Diễn biến tự nhiên của nhiễm HIV

Diễn biến tự nhiêncủa nhiễm HIVHAIVNChương trình AIDStrường Đại học Y Harvard tại Việt NamMục tiêu học tậpKết thúc bài này, học viên sẽ có khả năng:Mô tả tiến triển tự nhiên của nhiễm HIVGiải thích các yếu tố ảnh hưởng tiến triển của nhiễm HIVCác khái niệm cơ bản về virus học HIV Tổng quan về virus họcVirus được chia ra virus loại ADN hoặc ARNĐơn vị cấu thành nên các gen của virus là những nucleotid ARN và ADN tạo bởi các nucleotid mã hóa sự sản sinh proteinNhững protein này là thành phần của virus (vỏ bao, kháng nguyên, enzyme) Tổng quan về virus học HIVHIV là một virus ARN gồm 9200 nucleotidHIV là một “retrovirus”, nghĩa là:Sao chép từ ARN thành ADN sử dụng enzyme sao chép ngược ADN được tạo ra sau đó tích hợp vào bộ gen của tế bào vật chủ (lympho bào T)Sau đó virus HIV (ARN và các protein) tiếp tục được tạo ra bằng phức hợp ADN nàyCấu trúc HIVĐịnh nghĩa (1): Tế bào CD4Tế bào CD4 là một loại tế bào lympho THIV gắn với các thụ thể trên tế bào CD4 để xâm nhập và gây nhiễm tế bào nàySau nhiễm, số tế bào CD4 dần giảm xuống theo thời gianSố lượng tế bào CD4 trong cơ thể chỉ điểm mức độ tổn thương miễn dịch do HIV gây raĐịnh nghĩa (2): Tải lượng virusTải lượng virus là lượng HIV trong máuLượng HIV trong máu chỉ điểm mức độ HIV nhân lên và tốc độ phá hủy tế bào CD4Xét nghiệm tải lượng virus đo lường lượng ARN HIV trong huyết tươngĐịnh nghĩa (3): Xét nghiệm HIVXét nghiệm kháng thể HIV xác định kháng thể với virus HIV trong máuSau khi nhiễm HIV 1-3 tháng mới có thể phát hiện được kháng thể này bằng xét nghiệm kháng thể HIV chuẩnHIV gây nhiễm tế bào người như thế nào?1234567Men sao chép ngượcHIV RNAHIV gắn vào tế bào CD4DNA được sao chép từ ARN của HIV thông qua enzyme sao chép ngượcDNA của HIV tích hợp vào DNA của tế bào chủCác thành phần của vi rút được sản sinhVi rút HIV tổ hợp lạiVi rút HIV phân tán trong cơ thểDNAHIVHIV GÂY NHIỄM TẾ BÀO NHƯ THẾ NÀO?Diễn biến tự nhiên của nhiễm HIV01002003004005006007008009001000 0 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11Số lượng tế bào CD4+Không triệu chứngHZVOHLOCPPEPCPCMV, MACLaoLaoThángNăm sau khi nhiễm HIVHội chứng nhiễm HIV cấp tínhNồng độ tương đối của ARN HIV huyết tươngTế bào TCD4+CD45 năm10 năm15 năm500200Không tiến triển trong thời gian dàiTiến triển nhanhTử vongTử vongNTCHNTCHTiến triển điển hìnhDiễn biến khác nhau của nhiễm HIVDiễn biến tự nhiên của nhiễm HIVHIV tiến triển qua những giai đoạn khác nhau, bao gồm:Nhiễm HIV tiên phátGiai đoạn tiềm tàngNhiễm HIV có triệu chứngAIDS (nhiễm HIV tiến triển)Nhiễm HIV tiên phát (1)Xuất hiện 2-4 tuần sau khi nhiễm HIVCác triệu chứng kéo dài 1-2 tuần và thường gặp nhất gồm:SốtĐau cơ/đau khớpViêm họngHạch toPhát banNhiễm HIV tiên phát (2)Chuyển đảo huyết thanh thường xuất hiện trong vòng 4-12 tuần nên xét nghiệm tìm kháng thể HIV thường ÂM TÍNH trong giai đoạn nàyNếu nghi nhiễm HIV và xét nghiệm HIV âm tính thì làm lại xét nghiệm sau 1 và 3 thángXét nghiệm tải lượng virus HIV có thể chẩn đoán được nhiễm HIV cấp tínhNhiễm HIV tiên phát (3)Phát ban toàn thân là một biểu hiện thường gặp:Tổn thương hồng ban dát sẩn 5-10 mmXuất hiện 48-72 giờ sau khi bắt đầu sốtKéo dài trong 5-8 ngàyThường gặp nhất ở mặt và thân mìnhĐiển hình thì không ngứaPhát ban kèm theo nhiễm HIV tiên phát (1)Phát ban kèm theo nhiễmHIV tiên phát (2)Nhiễm HIV tiên phát : Xử tríĐiều trị hỗ trợ:Hạ sốt bằng paracetamolGiảm đau bằng NSAIDS hoặc các opiateDuy trì bù đủ nướcTư vấn bệnh nhân về phòng lây truyền cho người khácTải lượng virus ở giai đoạn này là rất caoThuốc ARV không được chỉ định cho nhiễm HIV cấp tínhGiai đoạn tiềm tàngĐặc điểm là giảm dần số lượng CD4Bệnh nhân có thể khỏe mạnh trong 5-10 năm trước khi xuất hiện triệu chứngCó thể xuất hiện triệu chứng khi CD4 1 thángBệnh Candida miệng hoặc âm đạoViêm phổi vi khuẩnLao phổiHerpes zoster (Zona)Bệnh ác tính (ung thư cổ tử cung, u lympho)Các biểu hiện của nhiễm HIV thay đổi rất nhiềuMột số bệnh nhân CD4 > 200 có thể ốm yếu với nhiều triệu chứngMột số bệnh nhân có CD4 thấp < 100 có thể thấy khỏe mạnh mà không có triệu chứng gì hếtTất cả bệnh nhân đều giảm chức năng miễn dịch và có nguy cơ NTCH khi:Giai đoạn lâm sàng 3 hoặc 4 theo WHO, CD4 < 200 TLC < 1200AIDS (Nhiễm HIV tiến triển)Tiêu chuẩn chẩn đoánNhiễm HIV tiến triểnBất kỳ tình trạng nào giai đoạn lâm sàng 3 hoặc 4 (chẩn đoán lâm sàng hoặc chẩn đoán xác định) và/hoặcSố lượng tế bào CD4 < 350 tế bào/mm3 AIDSBất kỳ tình trạng nào giai đoạn lâm sàng 4 (chẩn đoán lâm sàng hoặc chẩn đoán xác định) hoặcSố lượng tế bào CD4 < 200 tế bào/mm3 Giai đoạn cuối trong tiến triển tự nhiên của nhiễm HIV Hướng dẫn Chẩn đoán và điều trị HIV/AIDS. Bộ Y tế, 2009. Những yếu tố nào ảnh hưởng đến tốc độ tiến triển bệnh?Tăng tốc độ tiến triển bệnh:TuổiTriệu chứng trong HIV tiên phátTình trạng dinh dưỡngNhiễm trùng cơ hội (ví dụ: lao)Tải lượng virus caoTiêm chích ma túy?Làm chậm tiến triển bệnh: Dự phòng NTCH bằng cotrimoxazoleĐiều trị kháng HIVLàm xét nghiệm ở bệnh nhân nhiễm HIVHai xét nghiệm phổ biến được dùng để đánh giá và theo dõi bệnh nhân HIV là:Số lượng CD4Tổng số tế bào lympho (TLC)Số lượng CD4 (1)Số lượng CD4 bình thường ở người lớn là 500-1500Ở trẻ em < 5 tuổi, số lượng CD4 cao hơn và dao động hơnDo đó, phần trăm tế bào CD4 được dùng để theo dõi tình trạng miễn dịch cho trẻ em nhiễm HIVSố lượng CD4 (2)Xét nghiệm tốt nhất để đo lường ảnh hưởng của HIV trên hệ miễn dịchTương quan với nguy cơ xuất hiện NTCH và nguy cơ tử vongCó thể dùng để ra quyết định điều trị, ví dụ:Khi nào bắt đầu thuốc dự phòng hoặc điều trị ARVNTCH nào có nhiều khả năng nhất khi bệnh nhân có các triệu chứng cấp tínhTổng số tế bào lympho (TLC) (1)Nếu không có điều kiện xét nghiệm CD4, có thể dùng TLC và phân giai đoạn lâm sàng theo WHO để:Ước lượng mức độ ức chế miễn dịchQuyết định khi nào điều trị thuốc dự phòng và ARVTLC < 1200 chỉ điểm CD4 có thể thấpNhững bệnh nhân được coi là ức chế miễn dịch cần được dự phòng cotrimoxazole khi ở giai đoạn 2, 3 hoặc 4 theo WHOTổng số tế bào lympho (TLC) (2)Dễ dàng tính được tổng số tế bào lympho từ kết quả CTM:TLC = BC x % LymphoVí dụ: Hb 12,0 65% Trung tính Hct 38% 25% Lympho BC 4.800 9% Mono TC 165.000 1% Ái toanTLC là bao nhiêu?Những điểm chínhTrung bình mất 5-10 năm từ khi bắt đầu nhiễm HIV đến khi ốm yếu hoặc có triệu chứngSố lượng CD4 là cách tốt nhất để đánh giá lượng mức độ ức chế miễn dịchNếu không có xét nghiệm CD4 thì có thể dùng TLC và Phân giai đoạn lâm sàng theo WHO để đánh giá tình trạng hệ miễn dịchCảm ơn!Câu hỏi?