treo khi mét biÕn cã qu¸ nhiÒu trÞ sè kh¸c nhau. B¹n cã thÓ ®Æt tiªu ®Ò cho c¸c ®å thÞ víi c¸c tÇn sè (trÞ sè mÆc ®Þnh) hoÆc tû lÖ %. VÝ dô. Ph©n bè cña c¸c kh¸ch hµng cña mét c«ng ty theo lo¹i ngµnh lµ nh­ thÕ nµo? Tõ kÕt xuÊt, b¹n cã thÓ nhËn thÊy r»ng 37,5% cña kh¸ch hµng cña b¹n lµ c¸c c¬ quan chÝnh quyÒn, 24,9% lµ c¸c doanh nghiÖp, 28,1% lµ c¸c viÖn nghiªn cøu, vµ 9,4% lµ tõ ngµnh ch¨m sãc søc khoÎ. §èi víi d÷ liÖu ®Þnh l­îng, liªn tôc, ch¼ng h¹n nh­ doanh thu, b¹n cã thÓ nhËn thÊy r»ng tiÒn b¸n s¶n phÈm b×nh qu©n lµ 3.576$ víi mét ®é lÖch chuÈn lµ 1.078$. C¸c thèng kª vµ ®å thÞ. C¸c tÇn sè, tû lÖ %, tû lÖ % tÝch luü, trung b×nh, trung vÞ, mode, tæng, ®é lÖch chuÈn, ph­¬ng sai, ph¹m vi (toµn cù), trÞ sè nhá nhÊt vµ trÞ sè lín nhÊt, sai sè chuÈn cña trung b×nh, ®é lÖch vµ ®é nhän (c¶ hai víi ®é lÖch chuÈn), tø ph©n vÞ, c¸c sè ph©n vÞ do ng­êi sö dông ®Þnh nghÜa, ®å thÞ thanh, ®å thÞ trßn, vµ biÓu ®å tÇn suÊt. D÷ liÖu. Sö dông c¸c m· d¹ng sè hoÆc chuçi ng¾n cho c¸c biÕn ®Þnh tÝnh (thang ®o ®Þnh danh hoÆc ®Þnh h¹ng). C¸c gi¶ sö. B¶ng vµ tû lÖ % cung cÊp mét m« t¶ h÷u Ých ®èi víi d÷ liÖu tõ mäi ph©n bè, ®Æc biÖt cho nh÷ng biÕn víi c¸c nhãm cã hoÆc kh«ng cã thø bËc. HÇu hÕt c¸c thèng kª tæng kÕ tuú chän, ch¼ng h¹n nh­ trung b×nh vµ ®é lÖch chuÈn, ®­îc dùa trªn lý thuyÕt chuÈn vµ lµ thÝch hîp cho c¸c biÕn ®Þnh l­îng víi c¸c ph©n bè c©n xøng. C¸c thèng kª tù kh¸ng, ch¼ng h¹n nh­ trung vÞ, c¸c ph©n vÞ, vµ c¸c tø ph©n vÞ, lµ thÝch hîp cho c¸c biÕn ®Þnh l­îng cã thÓ hoÆc kh«ng cã thÓ tho¶ m·n gi¶ thiÕt vÒ ph©n bè chuÈn. KÕt xuÊt mÉu H×nh 14-1: KÕt xuÊt cña thñ tôc Frequencies §Ó thu ®­îc c¸c tÇn sè vµ c¸c thèng kª Tõ thanh menu chän: Analyze Descriptive Statistics Frequencies… H×nh 12-2: Hép tho¹i Frequencies Chän mét hoÆc mét sè biÕn ®Þnh l­îng hoÆc ®Þnh tÝnh. Mét c¸ch tuú chän, b¹n cã thÓ: Nh¾p Statistics ®Ó cã c¸c thèng kª m« t¶ ®èi víi biÕn ®Þnh l­îng Nh¾p Charts ®Ó cã ®å thÞ thanh, ®å thÞ trßn, vµ biÓu ®å tÇn suÊt. Nh¾p Format ®Ó cã trËt tù mµ c¸c kÕt qu¶ ®­îc thÓ hiÖn. Frequencies Statistics H×nh 12-3: Hép tho¹i Frequencies Statistics Percentile Values. C¸c trÞ sè cña mét biÕn ®Þnh l­îng chia d÷ liÖu cã thø bËc vµo thµnh c¸c nhãm sao cho mét tû lÖ % cô thÓ lµ n»m trªn nã vµ mét tû lÖ % kh¸c n»m d­íi nã. C¸c sè tø ph©n vÞ (c¸c ph©n vÞ thø 25, thø 50, vµ thø 75) chia c¸c quan s¸t ra thµnh 4 nhãm cã cïng sè l­îng quan s¸t. NÕu b¹n muèn mét sè l­îng c¸c nhãm lín h¬n 4, h·y chän Cut points for n equal groups. B¹n còng cã thÓ x¸c ®Þnh c¸c sè ph©n vÞ riªng biÖt (vÝ dô, ph©n vÞ thø 95, lµ trÞ sè mµ n»m d­íi nã lµ 95% sè l­îng quan s¸t r¬i vµo). Central Tendency. C¸c thèng kª m« t¶ trung t©m cña mét ph©n bè bao gåm trung b×nh, trung vÞ, mode, vµ tæng mäi trÞ sè. Dispersion. C¸c thèng kª ®o ®¹c ®é lín cña sù biÕn thiªn hoÆc tr¶i réng trong d÷ liÖu bao gåm ®é lÖch chuÈn, ph­¬ng sai, ph¹m vi, trÞ sè lín nhÊt, trÞ sè nhá nhÊt, vµ sai sè chuÈn cña trung b×nh. Distribution. Skewness {§é lÖch} vµ Kurtosis {®é nhän} lµ c¸c thèng kª m« t¶ h×nh d¹ng vµ ®é c©n xøng cña mét ph©n bè. C¸c thèng kª ®­îc thÓ hiÖn cïng víi sai sè chuÈn cña chóng. Value are group midpoints. NÕu c¸c trÞ sè trong d÷ liÖu cña b¹n lµ ®iÓm gi÷a cña c¸c nhãm (vÝ dô, tuæi cña mäi ng­êi trong nhãm 30 tuæi th× ®­îc m· lµ 35), h·y chän tuú chän nµy ®Ó ­íc l­îng trung vÞ vµ c¸c ph©n vÞ cho d÷ liÖu th«, kh«ng nhãm gép. Frequencies Charts H×nh 12-4: Hép tho¹i Frequencies Charts Chart Type. Mét ®å thÞ trßn {pie chart} thÓ hiÖn ph©n bè cña c¸c bé phËn trong toµn bé. Tõng miÕng cña ®å thÞ trßn t­¬ng øng víi mét nhãm ®­îc x¸c ®Þnh bëi mét biÕn lËp nhãm. Mét ®å thÞ thanh {bar chart} thÓ hiÖn sè l­îng/tÇn sè cña tõng trÞ sè riªng biÖt hoÆc tõng nhãm nh­ lµ mét thanh riªng, cho phÐp b¹n so s¸nh c¸c nhãm d­íi d¹ng h×nh ¶nh. Mét biÓu ®å tÇn suÊt còng cã c¸c thanh, nh­ng chóng ®­îc vÏ däc theo mét thang ®o kho¶ng b»ng nhau. ChiÒu cao cña tõng thanh lµ sè l­îng cña c¸c trÞ sè cña mét biÕn ®Þnh l­îng r¬i vµo trong kho¶ng. Mét biÓu ®å tÇn suÊt thÓ hiÖn h×nh d¹ng, trung t©m, vµ ®é tr¶i réng cña ph©n bè. Mét ®­êng cong chuÈn ®Æt chång thªm vµo mét biÓu ®å tÇn suÊt gióp b¹n xÐt ®o¸n liÖu chõng d÷ liÖu cã ph©n bè chuÈn. Chart Values. §èi víi ®å thÞ thanh, trôc thang ®o cã thÓ ®­îc ®Æt nh·n bëi sè l­îng hoÆc tû lÖ %. Bµi 7: B¶ng trô/xoay {pivot table} RÊt nhiÒu kÕt qu¶ trong cöa sæ Viewer ®­îc tr×nh bµy d­íi d¹ng b¶ng cã thÓ xoay mét c¸ch t­¬ng t¸c. Tøc lµ b¹n cã thÓ tæ chøc l¹i c¸c hµng, cét vµ c¸c líp/trang {layer} Thao t¸c ®èi víi mét b¶ng trô C¸c tuú chän ®èi víi thao t¸c mét b¶ng trô bao gåm: ChuyÓn ®æi c¸c hµng vµ c¸c cét víi nhau Di chuyÓn c¸c hµng vµ c¸c cét LËp c¸c líp ®a chiÒu Nhãm vµ kh«ng nhãm c¸c hµng vµ c¸c cét HiÖn vµ Èn c¸c « T×m c¸c ®Þnh nghÜa cña c¸c chi tiÕt §Ó hiÖu ®Ýnh mét b¶ng trô Nh¾p ®óp b¶ng. ViÖc nµy kÝch ho¹t cöa sæ Pivot Table Editor §Ó hiÖu ®Ýnh hai hoÆc h¬n hai b¶ng trô cïng mét lóc Nh¾p chuét ph¶i lªn b¶ng Tõ menu néi dung chän: SPSS Pivot Table Object Open LÆp l¹i ®èi víi tõng b¶ng trô mµ b¹n muèn hiÖu ®Ýnh §Ó xoay mét b¶ng trô sö dông biÓu t­îng KÝch ho¹t b¶ng trô Tõ menu Pivot Table chän: Pivot Pivoting Tray Ch¹m con trá lªn tõng biÓu t­îng ®Ó xem mét chØ dÉn m¸ch b¶o b¹n biÓu t­îng ®ã ®¹i diÖn cho h­íng nµo cña b¶ng. Rª mét biÓu t­îng tõ mét khay nµy sang khay kh¸c. §iÒu nµy thay ®æi sù bè trÝ cña b¶ng. VÝ dô gi¶ sö nh­ mét biÓu t­îng ®¹i diÖn cho mét biÕn víi c¸c nhãm Yes vµ No vµ b¹n rª biÓu t­îng nµy tõ khay Row sang khay Column. Tr­íc khi di chuyÓn, Yes vµ No lµ c¸c tiªu ®Ò cña hµng; sau khi di chuyÓn chóng lµ c¸c tiªu ®Ò cña cét. H×nh 10-1: C¸c khay trô BiÓu t­îng trang/líp Khay trang/líp BiÓu t­îng hµng Khay hµng BiÓu t­îng cét Khay cét §Ó x¸c ®Þnh mét chiÒu trong mét b¶ng trô KÝch ho¹t b¶ng trô NÕu c¸c khay trô kh«ng xuÊt hiÖn, tõ menu Pivot Table chän: Pivot Pivoting Tray Nh¾p lªn mét mét biÓu t­îng vµ gi÷ chuét. §iÒu nµy lµm s¸ng c¸c tiªu ®Ò theo chiÒu trong b¶ng trô. §Ó chuyÓn ®æi c¸c hµng vµ c¸c cét trong mét b¶ng trô KÝch ho¹t b¶ng trô Tõ menu Pivot Table chän: Pivot Transpose Rows and Columns §iÒu nµy cã cïng t¸c ®éng nh­ rª mäi biÓu t­îng hµng vµo khay Column vµ mäi biÓu t­îng cét vµo khay Row. §Ó thay ®æi trËt tù tr×nh bµy trong mét b¶ng trô TrËt tù cña c¸c biÓu t­îng trªn khay chØ chiÒu ph¶n ¸nh trËt tù cña c¸c thµnh phÇn trong b¶ng trô. §Ó thay ®æi trËt tù thÓ hiÖn cña c¸c thµnh phÇn trong mét chiÒu cña b¶ng KÝch ho¹t b¶ng trô NÕu c¸c khay trô kh«ng xuÊt hiÖn, tõ menu Pivot Table chän: Pivot Pivoting Tray Nh¾p lªn mét mét biÓu t­îng ®Ó s¾p xÕp theo trËt tù mµ b¹n muèn (tr¸i sang ph¶i hoÆc trªn xuèng d­íi) §Ó di chuyÓn hµng hoÆc cét trong mét b¶ng trô KÝch ho¹t b¶ng trô. Nh¾p vµo nh·n/tiªu ®Ò cña hµng hoÆc cét mµ b¹n muèn di chuyÓn. Nh¾p vµ rª nh·n sang vÞ trÝ míi Tõ menu néi dung, chän Insert Before {chÌn vµo phÝa tr­íc} hoÆc Swap {Ho¸n vÞ}. Chó ý: H·y ®¶m b¶o r»ng lÖnh Drag to Copy trong menu Edit kh«ng ®­îc chän (®¸nh dÊu). NÕu Drag to Copy ®­îc chän, h·y bá chän nã. Tiªu ®Ò nhãm cét Tiªu ®Ò nhãm hµng H×nh 10-2: C¸c nhãm hµng vµ nhãm cét víi c¸c tiªu ®Ò nhãm NÕu b¹n chä Swap {ho¸n vÞ}, b¹n sÏ ®­îc kÕt qu¶ nh­ b¶ng d­íi ®©y (H·y chó ý r»ng ë b¶ng sau cét Co ®· chuyÓn sang bªn tr¸i cét Khong). §Ó t¸ch nhãm c¸c hµng hoÆc c¸c cét vµ xo¸ tiªu ®Ò nhãm KÝch ho¹t b¶ng trô Chän nh·n/tiªu ®Ò cña nhãm (nh¾p vµo bÊt kú vÞ trÝ nµo trong tiªu ®Ò nhãm) cña cét hoÆc hµng mµ b¹n muèn t¸ch nhãm. Tõ thanh menu chän: Pivot Pivoting Tray §Ó xoay tiªu ®Ò hµng hoÆc cét H×nh 10-3: C¸c tiªu ®Ò hµng ®­îc xoay Tõ thanh menu chän: Format Rotate InnerColumn Labels hoÆc Rotate OuterColumn Labels ChØ c¸c tiªu ®Ò cét trong cïng nhÊt vµ tiªu ®Ò hµng ngoµi cïng nhÊt míi cã thÓ ®­îc xoay. §Ó thiÕt lËp chÕ ®é mÆc ®Þnh cho b¶ng trô Sau khi thùc hiÖn mét hoÆc mét vµi thao t¸c b¶ng trô, b¹n cã thÓ trë l¹i c¸ch bè trÝ ban ®Çu cña b¶ng trô. Tõ thanh menu chän: Reset Pivots to Defaults ViÖc nµy chØ thiÕt lËp l¹i nh÷ng thay ®æi lµ kÕt qu¶ cña thµnh phÇn hµng, c¸c cét vµ trang gi÷a c¸c chiÒu cña b¶ng trô. Nã kh«ng ¶nh h­ëng ®Õn nh÷ng thay ®æi ch¼ng h¹n nh­ nhãm hay t¸ch nhãm hoÆc di chuyÓn c¸c hµng vµ c¸c cét. §Ó t×m ®Þnh nghÜa cña tiªu ®Ò/nh·n trong mét b¶ng trô B¹n cã thÓ nhËn ®­îc trî gióp Help d¹ng nh¹y c¶m – néi dung trong c¸c « chøa nh·n /tiªu ®Ò trong c¸c b¶ng trô. VÝ dô nÕu Mean {trung b×nh} xuÊt hiÖn nh­ lµ mét nh·n, b¹n cã thÓ thu ®­îc mét ®Þnh nghÜa vÒ mean. Nh¾p chuét ph¶i lªn mét « chøa nh·n. Tõ menu néi dung chän What’s This? B¹n ph¶i nh¾p chuét ph¶i lªn « chøa nh·n chø kh«ng ®­îc nh¾p vµo « d÷ liÖu trong hµng hoÆc cét. Trî gióp Help d¹ng nh¹y c¶m – néi dung kh«ng cã s½n cho c¸c nh·n do ng­êi sö dông ®Þnh nghÜa, ch¼ng h¹n nh­ tªn tªn hoÆc nh·n trÞ sè biÕn. Lµm viÖc víi c¸c trang/líp {Layer} B¹n cã thÓ tr×nh bµy mét b¶ng hai chiÒu riªng biÖt cho tõng nhãm hoÆc kÕt hîp cña c¸c nhãm. B¶ng cã thÓ ®­îc nghÜ nh­ ®­îc xÕp chång trong c¸c trang/líp, víi duy chØ cã ®Ønh trang/líp lµ nh×n thÊy ®­îc. §Ó t¹o vµ thÓ hiÖn c¸c trang/líp KÝch ho¹t b¶ng trô, vµ tõ menu Pivot chän: Pivoting Trays nÕu nã kh«ng ®­îc chän. Rª mét biÓu t­îng tõ khay Row hoÆc khay Column sang khay Layer. BiÕn muc do sach cua nuoc ®­îc chuyÓn tõ h­íng hµng sang h­íng trang H×nh 10-4: ChuyÓn c¸c nhãm sang c¸c trang/líp Tõng biÓu t­îng layer cã mòi tªn sang tr¸i vµ mòi tªn sang ph¶i. B¶ng cã thÓ nh×n thÊy ®­îc lµ b¶ng cña trang trªn cïng. H×nh 10-5: C¸c nhãm trong c¸c trang riªng biÖt §Ó thay ®æi c¸c trang/líp KÝch mét trong nh÷ng mòi tªn cña biÓu t­îng layer. hoÆc Chän mét nhãm tõ hép danh s¸ch th¶ xuèng cña c¸c trang. H×nh 10-6: Chän c¸c trang tõ danh s¸ch th¶ xuèng